Heimskringla - 17.03.1894, Page 2

HEIMSKRINGLA 17. MARZ 1894.
2
Ueimskriugla
kernr út á Laugardögutn.
Tae Ueiraskringla I,t«;.& Publ.Co.
útgefendr. [Publishers.]
Verð blaðsins í Cauada og líanda-
ríkjuuum :
12 mánu-Si $2,50 fyrirfratnborg. $3,00
0 ---- $1,50 --- — $i,00
11 --- $0,*0; ------ — $0,50
•líitstjúrinn geyrnir ekki greinar, sem
eitrl verða upp'teknar, og endrsendir
þær eigi netna frímerki fyrir endr-
sending íylgi. Ititstjóriun svarar eng-
nm brófuin ritstjórn viðkomandi, nema
í blaðinu. Naliilausutn brófum er
enginn gaumr geflnn. En ritstj. svar-
ar hófuudi nudir merki eða bókstöf-
'im, ef höf. tiltekr slikt merki.
Uppsögnógild að lögjm, nema kaup-
andi sé alveg skuldlaus við blaSið.
Axiijlýxinqaverð. Prentuð skrá yfir
þið send lysthafendnin.
Ritstjóri (Editor):
JÓN ÓLAFSSON
venjul. á skrifst. bl. kl. 9—12 og 1—6
Ráðsmaðr (Busin. Manager):
J. W. FINNEY
____kbj)—Í2 og kl. 1—6 á skrifst.
Utanáskrift á brcl til ritstjórans :
Edilor Ileiimkrin’jla. Box 535.
_____ ÁVinnipeg.
Utanáskrift til afgreiðslustofunnar er
The Ueirmkringla Prtg. <6 Publ. Co.
Box 305 Winnipeg, Mun.
Peningar sendist í P.O. Money Or-
der, Registered Letter eða Express
VToney Órder. Banka-ávísanir á aðra
banka, en í Winnipeg, eru að eins
teknar með afTöllum.
G53 Pacific Ave.
(McWilliam Str.)
EDITORIALS.
“ á.ð fara að rita um æíi Glad-
stones við þetta tækifæri,”—-segir
“The Week,” um leið og blaðið minn-
ist á fráför hans sem stjórnarforseta,
— “það væri alveg óþarft. Hver sem
nokkuð þekkir til sögu og stjórnar-
fars Bretlands undanfarna hálfa öld,
þekkir um leið mikið af æfiferli Glad-
stone’s og einkunnum hans. Alla tíð,
alt fram að því hann lagði niðr völd-
in, var engum manni svo heitt unn-
að og svo mjög dáðst að sem honum
í öllu Breta-veldi, og enginn maðr
heldr eins hataðr og skammaðr eins
og hann. Á elsku og aðdáun fylgis-
manna hans bar meira út í frá; en
engum, sem ckki liafði haft færi á að
kynnast súmum klíkum og flokkum í
Englandi, hefði getað til hugar komið
hve sárbitra heift og hatr sumir
báru til hans.”
Nýlega er út komin bók ein,
skáldsaga, sem hefir vakið allmikla
athygli. Iiún heitir “Yellow Aster,”
og höfundrinn kallar sig Iota. Efnið
er að sýna áhrifin af uppeldisaðferð
foreldra, sem kæði eru vitneskjuleys-
ingjar (eða ókyngisfólk, “agnostics”);
börnin vóru uppfrædd vel að öllu,
nema þeim var ekki innrætt nein
kyngi-trú eða trú á “yfirnáttúrlega”
hluti. Úr mannlífinu þekkja allir eitt
nafnfrægt dæmi af barni, sem þannig
var upp alið; það var inn mikli spek-
ingr John Stuart Mill, og allir þekkja
árangrinn í því einstaka tilfelli. í
sögunni “Yellow Astor” er það stúlka,
en ekki piltr, sem þannig cr upp
alin af foreldrum sinum. Aðal-per-
sóna sögunnar er mærin Gwen Warr-
ing. Hún er dóttir manns, sem hefir
útskrifazt af Cambridge-háskóla með
bezta vitnisburði, og konu lians; en
hún er kona, sem er orðin nafnkend
fyrir vísindaiðkanir. Gwen verðr
skarpsk\-gn gáfukona, skilningr henn-
ar óvenju þroskaðr ; en tilfinningalif
hennnr verðr alt óþroskaðra; hana
skortir viðkværanina, scm annars er
konum eiginleg. Og tilfinningalif henn-
ar vaknar ekki fyrri en hún verðr
móðir.
