Heimskringla - 05.08.1891, Blaðsíða 2

II KIMSIiRl\(.LA, WISiMPE«. MAX., 5. AUGUST 1891.
Jemskrinfila”,
kemur út á hverj- AnlcelandicNe'ws-
am miðvikudegi. paper.
Published every
ÚroEFENDUR: Wednesday by
The Heimskringla Printing & Publ. Co’y.
Skrif'tofa og prentsmiðja:
Lombari St. — - Winnipeg Oanada.
Blaðið kostar:
Heill árgangur........ -$2,00
Háif ir árgangur........ 1,00
Um 3 mánu'Ri............ 0,65
Sk. ifstofa og prentsmiðja:
151 Lombard St.........Winnipeg, Man.
W^’Undireins og einhverkaupandi blaðs-
íns skiptir nm bústað er hann beðinn aR
eenda hina breyttu utanáskript á skrif-
stofu blaðsins og tilgreina um leið fyrr-
etrancti utanáskript.
Upplýsingarum verð á auglýsingum
í „Heimskringlu” fá menn á afgreiðslu-
gtofu oiaðsins.
KITSTJORI (Editor):
Geetur Pdieson.
Hann er að hitta á skrifstofu blaðs-
tns hvern virkan dag kl. 10—12 f. h.
BUSINF.SS MANAGER:
ÞorsUmn Þórarinsson.
Hann er að hitta á afgreiðslustofu
biaðsins hvern virkan dag kl. 9 til hádeg-
ís og frá ki. 1—6 e. m.
Utaraskript til blaðsins er:
The iUeinmkringla Prihting&PublishingCo.
P. 0. Box 305
Winnipeg. Canada.
V. ÁR. NR. 32.
TÖLUBL. 240.
slíkt sem f>að á að vera. Hin mesta
fjelagsgæfa er einungis f>ar að finna
sem hver einstaklingur tekur meiri
og meiri proska og einmitt á f>ann
hátt kemur til vegar likri prosk-
un hjá öðrum.
L>að hefur sýnt sig, að mannfje-
lagsbætur hafa haft iangtum
meiri áhrif á giæpafækkunina en
hegningarfars-bætur. Menn eiga að
íhuga f>að dálítið, að maðurinn er
framleiðsla mannfjelagsskipalagsins,
áður en hann verður glæpa-orsök.
ísálarfræði glæpamanna nú á tím-
um, er pessi skoðun líka farin að
ryðja sjer til rúrns. Menn eru farn-
ir að sjá, að hjer er um persónu
glæpamannsins að ræða. Menn
heimta ná, að óákveðin hegningar-
tlini komi í stað hinna óbreytilegu
dóma nú, til pess að hægt sje að
taka tillit tii skapferlis giæpamanns-
ins. Takmarkið er f>ar, að glæpa-
maðurinn geti snúið aptur til mann
fjelagsins, eigi að eins beygður og
kúgaður, heldur eir.nig verulega
betri maður.
Nú kemur f>að mál til greina,
hvort til sje óbetranlegir glæpa-
menn. Hinn mikli ítalski lagamað-
ur Lombrosto svarar skilyrðislaust
já við ,f pessari spurningu. Hann
segir að glæpamaðurinn sje nokk-
urskonar fornaldargripur, sem verði
til á pann hátt, að neðstu lögunum
úr fornaldarsögu mannfjelagsins
skjóti upp í menningu vorra tfma.
I>að sje kraptur frá fornöldinni, sem
gangi nú aptur, eptir að hafa legið
öldum saman í rao’du. Þar sem
mannkynið annars hafi purft f>ús-
undir ára til að ná þeirri siðferðis-
menningu sem f>að nú hafi, pá sje
f>að ómöguiegt, að einstöku maður
á stuttri æfi sinni geti komist svo
langt.
æ Þannig er f>að ómögulegt að slík-
ir”menn nokkru sinni láti blandast
saman við annað mannfjelag. Heim-
ili peirra sje í fornöldinni eða meðal
villimanna í ástaöldinni. Vjer höf-
um engar skyldur við þá^og vjer
verðum í eitt skipti fyrir öil að gera
f>á ósaknæma fyrir oss.
