Heimskringla - 04.08.1894, Blaðsíða 2

o
HEIMSKRINGLA 4. ÁGÚST 1894.
komr út á Laugardögum.
TtieHeiraskringla Ptg.&Publ.Co.
útgefendr. [Publishers.]
Vetð blaðsins i Canada og Banda-
ríkjunum :
12 mánufli $2,50 fyrirframborg. $2,00
t> ---- $1,50 ---- — $1,00
3 ----- $0,80; ------ — $0,50
Rltstjórinn geymir ekki greinar, sem
ei^i verða uppteknar, og endrsendir-
þær eigi neina frímerki fyrir endr-
seudiug fylgi. Hitstjórinn svarar eng-
um brdfuin ritstjórn viðkomandi, nema
í blaðiuu. Kafnlausum bréfum er
enginn gaumr gefmn. En ritstj. svar-
ar höfundi undir merki eða bókstöf-
uin, ef höf. tiltekr slikt merki.
Uppsögnógild að lögjm,nema kaup-
andi sé alveg skuldlaus við blaíiið.
Ritsjóri (Editor):
EGGERT JÓHANNSSON.
Rádsmaðr (Busin. Manager):
J. W. FINNEY
kl. 9—12 og kl. 1—6 á skrifst.
Peningar sendist í P.O. Money Or-
der, Registered Letter eða Express
Money Order. Panka-avísanir á aðra
banka, en í Winnipeg, eru að eins
teknar með afföllum.
653 Pacific Ave.
(McWilliam Str.)
/
Islendingadags-ræður.
ÍSLAND.
Eftir W. H. Paulson.
Island, landið sem við erum flest-
ir komnir frá. landið, sem við allir
köllum okkar föðurland, landið, sem
við yfirgáfum til þess að bæta kjör
okkar. landið, sem við treystum olck-
ur ekki til að lifa í eða vildum ekki
lifa í, laudið lcalda og hrjóstuga, land-
ið. sem hið efra cr þakið brunahraun-
um og ægilegum jökulbungum, og hið
neðra svo oft umgirt snjóhvitri hafís-
breiðunni, þetta land er þó, þrátt fyr-
ir alt, það land, sem við íslendingar
elskum mest allra landa. Eina land-
ið undir sólunni, sem við elskum.
í>að er endurminningin um þetta
land, sem hefir safnað okkur saman
hér í dag. Það er endurminningin um
það, sem komið hefir á þessari íslenzku
þjóðhátíð, sem við nú höldum í fimta
sinni. Og þó að við taekifæri eins og
það í dag, sé .nargs að minnast, þá
er þó aðalatriðið, sem fyllir hugi okk-
ar, endurminningin um ísland. Það
er því vandi að minnast íslands svo
vel og heppilega að samboðið sé tæki-
færinu, og samhljóða við hugi tilheyr-
endanna.
Það er engin uppgerð, eða mein-
ingarlaust ytra látæði þetta, sem kall-
að er ættjarðarást hjá því broti af
íslenzku þjóðinni, sem hingað er kom-
ið, heldur er það innileg og fölskva-
laus velferð til lands og þjóðar. Og
það er þess vegna, sem íslendingar
hér láta lítið yfir því sjálfir, hvað sín
föðurlandsást sé mikil. Þeir reyna
aldrei að sýnast fyrir öðrum mönnum
eða öðrum þjóðum í því efni. En
þeirra ættjarðarást kemur mest og
skýrast fram í því, sem þeim er ósjálf-
rátt. í því, sem persónuleg tilfinning
hvers einstaklings knýr hann til.
Að engin afturför á sér stað, að
þvi er snertir ræktarsemi þeirra og til-
finningar gagnvart íslandi, þó að ár-
unum fjölgi, sem þeir eru hér, og
vistaböndin við nýtt land og nýja þjóð
Styrkjist, lýsir sér glögt í því, að þess-
ar tilfiuningar eru alveg þær sömu
lijá íslendingunum sem komu hingað
fyrir 20 árum, eins og hinum, sein komu
hingað fyrir 10 árum eða einu ári.
En ir.erkilegast er það, að þær virðast
líka vera þær sömu hjá ungum og
gömlum. Jafnvel þeir sem fæðst hafa
hér í landinu hafa tekið þessa tilfinn-
ing í arf eftir sína íslenzku foreldra.
