Heimskringla - 24.03.1898, Blaðsíða 3

HEIMSKRINGLA, 24. MARZ 18tí8
Ný Edda.
Skáldið Jónas Daníesson finnur að
því við mig í "Veiðiför” sinni.aðég
misbrúki gyðju- eða Ásynju-heitin
“Hrund” og “Gná”, þannig. að ég láti
þau flakka lausbeiislud í “Braga-svari,
«em fullar kvennkenningar eða kvenn
heiti.
Jónas segir dagsatt, Ég er sekur
um það, að hafa látið áminst nöfn
ganga fyrir kvennheiti, eða sannkenn-
ingar á 8—4 stöðum. En þetta á vist að
vera alt öðruvísi. þó garola Sn. Edda,
ef til vill, leyfi það. Jónas hefir náttúr-
lega séð, að Edda sú bendir á, að menn
og konur skuli kenna til eignar sinnar
og iðnar. Þetta er og rétt, og cr ]
engin þörf á að grípa til goðanafna
fremur en jarðar, trjátegunda eða gef
inna kvennheita, skuli konur kenna.
Og eftir kokkabók Jónasar hefði ég ekki
heldur átt að hleypa “Hrund’ og “Gná”
ahberum út á gaddinn. í hið minsta
var honum betur þœgt með því, að ég
hefði bundið við þær svona lavaða borða
“ísu-leiðar-elda-Hrund” og “þorska-
landa-leyftur-Gná”, þótt það sé svolítið
masmeira.
En nú eru fleiri orðnir sekir við
þetta sérstaka boðorð. Þannig hefir
fornfræðingur Þorl. prestur Jónsson á
Skinnastað flaskað á þvf, að útskýra
nafnið “Gná” —mær, og kemur þá
fram ókent kvennheiti (Sjá Sn. Eddu,
Khöfn 1875).
Svo má og líta á hvernig Einar
Skúlason kveður, þótt skáld þætti í
forneskju:
“Skar eg súðum sund
fyrir sunnan, Hrund,
mín prýddist mund
við mildings fund”.
Enn kvað Siggi Breiðfirðingur:
“Númi heyrir hvað fram ber
Hrund, í brýnum fræðum”.
Og seinna sagði Kr. Jónsson(?) skáld:
“Tvö við undum túni á,
tárin dundu’ af hvarmi,
mig lét hrundin haukleg, þá,
hvítum bundinn armí”.
Þannig er hver silkihúfan upp af
annari, svo það er víst ekki von að Jón-
asi sé farið að standa á sama. Og ef ég
nú teldi upp öll þau skaðræðis tilfelli,
sem ég þekki, í þessu efni, þá yrði það
nægilegt mál í æði langann pésa, og alt
of mikið fvrir litlu vikublöðin okkar.
Hér næst er að snúa sér að hinni
Nýju Eddu (skáldamóður) Jónasar. í
henni eru engir Æsir eða Ásynjur, sem
hægt er að kenna karla og konur til.
Þar eru ókend heiti karla og kvenna,
þessi: “Skepna”, “dráttur”, “bitill”,
“branda”, o. 8. frv. Karlheiti: “fiskur”,
“þorskur”, “síli”, “branda” o. s. frv.
Kvennheiti: “ísa”, “dráttur”, “branda”
“branda” o. s.frv.—Nú með þvi. að
hinum nýja Eddu-höf, hefir að likindum
hugkvæmst, að karla og kvenna kenn-
ingar skyldu hér eftir líta betur út, þá
hljóta t. d. kvennkenningarnar að eiga
rót sína til áhalda Jónasar í “Veiðiför-
inni”. En þar er fyrst að telja skip eða
“skektu”, þá vaðinn—færi, línu, spotta,
þar næst er öngull — krókur, goggur
og aðrir veiðiprjónar. En einkum verð-
ur þó að kenna til beitunnar. Og þar
sem allir vita, »ð fliðran, ísan, lýsan,,
keilan, hafsíldin, hámerin — sem alt eru
kvennheiti, eftir nýju Eddu — renna að
önglinum og gína yfir beitunni, þá sést
af því, að konan ve'rður gleypi-gígur
glæsibeitu Jónasar. Og þykir þá vel
kent.
