Heimskringla - 19.08.1893, Blaðsíða 2

2
HEIMSKRINGLA 19. ÁGÚST 1893.
Heiiskringla
tj á Laugardögum.
The Heimskringla Pt,g. & Publ. Co.
útgefendr. [Publishera.]
Verð blaðsins í Canada og Banda-
ríkjunum :
lámánuíi $2,.r 0 yrirfram borg. $2,00
6 ---- $1,50 ----- - f'-OO
3 ---- $0,80; ---- — $°>50
Á Englandi kostar bl. 8s. 6d.; A
Norðrlðndum 7 kr. 50 au.; á Islandi 6
kr. — borgist fyrirfram.
Senttillslands, en borgað hér, kost-
S$l,50 fyrirfram (ella $2,00).
t^rKaupendr, sem vóru skuldlausir 1
Jan. p. á. purfa eigi að borga nema $2 fyr-
ir pennan árg., ef þelr borga fyrir l..’úlí
p. á. (eða síðar á árinu, ef þeir æskjaþess
gkriflega). _____________
Ritstjórinu geymir ekki greinar, sem
eigi verða uppteknar, og endrsendir
þær eigi nema fríinerki fynr endr
sending fylgi. Ritstjórinn svarar eng
um bréfum ritstjórn viðkomandi, nema
I blaðinu. Nafnlausum bréfum er
enginn gaumr gefinr. F.n ritstj. svsr
ar höfundi undir merki eða bokstof-
um ef höf. tiltekr slíkt merki.
Uppsögnógild að liigjm, nema kaup-
andi sé alveg skuidlaus við blatfið.
Auglýsingaverð. Prentuð skrá yfir
það send lysthafendum. _____________
Ritstjóri (Editor):
JÓN ÓLAFSSON
venjul. á skrifst.bl. kl. 9-12 og 1 0
Ráðsmaðr (Busin. Manager):
EIRÍKR GÍSLASON
tl. 9—12 og kl. 1—6 á sknfst.
Utanáskrift á bréí til ritstjórans :
Editor Ileimskringln. Box 535.
Winnipeg.
Utanáskrift til afgreiðslustofunnar er:
The Ueimskringla Prtg. & Publ. Co.
Box 305 Winnipeg, Man.
Peningar sendist í P.O. Money Or-
der, Registered Letter eða Express
Money Order. Banka-ávísanir a aðra
banka, en í Winnipeg, eru að eins
teknar með afföllum.
653 McWilliam Str.
„Söguleg lygi“.
Séra Hafsteinn Pétrsson gat ekki á
sér setið að nota íslendingadaginn til
þess að skaka kyrkju-strokkinn í ræðu
þeirri, sem hann hélt fyrir Banda
ríkjunum. Hann hafði valið það
form á ræðu sinni, að lýsa heimsókn
sinni til Jónatans bónda (Bandaríkj
anna), og þá uuAal annars leggja
Jónatan í munn ýmisleg ummæli til
að lýsa ástandinu í Bandaríkjunum.
Hann lét t. d. Jónatan segja, að hann
hefði „falið kyrkjunni á hendr
mentamál sín“, og að „allir sínir
(o: Bandaríkjanna) merkustu og beztu
menu hefðu fóstraðir verið á kyrkj-
unnar brjósti“. líann fór um þetta
miklu fyllri og sterkari orðum, heldr
en hann befir ritað upp í afskrift
þeirri af ræðu sinni, er liann gaf blöð-
unum.
Hann var síðastr ræðumanna,
þeirra er ákveðnar ræðr áttu að flytja
og að lokinni ræðu hans lýsti [
samkomunnar yfir því, að nú væri
hverjum frjálst að beiðast ors, sem
vildi.
