Heimskringla - 13.05.1897, Blaðsíða 1

• <h
XI. ÁR. WINNIPEG, MAN., 13 MAÍ. 1897. NR. 20.
FRETTIR.
DAGBÓK.
Það hefír verið talað um það af og
til nú síðastl. 3— 4 mánuði, að stríð sé í
vœndum í Suður-Afríku, milli Breta og
Transvaalmanna. Og af síðustu frétt-
unum að sunnnn aðdæma, er útlitið ait
annað en friðsamlegt. Transvaalstjérn
hefír sent ávarp til allra þýzk-afrík-
anskra manna, þar sem skorað er á þá
að koma og hjálpa Transvaal-stjórn.
Stjórnin kveðst enga peninga þurfa,
heldur yinfengi og samvinnu. Samtím-
is halda Bretar áfram að dyngja vopn-
um og herbúningi suður, og er talið að
innan skamms muni Bretar hafa um
35,000 hermenn í Suður-Afríku.
Af fregnum frá Washington að
dæma þurfa Canadamenn ekki að bú-
ast við að lækki kolatollurinn. Þegar
rætt var það atriði Dingley-tolllaganna
sem höndla um kolatollinn var afráðið
að hafa hann 75 cents á tonni, án þess
tiltekinn væri nokkur sérstök kolateg-
und. Eftir ákvæðum hinna nýju toll
laga í Canada hækkar þá tollurinn á
kolum fiuttum til Canada úr 60 í 75
cents á tonni af linkolum og verður þá
einnig 75 cents á tonni af harðkolum,
en hingað til hafa verið tollfri. Með
þessu móti keypti Laurier-stjórnin sinn
mikla sigur í Nýja Skotlands fylkis-
kosningunum um daginn.
Eldur kom upp hinn G. þ. m. í
frystihúsi miklu í New York og olli
$300 þús. eignatjóni. Brunaliðsmenn
nokkrir mistu þar lífið og margir meidd
ust. Einn þeirra féll niður í frystihólf
þar sem var 33 stiga frost fyrir neðan
zero, en aðrir köfnuðu í reyknum og
gasi.
New York-Brooklyn. Hinn 5. þ.
m. staðfesti governorinn í New York-
ríki lögin um að sameina New York,
Brooklyn og aðrar undirborgir undir
feina og sönqu bæjarstjórn. Lög þessi
ganga í gildi 1. Janúar 1898. Þann
dag telur New York inn 3| milj. ibúa
i stað l£ milj. nú.
Laurierstjórnin hefir ákveðið að
sleppa kosningalögunum á þessu þingi,
er kemtir til af því, að hann þarf að
vera viðstaddur á Englandi, er 60 ára
krýningarhátíð Victoriudrottningar fer
fram, en vill ekki fara fyrri en þingi
hefir verið slitið. Þess vegna þarf
stjórnin í þetta skifti að sneiða hjá öll-
um þeim málum sem deilum valda, að
syo miklu leyti sem mögulegt er, og
slíta svo þingi okki seinna en um miðj-
an Júní. y
Úti er nm sáttaréttarsamning Breta
og Bandaríkjamanna. Hann var sam-
þyktur í neðri eða fulltrúadeildinni, en
eins og kunnugt er hefír gengið hægt
að þoka honum áleiðis í efri deild. Til
atkvæða um hann var loks gengið hinn
6. þ. m. og fengust með honum 46 at-
kvæði, en á móti voru 26. En til þess
hann öðlaðist gildi þurfti hann að vera
samþyktur með tveimur þriðju atkv.
á fundi. Þar sem þá 26 atkv. voru á
móti, þurftu að fást 52 með honum, en
fengust ekki. Líkast þykir að þessar
aðfarir efrideildar auki enn meir það á-
lit. að sú miljónera samkunda sé óþjóð-
legasta stjórnarstofnunin í Bandaríkj-
um, og flýtir ef til vill þeim degi, að
þeir háu herrar, senatórarnir, verði að
sækja atkvæði sín til almennings eins
og aðrir þingmenn.