Nú sjá það allir. að það yrði ótæk-
lega einhæft, að stagast alla tíð á Jón-
asar nafni, er til kenninga þarf að grípa
þá verður að lita tilþess, að Óðinn hafði
marga tugi nafna, sem öll voru góð og
gild. Sömuleiðis Þór og fleiri Æsir og
Asynjur. Mundi þvi rétt vera, eftir
nýja stýl, að setja Jónas f sæti Óðins
og kenna menn til hans, og taka þá
með i reikninginn öll þau nöfn, sem ná-
in eru nafniæðsta ássins, t. d.: Jón, Jc
hannes, Jónatanog Jónadab. Einnig
má kenna ‘til allra spámanna, því að
Jónas var spámaður; svo og til postul-
anna, því að þeir spáðu líka. Og mundi
þykja mjög fagui t að kenna menn og
konar til Péturs-beitu, — skulum við
segja. Svq voru postularnir kennimenn
og reka nú munkar og klerkar atvinnu
þeirra, og má vel kenna til slíkra. En
þá þykir þó ort nokkuð dult eða rekið,
Margt fleira mætti segja, ef rúm leyfði.
Að endingu er ég höf. “Veiðifarar”
mjög þakklátur fyrir góða skemtun.
J. E. Eldon.
Manhattan Horse and Cattle Food
er hið bezta þrifafóður handa gripum.
Tilbúið af R. H. Peel, Winnipeg, Man.
Mr. Gunnar Sveinsson mælir með
þessu gripafóðri.
USl yourbarne#
Er auglýsing okkar f maeríkönsku blöð-
unum, og lesendur þeirra hafa mætur á
því sem Noregur framleiðir einna mest
af, nefnilega
Hvalambur-ábui ður.
Það er óviðjafnanlegt sem áburður á
als konar leður; einnig ágætt til þess að
mýkja hófa á hestum. Það mýkir,
svertir og gerir vatnshelt bæði, skó,
oliuklæði og alt þess kyns.
Norskt meðalalýsi.
Nýtt og hreint. Plaskan 75c. Sent með
pósti, burðargjald borgað, $1.00.

Kökujárn—aðeins 50c.
Það er fljótlegt og þægilegt að brúka
þau. Send í fallegum umbúðum roeð
góðum leiðbeiningum. Það ættu allir
að eignast þau.
Gllycerin-böð
fyrir gripaþvott
læknar ýmsa sjúkdóma og verja kindur
hesta og nautgripi fyrir pöddum og
tíugum og varnar úlfum. Er ágætt til
að verja pest í fjósum og hæsnahúsum.
Verð 50c. og $1, með pósti 65c. og $1.25.
Norsk litarbréf.
Allir litir, til að lita með ull, bómull og
hör. Bréfið lOc , 8 bréf fyrir 25c.
Innflutt fiá Noregi
Hljómbjöllur, beztu í heimi, 25c. til $1.15
TJlíarkaipbar ................1.00
Stólkamhar....................1.25
Kðkuskurðarjárn.........lOc. og 20c.
Sykurtangir, sild, fiskur og sardínur,
niðursoðið. Innflutt svensk sagarblöð,
30 þuml. löng, með þunnutn bakka.
Allskonar kökujarn, mjög falleg og
þægileg, með mismunandi verði.
Skrifið til
Alfred Andresen & Co.
The Western Importers.
1302 Wash Ave. So, Minneapolis, Minn.
Eða til
G. Swanson,
131 Higgin St. Winnipeg Man.
Aðal-umboðsmanns í Cartada.
AGENTA VANTAR.
Lesid.
Þar sem ég hefi keypt verzlun
Mr. M. H. Miller í Cavalier,
óska ég eftir viðskiftum Islendinga. Ég
sel eins og áður
GULLSTÁSS, ÚR
og KLUKKUR
og allskonar varning úr gulli og silfri.
Nýjar vörur koma í búðina daglega.
Munið eftir mér pr þið komið til Cavalier
Viðgerðir afgreiddar fljótt og vel.
R. Branchaud,
Cavalier, N. Dak.
