Heimskringla - 06.10.1894, Side 2

HEIMSKRINGLA 6. OKTÓBER 1894.
Iíeiffiskringla
komr út á Laugardögum.
Túe Heimskriugla Ptg. & Publ.Co.
útgefondr. [Publishers.]
Ritstjóxbi!! geymir ekki greinar, sem
eigi verða uppteknar, og endrsendir
þær eigi nema frímerki fyrir eudr-
sending fylgi. Ritstjórinn svarar eng-
um brófum ritstjórn viðkomandi, nema
í blaðinu. Nafnlausum bréfum er
enginn gaumr gefinn. En ritstj. svar-
ar böfundi undir merki eða bókstöf-
um, ef höf. tiltek. slík* merki.
Uppsögnógild að lögam,nemakaup-
andi s6 alveg skuldlaus við bialiið.
Ritsjóri (Eflitor):
EGGERT JÓHANNSSON.
Ráðsmaðr (Busin. Munager):
J. W. FINNEY
653 Pacific Ave.
(McWilliam Str.)
Um Þjóðfélag.
Islendingar hér í bænum eiga all-
mörg félög, svo mörg, að ef til vill
er þar ekki ábætandi, á meðan efua-
hagur manna og samvinnulöngun al-
mennt er á því stigi sem hún nú er.
Eigi að síður virðist oss brýn þörf á
einu félaginu enn. Þessi þörf var
-sýnileg um daginu. þegar verið var
að taka á móti landstjóra vorum,
Aberdeen lávarði. Að því er séð
verður komu allir helztu þjóðflokkarn-
ir fram, að undanteknuin íslending-
ura og Þjóðvorjum. Sum þessara
þjóðfélaga færðu lávarðinum jafnvel
sérstakt ávarp. Að forstöðumenn mót-
tökunnar hafi búizt við liluttöku ís-
lendinga er euðsætt af því, að þeir
mörkuðu þeim ákveðið stöðusvið í
fylkingunni. En að því er íslendinga,
sem sérstakt þjóðfélag snertir, var
það sæti alveg autt.
Það kann nú sumum að virðast.
að lítið sé rnisst þó íslendingar trön-
uðu sér ekk.i fram í þetta skipti, að
þeir hafi Aberdeen lávarði ekkert sér-
stakt að þakka, bvorki sem meðborg-
ara eða svo kölluðum æðsta valds-
manni ríkisins, og að hans dýrð hafi
verið nóg á meðan hann dvoldi her,
þó vér sem þjóðflokkur legðum ekk-
ert korn í þann mæli, Allt þetta má
til sanns vegar færa, ef ekki er litið
á annað en þörfina að sýna einhverj-
nm einum manni heiður. En því
verður ekki neitað, að þó löngun til
að taka þátt í verkefninu sé látin
heita aðal-ástsuðan fyrir starfsemi
flokksins, þá er sú starfsemi í raun
og veru ekkert annað en hinn sýni-
legi vottur um löngunina, um þörf-
ina að auglýsa sig og fá sig viður-
kennt afl í þjóðfélags heildinni. Undan-
takningar vitaskuld eiga sér .stað, en
all-optast er l>etta hvötin, sem knýr
hina sérstöku þjoðilokka til fram-
göngu.
Að þessu leytinu getum vór Is-
lendingar lieimfært upp á oss, það
sem Sir William C. Van Horne sagði
fyrir skíimmu um Canada, að nkið
hefði til þessa rekið verzlun sína við
bakstíg og væri tími til kominn að
það reisti búð sina við aðal-farveg
þjóðantia. Sem þjóðflokkur höfum
vér íslendingar til l>essa óneitanlega
rekið vora litlu verzlun við bakslíg,
hér í Winnipeg. Virðist oss þvi sú
spurning liggja fyrir, hvort ekki só
heppilegt að vér færum oss fram að
aðal-strætinu, með öörum orðum, að
vér förum að heimta að til vor sé
litið þegar þörfin heimtar sameigin-
l,.ga vinnu eða sameiginlegan úrskurð
hinna ýmsu þjóðílokka í bænm.J
Til þess að fá því framgengt út-
heimtist að til só eitthvert félag, þó
ekki væri það fólag nema nafnið
tómt, sem hafi vald til að mæta sem
fulltrúar íslendiuga og með öðrum
rÆða og ráða til lykta þeim málum,
sem í það og það skiptið krefjast
samtaka allra flokka í bænum.