Svona hugsa nú ítalir, en pró-
fessor Hifffling getur ekki fallist á,
að til sjeu nokkrir slíkir menn, sem
að öliu leyti sjeu afskornir frá öll-
um siðfeiðis—hrifum og—f.roskun.
Það getur vel skeð að glæpa-
mar.ns-persónan verði til á e.nn eða
annan hátt. en f>að er eng n sönnun
fyrir að mannfjelagið eigi ekki eiu-
Winnipeö, 5. aucúst 1891.
BERA GLÆPAMENN
f’.illa ábyrgð gjörða sinna?
Tekið úr: „Si'Sferðis-rannsóknir”
eptir prófessor HöSling.
Hinn frjálslyndi danski prófessor
Hara'd Hi'ffling hefur í bókinni
JSiðferðis-ranrsóknir”, sem hann
hefur nýlega gefið út, meðal annars
rannsakað f>að mál, hvort sama sið-
ferðislögmál gildi fyrir alia menn.
Eins og Öllum er kunnugt, er pað
pessi skoðuc, sem ræður og ríkir í
heiminum. Kirkjan gerir hana gild-
andi. öðrumegin stendur hinn ei-
llfi vilji, hinumegin maðurinn, sem á
að hlýða honum. Ríkið gerir hana
gildandi; lög og siðir eru hin sörnu
fyrir alla menn. Rjettlætið gerir
öllum jafnt und’rhöfði.
Menn ganga út frá f>ví, að sið-
ferðismaguið sje jafnt hjá öllum; ef
einhver lætur undan hvötum sínum
og brýtur lögin, pá verður hann að
friðpægja verk sitt með hegningu.
Eptir pessum skilningi dæma menn.
En sá skilningur er ekki lengur
rjettur taliun í vísindanna heimi.
^Mennírnir hafa fengið frá náttúr-
unnar hendi ólika hæfileika og ólikar
hvatir. Sömu kröfur hafa f>ví alls ólíka
pýðingu fyrir einstaklingana. Það
sem einn getur gert áu pess að
reyna nokkurn skapaðan hlut á s:g,
af pvi að eðli sjálfs hans er alveg
samkvæmt kröfunni, að sama get—
ur annar n.aður alls eigi gert nema
með framúrskarandi striti <g á-
reynslu og priðja manni er ef til
vill alls ón.ögulegt að koina pví til
leiðar.
Þannig eru lögin í sjálfu sjer alls
eigi jöfn fyrir alía. Ef pau ættu ao
vera rjettlát, hlytu pau að Jagast
eptir persónueðli einstaklingsins.
i>au ættu að heimta annað—meira
eða minna—af einum manni en öðr-
um. Einungis á pann hátt, að pau
sjeu ólík fyrir ólíka menn, gera pau
1 raun rjettri sömu kröfu til peirra
alJra.
En ef nú lögin verða ólík fyrir
einstaklingana, falla pá ekki öll al-
menn lög uin koll og verða að
engu? Verðurpá ekki eilífur ófrið
ur^milli siðferðislögmáls einstakl- “»»"»• E,,J hvenliK svo Pem Pessu
er varið, eru'pó allir menn skyldir,
kenni að. E>ví allt pað sem hinn bezti
maður nú er megnugur um að koma
til vegar, liggur fyrir innan tak-
mörk mannnáttúrunnar.
eptir einhverntíma að leiða full-ein- kaldur loptstraumur fer fyrir ofan
vatnsgufu-loptstrauminn veitir oss á-
stæðu til að ætla, að allt af sjeu til
skilyrði pau, sem nauðsynleg eru
til pess að regn komi. Og pað at-
riði, að alltaf kemur regn eptir or-
ustur bendir á, að sú breyting sem
verður á loptinu pegar ský og regn
verða úr ósýnilegum vatnsgufum,
geti allt af orðið á pann hátt að
hrekja loptstraumana. Ef pessar
skýringar eru sannar og Mr. Powers
hefur satt að mæla, pá verður bráð-
um hægt að rjetta hluta ýmsra hjer-
aða sem líða stóreflis tjón árum sam-
an af pví að ekkert regn fellur. Það
parf ekki annað en setja par nokkr-
ar fallbyssur og láta pær leika sjer,
pegar purkurinn verður of mikill.
i í i:< ; >
eptir
ORUSTUR.
hverja si'k í pví og heidur eng’.
skyldu gagnvart glæpainanninum.