Ekki verður þó sagt, að íslendingar
hér séu stoltir af sinni þjóð. Þeir eru
að sönnu dálítið laundrjúgir yfir henni
sín á milli, en þeir herast hins vegar
ekki mikið á út af henni, né því ís-
lenzka þjóðerni, út á meðal annara
manna. Þeir eru lítið fyrir það, að
halda uppi nafni eða minningu íslands
meö hátiðlegum skrúðgöngum, flögg-
um og fánum. Þetta er eðlileg afleið-
ing af því, að þegar hingað er komið
þá finna þeir svo átakanlega til þess,
hvaða þjóðarkríli það er, sem þeir
tilheyra ; hvað hún er fátæk og þó eink-
um hvað hún er fámenn. En einmitt
þetta, sem þeim finst hana skorta til
samanhitrðar við aðrar þjóðir, hefir orð-
ið og mun lengi verða til eflingar því,
að þeím taki ynnilega sárt til hennar,
mikið sárara en ef hún væri í þeirra
augum ein af stórþjóðum heimsins.
En svo verður þetta líka til þess,
að þeir eru minna hugfangnir af því
íslenzka þjóðerni, þjóðháttum og þjóð-
búningnum. Það alt gengur þeim und-
ur létt að leggja niður. Þegar ég Var
á íslandi, heyrði ég marga konu segja,
að hún færi vist ekki að leggja nið-
ur íslenzka húninginn þó hún færi til
Ameríku. En hveraig hafa þær stað-
ið við það? Svoleiðis, að þær hafa
oítast verið i lánsfötum af vinstúlk-
um sínum meðan verið var að koma
upp enskum húningum lianda þeim.
Kannske annars að allir þessir fjaðra-
hattar séu heiman af íslandi ? En
hvað er þá orðið um skotthúfuna,
silfurhólkinn og silkiskúfinn ? Líklega
er það alt geymt á einhverjum góðum
stað, Og færi einhver að tala um það,
að konurnar á Islandi brúkuðu afkára-
lega Ijótar skotthúfur, mundi systrum
þeirra hér þykja það liin mesta ósvinna
og mundu fljótt minna á það, að heima
þótti skotthúfan mjög tignarlegt fat
en að hafa hana sjálfar á höfðinu einn
einasta dag, mundu þær ekki taka i
mál, nlma þá með því að loka gig inni.
Nei, þessi velvild til íslands kemur
eklti í Ijós í fastheldniþeirra við íslenzka
þjóðsiði, heldur miklu fremur í því, hve
umhugað þeir láta sér vera um alt, sem
að íslandi lýtur og hverja hluttekning
þeir sýna í kjörum þjóðarinnar.
Það er nú, eins og kunnugt er, hart
hér í ári, og því hefir verið haldið fram,
og aiment trúað, að ekki sé æskilegt að
margir að heiman bætist þetta árið
við þá íslendinga. sem hér eru fyrir.
En ég hefi ekki tekið eftir, að eftirspurn
in um það, hvenær þeir komi, þessir
fáu, sem von er á, sé neitt minni en að
undanförnu, né að þeim só miður fagn-
að en áður. Þegar hér um daginn var
von á einum 35, þá biðu; að minnsta
kosti, 350 íslondingar, eða 10 á móti
hverjum einum, á járnbrautarstöðvun-
um til að fagna þeim og taka á móti
l>eim. í þessu og því líku eiga Islend-
ingar ekki neina sína líka. Að minnsta
kosti sjást ehgir þjóðflokkar í þessum
bæ safnast eins saman, til þess að taka
á móti innflytjendum af sinni þjóð.
Englendinnar eru fulldrjúgir út af því,
að vera Englendingar, en það her ekki
á, að þeir þyrpist I nundruðum Jað járn-
brautinni, þó það fréttist einhvern dag-
inn að von sé á hóp af löndum þeirra.
Hið sama má segja um alla aðra þjóð-
flokka, sem í þessum hæ búa og hvar
annars staðar, sem ég til þekki. Þeir
eru, þessir þjóðfiokkar flestir, heilmikið
upp með sér, hver af sínu landi og sinni
þjóð, en lengra nær það ekki, að öðru
en því, að írarnir í þessu landi hafa
gjört sér annt um frelsisbaráttu sinnar
þjóðar og stutt hana með peningum.
