Heimskringla - 05.05.1894, Blaðsíða 2

2
HEIMSKRINGLA 5. MAÍ 1894.
komr út á Laugardögum.
The Heimskriuglsi Ttg. & Publ.Co.
útgefendr. [Publishers.]
Verð blaðsins í Canada og Banda-
rikjunum :
12 mánuíl $2,50 fyrirframborg. $2,00
6 ---- $1,50 ---- — $1,00
3 ---- $0,80; ------- — $0,50
Ritstjórinn geymir ekki greinar, sem
eigi verða uppteknar, og endrsendir
I>ær eigi nema frímerki fyrir endr-
sending fylgi. Ritstjórinn svarar eng-
um brófum ritstjórn viðkomandi, nema
i blaðiuu. Nalnlausum bréfum er
enginn gaumr geiiun. En ritstj. svar-
ar höfundi undir merki eða bókstöf-
um, ef höf. tiltekr slíkt merki.
Uppsögnógild að lögjm, nemakaup-
andi sé alveg skuldlaus viö blafSið.
Ritsjóri (Editor):
EGGERT JÓHANNSSON.
Ráðsmaðr (Busin. Manager):
J. W. FINNEY
kl. 9—12 og kl. 1—6 á skrifst.
Peningar sendist í P.O. Money Or-
der, Iiegistered Letter eða Express
Money Order. Banka-ávísanir á aðra
banka, en í Winnipeg, eru að eins
teknar með afföllum.
653 Paciíic Ave.
(McWilliam Str.)
Skoðið landið.
Er ekki hægt að sameina Nýja ís-
land og Alftavatnsnýlenduna svo köll-
uðu?
A austurströnd Grunnavatns (Shoal
Lake) fyrir norðan nyrðri mjóddina er
þegar komin upp all-þétt bygð Islend-
inga, sem flestir eru þangað fluttir úr
hinni upprunalegu Alftavatnsnýlendu,
er liggur norðar og vestar. Eftir því
sem oss er framast kunnugt eru ný-
byggjarnir á þessum stað mikið ánægð-
ir með hlutskifti sitt, og má því búast
víd að bygðin aukist, en gangi ekki sam
an. Aukist hún, hlýtur hún að aukast
austur á bóginn, því að vestanverðu er
vatnið, að sunnan bygð hérlendra
manna. en að norðanverðu flóar og vot-
lendi. í þessari nýbygð er þegar upp
komið póstafgreiðsluhús—Otto P. O., og
frá því pósthúsi, beint í austur, eru
ekki nema 32—33 mílur að Gimli. En
innan við 30 mílur—25—27 mílur—er
vegalengdin á milli vestustu búendanna
i Víðinesbygðinni (þeirra upp með Víð-
iránni) og syðstu landnemanna íslenzku
á austurströnd Grunnavatns. Þetta er
engin ýkja vegalengd, en alt um það er
meginhluti þessarar landsspildu ókann-
að land og 12 mílna breið spilda (tvær
townships-raðir í 1. og 2. röðaustur af
aðalhádegisbaug). á þeirri leið hefir enn
ekki vorið mæld í mílna-ferhyrninga.