Sagan kvað vera einkarhugðnæm
og fróðleg. Vór höfum ekki séð hana
enn.
NÝ ALDÝÐtT-ÚTGÁFA.
Af HEIMSKRINGLU
Sn'OKRA Stcrkdsoiíak.
[Noregs konunga sögnr I. Saga
Ólafs Tryggvasonar og fyrirrennara
hans, er skráð hefir Snorri Sturlu-
son. Eggert Ó. Briem liefir búið
til prentunar. Iteykjavík. ísa-
foldarprentsmiðja 1892. (Heims-
kringla I.). — Noregs konunga sög-
sögur II. Saga. Ólafs Haraldsson-
ar hins helga, o. s. frv. Rvík
1893 (Heimskringla II.) ].
Séra J ón Bjarnason hefir cinhvers-
■staðar—oss minnir helzt i einhverjum
fyrirlestri sínum—kvartað um, hve
mjög þekkingunni á fornsögum vorum
sé að fara aftr.
Vér höfðum löngu áðr—þegar á
skólaárum vorum—vakið atliygli á inu
sama. In síðari ár þóttumst vér vera
farnir að sjá, hver væri verulegasta or-
sökin til þessa. Eftir því sem vér
kyntumst betr hugsunarhætti og lestr-
arfýsn landa vorra, þótti oss auðsætt,
að það væri ekki af skorti á lestrar-
fýsn, að sögurnar fornu voru að verða
ókunnugri. Orsökin virtist oss vera
sú, að það var lítill sem enginn kostr á
að fá fornsögur á Islandi.
Útgáfur af Fornmannasögum (Nor-
egskonunga sögum), Fornaldarsögum
Norðrlanda, og merkustu Islendinga-
sögum vóru ófáanlegar orðnar á Is-
landi, sízt við nokkru kristilegu verði.
Þær einu útgáfur. som komu út af
sögunum, voru gefnar út erlendis, og á
íslandi engin bókverzlun fyrir útlendar
bækr, nerna þær væri pantaðar í
Reykjavík.
Þær fáu sögur, sem gefnar vóru út
á Islandi i síðari tíð, seldust furðu-fljótt
og vel. Vér nefnum þar til Vatnsdælu,
Finnbogasögu, Laxdælu, Eyrbyggju,
Eglu ; og var þó öll bókvcrzlun á Is-
landi í aumasta ólagi þar til bóksala-
félagið var stofnað.
Þetta sannfærði oss um, að menn
vóru enn fúsir á að lesa og kaupa sög-
urnar, ef þær vóru fáanlegar í hand-
hægum og ódýrum útgáfum.
Vér höfðum þegar í “Skuld” bent
bókmentafólaginti á, að hér væri verk-
svið fyrir það, að gefa út ódýrar al-
þýðlegar texta-útgáfur. Félagið byrj-
aði og á því. En á þvi varð ekkert
framhald, og sýndi það sig þar, sem
oftar, að félög, sem stjórnað er af
nefndum, hafa aldrei hálft svo gott lag
á að vinna sér til hagnaðar, eins og
einstakir menn. Sigmundr Guðmunds-
son byrjaðí að gefa út Fornaklarsögur
Norðrlanda. Og Sigurðr Kristjánsson
tók við því af honum, og varð það fyr-
irtæki að fóþúfu. Síðan byrjaði hann
á vandaðri, snotrri og ódýrri útgáfu
af íslendinga-sögum, og hafa þær kom-
ið út ekki allfáar tvö síðastliðin ár.
Nú hefir Björn Jónsson (Isafoldar-
prentsm.) byrjað að gefa út Heims-
kringlu Snorra Sturlusonar, einnig í
alþýðlegri, snotrri texta-útgáfu. Merki-
legt er þó, að hann nefnir sögusafn
þetta “Noregs-konunga-sögur”, í stað
þess aðhalda nafninu “Heimskringla”,
sem er orðið þjóðkunnugt fræðimönn-
um um allan heim.