**************************
*
*
*
*
*
0
*
*
*
*
*
*
*
D. W. FLEURY,
564 JTIaln Street"
Beint á móti Brunswick Hotel.
Hann hefir nú fengið í bfrð sína mikið af nýjumogmjög fallegum
karlmanna og drengjatötum, einnig höttum og húfum og flestu
öðru sem karlmenn þarfnast fyrir vorið. Komið og lítið yfir
vörurnar. Oss er ánægja að sfna yður þær þó þér kaupið ekkert
w.
N. B. Hr. Jón Stefánsson vinnur í búðinni og þætti mjög vænt
um að sjá landa sína koma við, og skoða vörnrnar.
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
**************************
Þegar þú þarfnast fyrir (ílerangu
VfSpPHllþv
----þá farðu til-
iixriviAixr.
Hann er sá eini útskrifaöi augnfræðing-
ur af háskólanum í Chicago, sem er hér
í vesturlandinu. Hann velur gleraugu
við hæfa hvers eins.
VV. K. Inman & Co.
WINNIPEG, MAN.
DREWRY’S
Family Porter
er alveg ómissandi til að styrkja
og hressa þá sem eru máttlitlir og
uppgefnir af erfiði. Hann styrkir
taugakerfið, færir hressandi svefn
og er sá bezti drykkur sem hægt
er að fá handa mæðrum með börn
á brjósti. Til brúks í heimahús-
um eru hálfmerkur-tiöskurnar
þægilegastar.
Edward L. Drewry.
Redwood & Empire Breweries.
Sá sem býr til hið nafntogaða
GOLDEN KEY BRAND
ERATED WATERS.
B. G. SKULASON
ATTORNEY AT LAW.
SKRIFSTOFA I BF.ARE BLOCK.
Grand Forks, N. D.
EDMUND L. TAYLOR,
Barrister, Solicitor &c.
Rian Block,
492 Main Street,
WlNNIPEG.
China Hall
Nú eru nyju vörurnar okkar
komnar. Makalaus kjörkaup
og mikið til að velja úr.
ChinaTHall
572 flain St.
L. H. COMPTON, ráðsmaður
Beliveau & Go.
VIN-KAUPMENN,
620 MAIN STR- WINNIPEO.
Komið inn og lítið yfir það sem við
höfum af allskonar
Víni og Vindlum
Spíritus fyrir $4.00 gallonan.
Fint vin “ 1.25 “
Það borgar sig að muna eftir staðnum,
því vér seljum ódýrara en nokkrir aðrir
Bezta vínsöluhúsið
Paul Sala,
eftirmaður H. L. CHABOT,
513 Miiin Street 513
Gegnt City Hall, Minnipeg.
Beztu berjavín og áfengi.
Bezti spíritus.
Bezta Whiskey
í Manitoba.
PAUL SALA,
531 91aW Str.
**************************
*
*
*
*
*
m
*
m
*
*
0
B
e
*
m
Hvitast og bezt
—ER-
Ogilvie’s Mjel.
Ekkert betra jezt.
#
*
*
*
*
*
*
*
0
m
m
m
m
m
m
m
mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm
L
ÁTIÐ RAKA YKKTJR
OG HÁRSKERA HJÁ
S. J. Scheving, 206 Rupert Str.
Alt gert eftir nýjustu nót-
um og fyrir lægsta verð.
S. G. Geroux,
Eigandi.
Steinolia
Ég sel steinoliu hverjum sem hafa vill
ódýrara en nokkur annar i bænum. Til
hægðarauka má panta oliuna fajá G.
Sveinssyni, 131 Higgin Str.
D. McNEIL,
38 MCDONALDST.
John O’Keefe,
prófgenginn lyfsali,
CAVAVIER, N-D.
Meðöl eftir læknisfyrirskrift afhent
á hvaða tima sem þarf.
Búðin opin nótt og dag.
John O’Keefe.