Það hafa ýmsir farið á milli Álfta-
vatnsnýlendu ogNýja íslands, en miklu
norðar. Hafa farið vestur með Islend-
ingailjóti og suðvestur þaðan, er það
þrýtur, Á þeirri leið er landið yfir
höfuð lágt og blautt, sem ekki er nema
eðlilegt, því þeir flóar eru uppsprettur
íslendingafljótsins. En þó nú blautt
só vestur af upptökum fljótsins, þá er
það ekki sönnun fyrir að landið só lágt
og blautt 15—25 mílum sunnar, vestur
af Gimli og Víöirnesbygð. Um 6 mílur
vestur af Gimli liggur allmikill ás frá
norðri til suðurs og að sögn þeirra ör-
fáu manna er vestur þangað hafa komið
tekur sktglaus slétta við strax fyrir
vestan hann, þ. e. a. s., hreinir sléttu-
flákar á milli skógarbdta. Fyrir aust-
an ásinn er samskonar skóglendi og al-
mennt er í Nýja íslandi, en þó (ru þar
flákar af landi alt austur undir Gimli,
sem svo skóglóttir eru, að fremur mætti
kafla það hrísland en skógland. Að
sögn sumra þeirra, að minsta kosti, sem
komið hafa vestur fyiir hálsinn, er
sléttan, er þar hefst, há og þur. Sönn-
unin fyrir að iandið só þurt er meðal
annars sú, að þar kvað vera djúpskorn-
ir lækjafarvegir og kýlar. Só þetta
nokkurnvegin rétt lýsing—og að ó-
reyndu er engin ástæða til að efa það—,
þá sýnist hér vera engu síður byggilegt
land en annars staðar, þar sem íslend-
ingar hafa stofnað nýlendur. Vatns-
skort þarf naumast að óttast á því
svæði og húsa- og eldiviður er þar næg-
ur, ef ekki á hverjum mflufjórðungi, þá
samt í grendinni, en það er æfinlega
mikilsverc atriði. Að undanskildum
ströndum Winnipegvatns er og á þessu
nágrenni íáanlegur borðviður fyrir
lægra verð en nokkursstaðar vestur í
fylkinu. Það er sögunarmylna 10—12
milnr suðvestur frá Gimli, eign manna
í Stonewall, og við liana mun mega
kaupa borðvið fyrir $9—10 þúsund fet-
in. Það atriði er einnig nokkurs virði.
Þó alt sé kyrt og aðgerðalaust sem
stendur.þá eru allar líkur til að ekkiverði
langt til þess bygð verður járnbraut í
aessu nágrenni frá Selkirk vestur að og
vestur fyrir Manitobavatn, og líkur
til þess, að innan 18 mánaða verði sú
braut fullgerð vestur að Manitobavatni.
Það eru einnig líkur til að utfrá þeirri
braut verði bygð grein niður að Gimli
eða annari höfn sunnarlega við vatnið.
En hvað sem þeim líkum nu hður, þá
er engin efi á að aðalbraut þessi norð-
vestur frá Selkirk er í nánd. Þegar sú
braut er komin. ætti sá maður, sem
byggi í beinni linu og mitt á milli Gimli
og Otto, um 15—16 mílur til járnbraut-
ar i suðvesturátt, en 14—15 milur til
Gimli í austur. Þetta getur ekki talizt
ifla sett bygð, sem í byrjun hefir ekki
lengra til markaðar að sækja en hér
segir, og um tvo að velja á sömu vega-
lengd. Þeir, sem búsettir væru sunnar
og vestar, hefðu auðvitað enn styttri
leið að fara til járnbrautar, en aftur
lengri til vatnsins. Þeir aftur, sem
austar væru, hefðu lengri leið að sækja
til járnbraútar, á meðan hun kemur
ekki að Gimli, en um leið styttri til
vatnsins, og á Gimli mun alt af verða
betri verzlunarstaður, heldur en í smá-
þorpum með fram jarnbraut.
Væri ekki gerlegt fyrir Álftvetn-
inga og Ný-íslendinga að leggja nú
saman og senda menn til að skoða
landspilfiu Jressa sem aðskilur bygðir
þeirra ? Það hefir talsverðan kostnað
í för með sér, vitaskuld, en það er
skoðun vor, að sá kostnaður borgaði
sig með tímanum fyrir báða málsaðila.
En það er ónóg að fara um landið á
einum stað eftir beinu striki. Ef skoð-
unin á að koma að notum, þarf að
kanna tvær townships-raðir (18 og 19),
eða um 8 townships alls. Til þess að
vera viss um hvert landið er þurt væri
heppilegast að fara r landskoðunina í
Maí eða Júní, á meðan vatn er ekki
hlaupið fram. Sé landið þurt á þeim
tíma árs, þarf ekki að efa þurkinn
þegar fram á sumarið kemur.