I. Bindið (Ynglinga saga, Half-
danar saga svarta, Haralds Hárfagra,
Hákonar góða, Haralds gráfeldar og
Hákonar jarls og Ólafs Tryggvasonar—
eða, eins og útgefandinn nefnir bindið :
Saga Ólafs Tryggvasonar og fyrirrenn-
ara hans) kom út 1892. Bindi þetta er
með æfisögu Snorra Sturlusonar og
visnaskýringum XXVII+429 bls. i litlu
8 blaða broti, og kostar 2 kr. (53j cts.),
en er selt hér fyrir 80 cts.
II. bindið kom út 1893 ogerí því
Ólafs saga Haraldssonar ins helga.
Það bindi er IV+507 bls, og kostar 2
kr. 50 au. (þ. e. 66§ cts.), en er seld hér
á 81,00.
Bæði þessi biudi eru búin undir
prentun af séra Eggerti sál. Briem, er
var mæta-vel fallinn til þess starfa.
Enda er lítill vandi að endrprenta góða
texta-útgáfu af Heimskringlu, þar sem
jafnágæt toxta-útgáfa er til sem in
norska útg. Ungers. Frágangr útgáfu
þessarar er allr góðr og vandaðr. Þessi
tvö bindi taka yfir tvo þriðjunga
Heimskringlu, og er við þvi að búast að
þriðja og siðasta bindið komi út í
sumar.
Það er mesta þarfaverk af bókút-
gefendum vorum heima að gefa út góð-
ar texta-útgáfur af fornsögunum, og er
engiun efi á, að það verðr jafnt þeim
sjálfum sem þjóðinni til ánægju og
hagnaðar. Þvi að þessar útgáfur munu
renna út; á því er enginn efi.
"Heimskringla” Snorra er það
snildarverk, að hún er eitt af þeim fáu
ritum heimsins, sem um allar aldir
munu jafnan af ðllum þjóðum talin
klassisk meistaraverk. Sú þjóð, sem er
svo lieppin að lesa, skilja og tala onn i
dag sem móðurmál sitt þá tungu, sem
hún er ritað á, ætti að sjá svo sóma
sinn, að eiga hana og lesa á hverju
heimili.
Vér erum viss um, að þessi I fyrir-
tæki bóksala vorra heima, að gefa út
ódýrar og handhægar útgáfur af forn-
sögunum, leiða til þess, að íslenzkr
sögulestr fer að blómgast á ný, og þar
með íslenzk sögu-þekking og næmari
tilfinning fyrir hreinu og fögru islenzku
máli. 15—20 árum hér frá, eða jafnvel
fyrri, ætti að sjá þess glöggvar menjar
á inni uppvaxandi kynslóð heima.
' Enginn hlutr er hollari styrking
þjóðerni voru en þetta.
Vér höfðum liugsað oss slíkar al-
þýðu-útgáfur sem þessar með nokkuð
öðru sniði; smærra letr og minna brot;
að minsta kosti smærra letr. Nú eru
grútarlampar alstaðar af lagðir, á Is-
landi sem annarstaðar; og blöð og al-
þýðlogar bækr eiga því helzt að vera
með skýru smáletri, t. d. eins og á blaði
voru er, eða eins og ér á Ljóðmælum
Jóns Ólafssonar (2. útg.). Það er þýð-
ingarlaust að vera að auka verð alþýð-
legra bóka með hrossaletri. Norska út-
gáfan af Heimskringlu Snorra (islenzka
textanum) kostar að eins 4 kr., en hér
kosta í islenzkrí alþýðu-útgáfu fyrstu
tveir þriðjungarnir 4 kr. 50 au.; alt
verkið því að líkindum 7 kr., 'eða nærri
helmingi meira en Kristíaníu-útgáfan,
sem þó mun ekki hafa átt eins mörgum
kaupendum að fagna (seld mest í Nor-
egi að eins) eins og þessi. En á henni
(norsku útg.) er letrið líka smærra.