602 Hlaiii St.
Kaupir og selur fisk og fugla af öllum
tegundum. Aðal-fiskmarkaður bæjar-
ins. Peningar borgaðir út í hönd fyrir
hvað eina,
W. J. GUEST,
GETA SELT TICKE
Til vesturs
%
Til Kooteney plássins, Victoria, Van-
couver, Seattle, Tacoma, Portland og
samtengist trans-Pacific-línum til Ja-
pan og Kína og strandferða- og
skemtiskipum til Alaska. Einnig
fljótasta og bezta ferð til San Franc-
isco og annara Californiu staða; Pul-
man-vagnar alla leið til San Francis-
co. Fer frá St. Paul á hverjum mið-
vikudegi. Þeir sem fara frá Manitoba
ættu að leggja af stað sama dag. —
Sérstakur afsláttur (excursion-rates)
á farseðlum alt árið um kring.
Til suðurs
Hin ágæta braut til Minneapolis, St.
Paul, Chicago. St. Louis o. s. frv.;
eina brautin, sem hefir borðstofu og
Pullmans svefnvagna.
Til austurs.
Lægsta fargjald til allra staða í Aust-
ur-Canada og Bandaríkjunum í gegn
um St. Paul og Chicago eða vatnsleið
frá Duluth. Menn geta haldið stanz-
laust áfram, eða geta fengið að
stanza í stórbæjunura ef þeir vilja.
Til gamla landsins
Farseolar seldir með öllumgufuskipa-
linum, sem fara frá Montreal. Boston
New York og Philadelphia til Norð-
urálfunnar; einnig til Suður-Ameríku
og Ástralíu.
Skrifið til eða talið við agenta North-
ern Pacific járnbrautarfélagsins, eða
skrifið til
H. Swinford,
General agent.
WINGIPEG - - - MAN.
Falnadur og
Halsbunadur
Fyrir karlmenn, fæst hvergi
betri og ódýrari en hjá - - -
Weir & Co.
598 llain Street.
Canadian Pacific
RAILWAY-
“KLODIKE
»»
Skrifið eftir bókinni sem lýsir Yukon
héraðinu. telur upp sigling&daga og gef
ur aðrar áætlanir og upj.lýsingar.
SlOLINGA-ÁÆTLGN, MaRZ & ÁPRIL.
Alki............... 27. Marz
Islander.......... 29. “
Australian......... 30. “
Thistle ........... 31. “
Pakshan.......... 1. April
Yictorian.......... 4. “
Danube............. 5. “
Queen.............. 5. “
Ning Chow...... i. 9. “
Cottage City...... 10. “
Allir umboðsmenn þessarar brautar
geta selt ykkur farseðla, sem innibinda
bæði máltíðir og rúm.
Snúið ykkur til næsta C. P. R. um-
boðsmanns. eða skrifið til
Robert Kerr,
Traffic Manager,
WlNNIPRG, MaN.
Norttiem Pacific R’y
TIME TABLE.
MAIN LINE.
Alrr. Arr. Lv Lv
l,00a l,30p Winnigeg l,05p 9,30a
7,55a 12 01 a Morris 2,82p 12,01p
5,15a ll,00a Emerson 3,23p 2,45p
4,15a 10,55a Pembina 3,87p 4,15p
10.20p 7,30a Grand Forks 7,05p 7,05p
l,15p 4,05a Wpg Junct 10,45p 10,30p
7,30a Duluth 8,00a
8,30a Minneapolis 6,40a
8,00a St. Paul 7,15a
10,80a Chicago 9,35a
MORRIS-BRANDON BRANCH.
Arr. Arr. Lv Lv
ll,00a l,25p Winnipeg 1.05p 9,30p
8,30p 11,50» Morris 2,85p 8.30a
5,15p 10.22a Miami 4,06p 5,115a
12,10a 8,26a Baldur 6,20p 12,Op
9.28a 7.25a Wawanesa 7.23p 9.28p
7.00a 6.30a Brandon 8,20p 7,00p
PÖRTAGE LA PRÁIRIE'bRaNCH'.
Lv. Arr.
4,45 p.m Winnipeg 12.55 p.m.
7,30 p.m Port laPra’rie 9,30 a.m.
C. S. FEE, H. SWINFORD.
Fen.Pass.Ag.,St.Paul. Gen.Ag.,Wpg,
60 YEARS’
EXPERIENCE
Patents
TRADE MARKS
Designs
COFYRIGHTS &C.