Við ísieddingar erum minna drjúgir af
okkar þjóð, en við elskum hana ekki
minna, að því skapi, né tekur minna sárt
til hennar.Okkur tekur svo einkennilega
sárt fil okkar þjóðar af þvi, að við vit-
um að hún hefir fyrir ýms ómild örlög
orðið að dragast aftur úr öðrum þjóð-
um. Hefir orðið nokkurs koaar heims-
ins olnbogabörn. En fyrir það elskum
við hana því heitar, og svo fyrir hitt.að
við vitum að eftir hana liggur að fornu
og nýju margt, sem vekur aðdáun okk-
ar- Við elskum þjóðina fyrir það, að
við lifum, í andlegum skilningi, enn
þann dag í dag, á þvi sem hún sjálf hef-
ir fram leitt. Við sitjum við hennar
eigið borð,hvað bókmentirnar snertir.þó
hingað sé komið. Þeir sem alast hér
upp og mentast í þessu landi, eiga
auðvitað kost á að njóta til fulls hins
mikla ágætis enskra bókmenta,en þann
kost eiga ekki hinir, sem hingaðhafa
komið eldri, og þeim eru þær fclenzku
bókmentir dýrmætir fjársjóðir, og við
vonum og óskum að þeim, sem mentun
þessa lands fá, verði þær það líka.
Við vonum og óskum að íslendingar
í þessu landi. missi aldrei sjónar á
þeim, fargi aldrei sinni föðurleyfð, og
ég ber engan kvíðboga fyrir að það
verði. Ég þekki nokkuð livað fólk hér
les og eftir hverju það sækist, ég þekki
hvernig það rífur út hverja nýja ís-
lenzka bók, sé í henni nokkur veigur,
hvernig hvert einasta nýtt kvæði er
lært utan að ; hvemig fólkið kann ís-
lenzkar ljóðabækur svo að segja utan
að, spjaldanna á milli. Að minsta kosti
þori ég að fullyrða, að varla mun hér
staddur neinn fullorðinn íslendingur,
sem ekki getur, hvar sem er, haft upp
utanbókar fleiri og færri hinna feg-
urstu íslenzku kvæða, en þó einkum
kvæðin um ættjörðina. F.g er hræddur
um að það yrðu fáir aftur á móti,
sem gætu. þulið upp úr sér utan bók-
ar mikið úr Shakespeare, Burns, Bj-ron
og Tennyson, eða þá þeim, sem standa
okkur enn nær, svo sem Lowell, Bryant
Longfellow og Whittier.
En þetta er ekki af því, að ekki
séu margir okkar á meðal, sem kunna
að meta gildi þessara og annara
enskra höfunda, heldur af hinu, að
það íslenzka hefir algerð yfirráð yfir
hugum okkar og tilfinningum. Langt
mun verða þess að bíða, að við getum
sungið enska sálma með eins mik-
illi tilfinningu og sálmana eftir ís-
lendinginn, sem nú liefir legið í gröf-
inni 1 fullar tvær aldir, og sem annað
íslenzkt skáld hefir svo heppilega
kallað “Davíð konung þessa jökul-
lands” ellegar þa eftir nútíðar sálma-
skáldið, hinn réttnefnda Islands Gerok.
Til hvers væri að skipa okkur, þó
við séum hingað komnir, að gleyma
Bjarna og Jönasi, Matthíasi og Stein-
grími ? Til hvers væri að skipa okkur
að leggja niður áhuga fyrir íslenzkum
bókmentum og virðingu fyrir þeim?
Það hefði að minnsta kosti ekki
meiri árangur, en þó okkur væri
hannað að ganga a fótunum, e í
í þess stað skípað að ganga á höfð-
inu.
Við elskum því islenzku þjóðina
fyrir hennar ágætu hókmentir, sem við
viljum ekki fyrir nokkurn mun lgeyma
Við vitum líka, að hún þolir saman
hurð við aðrar þjóðir 1 því efni.
Lítum hérna í kringuin okkur og
virðum fyrir okkur hvað liggur eftir
35 þúsundirnnr íþessum hœ, og herum
saman við íslenzku þjóðina, sem er
að eins helmingi mannfleiri. En þsð
er að eins helmingi mannfleiri. En f>að
þarf ekki til. Við getum farið hvert
á land sem er, hvert í heim sem er, og
finnum livergi jafn-mörg góð skáld
að tiltölu við fólksfjölda. ísland hef-
ur á þesseri öld átt allmörg skáld,
sem hefði þótt sómi sinnar þjóðar
hvar í heimi sem verið hefði. Nokk-
ur, sem liefði orðið heimsfræg, ef f>au
ekki hefði lifað í varðhaldi fátæktar
og fámennis. Ef J>au hefði ekki ver-
ið „Fuglar í búri.“ Ef ekki liefði
mátt rjettilega heimfæra upp á þau
vísuna:
„Ilreyfið ei vængina, hímið þið,
hæðið þá ei með að ílögra;
lokaða búrið ei gefur grið,
°g gjæfi það smugu þá tækju við
hindranir húsveggja fjögra.