Fiskiverkun.
Herra Þórðr Magnússon, Baldur
P. O., Man., hefir út af grein hr. Odds
G. Akraness um þetta efni beðið oss
að geta þess, að hann bjóðist til að
salta fisk og sjá um verkun á honum
fyrir menn í Ný-íslandi. Auðvitað
jtöí að borga honum far og kaup og
þyrfti að semja um það við hann.
Vér getum sagt það með sanni,
að hr. Þ. Magnússon (úr ísafjarðar-
sýslu, þaðan sem Islands bezt verkaði
fiskr kemr á heimsmarkaðinn) mun
kunna manna bezt að þessu verki, og
á hann það í alla stað skilið, að ið
bezta sé með honum mælt.
Tollálögur fylkisstjórnar-
innar.
Vér höfum aldrei dregið dulur á,
að oss væri illa við ina ósanngjörnu
og háu verndartolla hér i Canada.
Vér höfum gert vort bezta til að opna
augu lesenda vorra fyrir ranglæti
þeirra.
Von vor er, að nú sé að fara í
hönd sá tími, að byrjað verði á veru-
legum breytingum til batnaðar í þessu
efni, og biðum vér með óþreyju eftir að
sjá frumvarp Dominion-stjórnarinnar,
sem hún mun leggja fyrir þingið, sem
saman kemr í þessari viku.
Hitt er undarlegt, hve lítið er talað
um tollálögur fylkisstjórnarinnar á í-
búa þessa fylkis.
Blaðið Commcrcial, sem annars
hefir verið beldr vinveitt fylkisstjórn-
inni, tók á mánudaginn upp grein eftir
Pilot Mound Sentinel um tollálögur
fylkisstjórnarinnar, og gefum vér hér
lauslegt ágrip af þeirri grein :
Það er almenn ósk margra nú, að-
alment verði færðir niðr tollar af inn
fluttum vörum. Sérstaklega er Mani-
toba-fylkisstjórnin og hennar fylgis-
menn óvinveittir tollunum, sem Do-
minion-stjórnin hefir lagt á. En hinu
gleyma þeir, að fylkisstjórnin í Mani-
toba sjálf heimtar af íbúum þessa fylk-
is tolla, sem eftir eðli sínu eru enn þá
ósanngjarnlegri, heldr en innflutninga-
tollar Dominion-stjómarinnar.
Öll lög-skjöl þarf að setja dýr mót-
unar-merki (law etamps) á, og renna
tekjurnar af þeim I fylkissjóð. Þegar
t. d. fátæklingr getr ekki staðið í
skilum, svo að gengið er að honum að
lögum, þá nægir ekki að heimta af
honuin höfuðstól, vexti, lögmanns-
gjald, sem oftast er ósvifnislega hátt,
heldr verðr fylkið að bætast á og heimta
af honum háan toll—fyrir hvað ? — fyr-
ir það að hann er fátækr og getr ekki
staðið í skilum.
Þetta er að leggja toll á fátækt-
ina.
Arlega tekr fylkið inn um 830 000 í
leyfis-gjöld fyrir veitinga-leyfi. Nú eru
auðvitað fjölmörg gistihús í fylkinu,
sem ekki gætu staðizt nema með þvi að
leggja toll þennan aftr á alla skifta-
vini sína, eins þá sem að cins kaupa
mat og gisting. í öllu falli verða það
ávalt skiftavinir hótelanna, sem borga
þetta gjald.
Ráðgjöfunum er vel borgað fyrir
sitt starf, og þingmenn fá fulla borgun
fjTÍr þingsetu sína. Fyrir hvað er
þessi borgun? Er hún ekki borguð
þeim fjrir að vinna skylduverk sín?
Öll þau frumvörp, er á eínn eða annan
hátt snerta einstaka menn eða félög (t. d.
löggilding sporvagnsfélags eða þviuml.)
eru kölluð hér einka-frumvörp (Private
bilhs). Fj rir hvert slíkt frumvarp verðr
að borga i fjdkissjóð um 8100.
Hver maðr, sem vill njóta þeirrar
ánægju að kvongast í þessu f jdki, verðr
að greiða hátt leyfisgjald til fyfkísstjórn-
arinnar.