Jón ritstjóri Ólafsson, sem var einn
af forstöðumönnum samkomunnar,
beiddi sér þá hljóðs og mælti eitthvað
á þessa leið:
„Það er ekki til að halda neina
tölu að ég bið mér hljóðs, heldr að
eins til þess sem einn í forstöðunefnd
samkomu þessararaðmótmælaalvar-
lega nokkru því, sem fram hefir kom-
ið hér í dag, nokkni þvf, sem að er
óefað misbrúkun á Islendinga-degin-
um. Það hefir hingað til verið sam-
komulag allra flokka og allra manna,
að láta allan ágreining og allan
flokkadrátt vera dauðan og grafinn
þennan dag; það hefir verið hingað
til regla, sem allir hafa fúsir gætt, að
halda þenna eina dag heilagan með
því að láta hatr og óvild og öll þau
deilu-efni, sem þessu valda, li gja
óhrærð þennan eina dag; enda sýnd-
ist nóg að hafa 3(i4 daga úrsins til að
kljá þær sakir.
Mér þvkir það leitt að séra Haf-
steinn Pátrsson skyldl Jbrjóta út af
þessari reglu í ræðu sinni, og fara að
misbrúka þetta tækifæri til að fara
að prédika skólamálshugmyndir sín-
ar hér, og það á þann hátt, sem hann
gerði. Ilann fór að segja okkr frá,
að Bandaríkin fælu kyrkjunni á
hcndr öll mentamál sín, og að allir
þeirnn inestu og lieztu menn hefðu
mylkzt á hennar brjóstum. Afþessu
eiga svo úheyrendrnir að draga lær-
dóm um nauðsyn kyrkjulegrar skól-
astofnunar.
En þetta er illa valið tœkifæri til
að fara að ræða það mál, og þar á
ofan er svo langt frá, að séra Hafst.
hafi sagt hér satt frá því, sem vitan-
lega á sér stað, að þessi orð hans og
lýsingeru ein sú stærsta sögulega
lygi, sem hægt er að láta s- r um
munn fara. Svo fjarri fer því, að
Bandaríkin feli kyrkjunni sín menta-
mál, að þau hafa frá upphafi útilokað
kyrkjuna og alla guðfræði frá öllum
skólum ríkjanna, alt frá bamaskól-
unum til ríkisháskólanna. Og allir
vita, að ina annáluðu almennu upp-
fræðing þjóðarinnar eiga Bandar. að
þakka þessum skólum, sem kyrkj-
unni og öllum hennar nmráðum er
alveg meinað afskiftum af og hún
alveg útilokuð frá.
Og hvað merkustu og beztu menn
ríkjanna snertir, þar á meðal ina
frægu feðr frelsisskrárinnar og stjórn
arskrárinnar, þá hefir meiri hluti
þeirra verið alt annað en kyrkju
menn. Það er rangt gert að reyna
að kasta slíku ósánninda-ryki í augu
manna, ekki sízt þennan 'dag. Slíkt
er að misbjóða tilheyrendunum, að
ætla þeim þá fáfræði að þeir muni
renna þessu og þvílíku niðr, og það
er jafnt líka að misbjóða sögunni og
sannleikanum.
Það er ekkert ljúft að verða að
minnast á þetta; en ég áleit það
skyldu mína, ef það kynni að verða
til þess, að þvílíkt kæmi ekki fyrir
aftr annan Islendingadag. Þvi hefi
ég sagt þessi orð, til að merkja þessa
misbrúkun dagsins með rauðu
stryki.
Eg tek það fram, að ég er ekki að
leggja neinn dóm á gildi kyrkjulegr
ar mentunar. Það væri að misbrúka
líka daginn. Getr vel verið — um
það er ekki nú að ræða, — að ment
un Bandaríkjanna væri hundrað sinn
um meira verð, ef hún væri kyrkju
leg, og að Bandaríkjanna mestu menn
hefðu verið margfalt meiri menn, ef
þeir hefðu verið kyrkjumenn. En
mentun þeirra er ekki kyrkjuleg
mentun, og flestir þeirra mestu menn
hafa ekkí verið kyrkjumenn — og
þegar um sögulega lýsingerað ræða,
verðum vér að taka hlutina eins og
þeir eru, en ekki eins og vér vildum
að þeir hefðu verið. Yér eigum að
segja satt“.