Grikkir og Tyrkir háðu tvær mikl-
ar orustur í vikunni sem leið, auk
fjölda margra smá viðureigna. Önnur
þeirra var við Valestino — 15000 Grikk-
ir móti 40,000 Tyrkjum. Þar unnu
Grikkir einn sinn frægasta sigur i öllu
Stríðinu og dást fregnritar allir að fram
göngu Grikkja, þó einkum að fram-
göngu Konstantínusar krónprinz, er
allan daginn var í brjósti fylkingar. Á
þeim eina degi óx líka álitið á honum
enda meira en það hafði rýrnað um dag-
inn, er hann flúði frá Larissa. Hin
stórorustan var háð á miðvikudag, 5.
Mai, á völlunum niður frá Pharsalos.
Vörðu þar 20 þúsund Grikkir bæinn,
en 50 þúsund Tyrkir sóttu. Því miður
máttu Grikkir hopa eftir að hafa barizt
allan daginn með hetjuskap, er allir
fregnritarnir dáðust að. Þeir sáu sér
ekki fært að halda Pharsalos til þrauta
og telegröfuðu svoum kvöldið til Aþenu
og beiddu stjórnina um samþykki—sem
þegar var veitt — til að flytja aðal-
stöð sína frá Pharsalos 10 mílur suð-
vestur i hæðirnar til þorpsins Domokos.
Þangað færðu þeir svo herbúðir sínar í
kyrþey í náttmyrkrinu, og er sól rann
úr ægi á fimtudagsmorgun (6. Maí)
voru þeir búnir að raða hermönnum
sínum á allar hæðabrúnir umhverfis
Damokos og biðu þar Tyrkja.
Alexandra prinzessa af Wales er
söcn systir Georgs Grikkja konungs.
Hún ér með honum og Grikkjum í
anda og sannleika og svíður henni mjög
að Salisbury stjórnnrformaður Breta
hangir svo fast í kjólfaldi stórvelda-
bandalagsins. Af því hún getur ekki
þokað honum ætlarhún nvi að taka það
til bragðs, sem fágætt þykir í sögunni,
það. að fara til Gladstones gamla og
biðja hann að taka sig til og gera eitt-
hvað til að hjálra Grikkjum. Fór á
fund hans, að Hawarden, hinn 10, þ.
m. i þeim tilgangi.
Eldur kom upp ígufuskipi, sem var
nýfarið frá Montreal og ætlaði suður til
Texas. Skipið sneri aftur til Montreafi
en var rnjög brunnið, er það kom að
bryggjunni. 13 manns á skipinu köfn
uðui reykjarsvælunni,þar eðómögulegt
var að komast til þeirra d tíma.
Spánverjar eru að taka $40 milj.
lán til herkostnaðar á Cuba og Philipp-
ine-eyjunum. En trjrgging hefir hún
ekki aðra til að gefa nú, en væntanleg-
ar tekjur sínar af tollgjaldi.
Stríðið d enda. Eftir síðustu fregn-
um að dæma er á enda stríðið milli
Grikkja og Tyrkja. Báðar þær þjóðir
vilja hætta og stórveldin þá ekki sízt.
Sagt að Tyrkir fáá' engar skaðabætur,
en skilyrðin þau, að samdægurs og
Tyrkir draga her sinn úr Þessaliu skuli
Grikkir dragajburt lið sitt af Krít og
skuli þá Grikkir gera sér að góðu, að
Kríteyingar fái sjálfsforræði, en verði
skattgildir Tyrkjum eins og að undan-
förnu. Þessum .kostum taka Grikkir
að því er sagt er.
Ritstjórinn reiður.
Ritstjóri Lögbergs hefir auðsjáan-
lega orðið bálvondur út af hinum mein-
lausu og fáorðu athugasemdum mínum
í Heimskringlu 29. f. m., og svo ryður
hann úr sér hér um bil 3 dálka langri
skammagrein til mín í Lögbergi 6. þ. m.