Að bóka (register) eignarskjöl fjTÍr
fasteign er einfalt og létt verk fyrir
þann, sem gerir það, kostar hann ekki
j'fir 25 cts.; en hver einasti maðr, sem
lætr bólca eignarskjöl sin (og það verða
allir að gera, sem fasteign eiga), verðr
að borga fjdkinu í toll frá 2 til 10 doll-
ars.
Hundruð, ef ekki þúsundir, manna
þurfa árlega að eiga í málum í f jdk-
inu. Dómgjöldin við undirróttina eru
óþolandi há, og þau renna i fjdkis-
sjóð. Bændr og aðrir, sem fjrir fá-
tæktar sakir geta ekki borgað skatta
sína í ákveðna tíð, verða að borga tí-
und af þessum sköttum (einn tíunda
auk skattsins) til fj-lkisins. Þetta er
líklega einhver inn ranglátasti og
skammarlegasti tollr.
Alla sína tolla kreistir fjdkisstjórn-
in út úr fátæklingum, öreigum, þeim
sem verða fj’rir slysum og þvi um
líkt, og svo þeim, sem verða fyrir þvi
happi eða slysi að kvongast.
Mr. Greenway, inn gamli aftrhalds-
seggr, sem síðaid árin er orðinn “frjáls-
lyndr” að nafnbót. en ekki í raun, tal-
ar aldrei um ]>e»sa tolla.
Bréf til J. Einarssonar
í Lögbergs-nýlendu.
frá
Jóxi Ólafssyni, ritstj. Hkr.
Herra J. Einarsson. — Þér hafið
sett nafn j-ðar undir ritgerð skrifaða
af öðrum manni en j ðr, og með hans
þekkjanlegri hendi senda mér. Þér
takið að yðr ábyrgðina á henni, og
ég býst ekki við að þér séuð það flón,
að þér hafið ekki lesið það, sem þér
skrifuðuð undir. Ilitgerðin liefir þá
yfirskrift : “Jón Ólafsson og Þing-
valla-paradísin,” og er birt í þessu blaði
Hkr. Það hefðu nú, ef til vill, fæstir
ritstjórar sýnt j’ðr þá eftirlátssemi að
taka upp langa ritgerð með ærulaus-
um lygum og skömmum um sjálfa sig,
þótt ég hafi gert þetta fyrir yðr.
Viljið þér nú aftr á móti sýna
mér þá sanngirni að færa rök að nokkru
af orðum yðar, sem ég siðar skal benda
yðr á, eða taka þau aftr sem ósönn,
illgirnisleg og tilefnislaus ?
Ég hefi- sagt, að tveir íslendingar
hér í bæ hafi gert sér að atvinnu að
hvetja menn vestr i Þingvalla-nýlendu
til að setjast þar að upp á láns-fé. Ég
hefi sjálfr svo margoft hlýtt með eig-
in ejrum á fortölur þessara manna,
er þeir vóru að gylla Þingvalla-ný-
lenduna, að það er býsna-ósvífið af
yðr að dirfast að neita þvi. Enda
ótal vottar að því.
Þessir menn umgengust láns-út-
vegun fyrir þá, sem gintust til að fara
vestr í Þingvafla-nýlendu. Lánþegjar
fengu ekkert í peningum, heldr í vör-
um, og þessir tveir landar seldu fjölda
þessara lánþegja vörur (drottinn veit
með hvaða verði), og tóku svo sjálfir
við peningum hjá lánfélaginu og fengu
þannig vörurnar borgaðar í peningum
Sjálfir tókuþeir vörurnar til láns og
borguðu sumt af þeim aldrei. Var
þetta ekki dáindis arðsamr atvinnu-
vegr?
Það hefði verið varlegast fyrir yðr
að láta ekki brúka j’ðr fyrir fífl til að
neita því, sem þér ekki vitið lifandi
ögn um. Það munuð þér hafa gert hér;
ef ekki: þá farið þér með vísvitandi. ó-
sannindi af illgirni einni. Þér inegið
kjósa um hvorn kostinn sem þér viljið.