Séra Hafst. bað um orðið næst
bólginn og þrútinn af reiði; forseti
veitti það, en bað ræðumenn, sem til
máls kynnu taka, að tala rólega.
Séra Hafst. byrjaði svo titrandi og
skjálfraddaðr að velta sér með ill
yrðum yfir Jón ritstj. Olafsson; kvað
hann aldrei geta séð kyrkjuna í
friði; hann (J. Ó.) heíði misbrúkað
daginn með því að fara að ráðast á
kyrkjuna, sem hann halaði svo á
kaft. [J. Ó.: Eg hefi ekkert misjafnt
um kyrkjuna sagt í dag.] Séra H
k.að það alkunnugt, að J. Ól. vildi
eyrða allri mentun og uppfræðing
meðal Vestr-Islendinga og þvfofsætti
hann lúterska akademíið. [J. Ó.:
Haldið vðr við efnið, séra Hafsteinn!
Það væri svo alkunnugt, að J. Ó.
hataði alla mentun alþýðu [J. Ó.:
þetta er bull. Efn‘ð var mentamál
Bandaríkjanna!]. Vór vitum allir,
hvað vér eigum kyrkjunni að þakka
á íslandi, hvem þátt hún hefir átt f
mentun vorri, og að margir inir
merkustu íslenzkir fræðimenn hafa
verið andlegrar stéttar. [J. Ó.
Bandaríkin era efnið!]. Já okkar
lærðasti og djúpmentaðasti og vitrasti
Islendingr vestan hafs, séra Eriðrik
Bergmann, hefir fengið sína mentun
á kyrkjn-skólum [Hlátr! Köll frá
áhorfendunum: Hættu þessu bölvuðu
bulli!]
Séra Hafst. hætti svo, án þess að
snerta einu einasta orði við umtals
efninu.
.J. Ól. fékk þvínæst orðið á ný og
mælti:
Það væri misbrúkun á þessum
degi, ef ég færi að svara séra Ilafst.
einu orði nú. Þ:ið var aldrei tilgangr
minn að fara að munnhöggvast hér
við ómunnvandan prest. En ég
dreg athygli allra að því, að í stað
þess, annaðhvort að kannast við yfir-
sjón sína eða réttlæta sig, þá veltir
séra Hafst. sér með illyrðum yfir
mig, en forðaðist að snerta umtals-
efnið, svarar í austr með bulli um
áhrif kyrkjunnar á íslandi, þegar
hann er ávarpaðr í vestr, um menta-
mál Bandaríkjanna. En þetta er
einkennilegt fyrir lútersku prestana
hér; þeir fara ævinlega svona að
þegar þeir eru reknir á rassinn“.
Meiri hluti áheyrendanna galt sam-
þykki við þessu með lóíaklaþpi. Og
við það sleit þessari viðreign.
„Ne
gWr
„l í
Eins og vér gátum um í næstsíð-
asta blaði, hafði blaðið „Tribune“
hér í bænnm birt. samtal fregnrita
síns við hr. Sigfús Eymundsson og
lagði fregnritinn hr. S. E. í munn
þau ummæli, að tilgangr lians með
að fara að skoða landið í Pipestone-
héraðinu hafi verið sá, að gefa skýrslu
um,hvort ýmis ummæli Heimskringlu
hafi verið sönn, og hafi hann (S. E.)
komizt að þeirri niðrstöðu, að Hkr.
og ritstjóri hennar hafi farið með
lygar og baktal um land þetta.