Mér dettur ekki i hug að fara i skítkast
við ritstióra>Lögbergs út úr þessum ís.
lendingadags-fundi. og má hann gjarn-
an hafa það sómastarf einn fyrir mér.—
En ég vil að eins gera fáeinar athuga-
semdir í mesta bróðerni, rétt eins og ég
ætti hér tal við kurteisan mann, sem
kynni að sitja á strák sínum.
Ég skal þá fyrst lýsa yfir því,— rétt
til að þóknast ritstjóra Lögbergs, — að
eftir minni beztu vitund, er það hdber,
dstæðulaus lýgi, að formælendur 2. Ágúst
hafi •‘trommað” saman unglingum og
börnum, til þess að gera hávaða og
greiða atkvæði í blindni. Þessi ásökun
er jafn-lúaleg, sem hún er ósönn og ó-
svífin, og er óbarfi að fara um haua fleiri
orðum, að minnsta kosti þangað til rit-
stjóra Lögbergs þóknast að nefna þá
menn, sem hann segir að beitt hafislíkri
aðferð.
Hverjir það voru, sem byrjuðu að
•‘baula og blístra” á fundinum, skal ég
ekkert um segja. Það er nægilegt, að
ritstj. Lögbergs hefir þegar játað, að 17.
Júní-menn hafi átt þátt í því. Því setj-
um svo að einhverjir 2. Ágúst-menn
hefðu þar valdiö upptökum, þá var það
vissulega engin ástæða fyrir þessa
makalausu siðferðispostula og sóma-
menn, sem greiddu atkv. með 17. Júní,
að taka einnig upp sama ‘skrílsháttinn.’
Þetta verður ritstj. Lögbergs aðjáta,
nauðugur, viljugur. — Og hið sanna er,
eins og allir vita sem á fundinum voru,
að þeir hr. Einar Ölafsson og hr. Magn.
Paulson fengu hina beztu áheyrn, og
mæltu þó báðir með 17, Júní. Það voru
eiginlega að eins þeir Sigtryggur Jónas-
son og Sigurður Yilhjálmsson, sem urðu
fyrir ræðuspjöllunum. Það er ekki til
neins fj-rir ritstjóra Lögbergs að bera á
móti þessu ; það eru svo margir til vitn-
is um það, að ósannindi duga hér engin.
Og nú veit ég að þú sér það sjálfur,
ritstjóri góður, (þó þú kannske aldrei
játir þaðtil eilífðar),að þú hefir “tekið of
mikið upp í þig,” er þú gefur það svo
berlega í skyn, að 17. Júní-menn yfir
höfuð hafi verið beittir þessari baul- og
blísturs-ósvífni.
Það er satt, að ritstj. Lögb. nefndi
ekki meðlimi ísl. leikfimisfélagsins sem
upphafsmenn að ólátunum, enda sagði
ég það ekki. En það var mín sannfær-
ing eigi að síður, að hann hefði meint þá
sérstaklega, og sú sannfæring min er ó-
högguð enn, þ5tt ritstjórinn hafi ekki
hreinskilni til að játa það. Skeð getur,
að ég geti síðar meir fært sönnur á mál
mitt í þessu tilliti.
Ritstj. Lögbergs neitar því, aðhann
hafi gefið í skyn, að þeir sem töldu at-
kvæðin á fundinum hafi beitt óráð-
vendni eða hlutdrægni. Setningin hjá
honum var svona.: “Atkvæðagreiðslan
var með handa-uppréttingu, og réttu
nokkrir, sem með 2. Ágúst voru, upp
tvær hendur, sem alt mun hafa verið
talið.” Hverjum gat það svohafa verið
að kenna, ef slík atkvæði (ef nokkur
voru) hefðu verið talin, öðrum en þeim,
sem sáu um atkvæðagreiðsluna og töldu
atkvæðin ? Það er gjörsamlega ómögu-
legt að draga annað út úr þessum fyr-
greindu orðum hjá ritstj. Lögb. Og hafi
hann ekki ætlast til að þau yrðu þannig
skilin, þá er þessi setning hans meist
aralega klaufaleg.