Það er enginn þriðji útvegr til fyrir
yðr.
Þér berið mér á brýn, að ég sé
“sýnilega að gera Jens Jónssyui upp
orð”, þar sem þess er getið að hann
hafi grafið sjö brunna á landi sínu, að
meðaltali 50 feta djúpa. Yðr þj’gir “ó-
hugsandi” að hann hafi talað þetta : en
yðr þykir sjálfsagt, að ég hafi logið því
upp. Hafið þér reynt mig að þvi, að
Ijúgaupp sögum eins og þessari? Ef
ekki, megið þér skammast j’ðar, ef þér
kunnið það, fyrir illgefur yðar til mín,
j’ðr alsaklauss manns, sem þér aldrei
hafið getað þekt að neinu illu.
Þér berið mér á brýn, að ég fari
með “vísvitandi ósannindi”, er ég “gefi
i skj’n” að einn af gripunum frá Jens
hafi horfaflið áðr en liann var seldr.
Ég hefi að eins sagt: "ef það skyldi
vera r&tt hennl, að félagsins umboðs-
maðr liafi liirt svo vel gripina, að sumt
af þeim hafi verið sálað úr hor áðr
en..” o. s. frv.
Að hverju lýsið þér mig hér “vis-
vitandi ósannindamann ” ? Að þvi, að
gripirnir hafi horfallið? Það getr ekki
verið, því að ég hefi ekki sagt það.
Það hlýtr þá að vera að því, að þetta
hafi “verið heript.” Herra Jens Jóns-
son sagði mér það sjálfr. Síðan hefir
ótilkvaddr komið inn á skrifstofu mína
maðr, sem sagðist hafa sjálfr stutt út
úr fjósi hr. Jóh. Thorgeirssonar kúna
frá Jens og hafi hún þá verið svo reisa
af hor, að hún liafi ekki getað gengið
stuðningslaust,
Hvað hefi ég nú sagt “vísvitandi ó-
satt” hér ? Það er skj’lda yðar að sýna
og sanna það, eða heita sjálfr......þér
vitið. hvað.
Þér berið mér á brýn, að ég hafi
“gert órétt” í því sem ég hefi sagt um
Þingvalla-nýlenduna. Má vera svo sé.
Það er þá mér óafvitandi. Og hvorki
þér né neinn annar hefir sýnt fram á
það enn.
Það er j’fir höfuð sárlitið, sem
ég hefi ritað um Þingvalla-nýlendu,
en það lítið það er, þá hefi ég ritað
það eitt, sem ég hafði ástæðu til að
álíta sannast og réttast, án nokkurs
tillits til annars en þess, að segja
lesendum mínum sannleikann. Eg
hefði svikið sannleikann og brugðizt
trausti lesenda blaðs þessa. sem ég
veit að þeir, bæði hér og á Islandi,
bera til min, — ég vona að makleg-
leikum —, ef ég hefði þagað meira en
ég hefi gert um Þingvalla-nýlenduna.
Yfirlýsing frá hr. Jens Jónssyni
og hr. Bjarna H. Jónssj’ni er prent-
uð hér í blaðinu á öðrum stað, og
sýnir hún, hvort ég hafi logið nokkru
í blóra við þá, eða hvort ég hafi
gint þá til að segja nokkuð um
Þingv.-nýl.
Þeir komu hvor um sig inn tG
mín í þeim einum tilgangi, að gefa
blaðinu skýrslur þær, sem birzt hafa
í þvi.
Ég veit ekki til að ég hafi nokkru
sinni við hvorugan þeirra talað á æfi
minni fyrri. Ég hafði engin drög lagt
fyrir að fá þessar skýrslur ; hafði enga
liugmj’nd um livoruga fyrri en menn-
irnir komu inn og gáfrv mér þær.
Og sama er að segja um allar þær
skýrslur, sem nokkru sinni hafabirzt
í Hkr. á minni ritstjórnar-tíð
snertandi Þingvalla-nýlenduna að
þær hafa komið sjálfkrafa til mín.
Ég hefi ekki verið mér úti um þær.
En svo hefi ég talað við marga það-
an að vestan, að ég hefi fyllilega
gert mér húgmynd um, hver sælu-
staðr þar er.