Það er ekki minsti efi á því, að
undir eins og járnbrautin verður bygð,
fyllist alt svæðið umverfis hana af
allra þjóða mönnum. Innflytjenda-
straumurinn fylgir járnbrautunum fast
eftir, þó afstaða hvað markað snertir
sé alt önnur en á þessu svæði, sem
alt er innan 80 mílna frá Winnipeg
og innan 50 milna frá Selkirk. Að
svæði þetta er enn illa eða ekkert
kannað, og mest alt óbygt, er ekki
landinu að kenna, heldur vegleysunum
og fjarlægð frá járnbraut.
Að nýlendusvæðinu fyrir vestan
Manitobavatn alveg ólöstuðu, er eng-
inn efi á því, að spilda þessi, á milli
suðurbluta N. ísl. og Álftavatnsný-
lendunnar, er betur sett landeign. Seu
landkostir líkir í báðum stöðum, er
þetta síðartalda svæði þess vert að
menn, sem landnám hafa r huga, gefi
því gaum jafnhliða öðrum stöðum. En
um landkosti getur enginn dæmt fyr
en búið er að skoða landið. Og að
skoða það, stendur að voru áliti næst
bæði Ný-íslendingum og Álftvetning-
um. Það er þeirra sameiginlegur hag-
ur, að fá þetta svæði alt bygt, og að
öðru jöfnu munu þeir flestir kjósa
fyrir nábúa íslendinga fremur en ann-
ara þjóða menn. Skemtilegt væri það
einnig og eigi siður gagnlegt fyrir
báðar nýlendurnar, ef þær gætu tengst
verzlunar og viðskiftaböndum, og af
þessari landskoðun ætti það að geta
orðið ein afleiðingin.
Vilja nýlendumenn taka þetta mál
til athugunar ?
Ástralíu-nýbreytni.
Ástraliu-menn hafa gert tvær
markverðar uppfundingar, og sem
Ameríkumenn í heild sinni meta sem
vert er með því að hagnýta þær. Þess-
ar uppfindingar eru : seðilkosningar,
með því fyrirkomulagi, sem nú tíðk-
ast óbreytt, eða lítið sem ekkert breytt,
bæði i Canada og Bandaríkjunum. Hin
uppfinding þeirra er “Torrens” sölu-
samningurinn, svo kaflaði, sem um-
hverfir í einfaldasta forra hugsanlegt
hinum gömlu, löngu og flóknu fast-
eigua-sölusamningum. Sú uppfinding
er enn ekki alment viðurkend hér i
landi, en vel Þykir hún reynast i þessu
fylki og hvervetna þar sem hún er
leyfð.
Eftir horfunum nú, eru Ástralíu-
menn eins víst komnir á stað með
þriðju uppfindinguna, uppfinding, sem
ekki mun hafa smávægilegri þýðingu
en hinar, ef hún á annað borð reyn-
ist þolanlega vel. Þessi síðasta upp-
finding þeirra er, að lána peninga gegn
fasteignaveði — veði í bújörðum bænda.
Til þessa hafa Ástraliu-bændur mátt
borga frá 20 til 50% vöxtu af öflum
peningum, er þeir hafa fengið að láni.
Ákveðnir vextir hafa auðvitað ekki
verið svo háir, en aukakostnaðurinn
í sambandi við að fá lánið hefir hleypt
upphæð afgjaldanna fram, þangað til
hún í heild sinni varð eins og hér
segir, og enda máske meira. Til þess
nú að létta ögn byrði bændanna í harð-
ærinu, lánar stjórnin þeim peninga
gegn 5% afgjaldi á ári, og lætur lán-
ið af hendi alveg aukakostnaðarlaust,
Hún lætur sína eigin umboðsmenn
meta landið til verðs, að frádregnum
öflum byggingum, sem þvi til heyra,
og þyki landið lélegt lánar hún ekki
á það, en sé það álitið góð eign, lán-
ar hún 50 cts. á hvert doflarsvirði í
mesta lagi. í fyrstu verður hún að
fara hægt í sakirnar, af þvi hún i
bráðina lánar að eins þá upphæð, sem
fyrirliggjandi er í sparisjóðum hennar.
Iteynist þessi nýbreytni vel, eru fuflar
líkur til, að hún haldi áfram og taki
þá sjálf lán til að geta lánað þegn-
um sínum aftur.