Þeim, sem fært er að fljúga,
í fangelsi’ er dapurt að búa.“
Eða hvað mundi mega segja um
Kristján Jónsson? t>að er ekki lík-
legt að við höfum nokkurn tímafeng-
ið að þekkja til hálfs hvert skáld
hann var, eða hefði getað orðið ef
hann ekki hefði orðið að ala mestan
aldur sinn'við að standa yfir sauðum,
binda votaband og rista torf.
Fyrir þetta og margt annað elsk-
um við íslenzku þjóðina, og við elsk-
um hana líka fyrir það, að við vitum
að hún, þjóðin heima, ber alveg sama
hlýja hugarþelið til okkar, sem hing-
að erum komnir.
Auðvitað er okkar ekki mynnst
sem ldylegast af einu íslenzka blaðinu
um þessar mnndir, og jeg veit þið
hafið tekið eptir þvf, að það blað er
sjer úti um sem allra flestar og sem
allra Ijótastar óhróðurs-sögur, sem
mögulegt er að tína saman um okkur,
og gerir sjer mikið far um að útbreiða
þær. Jeg veit að það hefur ekki far-
ið fram hjá ykkur, að af þremur bók-
um, sem ú„ hafa komið fráokkur hjeð-
an síðan í fyrra, hefur blað þetta get-
ið að eins einnar, og sú bók gekk,
eins og vitanlegt er, út á það, að
s/na dekkri hliðina á mannlegu sið-
ferði. Og þetta blað flytir sjer svo að
leggja þann dóm á, að þar sje nú sú
ekta 1/sing á lifnaði okkar Vestur-
íslendinga. Að það sje svo skínandi
góð mynd af ykkur, herrar mínir og
dömur. En vitíð fyrir víst, að á bak
við þetta stendur ekki hugur þjóðar-
innar í okkar garð, þó þetta sje elsta
landsins blað; ekki einu sinni ritstjór-
ans sjálfs, því að jeg veit að haDn ber
til oktcar hlyjan hug. t>að gæti jeg
sannað með hans eigin orðum, ef jeg
hirti utn að lengja mál mitt með því.
En ritstjórinn hefur tekið þessa stefnu
upp gagnvart okkur, sem þá heppi-
legustu, sem hann hefur haft vit á til
þess að vinna á móti útflutningi, og
verður hann nú, síðan hanu komst f
þetta n/ja ástand, að ávarpa okkur
allt öðruvísi en áður.
I>að mynnir mig á alkunnu þjóð-
söguna af djáknanum á Mirká. Hann
átti vingott við konu, sem Guðrún
hjet. En svo drukknaði hann í Hörgá
og verð að draug. Hann vildi halda
áfram afskiptum sfnum við Guðrúnu
eptir sem áður, og var vfst alveg eins
vel við hana. En nú var hann orðinn
að draug, og í því ástandi gat hann
ekki nefnt hana Guðrúnu, því draug-
ar geta ekki nefnt guð, og varð haon
því, þegar hann talaði við hana, að
segja: Garún, Garún.— t>annig er því
varið með ritstjórann, sem jeg mynnt-
ist á. í sfnu nýja ástandi getur hann
ekki nefnt okkur þeim rjettu nöfnum,
en jeg þori að fullyrða að honum er
alveg eins hlýtt til okkar nú eins og
áður.
Og við elskum ísland sjálft sjálf-
sagt eingöngu fyrir það, að við erum
þar uppaldir, en ekki svo mjög fyrir
hina einkennilegu náttúrufegurð þess,
því landið er ekki alls staðar jafn-
fagurt, en mennirnir hjer, af öllum
pörtum landsins, elska það jafnt.