Hr. Sigf. Eymundsson sendi undir
eins ritstjóra Tbibune’s svo látandi
bréf:
„Herra.— Ég hefi lesið í miðviku-
dagsblaði yðar viðtal, er fregnriti vð
ar á að hafa haft við mig. Eg vil
skýra fr i því, að alt það nf innilmldi
þessn nðtals. senrsneitir htaöið ..//'irns
kringln“ og ritstjóra þess hr. .1 ón Ólafs
son, er Hu'iufótslaus tilbúrnngr (,a fabri
cate out of whole cloth'). Ég hefi ald-
rei sagt, að tilgangr minn með að
heimsíckja Melita-nýlenduna („the
Pipestone settlement'1) hafi verið að
gefa skýrslu um, livort nein ummæli
Heimskringlu væri sönn eða ósönn
Ég hefi aldrei sagt, að ég hafi fundið
nein ummæli þess blaðs lygi.
Ég vona þér sýnið mér og hr. J
Ólafssyni það réttlæti að birta þetta
bréf við fyrstu hentugleika.
Yðar með virðing.
p. t. Winnipeg, Aug. 3. 1898.
S. Eymukdsson11.
Ritstj. Tribune’s birti bréfið, nema
hvað hann feldi úr því setninguna,
sem hér að framan er prentuð með
breyttu letri, og jafnfrnmt gat rit
stjórinn þess, að fregnritinn hefði
notað túlk til að tala við hr. S. Ey
mundsson, og að túlkrinn hefði nú
játað, að öll orðin um Hkr. og J. Ó.
sem hann hafði eignað hr. S. Ey
mundssyni, hafi verið frá sínu (túlks
ins) brjósti.
Það varð þannig uppvíst, að túlkr
inn hafði logið upp á hr. S. Eymunds
son ummælum, sem hann (túlkinn)
langaði til að svívirða Heimskringlu
og J. Ól. með, auðvitað líka í þeim
tilgangi að reyna að rægja þá saman
hr. S. E. og J. Ól., sem eru og hafa
jafnan verið frá fyrstu kynning
tryggir vinir.
Hve heiðarleg slík aðferð er, Iýsir
sér sjálft. Það þarf engin nöfn að
gefa henni.
En rétt er að geta þess, að túlkrinn
var Lögbergs-útgefandinn, kyrkju
stólpinn, dánumaðrinn W. H. Paul
son.
Frá lesborðinu.
Justin McCabthy, inn nafnkendi
sagnfræðingr og forsprakki írska
sjálfstjórnarflokksins á þingi, hefir
Ágústheftinu af „N. Amer. Review
ritað þátt, sem hann nefnir: T\e
useless House of Lords, þ. e. „Gagns
lausa lávarða-málstofan“. Heldr
hann því fram, að lávarðadeildin hafi
nú lifað það, að hennar upphaflega
ætlunarverk só nú horfið ; hún geti
nú ekkert gagn unnið framar ; það
eina, sem hún geti, só það, eins og
reynslan hafi sýnt, að hamla fram-
gangi nytsamra umbóta. Til þess
hafi hún alt of ótakmarkað megn.
I sama hefti sama tímarits er
merkileg ritgerð um kóleruna eftir
Mr. Ilart, ritstjóra enska lækna-blaðs-
ins „The Brittish Medical Journal
Hann heldr því fram, að það sé
nærri þvf eingðngu í vatni að sjúk-
dómsefnið breiðist út. Sóttgæzlu á
lítr hann fremr sem sáld til að sálda
úr brýnustu háskatilfelli, heldr en
nokkra örugga verju. In eina skyn-
samlega sóttvöm sem dugi, sé, að
búa svo um, að menn fái hreint og
heilnæmt vatn til allra heimilisþarfa.
Dr. Poultney Bigelow hefir einnig
ritað um kóleruna í Agúst-heftinu af
,The Cosmopolitan". Fyrirsögnin á
ritgerð hans er: „Ilvernig á að gera
borg örug^a gegn kóleru ?“ Dr.