Um hitt ætla ég ekkert að rita
hér, hvor muni sannara segja t. d.
um brunnagröftinn, Jens Jónsson eða
þér. Það liggr öllum í augum uppi,
að Jens hlýtr að geta vitað betr, live
marga og djúpa brunna hann sjálfr
gróf á landi sínu, heldr en þér, sem
hvergi vóruð nærri. Spurningin er þá
að eins, hvor ykkar só líklegri til að
segja satt. Jens hefir ekki kj’nt sig
mér að neinu, sem gefi ástæðu til að
efa rétthermi hans. Þér hafið í grein
j-ðar komið fram sem illgjarn lj’gari.
Af því geta lesendr sóð, hvorum lik-
legra sé að trúa.
Til þakklætis fyrir ið allsendis á-
stæðulausa og óþarfa heilræði yðar til
mín í enda greinar j’ðar, vil ég gefa
yðr annað heilræði, og það er það, að
þegar þér ritið næst um alment mál-
efni, eins og einhverja nýlendu t. d.,
þá farið ekki að sletta illgetum og
lygum framan í neinn saklausan mann
tilefnislaust, eins og þér hafið gert mér
í þessari grein ; og ritið heldr hugs-
anir yðar sjálfr, heldr en að fara í
smiðju til búðarsnáps í Churchbridge.
Ef þér ritið sjálfr, þá vil ég heldr
ætla yðr að þér munið síðr setja ann-
að í greinar yðar en það, sem þér er-
uð maðr til að standa við á eftir.
Y’ðar
JÓN Ólafsson.
Bréfaskrína.
—“Fát'RÓÐit”, Helena, Mont. —
Það er víst ekki vert að birta fyrir-
spurnina. Það er nóg samt, sem ergir
þá rétt-trúuðu. Yfir höfuð er það ætl-
un vor að lítið vinnist við shkt. Betra
að frreða fólkið og vekja það til sjálfs-
hugsunar. Hallgr. Pétrsson vissi ekki
meira en vér cða þér um það, hvort
Jesús liefir “lesið” eða “sungið” lof-
sönginn. Og á hverju stendr það, hvort
hann gerði ?
—“J. L.”. —Kvæðið “Endrminn-
ingar ins aldrhnigna” getum vér ekki
tekið. Tilfinningarnar, sem lýst er í
því, eru tilfinningar góðs og vandaðs
manns. En stuðla og höfuðstafa setn-
ing, áherzlu og orðavali er svo mjög á-
bótavant, að kvæðið á ekki skylt við
skáldskap. Það or mikiu betra að setja
hugsanir sinar fram í óbundnu máli, ef
manni er ekki hagmælska gefin.
— “Landi”. Glorían í mislöngu
línunum, sem þér sendið oss og nefnið
“Gistihúsið á Gimli” verðr ekki tekin.
Það þarf meira til þess að ríma íslenzku
en að skrifa í mislöngum línum. Það er
dáhtið til, sem kallað er stuðlar og höf-
uðstafir, sem betra er að þekkja, ef
maðr ætlar að búa til “kvæði” á ís-
lenzku; ekki að tala um að önnur eins
smáræði eins og að vita hvers kj-ns al-
gengustu orð í málinu, eins og “matr”
er. Það orð er karlkyns og getr alls
okki verið hvorugkyns-orð í viðlögum.
Því tjáir ekki að segja:
“Þar er matrinn mönnum veitt”
(í staðinn fyrir : “veittr”), þó að maðr
þurfi að rima á móti “heitt.”
— V. — Þökk fjTÍr bréfið, góði vin.
Það er bara eitt í því, sem ég get elcki
þakkað. Það er, þar sem þú segir, að
Ukr. “sigli undir verndartolla-flagg-
inu”. Hvernig fer jafngreindr maðr og
þú að hafa slíkt bull eftir “Lögbergi ” ?
Hvenær hefir llkr. dregið það flagg
upp ? Hvar hefir hún gerzt formæl-
andi verndartofla undir minni ritstjórn?