Jafnt þeir sem komnir eru frá þess
ömurlegustu hörgum og illviðra út-
kjálkum, eins og hinir, sem komið
hafa úr hinum veðursælustu sveitum
þess. Og jafnt hvort menn háfa alist
þar upp f hjörtum sölum, eða moldar-
kofum með skjágluggum. Alls stað-
ar þekkist hin kalda og gróðursnauð
náttúra landsins, svo allir getum við,
þegar við borfum til baka, tekið und-
ir með skáldinu sem kvað:
„t>á fundust mjer hólar og holtin ber
°g hlyju dagarnir fáir.“
En þar sem við erum staddir nú,
getum við líka haldið áfram með sama
skáldinu og sagt:
„Svo er það og vfst. En þar eru þau
blóm,
sem andi minn heitast þráir.“
Landuám íslendinga f þessu
landi ber opt glögganu vott þess, að
þeir elska íslenzkt landslag og ís-
lenzka náttúru, og það, hvernig þeir
haía hyllst til að reisa bæina sfna á
þeira stöðvum, sem að einhverju leyti
hafa mynnt á íslenzka hólinn, lækinn
eða lautina, og hvað þá heldur fjallið,
hafi þess verið kostur. Hvað íslend-
ingnum, hvar sem hann er staddur,
verður ósjálfrátt hlýtt til alls, sem ber
á sjer einhverja líkingu af íslaudi,
kemur fagurlega fram hjá skáldinu
Ilannesi Hafstein, þar sem hann er að
yrkja smákvæði eitt um Klakksvík í
Færeyjun). Maður skilur fyrst valla
í, því hann er að yrkja uin þessa vík,
en það kemur upp f seinustu vísu
kvæðisins; sem byrjar svona:
„Fjallgirða fagra vík,
fósturlands stöðvumlfk“.
Maður sjer þá undir eins að
hann hefur orðið ástfanginn af víkinni,
af því hún var „fósturlands stöðvum
líkt“. Og svo heldur hann áfram:
„Vorsólin veki þig,
vorblómin þeki þig“.
Þessar sínar blessunar óskir
læggur hann yfir víkina, bara af því
hún er lík íslenzkum „stöðvum“.
Hvers góðs mundi hann ekki vilja
árna landinu sjálfu?
Fámennt eins og ísland er og fá-
tækt, afskekkt og einmana, þá er þó
frá þvf það afl, sem bindur okkur
saman í dreifingunni hjer, sem sjer-
stakann þjóðflokk. I>að er þetta afl,
sem verður yfirsterkara öllum öðrum
öflum, sem.þessa hafareynt að hindra,
og það hefur megnað svona mikið
vegna þess, að það er þjóðlegt kær-
leiks afl, sem bindur okkur við landið
og þjóðina heima. I>að eru þær ís-
lenzku landfestar, sem aldrei bila. Og
strengirnir, sem frá þessum Jandfest-
um liggja, inn á hvert einasta fslenzkt
heimili f þessu landi, inn í hveit
einasta íslenzkt hjarta f þessu landir
eru sterkir, en þó einkuro viðkvæmir*
af því þeir eru ofnir saman við okkar
eigin hjartastrengi, knýttir utan um
okkar viðkvæmustu og hugljúfustu
tilíinningar. Ætli einhver að slíta
sundur þessa strengi, þá kennum við
svo sárt til, eða með öðrum orðum:
okkur rennur svo fíjótt blóðið til
skyldunnar með allt, sem ísland
snertir, af því við elskum ísland.
íslending-ar í Vesturheimi.
Ræða eftir B. L. Bai.ovvix.son.
Eitt af þvi fyrsta sem mér d'ett-
ur í hug í samanburði við þessa þjóð-
hátíð, þennan afmælis eða aldurdag
Islendinga í Vestnrheimi, er það, að
þessi hátíð, sem vér teljuin hina 5.
þjóðhátíð vora, hún er í raun réttri,
og ætti að teljast, hin 21. í röðinni,
því að i þessum mánuði erum vér
húnir að hafa tilveru í þessu landi
sem sérstakur þjóðflokkur í rétt 21
ár.
Hér í landi er myndugleika-tak-
mark einstaklingsins bundið við 21 árs
aldur, og eftir þeirri reglu, getum vér
skoðað þessa vora þjóðhátíð sem hátíð-
lega minning þess tímabils, þegar vér
tókum á oss þjóðernislegan myndug-
leika hér í landi. Þessi þjóðhátíð er
þá eftir minni meiningu myndugleika-
aldurdagur íslendinga í Vesturheimi
og þess vegna álít ég vel til fallið, að
vér lítum nú yfir afkastað erviði ung-
dómsáranna, eða yfir vorn hérlenda
æfiferil fram að þessum tíma, að vór
höidum reikningsskap við sjálfa oss,
til að athuga, hvar vér nú stöndum
gagnvart sjálfum oss, gagnvart frænd-
um vorum á fósturlandinu og gagn-
vart hinum öðrum þjóðflokkum er
hyggja þetta land. TJndir útkomu
slíks reikningsskapar er það komið,
hverja von vér höfum ástæðu til að
gera oss um framtíð vora og afkom-
enda vorra hér i landi.