Það er ómögulegt að gizka á, hvað
mikil áhrif þessi nýbreytni kann að
hafa, það verður að nokkru leyti und-
ir því komið, hvernig hún gefst. Gef-
ist hún vel, verður þess ekki langt að
bíða, að aðrar þjóðir heimti sanr.a, eða
áþekt fyrirkomulag, en reynist hún
illa, er hætt við, að bændalýðurinn
vilji ætla það einhvern vegin óheppi-
legri meðhöndlun að kenna, fremur en
þvi, að fyrirkomulagið í sjálfu sér sé
rangt. Það er meira en lítill hópur
manna í þessu landi, sem heldur því
fram, að stjórnin eigi að vinna þetta
verk, að lána bændum peninga en eft-
irláta það ekki einstaklingum eða sér-
stökum félögum. í Bandaríkjunum er
einmitt þetta atriði eitt af ákvörðuð-
um störfum populistanna (fólksliðanna)
svokölluðu, og mun þeim þykja meir
en litið til koma, að sjá nú Ástralíu-
stjórn ótilkvádda brjóta ísinn og tak-
ast lánveiting á hendur. En populista-
hugmyndin í þessu efni er miklu jfir-
gripsmeiri en hún er, að því er seð
verður i byrjuninni, lijá Ástraliustjórn.
Þeir ætlast til að Bandaríkjastjórn
láni út svo mikið fé, að árstekjur
hennar, fram yfir leiguna, sem hún
geldur eftir peningana, verði meir en
nógar til að mæta öflum útgjöldum
hennar á árinu. Þeir gera ráð fyrir,
að stjórnin fái alla þá peninga sem
hún þarf fyrir 2 til 3%, en að hún
svo láni þá út gegn fasteignaveði fyr-
ir 4 til 5%. Þegar þeir svo athuga
upphæð aflra fasteignaveðskulda í
Bandaríkjum, virðist þeim að 2% vaxta-
auki mundi draga í sjóð stjórnarinn-
ar talsvert meira fé á ári hverju, en
hún nú útheimtir til að mæta gjöld-
unum. Jafnframt því sem populist-
arnir þess vegna ætla sér að koma
þessari nýbreytni af stað, ætla þeir
sér einnig að afnema allar aðrar tekju-
greinar alríkisstjórnarinnar. Það cr ó-
neitanlega stórt verk og stærra, ef til
vifl, en þeim flokki endist aldur til
að afkasta,
En hvað sem líður voninni um að
jafn stórkostleg bylting sé möguleg,
þá er það efalaust, að allmikill hluti
bænda í Ameríku, bæði í Bandaríkj-
unum og Canada, athuga þessa Ástra-
liu nýbreytni og afleiðingar hennar
með nákvæmni. Þeir einnig verða að
greiða ákaflega háa vöxtu, beinlínis og
óbeinlínis af hverjum dollar sem þeir
fá að láni, enda þótt vextir hér ekki
jafnist á við ósköpin x Ástraliu. Reyn-
ist uú þessi uppáfinding ekki þvi ver,
má búast við að ekki verði langt að
bíða þess að bændur lxár alment heimta
eitthvað áþekt fyrirkomulag, ef ekki
það, að stjórnin sjálf takist lánveiting
í fang, þá samt að hún hafi eitthvert
eftirlit með lánfélögum og bönkum,
svo að þær stofnanir flái menn ekki
eins og þær gera nú við hvert tæki-
færi. Það eftirlit virðist líka mögu-
legt að veita. Það sýnist ekkert þvi
til fyrirstööu, að sveitastjórnirnai
hefðu á hendi útvegun peningaláns
fyrir bændur, gegn almennum vöxtum,
en aukaborgunarlaust, að undantekn-
um bókunarkostnaði. En sá kostnað-
ur er minstur hluti aukagjaldsins, er
flest lánfélög neyða einstaklinginn til
að greiða. Það eru umboðslaunin
(commission) sem verst fara með ein“
staklinginn, því þau heimildarlausu
laun eru ckki bundin við neitt tak-
mark. Lánveitandi fer í því efni svo
langt sem hann treystir sér, og hag-
ar sér því eingöngu eftir því, við
hvern hann á og hve bráð þörfin á
peningunum er. Alla slíka áníðslu
ætti stjórnin að geta numið burt, án
uokkurs verulegs tilkostnaðar, og án
að gerast of afsxiftasöm.