Sem stendur höfum vér ár eptir
ár standandi nefnd árið út til þess
að standa fyrir “ísleudingadeginum”.
Er ógerlegt að auka svo vald hennar
að þeir menn, sem hana skipa geti,
einn eða allir, eptir samkomulagi,
mætt sem fulltrúar íslendinga á slíkum
almennum fundum Að því er
lagaákvæði snertir er þessi nefnd ó-
bundin og hefir henni þó verið trúað
fyrir formennsku hátíðahaldsins og
verndun sjóðsins og aunara eigna,
eigna sem “allir og enginn” eiga.
Þrátt fyrir að hún hefir þannig leik-
ið laus i loptinu, hefir hún leyst störf
sín svo óaðfinnanlega af hendi, að
tU þessa hefir enginn fundið ástæðu
til að klaga. Vér erum ekki að
mæla með slíku laga eða bandaleysi
sem fyrirmynd, sízt ef til er sjóður
nokkur og eignir, þvi þegar um það
atriði út af fyrir sig er að ræða, er
ósóð hve lengi “Irlendingadags-nefnd-
in” getur haldið áfram með núver-
andi fyrirkomulagi. En oss dettur í
hug, að jafnvel þó ekki væru meiri
bönd, eða virkilegri félagsskapurinn, í
byrjun, mætti svo velja menn í nefnd
til að svara fyrir þjóðflokkinn og láta
hans vilja í ljósi, að Islendingar biðu
hvorki vanheiður af eða tjón, heldur
þvert á móti.
Hafskipaleiðin nýja.
Frumkvöölum fyrirtækisins að
dýpka svo Lawrence-fljótið og skurð-
ina með fram því, að iiafskip geti geng-
ið eftir Ixeirn hiklaust og vestur um öll
stórvötnin, kom sízt í hug það sem
fram kom á fundinum um dáginn í To-
ronto til að ræða um þaðmál. For-
sprakkarnir fiestir, ef ekki allir, eru
Toronto-menn, er ætla sér að gera borg-
ina að hafnstöð iiafskipa og um leið að
ininnsta kosti jafnsnjalla Montreal.
Jafnframt var og hugmyndin að auka
verzluiiai'gengLCanada stórkostlega með
því að láta farveg hafskipa liggja eftir
og með fram fullri þriðjungsíenyd ríkis
ins, inn í miðbik landsins. Norðurríkja-
menn í Bandaríkjunum hafa einlæglega
látið í Ijósí oft og mörgum sinnum, að
Lawrence-fijótið og ílóinn sé stytzta og
undir eins ódýrasta skipaleiðin til Evx-
ópu og þess vegna ákjósanlegust vöru-
ílutningsleið fyrir allan vesturhluta
Iandsins. Það gerðu og merkir menn
frá Chicago og öðrum stöðum í Banda-
ííkjum, er sátu á þessum fundi. Þess
vegna koin forsprökkunum ekki annað
í hug, en að allur fundurinn væri ein-
dreginn með því að heimta aðallur
skipafiotinn, er hagnýtti hina tilvonandi
dýpkuðu vatnsfarvegi, færi um ailan
aldur um Montreal og þaðan sem leið
liggur eftir fljótinu til sjávar. Þeirn brá
því lieldur en ekki i brún, þegar Banda
ríkjamenn á fundinum stóðu upp, einn
eftir annan. og heimtuðu að beygt
væri út af leið 35 knílur fyrir vestan
Montreal og skurður grafinn þaðan
austur og suður um land, er færði skip-
in suður á Hudson River og niður eftlr
henni til New York.