Því pegar glæpatilhneigingxrnar
dyljast|'optf löngum tímum saman,
pá hlýtur eitthvað að vera bogið
við mannfjelagsskipulagið.
Því fullkosnnara sem mannfjelags-
skipulagið”er, pess meiri áhrif hefur
pað á skapferii einstakra manna.
Mannfjelagið^býr til kringumstæð '
urnar fyrir proskun einstakingl-
anna. Ef peir nú verða glæpa
manna, pá á pað eigi að eins rót síua
að rekja til meðfæddra tilhneiginga
neldur einnig til ytri orsaka. Hjá
mörgum manni dylst glæpanáttúran
af pví að ástæðu til glæpsins vant-
ar; pjófsnáttúran stelur optekkit. d.
ef hún lifir í allsnægtum.
Spurningin um pað, hvorttil sjeu
óbetranlegir glæpamenn, verður að
standa óútkljáð. Til pess að geta
svarað henni, parf mikla reynslu,
inikla polinmæði og mikla gáfu til
pess, að geta greint sundur hin
ingsins og kröfu mannfjelagsins?
Nei, pví svo lengi sem slik styrjöld er
til, pá er takmarki mannfjelagsins
ekki náð. Þegar ekki er hægt að
ná takmarki inann,'jelagsin8, nema á
pann hátt að einstaklingarnir sjeu
kúuaðir otr bugaðir á allan hátt. Ja,
Vjer gátum pess fyrir skömmu,
að til væri í Bandaríkjunum maður
nokkur,. Powers að nafni, sem pætt-
ist geta látið regn verða, pegar hann
vildi.
Spurningin um að búa til regn, er
ekki r.ý í Bandaríkjunum. Þar hafa
margir regndoktorar verið og regn-
húmbugistar hafahópum saman ver-
ið að blása í skýin og pykjast búa
regn til; en launin hafa verið pau
ein: háðið og hláturinn. En til
hafa líka verið menntaðir menn,
eins og t. d. prófessor Maury, sem
alvarlega hafa hugsað um málið og
</ert niargar og margskonar rann-
sóknir uiu pað og komist að peirri
niðurstöðu, að pað sje enganveginn
ómögulegt að búa til regn með
((ballons”, sem menn láta stíga í
lopt upp og springa par, eða pá
með miklum skoteldum. Seinna
rneöalið er pað, sem Edward Powers
leggur til að notað verói, í bók, er
hann gaf út í fyrra,
Kenning Powers er í stuttu máli
j essi: Yfir Bandaríkin gengur til
austurs og norðausturs loptstraumur
semaldreilinnirog sem flytur með
sjer óumræðilega vatngufu. Allir
stormar hjerí landi, nema peir sem
rísa í Mexicanska-flóanum, eiga rót
sína að rekja til pessa loptstraums
og er hægt að sjá pað af pví, að q.11-
ir voðastormar og fellibyljir ganga
frá suðvestri til norðausturs. Frá
pessum loptstraumi, sem vanalega
er hátt í lopti uppi vill nú Mr.
Powers ná í regn með pví að beita
rniklum skoteldum, eðakoma breyt-
ingu og hreifingu á loptstrauminn.
Fyrir pessu segist nú Powers ekki
bera hugboð sitt eitt, heldur ýmsa
viðburði sem orðið hafi.
Það er ölluin kunnugt úr sögunni
að ekkert regn hafði fallið marga
mánuði á undau orustunni við Bu-
nena Vista i Mexico. Rrjár skúrir
komu eptir orustuna fyrsta daginn.
Annan daginn var barizt með stór-
skotaliði frá kl. 8—10 f. m., og pá
kom stórfeld rigning strax á eptir.