Hvað stendur til ?
C. P. R.-félagið hefir ekki átt upp
á pallborðið hjá blöðunum hér vestra
um undanfarin tíma. Að undantekn-
um blöðunum Fref. Press, sem er eign
félagsins og Tribune, sem er soltið og
langar í bita, hafa flest blöð í fylkinu,
hvaða helzt flokki sem þau tilheyra, ver
ið samtaka í að atyrða félagið fyrir ó-
svífið gjald, er það setur fyrir vöru-
flutning. Það er ekki nema eðlilegt, þó
gremja yfir þessu gjósi upp, ekki sízt
þegar peningaþröng er svo mikil, að
5 centa skildingurinn verður eins þýð-
ingarmikill peningur í augum margra
eins og dollarinn var á 1'foitu” árunum.
Eigi að síður má of mikið af öflu gera,
og víst er sanngjarnara og að flkindum
gagnsmeira að ganga með oddi og egg
að stjórnunum, bæði fylkis og sam-
bandsstjórn, og heimta að þær finni
ráð til að færa niður flutníngSgjaldið.
Sem sagt, hefir “Tribune” lengi ver-
ið að flaðra upp á félagið og gengið svo
langt í því, ekki afls fyrir löngu, að
mæla með að hætt væri að jaga það,
því slíkt hefði enca þýðingu, en gæti
spillt fyrir. Af því það hefir komið
þannig fram er undarlegt að sjáþað
upp úr þurru koma með þá ósk og von,
að fylkisstjórnin ekki veiti því styrk til
að byggja Dauphin-brautina fyrirhug-
uðu frá Selkirk, en sem það þykist vita
að félagið f iri fram á að verði gert.
Blaðið hefir áður verið hvetjandi þess
að járnbraut sé bygð vestur í Dauphin-
héraðið, og þörfin á þoirri braut er eins
mikil nú eins og nokkrun tima áður,
Blaðið viðurkennir sjálft, að engin lik-
indi séu til að Northern Pacific byggi
þangað fyrst um sinn, fjárhag þess ;fé-
lags og stjórnarbylting að kenna. Það
er ekki sýnilegt að neitt nýtt félag sé
tilbúið að leggja braut þangað, svo
annaðtveggja er að halda mönnum þai
ósjálfbjarga um óákveðinn árafjölda
enn, eða þiggja boð C. P. R, félagsins,
þegar það kemur. Það er engum blöð-
um um það að fletta, að þo flutnings-
gjald félagsins sé hátt, mun þó hvert
einasta mannsbarn fram með fyrirhug-
aðri braut, heldur kjósa að C. P. R.
byggi brautina, en vera þnr lengur
brautarlausir.
Hvernig stendur á þessari kút-
vending blaðsins, það er leyndardóm-
Ur. Má vera það ætli að hræða Van
Horne, sem að likindum hefir lesið
þessa grein í blaðinu rétt áður en
hann kom til Winnipeg að austan.
En Van Horne hefir ekki æðrast þó
hann hafi séð stærri skepnu en Tri-
bune. Þegar alt kemur til alls mundi
líka meiri ástæða fyrir Greenway að
liræðast Van Horno, heldur en járnbr.
kónginn að hræðast Greenway og
munnhörpu hans. t>að var C. P. R-
sem hjálpaði honum drjúgast áleiðis
til stjórnarformensku stólsins í annað
sinn, við síðustu kosningar, og það
verður C. P. R. að þakka ef hann á
að skipa sama sæti f þriðja sinn.