Það hefir verið tekið fram á ýms-
um samkomum hjá oss Vestur-íslend-
ingum, að það sem fyrst vakti þjóð-
flokk vorn til útflutninga til Vestur-
heims, var hin meðfædda sjálfsbjarg-
ar-þrá fólksins, sem það ekki átti kost
á að fullnægja á meðan það dvaldi á
Islandi. Meðvitundin um þeirra eigin
innri kraft til að bjargast betur und-
ir hagfeldari kringumstæðum, sem þeim
þá var kunnugt um að voru hér tii
staðar, heldur en þeir áttu kost á að
njóta á fósturlandinu. Það var sú öfl-
uga driffjöður, sem knúði hina fyrstu
ísl. vesturfara til að leita hingað vest-
ur um haf.
Frumherjar þessarar hreyfingar
eða þcir sem fluttu vestur á hinum
fyrstu útflutningsárum, frá 1873 til
1880, voru án efa meðal hinna hraust-
ustu og kjarkmestu á meðal þjóðar
vorrar. Þeir líktust liinum norsku
forfeðrum að þvi, að þeir þoldu ekki
eða vildu ekki þola, að búa undir þá-
verandi óhagfeldu stjórnarfyrkomulagi.
Þeir sáu hina vaxandi fátækt þjóðar-
innar, hina vaxandi ómegð landsins og
þeir fundu engar röksemdir til að
hyggja á neinar framtíðarvonir fyrir
sig á fósturlandinu, og svo skildi þá
hinn fyrsti verulegi hópur ísl. vestur-
fara við ísland þann 4. Agúst 1873.
og um 25. sama mán. settu fót á þetta
fyrirheitna land, land, frelsisins sjálf-
stæðisins og framtíðarinnar. Þa? sem
hverjum af oss er leift að leita sér
lífshjargar á þann hagfeldas.a hátt.
Þessir frumherjar lituðust um og
leituðu landnáms í hinum neðri fylkj-
um Nova Scotia og Ontario. En þeir
voru vandir að fleiru en virðingu sinni,
þeir voru engu siðir vandir að vali
á bújörðum og þess vegna hóldu þeir
áfram leitinni, þar til þeir lentu og
staðnæmdust á hinu mikla og frjó-
sama sléttulandi vestan stórvatnaldas-
ans mikla, sem liggur í miðju þessu
landi.
Frá þessu frækorni, sem fluttist
frá íslandi í Ágúst 1873, hefir nú
vaxið íslenzkur þjóðflokkur hér á þessu
meginlandi, sem nomur um 12—15
þúsundum manna, eða fullur 0. partur
allrar hinnar íslenzku þjóðar.
Þessi þjóðbálkur, sem vér nefnum
Vestur-íslendinga, er að mörgu leiti
óh'kur Austur-íslendingum. Vestur-
Islendingar eru íjörugri, framtakssam-
ari, sjálfstæðari en Austur-íslendingar.
En þar með er alls ekki sagt, að þeir
séu að sama skapi hygnari en frænd-
ur þeirra eystra. Vér þurfum ekki
annað en líta yfir þau verk, sem Is-
lendingar hafa unnið í þau 20 ár, sem
þeir eru húnir að vera hér í álfu.
Enginn, sem nokkuð þekkir tíl þoirra,
mun með rökum geta lirakið það, að
Vestur-ísleudingar geti nú að mörgu
leyti mæit sig við stofnþjóðina eystra.
Bygðirnar og búin" landsmanna vorra
í hinum ýmsu nýlendum vestanhafs,
sem fyrir 20 árum voru enn ómæld,
og á þeim tíma ómælileg eyðimörk,
eru nú að allflestra dæini, þeirra er
vit hafa á, blómlegri, fegurri og frjó-
samari,. heldur en föðurlandsbygðirnar
og búin, þótt þau séu þúsund árum
eldri en vor hú eru. Þetta er að þakka
atorku og framtakssemi þeirra, er flutt
hafa vestur, og þá sérstaklega þeirra,
er fyrstir fluttur og síðan leiddu aðra
á eftir sér. Nútíðarhagur vor og fram-
tiðarvonir vorar eru bjartari en mér
gðtur hugsast þær væru, ef vér vær-
um enn þá á íslandi.
Þegar vér berum oss saman við
aðra þjóðflokka aðkomna í þessu landi,.
þá virðist mór að við standa vel að
vígi að öllu léyti. Líkamlega erum
vér að jafnaði eins gervilegir eins og
aðrir þjóðflokkar sem hingað koma.