En í marga mánuði eptir orustuna
kom ekkert regn í pví hjeraði. Ept-
ir árásina á Monterey-kastala kom
rnikil rigning. Þegar orustan við
Churubusco var, pá varheiðríkt veð-
ur og skýlaust lopt. En daginn
eptir varð stórrigning par í grennd-
inni. Eptir orustuna við Molino del
Rey 8. sept. 1847, kom
len riö'uintr að
- n £■> ~
ig kom regn eptir
Mex co og frá borgarastyrjöldinni í
Bai daríkjunum eru til færð dæmin
tuguin saman, umregn eptir orustur.
Orustan við Bull Run stóð 21.
jú!i 1841 og var bjartviðri allan
dairinn. En allan næsta dag var
húðarrigning. Þegar skotið var á
Fort Macon 25. apríl 1801 var hrein-
viðri til kl. 6 e. m., pá kom rigning
sem stóð í .'5 kl.st ’ndir. Eptir or-
ustnna við Shilo fyrsta daginn varð
rigning inikil og hina dagana var
bæði regn < g stormur. í okóber-
mánuði 1862 gengu purkar miklir í
Kentuckee, eu nóttina eptir orust-
una við Peryville koin mikil og
langvinn rigning. Orustan við Stone
River stóð nm miðjan vetur; 2.
janúar var stórskotaeldurinn meiri,
en ir.enn nokkru sinni vita til að
staðið hafi fyrir vestan Allagheny-
fjöllin og tveim stundun. síðar kom
stormur, sem stóð alla nóttina. Ept-
ir orustuna við Missionary Bridge
kom rigning; og eptir orustuna við
Nashville 15. og 16. desetnber 1864
kom hin mesta rigning sem menn
stórkost-
kvöldi dags. Einn-
aðra stórorustu í
FERDASAGA
insu sálareðli og lyndiseiiikunnir
og pað er eðlileg ályktun, að pað
sem menri lengst hafi náð, geti einn-
ig að vissu leyti verið aðgengilegt
fyrir aðra.
Spencer segir: Það sem nú
einkennir hinar mikilfenglegu rnann-
- V ‘ *

höfðu haft dæmi til par um sveitir.
Fle ri slík dæn i mætti telja. í Ev-
rópu liafa meiin tekið eptir hinu
sama, pegar stórorustur hafa verið
háðar.
Mr. Powers leggur nú töluverða
áherzlu á pessa viðbnrði, og sýnir
fram á ýmsar skýringar sínu máli til
sönnunar um pað, að við hreifingar
á loptinu hljóti að koma regn.
Ein af skýringum hans er sú, að
AUSTURLAND.
Framh.
Við fórum um kvöldið atS Skinna-
stað, tar býr nú sjera Þorleifur Jónsson,
giptur Sesselíu Þórðardóttir frá Mosfelli.
Bærinn par er forn mjög og parf allur
að endurreisast, en par er illt að fá
hleðsluefni ogerfitt að flytja við að. En
pó at> húsin væru fornfáleg, var svofall-
ega um allt gengið og viðmótið svo
skemmtilegt að jeg gleymdi atS horfa í
kringum mig. Á Skinnastað er fagurt
útsýni, allstaðar skógur umhverfis, sljett
og græn rjóður hjer og hvar; fyr-
ir framan blasir við Jökulsá og hinum-
megin hið nafnkunna Ásbyrgi gapir á
móti manni, frá Stórhöfðanum að sjá.