Þetta var kaldabað fyrir forsprakk-
ana, er í þessari hugmynd þóttust lrsa
löngun Bandaríkjamanna til að ná sam-
vinnu Canadamanna við að útvega New
York eina nýja og mikilfenglega verzl-
unar-æð. I fljótu bragði virðist þetta
vera hugmyndin. Það sýnist óhugs-
andi að mennirnir vildu snúa þannig út
a f leið og mæla með fjárframlagi til að
gera skipaskurð mikinn gegn um há-
lemli og stórhæðótt land, en yfirgefa
fljótið fáum mílum fyrir ofan hafskipa-
stöðina, sem nú er, ef hugmyndin væri
ekki sú að svifta Canada meginhluta
arðsins af verkinu og verzlaninni. Um
þetta sérstaka atriði var lítið talað á
fundinum, því enginn uf Canadamönn-
um þóttist undir það búinn, þar eð eng-
uin hafði komið slíkt í hug, enda óheppi
legt vegna máLsins í heild sinni, að hefja
þrætu, er gæti kyrkt fyrirtækið í fæð-
ingunni. l’ess vegna var þessu atriði
að mestu sleppt, en haldiðáfram að tala
um hagiiaðinn af verkinu fyrir alt ve3t-
urlandið, um kostnaðinn, sem það hefði
í för með sér o. s. frv.
Síðan fundinum lauk hefir blöðum
eystra orðið all-tíðrætt um þetta og er
álit margra þeirra, og það enda sumra
í Montreal (er þó ekki hafa neina sérlega
löngun til þess að hafskipastöðin færist
lengra vestur), að hér só ekkert að ótt-
ast. Alíta, að þar sem Canadamenn
liafi liaft augun á útlendri verzlun ein-
göngu, hafi Bandaríkjamenn að auki
haft auga á hinum þóttbygðu Ný-Eng-
landsrikjum og viljað fá ódýran vatns-
veg að mörkuðum þeirrajrá vesturríkj-
unum, vatnsveg, er að sjálfsögðu hlyti
að tengjast iNew York, svo skipin
tækju þar farm sinn af hafskipunum til
vosturbyggja. Af þessari ágizkun er
svo ráðið, að því hafi Bandaríkjamenn
gengið fram hjá 35 mílna kaflanum, frá
St. Francis-vatni niður til Montreal, að
þeim sé sama um útlendu verzlunina,
en hugsi eingöngu um nýjan, greiðan
og ódýran farveg að heimamarkaðinum
eystra, og að þeir þess vegna séu til-
búnir að mæla með að Bandaríkjastjórn
leggi fram fé til umbótanna alt austur
að Francis-vatni, en heldur ekki lengra.
Þannig lita sum blöðin á þetta og sýnist
það langt frá ósennilegt álit. Aftur
ætla önnur blöð, að þessi ágizkun só
gildra, sem ætluð sé -'að veíða Canada-
menn í.
Hvað kostnaðinn viðþessar umbæt-
ur snertir, þá kemur mönnum illa sam-
an um upphæðina. Bandaríkjamenn
héldu fram að hann yrði alls um 8100
milj. Torontomenn sögðu hann yrði
yfir S65 milj., en sambandsstjórnará-
ætlunin, er fram kom á síðasta Domi-
nion-þingi sýndi kostnaðinn að minnsta
kosti $130 milj. Taki maður meðalá-
ætlun af þessum þremur, kemur í ljós,
að Bandaríkja-áætlunin er sem næst
meðalverðs-takmarkinu, En svo er at-
hugandi, að sú áætlun innibindur 850
milj. áætlun fyrir skurðinn til að sam-
tengja Lawrencefljótið, Champlain-vatn
og Hudson River. í þeirri áætlun var
oggertráð fyrir 823 milj. skurði um-
hverfis Niagara-foss Bandaríkjamegin,
er á að koma i stað meíri kostnaðar upp
á Welland-skurðinn. Eftir verða þá að
eins 827 milj. fyrir skurðina með fram
Lawence-fljótinu, sem er svo lítil upp-
hæð, að hún tekur ekki tali. Þeir skurð-
ir hafa til þessa kostað um 850 milj. og
nú er talað um að dýpka þá alla frá
þriðjungi til helmings, verk, sem út-
heimtir t.iltölnlega meiri kostnað en að
grafa skurðinn í fyrstu.
Það or hætt við að langur tími líði
til þess svona miklar umbætur komast
á, sérstaklega þegar litið er á, að Chlca-
go-menn á fundinum vildu heimta
minnst 26 fcta vatnsdýpi í skurðunum
öllum. Þeir sögðust heldur vilja bíða
heilan mannsaldur enn, en leggja hönd
á verkið. ef minna dýpi væri ráðgert.
Manitoba-hveiti í Noregi.