Koch hafði látið í Ijósi það álit, að
Berlinarborg væri nú örugg gegn
kóleru, og Dr. Bigelow er því sam-
dóma. I Berlín hafa menn áunnið
ætta mcð því, að hagnýta vatnið,
sem haft er til að hreinsa sorprennur
neðanjarðar, til þess að frjófga með
iví inn sendna jarðveg umhverfis
bæinn. Aðferðinni er lýst nákvæm-
lega. Löndin, sem yrkt era með
þessu móti, gefa af sér dálítinn árlcg-
an ágóða afgangs öllum kostnaði.
I Júlí-hefti tímaritsins „Revue des
deux Mondes“ ritar Leo Dex um til-
búning demanta. Skýrir þar frá
tilraunum ins nafnfræga efnafræð-
ings M. Molsson’s til að búa til de-
manta. Hefir honum tekizt að búa
til demanta, að öllu eins og demanta
þá, sem finnast í náttúrunni ótilbúnír
af manna höndum, með sömu hörku
og sama Ijóma. Enn hefir honum að
eins tekizt að búa til smáa steina, en
það er ekki auðséð, hvað vera skyldi
því til fyrirstöðu að hann geti innan
skamms búið þá til stærri.
Svar til J. St. og fleiri
Lögberginga.
Frá M. J. Sk.
Framhald.
Vottorðin, sem þegar eru komin, eru á
þriðja hundrað frá fullveðja mönnum,
og þó er enn fjöldi manna sem býöst
til að bera múr vottorð, ef þörf gerist.
Þessi vottorð sýna það, hvað hæft hef-
ir verið í þessum sakargiftum, er þeir
herrar vilja festa á mig, enda hefir
það sýnt sig í því, að einlægt var
verið að smáfella úr þegar vottorðin
fóru að koma. En setjum nú svoað
eitthvað hefði hæft verið í þessu, hvað
þá ? Ég ætla ekki að staglast á þeim
sakargiftum, sem þeir sjálfir segjast
vera búnir að gefa upp, heldr minnast
á dauðasyndina, drykkjuskapinn sjálf—
an. Það vita allir, að ég er ekki
bindindismaðr og hefi ekki verið. nema
þann tíma, sem stúkan ,,Aldan“ stöð
hér á Gimli, og þá hélt ég það vel,
meira að segja bókstaflega, þótt ég sé
ekki mikill bókstafsmaðr í öðru. Ég
hefi ekki verið bindindismadr og tekið
mér glas af öli og glas af víni, rétt
þegar mér hefir sýnzt, hefi álitið það
vera mitt persónulega frelsi, meðan
ég gerði engum mein, ég hefi aldrei
sýnt neinum illyndi, ég hefi aldrei gint
neinn til drykkju, ég hefi einmitt pré-
dikað á móti ofnautn víns, en ég hefi
alt að einu tekið mitt glas, þó að hóp-
ar rétttrúaðra manna væru á gægjum
í kring um mig; og þó að tveir eða
þrír úr hópnum eltu mig inn, þá hefi
ég hlegið að því með sjálfum mér, og
oft slett i þá ýmist 25 centum eða
glasi, þeir þurftu að hafa eitthvað
fyrir ganginn greyin. Ég veit ekki
betr, en að þeir hafi tekið því þakk-
samlega og hafa alt að einu getað bor-
ið fréttirnar á eftir; þessu og öðru
eins verðr maðr að taka eins og mý-
varginum í Nýja íslandi. Ef það væri
dagleg framkoma mín, að vera fullr,
þá væri annað mál, ég gæti þá ekki
htið upp á nokkurn mann. Bn þótt ég
hafi nú gert það, að ég hafi nú
einhvern tíma orðið fullr, hvað þá?
Nú ætla ég að sýna mönnum aðra
hlið málsins og bera’! samanj athæfi
þess mans, sem drekkr vín, sem stund-
um verðr fullr meira að segja, og at-
hæfi inna háheilögu rétttrúnaðarmanna.