Á Stórhöfðanum sat jeg tvo formiðdaga
og teiknatSi Byrgið, pvi þaðan er betra
útsýni en í grennd við pað, ogtókzt mjer
paðvel. Seinna kvöldið gekk jeg heim
nálægt sólsetri, og varð jeg sumstaðar
að smjúga milli viðargreinanna, pví hann
er par bæði pjettur og hár, pó ekki líkur
þvi sem hann var átSur, þegar kýr voru
þar bjallaðar. Nú villist par engin lif-
andi skepna, svo hún týnist inn í skóg-
inn, og ekki einu sinni jeg, sem var þó
ókunnug, og paðan er góður spotti heim
að bænum og var þá veritS að mjólka
er jeg kom. Þar veru hópar af geitfje,
30 að tölu. Þær eru óvíða hafðar á Is-
landi sro jeg viti. Jeg settist lijá mjalta-
konunum, en þá komu geiturnar og fóru
að nugga sjer upp við mig. Þær gera
það þegar þær vilja láta fara atS mjólka
sig. Mjer var sagt að vel borgaði sig,
ati hafa þar geitfje. Þaðan gekk jeg ats
kvíunum, og voru þar fallegar ær; ræddi
jeg þar við gamlan mann, sem gætti
ánna, og jeg bjóst við að heyra margar
þjóðsögur ómengftðar af nýrri menntun-
arblæ í þessu innilukta, afskekkta plássi, Ina'
en því var nú ekki ats heilsa; hann var ó-
trúaður á allt huldufólk og drauga. Það-
an gekk jeg á Sveina-völl svonefndann,
af því að í fornöld átti kona ferjumanns-
ins á Ferjubakka að hafa unnið af sjer
dagsverk bónda síns með því að raka
völlinn, og er liún haf ði lokið því starfi
—ótrúlega miklu— átti hún þar á vellin-
umaðhafa alið 2 sveinbörn, og ól prest
urinn annan upp, seeir sagan. Á þennan
flöt settist jeg nú og sá eitthvert hið un-
aðarríkasta sólsetur, sem jeg minnist að
hafa sjeð, þar deyjandi og hverfandi
geislar hennar máluðu skóginn, hæðirn-
ar og fjöllin með allskonar upphugsan-
legri litbreytni, Og vörpuðu skuggum á
ána. Mig langatsi tii að færa hngrenn-
ingar mlnar I orð, en tungan var bundin.
.Teg þóttist skilja það, setn ferðamafSur
einn sagtii, er hannkom upp áfjall eitt í
Svi88aralandi,sem hafði verið hans æðsta
ó9k—þaðan sem útsjónin var óumræði-
lega fögur: uJeg fann að jeg gat mettaö
augað á því alSdáunarverðasta, sem þessi
jörð á og sem jeg hafði þráð eptir (að
koma hingað), en þá vaknaði ný þrá í
brjósti mínu eptir eiuhverju óþekktu,
en þafS var ekki til á þessari jörðu; i
þessu finn jeg að uppfylling allrar feg-
urðar er ekki hjerna megin grafarinnar
heldur hiuumegin”.
Frá Skinnastað fór jeg yfir að Ási 1
Kelduhverfi. Þar er Jökulsá á milli, og
fórjegyfir hana fráFerjubakka, rennur
hún þar í streng og er bæði fögur og
geigvænleg; báturinu kastaðist yfirum á
svtpStundu, svo mjer þótti ineira en uóg
um ferðalagitS, en frú Seselia, *em með
mjer var, fann ekkeTt til þess. Menn
geta vanist vits allt. Á Ási var jeg um
nóttiná hjá Erlindi gamla, sem einu sinni
bjó í Gar«i í Kelduhverfi. Hann er fróð-
ur maður og kann frá mörgu að segja.