Eins og kunnugt er hefir Canada-
stjórn gengið tregt að fá nokkurn
töluverðan innfiutning Norðmanna og
Svía og er það að kenna aðgorðum
umboðsmanna járnbrauta og landfé-
laga í Bandaríkjum, sem sendir eru
tll útflutningshvata til Noregs og Sví-
þjóða. Auðvitað hefir og Norðmanna-
fjöldinn og þeirra stórstofnanir i
Bandaríkjum meir en lítið aðdráttar-
afl. Svo þegar níðsögur járnbrauta
og landagentanna um Canada bætast
þar við. þá er ekki við góðu að bú-
azt. Nú fyrir nokkru setti C. P. R.
félagið fastan agent f Kristjaniu (N.
D. Ennis, 9 Nygaden), er jafnt vinn-
ur að útflutningi til Canada og far-
bréfasölu, o. s. frv. fyrir félagið. I
fyrra gaf hann stórbónda einum í
Guðbrandsdalnum, upp frá Kristjanía,
sína ögnina af hverju Red Fyfe hveiti,
byggi og höfrum frá Manitoba, til út-
sæðis. Arangurinn af þessu varð sá,
að allir bændur öfunduðu eigandann
af sinum litla hveitiakri, og hefir nú
Ennis í sumar útbýtt 2500 pundum
af Manitoba bveiti meðai 150 bænda
í Noregi og Svíaríki, flestra í Guð-
brandsdalnum, í grend við Mjóa sjó
(Mjösen vatnið). Af þessu hefir og
leitt það, að verzlunarmenn í Krist-
jania vilja' nú endilega ná í Mani-
toba-hveiti óblandað, malað eða ómal-
að, til að verzla með og eru nú í
útvegum með að fá það flutt beina
leið frá Canada til Noregs. Af þessu
ræður nú fólagið og að virðist ekki
aö ástæðulausu, að hveitið frá Mani-
toba, sem þeir nú í fyrsta skiptið
kynnast og sem þeim þykir svo mik-
ið varið í, kenni þeim framvegis að
líta til Manitoba, eða einhvers hluta,
af Canada, ekki síður en Bandaríkja>
þegar þeim dettur í hug að fiytja
vestur um haf. Það er heldúr ekki
nema sennilegt að svona útbúin aug-
lýsing um landkosti hér hafi áhrif
þessu landi til góðs ekki síður en lof-
ræður og rit. Og hvað Noreg snertir
þá er hún því ríki gagnlegri en svo,
að nokkur vesturfara-fjandi, ef þeir
annars eru til í Noregi, geti sagt
hana skaðlega.
Járnbrauta og siglingamálið.
Um afdrif þessa máls á alþingi far-
ast þeim “ísafold” og “Þjóðólfi” þannig
orð :
Eftir Ísafold.
.....Miklu meiri háttar málin liggja í
valnum eða í dái frá þinginu.
Er þar tyrst til að nefna og fremst
hið mikla og misjafnt rómaða nýmæli
um löggilding járnbrauta- og siglinga-
félags. Só engu niður slökkt eða hafn-
að fyrir dráttinn til næsta þings, getur
hann orðið tii góðs í aðra röndina. En
hitt getur líka vel orðið uppi á teningn-
um, að vér þurfum lengi að bíða viðráð-
anlegs tækifæris til mjög verulegrar við
reisnartilraunar úr afturkreystings-
kreppu Jieirri, sem þjóðin er og hefir
verið í svo ævalengi.
Andvígismenn járnbrauta- og sigl-
ingafélagsfrumvarpsins kenna því mest
um, hve litlu varð ágengt um önnur
mál á þinginu, og nefna það í hefndar-
skyni aldrei annað en “járnbrautarslys-
ið”. En með lagi og fyrirhyggju—hag-
anlegri verkaskipting—var þeim engin
vorkunn að láta timann vinnast til
meiri háttar mála annara. Og að
minnsta kosti er eigi hægt að segja, að
efri deild hafi tafizt mikið við það mál.
Hitt er og fremur þingmönnum til lofs,
en eigi, að þeir leggja svo mikinn hug
við stórmál, hið mikilfenglegasta fram-
kvæmdarmál, er þingið hefir nokkurn
tíma haft til meðferðar.
Eftir Þjódólfi.