Þess vegna er elckert vit fyrir Green-
way að koma inn þykkju hjá Van
Horne, og Því minna vit fyrir “Tri-
bune” að stuðla til þess, því ekki
verður það langlíft að Greenway
föllnum. Það er því ekki ólíklegt, að
það búi eitthvað undir þessu uppþoti,
eitthvað sem í svipinn er ekki sýni-
legt á yfirborðinu. Máslco að nu sé
fundinn mannfleiri staður í fylkinu,
sem gæti þegið járnbraut? Það eru
tiltölulega f á atkvæði enn moðfram
fyrirhuguðu brautinni til Dauphin og
þess vegna minni skaði að bera þau
fyrir borð, ef svo ástendur.
Hvað svo sem það kann að vera
sem býr undir þessum snúningi, þá er
vonandi að áhrifin verði ónóg til að
spilla fyrir bygging þessarar brautar.
Greenwaystjórnin er búin að ausa of
miklu fé í suður og vesturhluta fylk-
ísins til að geta með nokkurri sann-
girni neitað að veita jafn tiltölulega
litla upphæð og héi* er um að tala,
til þess liluta fylkisins, sem alt af
hefir verið settur hjá. Skuldubyrðin
sem Greenway hefir búið fylkinu hvílir
öldungis eins þungt á herðum búend-
anna í þessnm hiuta fylkisins eins og
þeirra. sem járnbrautanna hafa orðið
aðnjótandi. Þeir eiga þess vegna
heimting á raeðmælum en ekki mót-
spyrnu stjórnar-blaðanna þegar loks-
ins von er til að þeir eigi kost á
þeim samgöngufæruin, er tengsla ný-
byggð þeirra við útheiminn, sam-
göngufærum sem ekki eru fáanleg
nema með sömu skilmálum og þau
hafa fengist í öðrum hlutum fylkis-
ins.
Bandaríki Evrópu.
Samkeppni Amerikumanna er
hinn rammasti meinvættur brezkra
bænda. Sá ófagnaðnr hrellir einnig hug
allra brezkra verzlunarmanna, þegar
þá dreymir um komandi daga, þegar
tollmúrar Ameríkumanna eru rofnir.
Jafnframt er þó þessi samkepnisfæla sá
fríðarins engill, erásínumtíma sundr-
ar að eiflfu ófriðarskýjunum, er sífelt
vofa yfir allri Norðurálfunni.
Þannig lítur Charles Roberts M.A.,
á þetta mál, í ritgerð í Economic lieview
á Englandi, um hermensku Evrópu og
hverjir úrkostir hennar eru. Sjóflota-
æðið nýafstaðna á Englandi fullvissar
hann um, að.England er ósjálfbjarga
að hrekjast inn i strauminn, sem knýr
alla Norðurálfu til samkeppni að því er
herbúning snertir.
Til þess að sýna live stórkostleg
þessi samkeppni er sýnir hann fram á,
að á tímabilinu 1869—1892 óx standandi
herinn (sem ætíð er vígbúinn) um þriðj-
ung; var 2 195 000 1869, en 1892 var
hann orðinn 3 240 000. Árið 1869 voru
æfðir hermenn og herskyldir i 20 ríkj-
um Evrópu samtals 6 958 000, en 1892
voru þeir orðnir 12 564 4oO. Þegar nu-
gildandi heraukalög í þessum ríkjum
hafa haft tilætluð áhrif, verður tala
æfðra og herskyldra Ixermanna í Evr-
ópu alls 22 621 800. Viðhaldskostnaður
þessa herskara í 19 Evrópu ríkjum arið
1869 var samtals $560 milliónir, en 1892
var hann orðinn $990 millíónir. Geri
maður ráð fyrir að hvor þessara her-
manna (3 240 000), sem nú eru aðgerða-
lausir, gæti framleitt að meðaltali
$200 á ári, væri þeir við einhverja al-
menna vinnu, þá er sú upphæð, sem
þannig er Evrópu töpuð á ári hverju,
$648 millíónir. Á þenna hátt kostar
þá norðurálfan eittþúsund sex hundruð
þrjátíu og átta millíónum dollars upp á
hermenn sínaáári. Á hverjum tuttugu
mánuðum eyðir hún þannig álíka miklu
fé í herinn, eins og talið er að þýzk-
franska-stríðið hafi kostað beinlínis og
óbeinlinis á 10 mánuðunum, er það stóð
yfir.