Morguninn eptir reið hann með mjer að
Hljó-Saklettum, sem standa við Jökulsá,
miðja vega á milli Áss og Dettifoss. Þeir
eru nefndir þannig af undarlegum hljóð-
breytingum, sem í ýmsum áttum heyrast
alltaf fer.^ yfir oss stóreflis vatnsgufa
Ifrfe Kyrrnlmfin^^^rt^lHÍflírtd^'lÞar. Jeg heyrðiUl^úin&frinftaiiig?^
enda var þá enginn stormur. Á þeim
klettum, sem eru mjög einkennilegir í
logninu, hefur án efa verið mikil álfatrú
í fornöld. Það er nærri því vorkun, þeir
eru svo álfalegir. Seinna um daginn
skoðaði jeg ÁsbyrgitS, sem er skammt
frá Ási. Því náttúru-furSuverki er penni
minn of veikur að lýsa, svo stórkostlega
tignarlegt er þalS. Jeg segi með skáld-
inu: uGat ei nema guð og eldur gert svo
dýrðlegt furðuverk”.—Almannagjá er
smásmíði náttúrukraptanna hjá því skógi
skreytta völundarhúsi, og er ei ótrúlegt,
alSeinmitt álfatrúin hafl varpað verndar-
vængjum sínum yfir fagra skóginn, sem
enn þá stendur hár og fagur íöllum innri
liluta Byrgisins. í seinni tíma hefur lík-
lega fremri hluti þess verið ruddur, því
til skamms tímaffyrir 25—35 árum) voru
margir, sem ekki voguðu sjer að hreifa
hríslursemuxu í klettaskorum etSafram-
an i klettum, og köllutSu álfa eign. Jeg
minnist ýmsra slíkra stöðva í ungdæmi
mínu,og í ungdæmi föfiur míns mátti ei
hreifa hríslur, sem uxu í tó einni fyrir
ofan Skógafoss undir Eyjafjöllum. Ein-
hverju sinni höfðu þeir eldri barn til að
rifa upp eina hrisluna í fjárhússóp, en
sama kvöldið hvolfdi skipi frá Skógum,
þó enginn drukknaði. Hafa þær hríslur
síðan, þatS jeg veit, staðitS óáreittar þann
dag í dag.
Jeg sat 5 kl.tíma inn í botni Byrgis-
ins og málaði metS vatnslitum tjörnina og
hamrana umhverfis—og ætla seinna að
fullkomna það íoliu. Því ver, haí'tSi jeg
ekki lengri tima og reifi at! þvi búnu heim
að Byrgis-bænum, sem stendur í öðrum
Byrgismunnanum, því háhamraey gengur
inn eptir því miðjuoger útgangur beggja
megin við hana, en ekki nema einn bær.
Þar býr fátækur bócdi, en allt var þar
lireint og þokkalegt. Jeg drakk þar kafli.
—ÞorvartSnr læknir Kerúlf hefur keypt
Byrgið að sagt er, eingöngu til atS vernda
skóginn; því ekki renta sig nærri því
peningar þeir, er hann gaf fyrir þati.—
Slíkt er fallega gert og væri óskandi atS
hann sæi því borgið eptir sinn dag.—Upp
á eynni sá jeg margar jarðgrónar tættur,
Jeg sagisi við sjálfa mig: Skyldi enginn
hörgur eða hof hafa staðið hjer i fornöld,
bær mun það naumast hafa verið. Um
nóttina náði jeg að Lóni í Kelduhverfi;
þar er tvíbýli og vel hýst. Gisti jeg þar
hjá fornvinu minni Björgu dóttur sjera
Hjörleifs sál. á Skinnastað; hún erekkja
og býr á móti mági sínum og fer þar allt
vel fram. Jeg var þar dag um kyrrt og
langaði til að vera lengur, en jeg þurfti
að ná í för Benedikts prófasts Kristjáns-
sonar frá Grenjaðarstatf, sem kom mefi
frú sinni úr kynnisför frá Víkingavatni,
og varfi jeg þeim samferða yfir Reykja-
heifii og alla leið heim afi Grenjaðarstað.
Þau lánuðu mjer ogágætis hest allaleið-
því minn hestur var ekki f(>tviss.
Þegar við komum ofan af heiðinni, kom-
um við að bæ, sem Heiðarbót lieitir. Þar
var ekkja, sem nýbúin var að missa mann
sinn. Jeg varð hrærð ats hcyra þá for-
eidralegu hluttekning, er þau hjón tóku
í kjörum hennar, og mjer var sagt að
þau höguðu sjer þannig gagnvart öllum
líðandi í sókn sinni. Gestrisni þeirra
hjóna er svö alþekkt, að jeg þarf ekki
að lýsa henni.