Anyonc aendlng n sketoh and descrlption may
quickly ascertain our optnion free whether an
invention is probably patentable. Communica-
tions strtctly confldential. Handbookon Fatents
sent free. Oldest aeency for securing patents.
Patents taken tnrouírh MuTm & Co. receive
special notice, without chargo, in the
Sckntific Rmcrican.
A handsomely illustrated weekly. LarRest cir-
culation of any scientiflc lournal. Terms, $3 a
year: four months, |L Sold by all newsdealers.
MUNN&Co.36,Broad"a»NewYork
Braucb Offlce. 626 F 8t. WasblngtOD, D. C.
— 52 —
fallbyssunum, opna fangahúsið, og ná fullkomn-
um yfirráðum í bænum.
“Og hvað hngsa þeir sér að vinna með öllu
þessu?” spurði Ivor.
Gogol gamli yfti öxlum. “Þeir ætla aðtaka
kolaskipin á höfninni”, svaraði hann, “og sigla
til meginlandsins. Jafnvel þó þessi áætlun gangi
þannig í gegn, verður þeim þessi heímskulega
býræfni þeim dýrkeyft fyrr eða siðar. Þeim
verður ómögulegt að sleppa burt úr Siberíu.
Porkólfar þessa samsæris eru þeir Rustein og
þýzki samherbergingur okkar, Schmidt. Báðir
bandóðir og hálfvitstola menn. Þeir voru fyri-
meir meðlimir ræningjaflokks, sem hafðist við á
Suður-Rússlandi. Þeir eru nú þegar búnir að
tilkynna þessa fyrirætlun sína sextiu af saka-
mönnunum, og hafa þeir allir gengið inn í sam-
særisflokk þeirra. Og þeir sem eftir eru ganga
eflaust í félagið á sínum tíma”.
“Hvaða skuldbindingar hefir þú gert?” hróp-
aði Ivor. “Þú hefir sannarlega ekki samþykt
að ganga í lið með þeim ?”
“Nei, ég aftók að eiga nokkurn þátt í þess-
am félagsskap. Samt sem áður sagði ég Rustein
dð leyndarmálið væri óhult í höndum okkar. Ef
vesalings ræflarnir hugsa að þeir geti sloppið,
svo mega þeir reyna það, Mig undrar það ekki,
þó að kvalirnar hérna neyði þá út í þetta óðs
manns æði. Þar að auki hefðu þessi villidýr ef-
laust drepið mig, ef ég hefði ekki gert þessa
skuldbindingu”.
“En hugsaðu um þær liræðilegu afleiðingar
sem þessu fylgja’’. hvíslaði Ivor í skjálfandi mál-
— 53 —
rómi. “Hér og í Karsokow verða drýgðar voða-
legar blóðsúthellingar. Ef þessir vitlausu menn
ná yfirráðum yfir bænum, þá heirnta þeir hinar
grimmustu hefndir fyrir meðferð þá, sem þeir
hafa þolað. Og ég og þú verðum skoðaðir sem
hluttakendur í þessu upphlaupi, hvort sem við
tökum þátt í þvi eða ekki. Það væri skynsam-
legra fyrir okkur að gera aðvörun, Gogol; það er
sannarlega skylda okkar”.
“Skylda okkar”, nöldraði Gogol harðneskju-
lega. “Þó ég frelsaði líf landstjórans og kaft*
einsins og hundrað sinnum fleiri. þá myndi það
ekki flytja mig burtu úr þessum bölvaða stað,
eða lina þjáningar mínar að nokkru leyti. Ég
hefi góða ástæðu fyrir því atriði”.
Ivor varð hræddur að heyra þetta. Það
kom svo vel heim við hans eigin skoðun á þessu
máli. Hann vissi það ofboð vel að engin þénusta
unnin fvrir yfirboðarana gat reiknast nokkurs
virði á móti áhrifum þeirra Maximi Petrovs og
Feodor Gunsberg. Fitt augnablik hugsaði hann
að réttast væri að ganga í samsærisflokkinn og
og grípa þetta hættulega tækifæri til að komast
i burtu.