Þeir drekka ekki vín, aldeilis ekki,
eða ekki veit ég til þess. En sumir
andstæðingar mínir hafa við og við
orðið svo tryltir afjjreiði, að þeir hafa
ekki vitað hvað þeir hafa gert, þeir
hafa orðið vitstola um stund ; hvort-
tveggja, að verða fullr af víni og hams-
laus af reiði leiðir manninn í sama
ástand, vitfirringu, nema hvað annað
bendir á heiftarfult hjartalag. En ég
tek nii ekki svo hart á þessu, þetta
kafla ég breizkleika, þó að reiðin geti
stundum gengið svo langt, að menn
drepi menn í bræðijfsinni, £og Jmenn
því skyldu reyna, 'aðj i hafa Jhemil á
þessum ástríðum sinum*Ssem öðrum ;
það er daglega hugarfarið, ‘ "daglega
framkoman, sem ég ætlaði að benda á.
Ég hygg að enginn muni mótmæla
því, að aðal mark og mið kirkju og
kristnl sé það, að gjöra menn siðferð-
islega góða, efla „morality-1. Ef því
meiri éðr minni hlutinn stefndi í þá
átt, að drepa alla’’), ,morality“, drepa
sannan og góðan og Jgóðan hugsunar-
hátt og þarafleiðandi spilla góðri breytni
og vönduðu líferni manna, þá væri
sá maðr eða þeir menn ’sannarlega
vítaverðir : þá menn mætti vissulega
kalla „eitrnöðrur í mannlegu félagi“,
eins og ég hefi nefndr verið. En hvað ?
Lítið þið í kringum ykkr, drengir!
Daglega sjáum vérjjalþýðu alda upp
við hræsni og ósannindi, við Jósannar
og niðrlægjandi hugmyndirj um 'ina
æðstu veru. Það J.er beinlínis"’verið
að kenna mönnum að hræsna og'Jljúga
í sínum helgustu málefnum. Klerk-
arnir, þessir siðferðisgóðu, þeir eruað
kenna alþýðunni, og) fræðaj hana um
föðrinn,- sem elski börnin [sín^svo, að
að hann kvelji megnið af þcim í
eilífum kvölum. Þeir [kenna mönnum
það sem hoilagan sannleika, sem þeir
vita, að er argasta lygi, svo aem
margt í guðlegum innblæstri, t. d. að
Guð hafi deytt frumburðina í Egipta- '
landi, að hann hafi skipað Gyðingum
að drepa og myrða, ljúga og stela,
um Nóa-flóðið, ætterni manna, synda-
fallið, aldr heimsins og fl. og fl..
þannig fara þeir með guð sjálfan,
þannig fara þeir með alþýðu ; þeir
hræða hana, ginna hana, flækja hana,
blinda hana með yfirskyni ímyndaðs
heilagleika, en til þess að geta teymt
menn blinda, til þess að geta haldið
fiskinum spriklandi í netinu, þá þurfa
þeir að velta inum vestu glæpum og
örgustu skammapörum upp á skap-
arann sjálfan. Við það niðrlægist guðs-
hugmyndin svo hjá alþýðu, að ekkert
verðr manninum oflágt, enginn glæpr
of svívir*ðilegr. Hví skyldi ég hika
við að ljúga að bróðr mínum, fyrst
ég, að dæmi leiðtoga minna, er að
reyna að ljúga að guði? liví skyldi
ég ekki hræsna fyrir mönnum, fyrst
ég hefi dæmi leiðtoga minna, að þeir
ekki einungis hræsna fyrir mönnum,
heldr einnig fyrir hinni æðstu veru ?