.....Það var í rauninni ekki við því
að búast, að þingið í sumar afrekaði
meir en það gerði, því að fyrst og
fremst sleit landshöfðingi þvi fyr, en
hann var beinlínis skyldur til, og deyddi
þannig nokkur mikilsverð mál, er lengst
voru áleiðis komin, og svo eyddist afar-
mikill tími í neðri deild til að íhuga og
ræða hið stórkostloga járnbrauta- og
siglingafrumvarp, sem nú er allfrægt
orðið. Það getur verið inikið álitamál,
hvort þessum tíma hefir verið vel varið
eða ekki. Hérna á árunum var stjórn-
arskrármálinu fundið það til foráttu, að
það eyddi tíma og kröftuin þíngsins “í
einskisvert þref og gjálfur”, svo að ekk-
ert yrði úr verki, og önnur þýðingar-
meiri mál sætu á hakanum. En hversu
miklu fremur og með meira rétti mætti
scgja þetta urn járnbrautafrumvarpið á
þessu þingi. Mál þetta stóð langa hríð
svo rækilega í dyrunum fyrir öðrum
málum í neðri deild, að þau gátu alls
ekki komizt að og döguðu þvi uppi. Vér
viljum t. d. nefna útflutningsfrumvarp-
ið, er neðri deild að eins lauk við, en
hefði hæglega getað orðið að lögum, ef
en ginn Þrándur í Götu hefði hindrað
ferð þess. Reyndar teljum vér ekki aö
þvi, þótt mikilsverð nýmæli séu ítar-
lega rædd á þingi. Það er nauðsynlegt,
en eins og járnbrautafrumvarpið var úr
garði gert frá upphafi, verður erfitt að
sjá, hvers vegna þingmenn voru að
teygja og toga það á millum sín jafn-
lengi, sem þeir gerðu. Auðvitað vildum
vér gjarnan Já járnbrautir,—og vér höf-
um þá von, að þær komi hér með tímai.-
um,—og vér vildum einnig gjarnan fá
tíðari gufuskipaferðir en nú eru, en
frumvarp það, er hér ræðir um, virtist
oss ekki svo glæsilegt til að koma þessu
í kríng, eins og sumum formælendum
þess sýndist. Verði mál þetta tekið
upp aftur á nœsta þingi, er vonandi, að
það verði dálítið betur undirbúið en nú.
ÍSLANDS-FRÉTTIR.
Alþingi
VIV
31. Ágúst.
Sljórnarskrdrmálið var samþykkt við
3. umr. í efri deild 25. þ. m. með öllum
atkv. hinna þjóðkjömu gegn 2 (Jóni A.
Hjaltalín og L. E. Sveinbjörnsson), er
stóðu upp á móti því, en hinir 3 liinna
konungkjörnu (Hallgr. Sveinsson, Ivr.
Jónsson og Þork. Bjarnason) sátu.
Jámbravta o</ giglingamálið. Nefnd
in, sem í það var skipuð í efri deild,
kom með álit sitt jafnharðan og féllst
samhuga á frumvarp neðri deildar, með
að eins einni verulegri iireytingu, að
hún fæ'rði skuldbindingartakmarkið fyr
ir gufuskipaferðunum úr 20 árum niður
í 15 ár. Þá er málið kom aftur til fram
halds 1. umr. í deildinni 27. þ. m., tal-
aði J. A. Hjaltalín og séra Þorkell
Bjarnason gegn því og lýstu því yfir,
að þeir mundu ekki greiða atkv. meQ
því. Einnig greiddu þeir L. E. Svein-
björnsson, Sigurður Stefánsson og Gutt-
ormur Vigfússon atkv. gegn því, að
málið gengi til 2. umr., en allir 5 nefnd-
armennirnir með því og binn 6. Jón í
Bakkagerði, er þannig bjargaði málinn
frá falli. Það rættist þvi. er gert var
ráð fyrir í þingbyrjun, að málið dagaði
uppi á þessu þingi, enda munu margir
þingmenn, er greiddu því atkv. hafa
þess helzt óskað, eftir því sem málið var
i garðinn búið.
Ste nhússbygging. Nefndin, sem val-
in var til þess að athuga, hvað gera
skyldi í minningu 50 ára afmælis al-
þingis að sumri, klofnaði í tvennt.
LagðJ meiri Klutinn það til að byggja
skyldi í Reykjavík steinhús veglegt fyr-
ir söfúin o. fl.. en minnihlutinn (Þór-
hallur Bjarnarson einn) vildi það ekki,
þótti í of mikið ráðizt með því og taldi
annað liggja nær. Urðu snarpar um-
ræður um þetta milli hans og Benedikts
Sveinssonar og lauk svo.að tillaga meiri
hlutans var feld.