Ritstjóri Lögbergs berst um ákaf
lega og er hinn reiðasti, út af því, að
ritvilia ein hafði slæðst inn í grein mina
(“merkilega” i staðinn fyrir ‘mikillega’).
Ég bið lesendur Heimskringlu afsökun-
ar á þessari yfirsjón ; en annars er þessi
ritvilla ofur-meinlaus og hefir alls enga
þýðingu. Og það tekur því ekki að
brjótast um og bölsótast í flaginu út af
slíku htilræði. Það má lika stundum
finna klaufalegri ritvillur (eða prent-
villur) í Lögbergi, en þessa, og dettur
þó víst engum i hug að ærast út af því.
Persónulegu hnútunum til min í
þessari Lögbergs-grein hirði ég ekki að
svara. Þær eru svo óendanlega lítils
virði, og fjarri þyí að vera þess verðar,
að það sé “spandérandi” einni einustu
hugsun upp á slik andleg afstirmi.
Róuspekin hjá ritstj. Lögbergs, er
náttúrlega oin af þessum framúrskar-
andi sláandi röksemduin, sem hann æfin-
lega beitir — þegar betri ástæður eru
ekki fyrir hendi.
En það get ég sagt ritstjóra Lög-
bergs, að ég mun aldrei bera kinnroða
fyrir það, þótt ekki hafi ég þá hunds-
náttúru, að fylla flokk hans og annara
þrælmenna, (i þeirn skilningi), sem ætið
og æfinlega liggja á því lúalagi, að bak
bíta og níða Jón Ólafsson, og ljúga á
hann hinum örgustu skömmum. Rit-
stjóra Lögbergs leikur læssi iðja einkar
vel nú um þessar mundir. Hann er
nú hvergi hræddur, göfugmennið ! Þvi
nú veit hann að Jón er úr landi burt, og
hefir því lítið tækifæri til að bera hönd
fyrir höfuð sér. En athugandi er samt
það, að þótt haf sé breitc á milli, þá
getur Jón ef til vill náð vestur j-fir það
með vöndinn, ef hann vill.
Og svo kveð ég ritstjóra Lögbergs
með mestu virktum, og óska að honum
endist lengi aldur til að þjóna hinni göf-
ugu lund sinni.
M. PÉTURSSON.
Winnipeg, 10. Mai 1897.
Bréf
til Heimskringlu.
TÍÐARFAR. Eft.ir fannkingjuna
og illviðrin síðastl. vetur, sem jafnvel
hér í norðurríkjunum munu til fádæma
reiknast, og sem bæði öftruðu samgöng-
um og hlóð svo þunguin snjódjmgjum á
íbúðarliús og peningshús manna, að
víða horfði til tjóns, þá hefir vatnaaginn
í vor orðið engu minna tilfinnanlegur,
og skal ég láta mér nægja að tilgreina
að eins hið helzta sem Rauðá og Pem-
binaá hafa til vegar komið hér í bænum,
síðan 13. þ. m. að þær fóiu að renna
inn í húsin og fjölskildur þurftu að flýja
—upp á húsloft sumar, en þó tóku fleiri
þann kostinn, að flytja með búslóð sina
út úr bænum, því fyrir skepnur féKst:
nær því ekkert svo hástætt húsrúm. að
treysta mætti, þar sem hraðfréttir að
sunnan bárust svo glöggar og stórkost-
legar, að enginn bæjarbúi hér gat efað,
að koma mundi þetta yfirvofandi stór-
flóð. Hæðst náði vatnsflöturinn 22.
Apríl og var hann þá talsvert fjrrir ofan
árgilin meðfram ánum, og mynduðu
þær því samanhangandi fjörð jrfir sáð-
löDd og engjar bænda langt á land út.
Á páskadaginn (18.) var afspyrnuveður
af norðvestri og kuldi; flutu þá sum
hús burt i heilu lagi, önnur brotnuðu og
þeyttust flökin langar leiðir eftir vatn-
inu, móti straumi, og í stuttu máli slitn-
aði alt sundur og þeyttist burt sem und-
an gat látið.