Hví slcyldi ég eigi ljúgá dags daglcga,
þegar um manninn er að ræða, þegar
sjálfir leiðtogarnir tala varla svo
nokkurntíma við oss um hin helgustu
málefni, að þeir ljúgi ekki að oss,
ljúgi að sjálfum sér, ljúgi upp á
skaparann, Ég sé það, að lygin hlýtr
að vera dygð, lygin hlýtr að vera
guði kær, og ekki einungis lygi, heldr
og grimmd og heift, þjöfnaðr, rán og
morð og herskapr allr, því þetta eiga
alt að vera skaparans verk, ef inn-
blástr ritningarinnar er sannr. Og
þetta alt saman bera þeir hinir há-
heilögu herrar fram fyrir alþýðu, með
þeirri auðmýkt og andakt, að varla
getr nokkur maðr vatni haldið, sem á
það hlustar. Ef þeir vissu nú ekki
betr, ef þetta væri þeirra heilög trú
og sannfæring, þá væri það þolanlegt,
en nú er það lítt hugsandi, því á
skólunum læra menn einmitt annað.
Það er kent þar, að guð sé göðr,
þar er kennt margt í jarðfræði, stjörn-
ufræði, mannfræði, sem hrindir ritn-
ingunni sem bókstaflegum innblæstri,
svo að ég get tæplega hugsað mér
þá svo skyni skroppna, að þeir viti
ekki betr, en þeir kenna. Ef þeir
nú aðeins flyttu þessa kenningu full-
orðnum, sem skyn bera á og gætu
svo hlegið hver framan í annan að
þv£, hvað þeim tækist vel, þá skyldi
ég fátt um tala, en nú er það þeirra
aðal púkk og plagg, að flytja kenn-
ingu þessa börnum og einfeldningum.
Getr nokkur maðr með óspiltri sál
og óspiltum hugsunarhætti sagt, að
það sé rétt og siðferðislega gott? Já !
ef þið getið sannfært mig um það,
þá skal ég taka ofan. Svo spiltr sem
ég nú er, þá veit ég ekki hvaða
fólskuverk ég vildi heldr fremja, en
þetta, sem þeir dagsdaglega hafa um
hönd ; margfalt heldr vildi ég manns-
bani verða og er mér þó illa við að
deyða flugu eða orm, hvað þá heldr
annað. Ég vildi ekki vera í þeirra
sporum fyrir nokkur auðæfi jarðar.
Ég veit ekki, hvort ég héldi vitinu
lengi, ef ég ætti að neyðast til ann-
arar eins hræsni, til annara eins ó-
sanninda. Hugsunarhætti. líferni, guðs-
hugmynd, réttlætis-hugmynd, sannleik-
ans-hugmynd, ekki aðeins hundraða
heldr jafnvel þúsunda íslenzkra manna
er með þessu spilt, sslir þeirra saurg-
aðar, þeim er bægt, þeim er stíað
frá vorum elskulega föðr, það er
sparkað í guðshugmyndina, en lygin
sett á hástólinn, og lygin, þessi lygi
hún deyðir hinar göfugustu hugmyndir
í mannlegri sálu, spillir sambúð manna,
hún leiðir menn til glæpa, lasta og
svívirðinga, hún eitrar mannlírið og
mnnnfélagið, svo að ekkert sést í
kringum mann annað, en myrkrið og
dauðinn og djöfullinn, sem sera Jón
Bjarnason einlægt játar, að hann
sjái í kring um sig. Vér, sem höld-
um því hugsunarrétt fram, að guð
sé góðr, vér sjáum ekki þetta myrkr,
það eru að eins þeir sem búa sðr til
svo svarta hugmynd af skaparanum,
að biksvertan, sem þeir mála liann
upp með, hún fyflir allan heiminn
með myrkri og djöflum, eins og sjá
ma í fyrirlestri séra Jóns ,,um það
versta í heimi“.