Þessu snarar Evrópa árlega ut á
friðar tíma, þegar engin ástæða sýn-
ist vera fyrir þessari ógna-fjáreyðslu.
Það er því sízt að undra þó þó þjóð-
skuldir Evrópu séu nú orðnar samtals
fullar tuttugu og fimm þúsund milj-
ónir dollars.
Hvað á þá að segja um fram-
tíðar keppnina milli sameinuðu ríkj-
anna í Ameríku og sundurlausu ríkj-
anna í Evrópu ? Það þarf ekki stóran
hnjót til að ráða úrslitunum í kapp-
lilaupinu að útmörkuðum heimsins. Er
það ósanngjörn skoðun, að imynda sér
liinn vestræna risa (Ameríku) spora-
drýgri, eftir að hann hefir fengið full-
an þroska, heldur en Evrópa væntan-
lega getur orðið, þar sem hún er neydd
til að dragnast með sínar mörgu millí-
ónir hermanna og sina margþusund-
földu millíóna skuld? Þegar metaskál-
arnar titra á jafnvægispunktinum, þá
þarf ekki stórt til að draga aðra niður.
Nú þegar væri samkeppni Banda-
ríkjanna í Ameríku meiri en lítið til-
finnanleg, væri hún ekki takmörkuð
með verndartollum og ef ríkin ekki
sóuðu öðru eins fé og þau gera í klækja-
leg eftirlaun. Ef Bandaríkjamönnum
tekst að losa sig úr þessum óheilla liöft
um, geta þeir auðveldlega slegið sverð-
ið úr höndum vestur-Evrópu. Verður
þá fyrir oklcur um tvent einungis að
velja, umhverfa Evrópu í lýðstjórn og
bandaveldi, eða verða að engu. b>vl
samkepnin, að óbreyttu fyrirkomulagi
í Evrópu, yrði þá jafn-ómögulcg. eins
og ómögulegt væri fyrir fornaldai ridd
ara i ölluxn hertýgjum, að þreyta kapp-
hlaup við þaulæfðan, léttklæddann
Vcðiilaupara nútíðarinnai.
Vestri hinn mikli.
Lífsábyrgðarfélaginu Tiie Great
West flegir áfram. Eftir tæpan tveggja
ára starfstíma er búið að stofna deild-
ir af því vestur í British Columbia,
í Ontario og í Quebec, og nú er for-
stöðumaður þess, herra J. H. Brock,
austur í New Brunswick í þeim erind-
um, að stofnsetja þar grein af félag-
inu. Á þessum stutta starfstíma hefir
félaginu gengið svo fyrirtaks vel, að
Manitoba-menn hafa ástæðu til að státa
af þessari einu lífsábyrgðarstofnun
sinni. Fyrsta Janúar síðastl. sýndu
bækur þess, að það hafði þá tekið að
sér lífsábyrgð, er samtals nam $2,268,000
og að varasjóður þess var þá orðinn
$54,720; auk þess á félagið nú í sjóði
hjá sambandsstjórninni $ 56,000 er
stjórnin heldur sem trygging fyrir þá,
er ábyrgð kaupa. Uppborgaður höfuð-
stóll þessa félags jafnast á við upp-
borgaðan höfuðstól nokkurs annars
lífsábyrgðarfélags, og varasjóður þess
er nú orðinn meiri en nokkurs ann-
ars lifsábyrgðarfélags á sama aldurs-
skeiði.
Eins og kunnugt er, er afgjald
peninsa liér vestra hærra en í austur-
hluta landsins, og er það hagur þeirra,
sem ábyrgð kaupa, öldungis eins og
það er hagur félagsins sjálfs. Þess
hærra afgjald sem fæst fyrir saman-
lögð árgjöld gjaldenda, þess betri á-
byrgðarskilmála getur félagið boðið.