Eg veit ekki hvort þér eða hve marg-
ir af yður hafa tekið eftir því. En
mér sýnist ekki betur en að Vestur-
íslendingar séu að stækka ; mér sýn-
ist vort unga kvenfólk vera upp og
ofan stærra en mæður þeirra, sem
kemur sjálfsagt til af því, að þær
hafa hér betri aðbúð, lieldur en mæð-
ur þeirra höfðu á Islandi. Só þetta
svo, þá megum vér vænta þess, að
okkar afkomendur, sem lialda íslenzka
þjóðhátíð hér vestan hafs að 50 árum
liðnum, verði risar í samanhurði við
oss, sem hér erum í dag. Ég segi að
við séum l’íkamlega eins gervilégir og
aðrir þjóðflokkar, sem til þessa lands
flytja, og sama er að segja um oss
að því er við kemur sálarliæfileikum
þjóðflokksins. Að þessu leiti megum
vér að vísu ekki gerast dómarar í
sjálfra vor sök. En ef vér megum
meta að nokkru dóma margra hinna
merkustu manna í þessu landi, eins
og þeirra útilendinga, sem ferðast hér
um til að sjá það sem fyrir augun
ber, þá megum vér með réttu vera
hróðugir yfir því, að vera meðal
hinna beztu þjóðflokka sem koma
hértiilands. Oss er hælt fyrir hraust-
leik, og dugnað, siðprýði, löghlýðni
reglusemi, sparsemi fyrir innhyrðis
samheldni og mig minnir að oss hafi
einhverntíma verið hælt jafnvel fyrir
skilsemi í viðskiftum. Yfir höfuð að
tala hefir oss verið hælt meira og
oftar en nokkrum öðrum þjóðflokki
sem til þessa lands kemur, og það er
vissulega sannfæring þeirra, er þann-
ig hæla oss, að vér eigum hólið skil-
ið, og oss þykir vænt um þetta. Það
lætur jafnan vel í eyrum, að heyra
fremur gott en ilt um sig talað, og það
hlýtur að vera öllum þeim þóknanlegt,
sem hera nokkra virðing fyrir sjálfum
sér, að frétta það utan að, aö þeir
séu vel þokkaðir hjá meðbræðrum sín-
um. Sjálfir getum vér dæmt oss af
ýmsum merkjum. Heimkynni vor í
þessu landi eru eins góð, að ég ekki
segi betri, en heimkynni annara manna
af hinum ýmsu þjóðflokkum ; hörn
vor tiltölulega eftir /ólksfjölda
eins mörg á skólum eins og hörn
annara þjóðflokka ; börn sem eru
námfúsari en börn annara þjóð-
flokka. Þetta sýnum vér meðal annars
með því, að í öllum ísl. bygðarlögum
hér vestra halda landsmenn vorir uppi
sínum eigin skólum og það sem mest er
í varið og það sem enginn annar út-
lendur þjóðflokkur í þessu landi getur
stært sig af(að því sem mér er kunnugt)
að við höfum kennara af vorum eigin
þjóðflokki á öllum vorum skólum, Að
því er snertir æðri menntun, hljótum
vér hreinskilnislega að játa, að vér er-
um litið á leið komnir hér í landi enn
þá. En þó máske eins langt eins og
með sanngirni verður af oss lieimtað
fyrir þann tima, sem vér liöfum verið i
landi þessu, og vissulega eins langt eins
og nokkur annar útlendur þjóðflokkur
hér í landi. í hlaðamennsku stöndum
vór án alls efa með höfuð og axlir yfir
aðra útlendinga í Canada, og liöfuð og
axlir yfir frændur vora á íslandi. í
verklegri (mechaniskri) þekkingu erum
vér að eins skamt á leið lcomnir, sem og
í vísindum jog fögrum listum. Enda
verður eingin fullkomnun af oss heimt-
uð í þessum greinum enn þá. Frum-
býlingar í framandi landi iiafa vanalega
annað að gera á liinum fyrstu áratug-
um æfi sirmar, heldur en að gefa sig við
fögrum listum eða vísindum. Það verð
ur fyrst fyrir oss útlendingunum að
starfa að því að lialda lífinu í oss og
börnum vorum með hverri þeirri heið-
arlegri vinnu er vér eigum kost á að
njóta og reynsla vor í þessu landi er sú,
að vór séum að engu eftirbátar annara
í kapphlaupinu fyrir daglegu brauði,
þar sem vér stöndum jafnt að vigi og
aðrir menn í þessu landi. Ég skal nefna
eitt dæmi : Vér erum fiestir vanir sjó-
eða vatnaveiðum af íslandi og fiskveið-
ar láta fslendingum nýkomnum til
þessa lands betur en flest eða öll önnur
vinna; hór stöndum vér þá jafntað vigi
við hina innfæddu Canadamenn, sem
búa í kringum okkur og heimsins frjó-
sömustu fiskivötn, að meðtöldu okkar
eigin Winnipegvatni. Við fiskveiða-at-
vinnuna i Winnipegvatni hafa nú ís-
lendingar í miklum meiri hiuta hina
vandasömustu stöðu, við þá atvinnu-
grein. í sambandi við þessa atvinnu-
grein og aðra flutninge ganga nú 12—14
gufubátar á Winnipegvatni og meiri
hluta af þessum skipum er stýrt af ís-
lendingum, sem sjálifir eiga 2 þeirra.