Kyrkjvgjaldnfrumvavpið komst ekki
fram á þessu þingi og ekki heldur
Fjárforrœdi ómyndugra, er efri
deild svæ/ði með því að hún leyfði eigi
afbrigði frá þingsköpunum, þá er sfð-
asta umræða þess átti að vera þingloka-
daginn. Á sama hátt svæfði hún einn-
ig
Sóttrarnarfrumvarpið, en mælt or,
að flutningsmenn hafi fengið vilyrði
landshöfðingja um, að stjórnin legði
flTÍr alþingi næst frumvarp í lika fiefnu
um breytíngu á sóttvarnarlöggjöfinni,
enda væri ekki vanþörf á þvi.
Nfjung. Út af ummælum, er þeir
Guðjón Guðlaugsson þingmaður Stranda
manna og Jón Jónsson í Múla 1. þing-
maður Eyfirðinga höfðu um kjörstjór-
ann í Mýrasýslu á fundi í sameinuðu
þingi 4. þ- m., fór hlutaðeigandi kjör-
stjóri —sýslumaðurinn í Mýra- og Borg
arfjarðarsýslu—þess á leit við neðri
deild alþingis, að húnleyfði honum að
hefja málsókn gegn þeim—en sam-
kvæmt 32. gr. stjórnarskrárinnar verð-
ur enginn þingmaður krafinn til reikn-
ingsskapar utau þings fyrir það, sem
hann hefir talað á þinginu, nema þing-
deildin sem í hlut á leyfi. Flutti Guð-
laugur Guðmundsson beiðni þessa iun á
þingið og talaði fyrir því, að hún yrði
tekin til greina og að deildin leyfði að
láta lögsækja þessa tvo samþingismenn
hans, en Benedikt Sveinsson mælti á
móti og kvaðst skoða hin átöldu um-
mæli lítt saknæm, enda færu þá að
tíðkast liin breiðu spjótin, ef gjafsóknar
farganið næði einnig til þess, er talað
væri á þingi, og mundi þá verða svo
þrengt að málfrelsi fulitrúanna, að
hann fyrir sitt leyti kvaðst ekki gefa
mikið fyrir það eftirleiðis. Einar pró-
fastur Jónsson talaði og allskorinort
gegn þessu atferli, og benti róttilegá á
það, að dómur eða sekt í meiðyrðamáii
hefði enga þýðingu til að þvo sig hrein-
an í almenningsálitinu. Úrslitin urðu
einnig þau, að deildin tók ekki þessa
fögsóknarbeiðni til greina, heldur feldi
hana með öllum þorra atkvæða gegn
einurn þremur (Guðl. Guömundssyni,
Jóni Þórarinssyni og Jóni Jonssyni).
Sumir greiddu hvorki atkv. með nó
móti.
Mun þetta vera annaö dæmi þess í
þingsögunni, að lögsóknar hafi verið
farið á leit út af orðum, er þingmenn
hafa talað á þingi, enda mun mörgum
hafa þótt þessi aðferð sýslumanns harla
kynleg og óviðkunnanleg, og að skyn-
samlegra hefði verið að hleypa þessu
ekki svo í hámæli, enda mátti svo sem
ganga að þvívísu, að þingdeildin mundi
ekki leyfa þetta, þá erekki var um
stærri sakir að ræða af hálfu þessara
tveggja þingmanna, en hérátti sér stað.
Það lítur því svo út, sem þessi lögsókn-
arbeiðni hafi verið að eins til mála-
mynda gerð af sýslumanni, en ekki í
alvöru.
Atþiaji var slitið 28. þ. m. kl. 3£ e.
m. Hafði það þá átt setu réttar 4 vik-
ur.
LSg afgreidd frá alþingi auk þeirra,
er áður hefir verið getið.
12. Stjórnarskrármálið (samhljóða
frv. frá síðasta þingi).
13. Lög um ráðgjafaábyrgð.
14. Lög um afnám embætta.
15. Lög um laun landsstjórnar þeirr-
ar, er skipa skal, þá er hin endurskoð-
aða stjórnarskrá er staðfest.
16. Lög um kosningar til alþingis
(allmikill bálkur í 50 gr.). Þessi siðast-
nefndu 4 lög eru stjórnarskrárdilkar.