Daginn eptir sat jeg lengi við Laxá
tii að metta angats á fjölbreytni þeirra
mörgu fossa, er falla hjer og hvar niður á
milli skrúðgrænna reiniviðarhólma, og
varð dauðhrædd um líf mitt fyrir nauti
einu, þarnaáþessum afskekkta sta'i'. Áin
rennur sem sje á milli hamrotanga, sem
er grasi vaxlnn að ofan, og er hann
beggja megin samtengdur ineð lokaðri
brú. Jeg hafði gleymt að ioka brúar-
hurðinni á eptir mjer,og lá efst á tangan-
um, en kýr voru að bíta þar litlu neKar.
Þá kom ailt í einuólmtöskrandi naut, æð-
andi að brúnni. Par var ekkert ' udan-
færi, ef hann liefði verið eins iliur og
hann leit út fyrir, annats en að lenda í
ánni eða verða honum að bráð, og þótti
mjer hvorugt girnilegt, og tók því það
ráts, að reka i suatri kýrnar yflr til hans og
það hjálpatsi; jeg sá hann ekki framar.
Þegar jeg kom heim, var mjer sagt, að
hann væri alls ekki manneygur, þó hann
ljeti svona, en það varþó óþægilegti mín-
um kringumstæðum, Mjer var seinna
sagt, að skamt frá Laxá sæust jarðgrón-
ar rústir af bæ hins góðgjarna heiðna
goða Áskells, og syrgði jeg það, því þá
var of seint að fara að skoða þær.
Þar heitir nú Kirkjuhvammur, fyrr
Hvammur, og mun þats vel koma heim
við söguna.
Daginn eptir,í suddavetSri, fór jeg frá
Grenjaðarstað (gamlir menn segja ats bær
inn hafi fyrst heitiS Grænjaðarstaðir og
þá staðið ofar,en seinna verið fluttur nær
hrauninu), en þegar leið á daginn, feng-
um við öskrandi riguingu, sem hamlaði
injer frá að dvelja neitt við Goðafoss,
'guiB isBáMeiffinjliííeS&íiFð $kíjðaiA>igi$íitt
um á Ljósavatni, bústað Þorgeirs Ljós-
vetningagoða. Húsbóndi og heimamenn
allir voru vitS heyvinnu, en húsfreyjan,
Kristín dóttir Benedikts Kristjánssonar
prófasts í Múla, sagtSi mjer, atS þar væru
engar fornmenjar, og ekkert örnefni, er
benti á nafn gamla spekingsins. Þar er
mikið stórt tún. Jeg haf ði skapað mjer þá
jörð allt öðru vísi í huga mínum en hún
var þegar jeg sá hana. Þau hjón höfðu
láiið heita í höfuðið á Ljósvetninga-goð-
anum, en hann vildi eigi lifa. Á Ljósa-
vatni hef jeg orðið fegnust kaffi, og það
var líka gott. Um nóttina koin jeg í Háls
til sjera Pjeturs, sonar Jóus háyiirdóm-
ara, og þótti mjer gaman að hitta forn-
kunningja ogskemmti jeg mjer þar vel.
Daginn eptir lögðum við at statS til Ak-
ureyrar. Sjera Pjetur fyigdi mjer og rið-
um við fyrstinn í Háls-skóginn, sem er
líkastur Hallormsstaðaskógi ats <egurð,
nema nokkuð minni. Sjera Pjetr gerir
sjer mikið far um að friða umhann.
Vaglaskógur liggur að Háis-skógi (þar
bjó Höskuldur Þorgeirsson); sá bcer
stendur hátt uppi í hálsi skógi vöxnum.
Hinummegin FDjóskár stendur bær, sem
Skógar heitir (fyrir tæpri öld voru kýr
þar bjallaðar, svo þær týndust ekki í
skógunum), þar sjestnú ekkiskógur; var
mjer sagt að margir ömutSust mikið við
lionum, af því hann sliti ullina af fjenu.
Fnjóská er staksteinótt og ill yfirferðar.
Á Vöðluheiði er lagtSur ágætis vegur,
og ef slikir vegir væruhjer viða, þá væri
betra að ferðast um hjer á landi en er.
Við komum við í Kaupangi; þar býr Vil-
hjálmur sonur sjera Björns heitins í
Laufási, og mættum við þitr gestrisni og
fengum fylgd að Eyjafjarðará, sem við
fórum yfir á ferju.