Alt þetta mælir með félaginu. Það
mælir og ekki síður með því, að ár-
gjöld ábyrgðarkaupenda í því fara ekki
í fjársöfnin í stórborgunum eystra, held-
ur eru þeir peningar geymdir hér, settir
í veltu meðal gjaldendanna sjálfra inn-
an fárra stunda eftir að þeir koma í
vörzlur félagsins. Allar slíkar stofnan-
ir hjálpa til að fyrra fylkisbúa hér
peningaþröng. En allar stofnanir aft-
ur á móti, sem draga fé úr höndum
manna hér, og flytja það austur i land,
hjálpa til að viðhalda peningaþröng-
inni. Félagið sjálft mælir á þennan
hátt svo vel með sér, að meðmæli frá
óviðkomandi mönnum eða stofnunum
eru þýðingarlaus. Eigi að síður leyf-
um vér oss að mæla með því, að menn
alvarlega athugi hvert happadrýgra er,
að senda burtu úr fylkinu alla pen-
inga er til tínast, eða stuðla til þess
að_ þeir haldist í veltunni hér, svo
framarlega sem einstaklingurinn á völ
á jöfnum kostum hjá báðum. Að öllu
öðru jöfnu er það og nokkurs virði,
að hafa aðalból lífsábyrgðarfélags mitt
á meðal sín, og vita af þeim mönn-
um í stjórn þess, sem maður sjálfur
rekkir, og soin alþektir eru fyrir dugn-
að samfara ráðvendni.
Herra K. S. TborUarson hcfir yer-
ið skipaður umboðsmaður fyrir þetta
félag, og mun hann fús að gefa hverj-
um sem æskir þess allar upplýsingar
félagið áhrærandi.
C. P. R. flutningsg-jaldið
í efrideild þingsins.
Senator Charles A. Boulton, frá
Marquette, Manitoba, flutti nýlega
merka ræðu um hið háa flutningsgjald
C. P. R- fél. i Vestur-Canada. Byrjaði
liann með því að leggja fram tillögu
þess efnis, að þingið biðji landsstjóra
að gangast fyrir, að lögð verði fyrir
þingið núgildandi gjaldskrá félagsins,
er sýni gjaldið bæði i Vestur-Canada
og i Vestur-Bandaríkjunum, á Því
svæði, er Sault (tíðnefnd “Soo”) braut-
in liggur um.
Ræðan gekk út á að sýna, að á
meðan Vestur-Canada væri ekki fólks-
fleira en það er, væri ósanngjarnt að
setja flutningsgjaldið svo hátt, að fé-
lagið hefði upp 5% vöxtu af uppborg-
uðum höfuðstól, því fremur, sem hver
$100 axía í þeim höfuðstól, liefði ver-
ið seld hluthöfum fyrir fjórðung eða
rúmlega fjórðung nafnverðs. Væri
flutningsgjaldið í Vestur-Canada ekki
hærra en það er í Austur-Canada, væri
alt öðru máli að 'gegna. Það væri þá
minni ástæða til að kvarta; en nú
væri gjaldmunurinn stórmikill. Rök.
studdi hann svo þau ummæli sín með
þvi, að bera saman gjaldið fyrir ýms-
ar vörutegundir eystra og vestra, fyr-
ir áiíka langa leið. Hann sýndi og
með samanburði þessum, að félagið
setur Manitoba-mönnum 40% hærra
gjald fyrir hveitiflutning frá Mani-
toba til Montreal, heldur en það set-
ur Bandaríkjamönnum fyrir flutning
þess frá St. Paul til New York. Hann
sýndi og fram á, að kvartað væri um,
að fél. flytti vörur fyrir sama verð
eða lægra frá New York eða Montreal
til Vancouver, heldurenþað flytti sömu
vörurnar frá Winnipeg til Vancouver
—helmingi styttri leið.
Til sönnunar því, hvað þetta háa
fluttningsgjald gerði að verkum, gat
hann þess, að síðastl. haust hefði hann
átt tal við ungan og efnilegan bónda
í norðvestur Manitoba, sem hefði ver-
ið að yfirgefa bújörð sína til þess að
ná í ómerkilega stöðu í verkstæði C. P.
R. félagsins í Wpg. Þessi maður fékk