HEILSUFAR manna hér í ná-
grenninu og bænum hefir í vetur og það
sem af er vorinu, verið með betra móti,
það frekast ég til veit, nema hvað kvef-
vesöld hefir verið liér nokkur undanfar-
inn tíma, og sem veðurbreytingar og
vosbúð munu að miklu leyti orsaka.
FÉLAGSSKAPUR og samkomulag
mun mega reiknast liér í betra meðal-
lagi. Islendingar hafa liér fyrir löngu
myndað “lestrarfélag,” og eru meðlim-
ir þess nokkuð margir. Bókasafn þess
er orðið æði stórt, og i það keyptar ár-
lega flestar islenzkar bækur sem út eru
gefnar, að undanskildum guðsorðabók-
um. Blöðin eru þar heldur ekki keypt,
nema “Sunnanfari,” sem tekinn var all-
ur eftir að hann raknaði við úr doðan-
um sem hann þjáðist af seinast undir
stjórn Dr. Jóns Þorkelssonar. “Eim-
reiðin” er þar kejrpt líka, og þykir hún
ekki ætla að standa vel við þau loforð
sem ljósfeður hennar gáfu út í boðsbréf-
inu fyrir fæðingu hennar, eða í hinu
staklega fagra inngangskvæði, sem þeir
fengu hjá Þorsteini Erlingssyni. —
“Bókasafn alþýðu” mun verða þar tekið
og þykir það byrja reisuna einarðlega.
TK*ÚARLÍF er hér fremur van-
burðugt, þótt meiri hluti ísléndinga eigi
nöfn s(n rituð á safnaðarlistann og sæki
messur stöku sinnum á ári, því slíkt er
meira fjrrir siðasakir en annað. Engan
þekki ég svo vel af þessum mönnum, að
ég geti fullyrt að grundvölluð guðstru
hafi betrunaráhrif á hugsunarlíf þeirra
eður gjörðir, þótt nokkrir séu þar góðir
og skemtilegir drengir ; en hitt er mér
kunnugra, að hér íreyðir prestatrú af
sumum, og hún eftir þvi meiri og við-
bjóðslegri sem þessir herrar eru heimsk-
ari, og munuð þið vilja segja, að í því
efni sé víða pottur brotinn, og mun það
satt vera. Þessi trú er í því fólgin : að
taka öll orð presteins síns sem fullkom-
inn helgidóm og reglur fyrir réttri
breytni, hvort sem hann svo prédikar
lof eður lesti guðs og manna, og má þá
oft sjá og lieyra á þeim, sem grilt geta í
gegnum helgiblæju klerksins, að hann
sé hion sami Jónas sem hann var í
æsku.
BLÖÐIN j-kkar islenzku fá helzt
enga dóma hér manna á meðal um þess-
ar mnndir, nema hvað við sumir hefð-
um óskað eftir öðruvisi hluttöku frá þér
hr. ritstjóri, gegn röksemdum hr. Jóns
Ólafssonar um einskisvirði þeirra á-
stæða, sem þið átta menn vilduö láta or-
saka færslu á íslendingadeginum; að
ég þó ekki ræði mikið um “Lögberg,”
sem varð þar sem annarstaðar að vaða
sinn vanalega aur og kasta honum á
Jón sem aðra heiðviröa ruenn og þeirra
sönnu og fögru málsástæður.
Um blöðin heima ætla ég ekki að
ræða mikið, því þeim er fle.stum stjórn-
að fremur vel, að mínu áliti; en þó vildi
ég minna Bjarka á það, að hann naum-
ast fullnægir þeim fögru vonum, sem
hans afarmörgu ot frjálsliugsandi kaup-
endur höfðu um hann i fyrstu, sem allar
bjrgðust á opinberri framkomu ritstjór-
ans meðan hann var í Höfn, sem gerði
hann að eins frægnm manni og vinveitt-
nm.., sem hann er orðinn. Fyrst er til-
tölulega fátt sem liggur eftir hann í
blaðinu, er þau hin sömu merki hafa.og
auk þess má jafnvel sjá þar lítaverða ó-
sanngirni, svo sem í athugasemdum
hansí9. nr. þessa árg. Bjarka, gegn
einarðlegum og réttum aðfinningum hr.