17. Lög um búsetu fastakaupmanna á
íslandi.
1. gr. Enginn má framvegis stofna
né reka fasta verzlun hér á lanui, nema
hann sé hér búsettur, haldi hér dúk og
disk.
2. gr. Kaupmenn þeir, sem nú eiga
fastar verzlanir Iiér á landi, en eru bú-
settir erlendis, skulu þó meðan þeir
eiga þær.Jmega reka slíkar verzlanir á
þann hátt, sem lög hingað tilliafa leyft,
3. gr. Sá semgerir sig sekan í broti
eða yfirhylmingu gegn lögum þessum,
skal sæta 200—5000 kr. sektum, er
renna í landssjóð. Skulu verzlunarliús
hans, skip, verzlunaráhöld og vörur, er
yfirhylmingin nær yfir og finnast hér á
landi, gerðar upptækar og andvirði
þeirra renna í landssjóð.
4. gr. Með mál út af brotum gegn
lögum þessum, skal farið sem opinber
lögreglumál.
5. gr. Ákvarðanir þær í opnu bréfi
1. Júní 1892 og öðrum lagaboðum, sein
koma í bága við lög þessi, eru úr gildi
feldar.
' 18. Lög til að gera samþykktir um
hindxun sandfoks og um sandgræðslu,
(að sýslunefndum veitist vald til að
gera samþykktir þessar, með þar að lút-
andi ákvæðum um samning þeirra).
Eru þá alls 18 lög samþykkt af
þessu þingi og 10 þingsályktunartillög-
ur og hefir 5 þeirra áður getið verið, en
hinar eru:
6. Um stofnun almenns ábyrgðar-
sjóðs fyrir fiskiveiðaþilskip á íslandi.
Efri og neðri deild alþingis ályktar
að skora á stjórnina að leggja fyrir al-
þingi 1895 frumvarp til laga um stofnun
almenns ábyrgðarfélags fyrir fiskiveiða
þilskip á íslandi, þannig að landssjóður
leggi hæfilegan styrk til stofnunar fó-
lagsins og viðhalds þess fyrst um sinn,
en að öðru leyti sé félagið byggt á inn-
byrðis ábyrgð.
7. Um strandferðir. Neðri deild al-
þingis ályktar, að veita stjórninni heim
ild til að semja um strandferðir 1895, og
nota til þess fjárupphæð Já, sem iil er
greind í fjárlögum fyrir 1895 í 12. gr,
C. a. 2., þótt skilyrðum þeim, sem sett
eru með ferðaáætlun alþingis 1893, sé
i eigi að öllu fullnægt, að því er snertir
stærð skipsins og farþegjarúm, og sömu
leiðis þótt sleppt só úr áætluninni, ef ó-
hjákvæmilegt þykir, viðkomustöðunum
Þorlákshöfn, Eyrarbakka, Vík, annað-
hvort Hornafirði eða Papós, Reyðar-
firði, Norðfirði, Ögri, Arngerðareyri og
Búðum, og enn fremur þótt fækkað só
v.ðkomum áKeflavík og Vestmai na \yj-
um.
8. Urn stofnun brunabótasjóðs. Alþingi
ályktar, að skora á landsstjórnina, að
leggja fyrir alþingi 1895 frumvarp til
1 iga um stofnun brunabótafélags fyr y
kaupstaði og helztu verzlunarstaði
landsins, að fengnu áliti hlutaðeigandi
bæjarstjórna og hreppanefnda.
9. Um fjárlög 1894 og 95, 13 gr. C. 7.
Neðri deild alþingis ályktar, að skora á
stjórnina, að borga út phil. Jóni Þor-
kelssyni í Kaupmannahöfn út þær 800
kr., sem veittar eru í Fjárlögunum 1894
og 1895 13. gr. C. 7. hvort árið, “til að
vinna að textaútgáfu af islenzku forn-
bréfasafni”, svo framarlega «em hann
sýnir, að hann hefir tilbúið handrit, er
nemur 50 örkum prentuðum af texta, cg
skuldbindur sig til að semja reaistur,
þegar þar að kemur, og lesa prófarkir
án serstakrar |)óknunar.