Þetta, sem að framan hefir verið
lýst, eru nú mennirnir, sem sum alþýðan
trúir á, þetta eru fræðin, sem þeir
kenna hinni uppvaxandi kynslóð; það er
ekki að furða, þó að hræsnin og tvö-
feldnin og undirferE og rógr verði oss
skeinnsöm í viðreign við þá. Ég segi
fyrir mig, ég vildi heldr vita börn mín í
gröf sinni, en að þau væru alin upp í
þessum fiæðuin, og svo mun margr
iieiri. Það er fjarri því, að ég með
þessu sé að afsaka drykkjuskap. Hvað
mig sjálfan snertir, þá mun ég verða í
bindindi upp frá þessu og mæla með
bindindi í Dagsbrún við og við; mér er
sama hvort ég verð í nokkurri stúku
eða ekki. Ef hún verðr endrreist hér á
Gimli, þá mun ég í henni verða, en
þótt hún verði engin, mun ég verða í
bindindi samt, ég vil ekklláta mótstöðu-
menn mína geta notað það, til að spifla
góðu múlefni, að segja, að ég sé drykkju-
maðr. Þeir hafa aldrei getað hrakið oss
með neinum sönnunum og munu tæp-
lega gjöra það, því að þær eru eigi til,
sem gildi fyrir heilvita skynberandi
mönnum. Það eina, sem þeir geta, er
að slá ryki í augu mönnum, fá í lið með
sér landhlaupara og kjaftakerlingar og
misindismenn og hleypa þessu rusli svo
á stað eins og riddaraflokkr væri. Mér
kemr jafnan til hugar flokkr Guðinund-
ar biskups góða, er ég hugsa til hinnar
fögru sveitar, er hefir djöfulinn og hel-
víti að skjaldarmarki. Þar voru föstur
miklar, brenagjörðir langar og grallara-
söngr ákaflegr, en einhvernveginn kom
bændum þetta illa, því að víðast vildu
þeir reka Gvend hinn góða af höndum
sér.
Það þykir kannske hart af mér, að
segja það, að það hafi verið rusl og land-
hlauparar, sem á móti mér hafi farið
upp á síðkastið, en ég get ósköp vel
sannað það, ef á þarf að halda, og getr
verið að einhverjum verði þá skeinuhætt,
en að svo stöddu vil ég ekki hafa mig
til þess, þó mörgum mætti virðast,
sem éj>r hefði fulla ústæðu til bess;
sem reynt hefir verið, að svifta mig
hvorutveggja ærunni og atvinnunni.
En hlutrinn er, að mig varðar ekki um
persónur heldr um málefni.
En svo að ég sleppi útúrdúrnum, þá
skulum við taka einn flokkinn enn, sem
alt að einu hefði mátt hamra á eins og
Magn. J. Skaptas. Ég ætla að geta
þess þegar í stað, að sá flokkr er huglit-
ill, dáðlítill oftar sisoltinn og eymdarlegr,
það eru þeir menn, sem hafa sannfær-
ingu í hjarta sínu, en aldrei þora að láta
hana í ijósi. Það er aumt og auvirði-
legt, að vera sannfærðr um málefni eitt.
að liorfa á aðra berjast fyrir því undir
rauðan dauðann, að sjá hvernig þeir
strita og vinna, að langa til að hjálpa
þeim, af því þeir eru sannfrerðir um rétt-
mæli malefnis þeirra, að finna það, með
sjálfum sér, að hið bezta í þeim sjálfum
fylgir hinum stríðandi mönnum, en svo,
þrátt fyrir boð sk^ldunnar. sarnvizkunn-
ar, mannsins göfugustu tilfinninga, þá
skuli þeir þó vinna á móti, það er ekki
nóg, að þeir séu ekki með, og er
það þó fullilt, heldr vinna þeir á móti,
(niðrl. 1. bls).
S. Davis & Sons. Búa til meira af vindlum en nokkrir aðrir í
Canada og liafa óunnið sér þann íifundsverða vitnisburði, að búa
tilj þá beztu vindla sem^til eru í Canada.
t