Jóns Óiafssonar um skrípa-stafsetning
hans (Þ. E.) á blaðinu og nýjar orðó.
myndir; og þó liann loíi Jóni því, að
hann (Jón) ekki skuli þurfa að búa und-
ir refsingarvendi sínum (Þ.E.) fjrrir það
að sjmdga á móti nútíðar "talfœrvm’’
íslendinga, ogskrifa eins framvegissem
hingað til 'tólftu eða þrettándu aldar mál'
þá mun hvorki Jón eða nokkur annar
þakka slíkt auðmjúklega, þar sem fiest-
ir munu fallast, á það, að auk þess sem
.Jón er vafalausteinn hinna málfróðustu
Islendinga, þá mun rejmast efi é því,
hvort nokkur er honum ’ jafnsnjall í því
að framsetja ýagurt og «ir<s auðskilið mál.
þegar um þungskiljanleg málefni er að
ræða.
Með allri virðingu fyrir nýbrejrting-
unum, þá mun flestum íslendingum
koma saman um að brejrta sem minnst
frá okkar forna og fræga feðramáli.
Þannig hafa allir okkar sann-málfróð-
ustu Isi. nærfelt sömu stafsetnipg og rit-
hátt, svo sem Jón Ólafsson, Arnljótur
Ólafsson, Jón Þorkelsson (rcktor), Hall-
dór Friðriksson og Valdimar Ásmunds-
son, auk annara fleiri.
Einnig hneykslast hann á orðinu :
“betliprestur” hjá Jóni, sem beint er að
einurn norðlenzka klerknum, en í öðrum
dálki þar frá í sama númeri blaðsins,
feilar liann ekki sjálfum sér viðaðnefna
alla stjórneDdur, allra liéraða og rikja
allrar Norðurálfunnar, undantekningar-
laust “smáar og skringilegar nirfiUdlir.’’
Hér munu margir finna þann rétta mis
mun, að þar sein Jón lcemst þar rétti-
lega að orði, þá verður naumast hið
sama sagt um Þorstein.
Enn eitt. Þar sem hann í greininni
með fj-rirsögninni "JJeimurinn,’' segir
að “heimurinn snúist. í ringli og ráða-
lej'si afturábak og áfram” og "sjálf
jörðin með öllum sínum ósjálfbjarga
börnum.” þá kemur sú glýja á sálarsjón
hans, að hann skirrist ekki við því að
segja, “að hinar núgildandi trúarset.n-
ingar vorar og annara þjóða. hafi verið
þau beztu og einu vísindi sem þeir þjóð-
flokkar áttu, er þær settu saman og
þau vísindi áttu alveg eins örðugt upp-
dráttar þá, eins og það sem við köllum
vísindi nú.” Því ætli ekki það !! Trú-
arbragðasagan og mannkynssagan
munu í sameiningu ekki bera þess allill
vitni, og hvernig ætli samræmið sé á
milli þessara setninga og hinna rétt-
dregnu villimannlegu mynda, sem svo
aðdáanlega skírt koma fram í kvæðum
Þorsteins, svo sem í : “Örlög guðanna,”
“Örbj-rgö og auður,” “Bæn fnriseans”
“Bókin mín,” “Á spítalanum,’’ “Braut-
in,” “Skilmélarnir” og mörgum fleiri, og
sem í öllu tilliti hafa verið og munu
verða talin fullkomin listaverk ?
Ekkert af þessu tala ég með þykkju
til hr. Þorsteins Erlingssonar,—langt
frá; en eéu þessi orð mín léttfeldur
dómur á hann, þá er það að eins eitt
dæmi þess, af mörgum. að skarpskj-gn-
um og göfugum mönnum geta orðið á
þær yflrsjónir, sem almúgamönnum ekki
dyljast.
Ég óska þess, að sjá og heyra eftir
hann sem mest, og ekki ætti hann að
draga oss á því til lengdar, að láta blað-
ið flytja oss framhaldið af ferðapistlum
sinum.