10. Um amtmannaembættin. Neði i
deild alþingis ályktar að skora á ráð-
g.iafann fyrir ísland, að lilutast til um
að am(mannsembættið norðan og aust-
an veröi fyrstum sinn látið standa ó-
veitt.
11. Um alþingishúsgarðinn. Sam-
einað þing samþykkti :
1. Að þjóðhátíðarsjóðnum só öllum var-
ið til að greiða áfallinn kostnað við
þinghúsgarðinn.
2. Að alþingi feli forsetum sínum að á-
visa með öðrum alþingiskostnaði
þessa árs, 1200 kr. til að ijúka áfölln-
um kostnaöi við þinghússgarðinn cg
til að fullgera hann fyrir næsta þing
og skulu forsetarnir annaðhvort sjálfir
eða með því að fela það einhverjum í
sinn stað, sjá um framkvæmd verks-
ins og hafa alla umsjón með garðinum
til þess tíma.
3. Að þinghússgarðurinn sé opinn fyrir
almenning nokkrar stundir á helgum
dögum, einkum að sumrum, vilji
bæjarstjórn Réykjavikur setja þá
gæzlu á garðinum við þau tækifæri,
sem forsetarnir taka gilda og jafn-
framt bera kostnaðinn við þá gæzlu.
Svjórm rikrárbarátta vor og þófið við
dönsku stjórnina um þaðmál hefir þeg-
ar fyrir löngu vakið eftirtekt hins
menntaða heims, og svo er að sjá, s9m
sú skoðun sé meir og meir að ryðja sér
til rums, að vór stöndum á lögmætum
grundvelli með lögmætar réttarkröfur í
því máli gagnvart Dönum. Meðal ann-
ars skrifar merkur rithöfundur í Lund-
unum “Þjóðólfi” 18. f. m. á þessa leið .
“Nú sem stendur vekur það afarmikla
eftirtekt í þessu landi (o: Englandi),
hvernig sambandinu milii íslands og
Danmerkur er háttað, og hver verða
muni kjör hins “göfuga” eylands á ó-
komnum tíma” o. s. frv.
Iláskólasjó Isjundur. Nefndin, sem
valin var í fyrra til að gangast fyrir
samskotum til háskólasjóðsins hélt
fund í alþingishúsinu 29. f. m. Gjald-
keri sjóðsins, Tryggvi bankastjóri
Gunnarsson og 7 nefndarmenn voru á
fundi. Jón Vídalín kaupstjóri liafði til
kynnt forföll, og kom því ekki á fund-
inn og heldur ekki dr. med. J. Jónassen
er virðist vera kominn úr nefndinnþþar
eð hann hefir ekki enn sem komið er,
þrátt fyrir ítrekaöar áskoranir gjald-
kera viljað greiða þær 25 kr., erlain
lofaöi að gefa sjóðnum í fyrra. Kom
það til umræðu á fundinuin og voru all-
ireinhugaum, að gjaldkeri skyldi enn
gera frekari tilraunir til að ná þessu.
Gjaldkeri lagði fram reikning yfir sam-
skot til sjóðsins og var reikningurinn
endurskoðaður og samþykktur. Sam-
kvæmt honum voru samskotin alls orð-
in 2313 kr. 79 aurar, þar af var innkom-
ið 1768 kr. 79 a., en útgjöld sjóðsins
hafa verið 62 kr. 65 a. fyrir prentkostn-
að o. fl-
Því næst skýrðu nefndarmenn frá
þvi, hvað þeir hefðu starfað i þarfir
sjóðsins næstliðið ár. Þar á meðal skýrci
Benedikt Sveinsson frá því, að liann
hefði fengið loforð fyrir nær 800 kr. í
Norðlendingafjórðungi, og auk þess
hefði hann safnað 663 kr. í samskotum
á Austurlandi, en sumt af þvi er ekki
enn inn komið. Gjaldkeri skýrði frá,
að í Reykjavík hefði myndast féiag
meðal kvenna, til þess að efla héskóla-
sjóðinn og styðja háskólamálið, og hefði
félag þetta þegar safnað fó til sjóðsins.
Loks var gjaldkera falið að innbeimta
ógreidd samskot.
Eftir “Þjóðólfi”.
29. ágúst
Barðastr.sýslu vestanv. 3. ágúst.
Síðan ég skrifaði síðast 2. júní (ekki
2. apríl) hefir yfir höfuð verið hin
bezta grassprettuveðrátta, optasthæg-