Framh.
[Vjer minnum lesend ir uHeims-
kringlu” á, að undir uRaddir frá almenn.
ingi” er það ekki ritstjórn blaðsins, sem
talar. Hver ma'Sur getur fengið færi á
að iáta þar i ijósi skoðanir siuar, þótt
þær sjeu alveg gagnstæðar skoðunum
ritstjórnarinnar, en menn verða að rita
sæmilega og forSast persónuiegar skamm-
ir; auk þess verða menn at? rita um
eitthvert það efni, sem aiinenning að
einhverjuleytivarðar].
Herra ritstjóri!
í ritgerð minni uFínanzmál íslands”'
19. gr. standa þessi orð:—uÞeir, sem tala
máli stjórnarinnar, segja, ekki einungis
að landssjóður tapi engu, heldur að hann
græði lOOpc á innlausn seðlanna (Sig-
hvatur íHkr.. 8. maí f. á.).
Við þetta setið þjer mynduglega
neöanmáls orfiin:—uSighv. segir þetta
hvergi”. „Ritstj”.
Þjer hafið náttúrlega lesið grein Sig-
hvats áður en þjer krotuðuö niður yfa-
hvassa andmæli, svo þjer hafið úti stengt
alla afsökun.
Orð Sighv., sem yður og öðruni
stjórnarsinuum er svo iiia við að feðruð-
sje honum, sem von er, þó hann sjálfur
sanni sig föður þeirra, svo ekki ætti afi
þurfa að fara lengra, eru þessi:
1. ”Að vísu er það satt að rikissjóður
borgar ekki B /;ur sömu 2000 kr , seni A
lagði á pósthúsið, og þnö er liku s«tt, að
landssjóður kemst í 2000 kr. skuld við
ríkiBsjóð út af þessari póstávísaua send-
ingu, en tapar landssjóður fyrir það 2000
kr.? Nei, og þúsund sienum nei”. Hjer
liefur nú Sighv. sagt eins skýrlega og
máli verðnr að komiö, að landssjóður
tapiengu á Uinnl«usn seðlauna”.
En svo heldur nú Sigliv. áfram:
uog livers vegnaekki? Vegna þess, að
landssjótSur fær til sinna afnota þær 2000'
kr., sem A fór með á pósthúsið í seðlum;.
sjóð'jr landssjóðs eykst þannig um 2Ö00kr.
Þetta stendur prentað í yðar eigin blatSiii
Hvað kallið þjer það, að sjóður auk-
ist um tvö þús. kr.? Mefian orðið að
ugróa” þýðir aö vaxa og meönn aflfidda
orðið „grófii” þýðir vöxtur, og meðan
causativ sögnin af gróa, græða, þýðir að
láta vaxa, ogað afla sjer vaxtar, á meðan
ieyfi jeg mjer að staðhæfa, nð orðin:
Usjóður iandsins eykst ( -eykr sig, eða ef
þjer kunnið betur við að leggja hjer í
(lanska hugsun: er aukinn). Þaunig um
2000 kr.” sje allsendis sömu þýðingar og
orðin: Usjóður landsins græðir þannig
2000 kr.”
Hitt er auðvitaðurhlutur, að ef sjóður
sem úti lætur 2000 kr. fyrir livað sem
”era skal, hefur það upp úr viðskiptun-
um, að hann eyk s t um 2000 kr. hann
græðir 100pc., ef orfi skulu nokkra þýtf-
ingn hafá. Þetta getið þjer sagt yður
sjálfur. Ef þjer eigið í sjóði t. d. lOOOkr
og maðr biðr yðr að víxla við sig 500—
þá haflð þjer eptir í sjóði yf!ar;þeg-
ar víxl er gert yðar megin 500—
en þegarvíxl er gert víxlbeiðanda
megin fáið þjer aptur yðar 500—
og sjóör yðar heflr ekkert aukizt
hann er sem fyrri...................lOOfk—
Hjer sjáifi þjer nú hvatfa vitleysa
væri, að segja, afi sjóðr yðar hefði
, aukizt um 500 krónurl ;7£nmoil iilils