Ef þú getr bent mér á það, þá skal ég
þegja. En ef þú getr það ekki, þá munt
þú kannast við það drengilega.
—Herra ritstj. Heimskringlu.
Viljið þér gjöra svo vel að ljá mér
rúm í blaði yðar fyrir eftirfylgjandi
spurningar og gefa mér svar upp á þær
við fyrsta tækifæri.
Er það orðið lögleitt eða í ráði, að
veiði sé bönnuð í suðrparti Winnipeg-
vatns, í auðu vatni, til heimilisbrúkun-
ar eða sölu, eða jhvorutveggja, þetta
næsta sumar ?
Eða ef veiða má, hvaða tegund af
netum má þá brúka ?
Hnausa P. O.. 5. Marz 1894.
Jón Gdnnarsson.
Svar : Það er oss vitanlega ekki
lögleitt, og mun varla heldr vera í ráði,
að banna veiði til heimilisþarfa í suðr-
hlut Winnipegvatns. Þær nýju breyt-
ingar, som gerðar hafa verið á veiði-
lögunum og veiðireglugjörðinni, ganga
allar í söimi át.t að rýmka um rétt
j’kkar Ný-Islendinga, en ekki að
þrengjahann. — Hinum atriðum spurn-
inganna getum vér ekki svarað með
vissu nú, en munum geta svarað þeim
áreiðanlega í næsta blaði að fengnum
upplýsingum, sem vór höfum ekki hér
við hendina.
—Hecla, P. O., 1. Marz.
Hr. ritstjóri. — Hvað þýðir orðið
“að firtast” og “firtinn?”
N. N.
Orðið mun eiga skylt við “fir”,
stofninn í “fjarri”; ætti eftir því upp-
haHega að “firta” að þýða að “fjar-
lægja , hrinda frá sér. Sumir álita
orðið af öðrum sérstökuin stofni, sam-
stofna enska orðinu to fret (naga;
storka, stríða). “Firtinn” er sá, sem
lítið þarf til að styggjast. — Sögnin að
"firta” eða “firtast” kemr oss vitan-
lega ekki fjrir í fornu máli. Lýsingar-
orðið “firtinn” kemr fj’rst fyrir í lok
14. aldar (um 1870). Það er þvi eigi
hægt að byggja neitt á fornritum um
réttan rithátt þess. Það er ekki óhugs-
andi, að róttara væri að rita “fj rtinn”
og "fyrtast” og leiða þessi orð í sett við
nafnorðið “furtr”, sem er altíðkanlegt.
En hvað sem upprunanum líðr, þá
er merking orðanna þessi, sem að fram-
an er sagt.
Árnes P. O., 28. Des. 1893.
B. L. Baldwinson segir í fj rirlestri
þeim, sem hann hélt heima í fjTra og
birti seinna í Landnomanum, að 1 doll-
ar í Canada sé betri en 4 krónur ú ís-
landi. Menn vita þó, að þeir menn
heima, sem hafa 2 kr. á dag, geta lifað
góðu Iífi> °Í5 jafnvel þó þeir liafi ekki
nema 1- hr. og 50 au. á dag.
ílvernig stendr þá á því, að þeir
sem fá 50 cts. á dag við að moka snjó-
jnn í A\ innipeg, geta ekki lifað góðu lífi
a 50 centum, þó þeir hafi fyrir fjöl-
skj’ldu að sjá, eins og margt er ódýrt
nu ■ Mun Baldwin ekki hafa sagt nógu
mikið hér, eins og, ef til vill víðar, í
fyrjrlestri sínum ?
Væri ekki þarfara fyrir islenzku
agentana hér vestra, að re.yna nú eitt-
hvað að sjá þeim löndum sínum borgið,
sem hingað eru komnir og ganga um
göturnar í Winnipog allslausir, lieldr
en að koma sér innundir hjá stjórnun-
um, til að vera sendir heim til þess að
draga fleiri landa sína í eymdina hingað
vestr? Munu agentarnir ckki sjá meiri
skort á meðal lauda sinna í Winmpeg í
vetr, heldr en þeir sáu síðastl. vetr
hjá löndum sfnum lieima ? Eða munu
þeir hafa komið á nokkurt það heimili