Þetta sýnir meðal annars það, að lausa-
menn vorir eru færir um að ltalda sinu
í samkeppni við alla aðra, þar sem um
þær atvinnugreinar er að ræða, sem
þeim eru tamar.
í pólítík þessa lands höfum vér
einnig tekið talsverðan þátt á síðari ár-
um, svo að engir útlendir þjóðflokkar
hafa jafnast við oss að því leyti og lík-
indi eru fyrir því, að innan fárra ára
verðum við færir um áðíláta til olýVar
taka i landsmálum ú nokkuð annan irntt
og betur, að ég ekki segi lieiðarlegar, en
vér höfum enn þá gert.
í siðferði og trúmálum höfum vér
sannfæringu fyrir, að vér séum að
engu eftirbátar annara þjóðflokka [né
heldur eftirbátar innlendra manna eða
vorra eigin fræmla á íslandi, og ef mað-
ur má nokkuð dæma af verkum, þá
held ég að vér Vestur-íslendingar séum
feti framar en sjáliir Austur-íslending-
ar í þessu hvorutveggja.
Ég sagði áðan, að vér Vestur-ís-
leddingar værum næsta ólíkir Austur-
íslendingum, að því sérstaklega, að
vér erum fjörugri, framtakssamari og
sjálfstæðari, Undirgefnisandinn hefir
ekki það hásæti hjá oss hór, sem hann
hefir hjá frændum vorum eystra. Mér
finnst oss vera gjarnt að vilja ráða oss
sjálfir, liugsunum og athöfnum, án ut-
an að áhrifa, miklu meira en á sér stað
á Islandi, að þetta sé svo, sést hezt
á þvi, að þeir menn, sem hafa verið
mikið leiðandi menn á íslendi, hafa eft'
ir að hingað var komið og það þótt þeir
þekki vel hérlent mál og þjóðháttu,
hreint ekki getað leitt .Vestur-íslend-
inga né náð þeirri viðurkenningu hér,
sem þeir náðu á íslandi. Þetta kemur
án efa tií af því, að hin uppvaxandi
kynslóð sem vér að visu köllum íslend-
inga, af þvi að þeir eru fæddir af íslenzk
um foreldrum, en sem eru fæddir hér í
landi og iiafa alizt upp undir Vínlands
áhrifum og náð menntun á innlendum
skólum. Þoir eru þegar farnir að ráða
með og sumstaðar fyrir foreldrunum.
Þeim finnst eitthvað óviðfeldið að láta
leiðast af mönnum utan af íslandi, eða
yfir höfuð að tala af þeim mönnum,
hvaðan som þeir koma, sem sjálfir eru
útlendingar í landinu.
Um skyldur vorar við sjálfa oss,
við þá þjóð, sem vér erum að blandast
við, og við landsrnenn vora á íslandi,
hefir áður verið talað á samkomum vor-
um og þjóðhátíðum. Skyldurnar við
sjálfa oss eru mjög einfaldar, en eigi að
siður þýðingarmiklar fyrir þjóðflokk
vorn í þessu landi. Þær eru fyrst af
öllu þær.að vór skoðum það ekki skyldu-
verk eins sérstaks flokks rnanna á með-
al vor, að leggja rækt við skilning fólks
ins, lieldur að vér skoðum það vera
fyrstu og helgustu skyldu, að liver einn
af oss leggi alla mögulega rækt við sinn
eigin skilning, að vér gerum oss sem
allra hæfasta til að taka vorn fulla og
áhrifamesta þátt í öllum þeim málum,
er mega aukavelsæld ogvirðingu sjálfia