Áður en ég skil við þennan miða,
vil ég minnast á "AUlamótin” fyrir sið-
astliðið ár, og sem ég nú er nýbúinn að
lesa, en til þess að um þau væri skráður
ritdómur, þarf afarmikla pappírsej’ðslu
og talsverðan tirna, sem ég nú ekki vil
til þess missa, enda munu íáir meta þau
svo mikils, að annars eins áé upp á þau
kostandi.
Þau eru nauðalik að fyrirferð og öll-
um kostutn hinum fjrri árg., og bera
því sama vitni um hið lúalega siðferðis-
ástand Vesturheimsklerkanna islenzku,
þannig, að sómasamlegum mönnum og
málefnum er þar blandað inn í trúar og
kyrkjumálahroðann, sem auðvitað ekk-
ert samband hafa hvort við annað.
Einnig standa þeir þar, sem annarstað-
ar, gjammandi um það,rað þeim sé að
mæta fjrrir kyrkjunnar hönd, þegar úlf-
ar vantrúarinnar, sem þeir svo nefna,
lýsa efasemd sinni á þessum eða hinum
lærdómi kj-rkjunnar, en þó kemur aldrei
fjrrir að þeir gefi svör upp á beinar
spurningar “vantrúarmannanna,” sem
þeir hafa af þeim krafizt.
Þeir ofsækja þá menn þjóðar vorrar
fyrir “fornfræðisgrúsk,” sem leitast við
að skýra fjrrir almenningi einhvern
sannleika sem liggur frá nútímanum og
8—10 hundruð ár aftur í liðna tímann,
en sjálfir hafa þeir atvinnu af því að pré-
dika‘2000ára gamlar sögur, ósannaðar
og— lognar.
Þeir telja það sinn allra mesta gróða,
sem þeir hafi “haft við að flytja hingað
vestur,” að þeír liafi “hætt að horfa
stöðugt aftur fjrrir sig,” en að “hinar
sameiginlegu menniugarhugsjónir nú-
timans” séu sínar hugsjónir, og eftir
því dæmi segjast þeir vilja hvetja aðra
til að breyta eu i framkvæmdir.ni » r
það svo, að þeir standa þar aðgerðalaus-
ir, að öðru leyti en því, að kasta stein-
um að þeim xönnu framfaramönnum,
sem vinna uð þvi að útiloka hræsni,
heimsku og eigiugimi úr hugum manua
og sem jafiifraint vilja iunleiða þar
þekkiugu og sannleiksást.
Hér er samræmið bæði í orðum og
breytni Vesturheimsprestanna íslenzku !
Og ekki nóg með það :
Þeir segja að kyrkjan kenni þeim
að vera umburðarlj-ndir, en vér höfum
þó veitt því eftirtekt, kvernig þeir hafa
rejrnt að rýja þá íslenzku stéttarbræður
sína mannorði og jafnvel æru, sem líta
eitthvað öðruvisi á trúmál en sjálfir
þeir, svo sem Pótur heitinn biskup, séra
Pál sáliiga Sigurðsson, séra Matthias
Jocliurasson, séra Þórhall Bjarnason
séra Pál heitinn Þoibíksson, Björn heit-
inn Pétnrsson, séra Magnús Skaptasnn
og jafnvel séra Hafstein Pétursson, nð
ég svo ekki nefni fjölda annara manna.
lærðra og leikra, sem sæmdir hafa verið
samskonar þokka !!
Einkennilegur er gauragangurinn í
Frigga presti, þar sem hann lætur ís-
lenzka bókmentaflotann sigla fram hjá
sér, og hver sá maður sem honum til-
heyrir. hefar hjá presti sórstaka fleytu
og þann fána, sem lielzt tilheyrir hvers
eins bókmentastarfi. Fyrst festir hann
ekki augu nema á skáldunum, og þess
utan hefir hann ekki litillæti til að
minnast á sum læirra, meðal hinna
langmerknstu. svo sem bræðurna Jón
og Pál Ólafssyni og einnig Bólu-Hjálin-
ar, GislaThorarinseno.fi. Allir stór-
einkennilegir og mikilvirk skáld. En
sleppum því, og gætum heldur að hvaða
mynd er á sumum fánunum. Einar
Hjörleifsson er einn með fána mannúð-
arinnar, og kemur slíkt einkennilega
fjTÍr, því þar sem mest alt bókmenta-
starf hans er innifalið í stjórn hans og
störfum við “Lögberg,” þá hngsa ég að
flestum komi saman um, að þar kenni
harla lítilla bókmenta, sizt sérlega
mannúðlegra. Hitt sem eftir hann ligg-
ur eru sárfá kvæði, laglega kveðin, og
nokkrar sögur, sem farið hafa hríðversn-
andi eftir því sem tala þeirra hefir auk-
ist, og seinast eru þá fáir ‘fyrirlestrar,”
fullir af gorgeir og sjálfsþótta. í þessu
finnur Friggi mesta inannúðina, og er
það eftir lionum að dæma svo.
Þorsteinn Erlingsson nær aftur ekki
svo hátt hjá honum, að fáni hans fái að
bera mynd nokkurrar 'líýsstefnu ; heldur
sézt þar að eins “damandi beinagrind,"
eftir frásögn Frigga prests, og er því
viðlíka-sanngjarn dómur hans f því sem
flestu öðru, er hann tekur til umtals og
úrskurðar.
Ef ég mætti annars gefa lýsingu af
þeim snáða (Fr. presti), það er að segja
opinberri framkomu hans, þá gæti hún
ekki orðið styttri og jafnframt öllu
sannari, en það sem felst i einni stöku
sem Bólu-Hjálmar kvað til tengdaföður
Friðríks prests, og sem hljóðar þannig:
“Ertu Magnús einskis virði,
á þér haus ersvins,
ófjrirsjrnju guð þig girti
görmum helgilíns.”
Hér þarf að eins að breyta manns-
nafninu, sem ekkert skemmir rímið.
Arnljótur B. Olson.
Pembina, N. D., 26. Apríl 1897.
Sýndu þá fólkinu.
Af því svo margir, sérstaklega af
kvennfólkinu, eru svo oft sviknir á lit-
um af kaupmönnum, sem hafa ekkert
annað fyrir augnamið en að græða, þá
er gaman að sýna fólkinu eitt dæmi af
því hvernig ýmsir deildalitir eru seldir.
Þeir sem búa til óekta liti, selja hverja
deild af þeitn til smásalanna fjrr-
ir fjögur cents og fólkið sem kaupir
þessa sviknu liti, borgar tíu cents fj'iír
þá. Laglegur ágóöi fyrir búðarhaldar-
ann ! Það er ekki að furða þó hann
reyni að koma út ódýrum litum i stað
hinna frægu Diamond lita.
Diamond litirnir, sem allir vandaðir
kaupmenn í Canada hafa, kosta uppliaf-
lega mikið meira og þó kosta þeir al-
inenning að eins tíu cents sem auðvitað
gefur kaupmanni mikið minni ábata.
En gáið að mismuninum, konur. Ódýru
og ónýtu litirnir eru búuir til haiida
kaupmönnum til að græða á þeim, en
Diamond litirnir eru gerðir lieimilunum
til hagsmuna og þæginda.
J. F. MITCHELL, Photographer.
Photographic Studio
211 Rupert St. Telephone 511
Winnipeg,----Man.
Tle Palace Clfflin Sta
458 MAIN STREET.

Hver sem kemur í búð vora til að kaupa
eitthvað og heflr með sór þessa anglýsingu
eins og hún stendur í Heimskringlu til
sýnis, fær 20% afslátt af öllu sem hann
kaupir, — alfatnaði og yfirhöfnum, buxum
og öðru fatnaði tilheyrandi--------------------
Góð kaup á höttum, húfum, skyrtum, háisbindum,
krögum og öðru þessháttar.
The Palace Glothing Store,
4f58 MAIN STREET,