“Hvað skulda ég rússnesku stjórninni? Hví
skyldi ég voga nokkrum hlut í hennar þjónustu?’
hélt Gogol áfram í hásum hvísliugum. og neri
höndunum ergilega saman. í engu ríki eiga sér
stað jafn svívirðileg svikasamsæri og það, sem
sendi mig hingað. Eg er eins saklaus og ófætt
harn, en ég getorðið hættulegur sérstökum hátt-
standandi mönnum, og það er ástæðan. Þar er
enginumbót. Enginn mundi trúa sögu minni.
i
— 56 —
auki sendir þú þrjá af þessum mannaræfium
galgann með því að koma upp um þá”.
“Það þyrfti ekki að tilnefna neina sérstaka”,
greip Ivor fram í. “Ótvíræð aðvörun um yfir-
vofandi hættu væri alveg nóg. Gættu að öllu
því sem þetta leiðir af sér í Karsokow, ef þessum
mannfjðndum er leyft þangað óhindruðum. Þeir
myrða þar alla sem þeir ná í. Þarer ein per-
sóna, sem ég vildi að ég gæti frelsað frá ölluui
hörmungum — ung stúlka með g.óbjart hár, og
undurfagurt andlit, svo ég hefi aldrei áður séð
annað eins. Þú veizt hver hún er, ef til vill. Ég
hefl að eins einusinni séð hana; það var þegar
ég var leiddur inn í fangahúsið. Ég get aldrei
gleymt því hversu hún leit hluttekningarlega og
meðaumkunarlega til mín”.
“Ójá, er hún þar enn þá?” hrópaði Gogol
hásum rómi. “Ég var búinn að gleyma henni-
Þú átt við hana Sonia, dóttir kafteins Komar-
off. Guð blessi hennar góða hjarta ! Hún tók
einusinni í taumana, þegar Kósakkarnir mis-
þyrmdu mér miskunarlaust. Hún minnir mig
líka á stúlku, ssm var lík henni, — stúlku, sem
ég elskaði fyrir nokkrum árum síðan, — þá var
ég á þínum aldri. — Veslings stúlkan ! Hún dó
viku áður en við ætluðum að giftast —
Gogol þraut málið. Hann þagði um stund,
“Ef ég héldi að Sonia Komaroff væri i
hættu”, byrjaði hann aftur, “þá vildiég heldur
senda alla sakamennina í galgann, heldur en
láta þá koma fyrirætlan sinni fram”.
“Uss, ekki svona hátt. Rustein horfir á
— 49 —
um, ákvað varkstjórinn, að fangarnir skyldu
vinna tveimur klukkutímum lengur en áður
hafði verið venja, svo það sem tapazt hafði af
vinnutímanum næðist upp aftur. Þegar þeir
Iyor og Gogol voru komnir inn um kvöldið voru
þeir svo þjakaðir, að þrátt á móti siðvenju töl-
uðu þeir ekkert saman. Éins og hungraðar
skepnur gleyptu þeir sinn afarilla útilátna kvöld
verð, og skreiddust svo i flet sin, og bærði ekki
fremur á þeim, en liðnum líkum.
En á sama tíma voru yfirstandandi augna-
blik mjög þýðingarmikil fyrir þá og fangana yf-
ir höfuð, þó þá félaga dreymdi ekki eða óraði
neitt um það. Ljónið, skapmikla dýrið, sem svo
lengi ’hafði verið troðið af skörpum hælum kúg-
unar og mannlegra hörmunga, var nú að rumsk-
ask, reiðubúið til að stökkva fram á vígvöllinn.
5. KAFLI.
Það var harkalega þrifið í handlegginn á Ivor,
og lá en dimm rödd nefndi hann á nafn hvað eft-
ir annað. Við þetta vaknaði Ivor, þó hann væri
fanginn af svefni og þreytu. Fyrst hugsaði
hann að fangavörðurinn veeri búinn að gefa föng
unum til kynna, að fara á fætur. og til vinnunn-
ar. En hann tók óðara eftir því að alt va.r kyrt
og hljótt, og hann gat ómögulega séð gulu ljós-
glætuna af kindlinum i eegn um rifurnar á hurð-
inni eins og venja var til á morgnana.
Loks tók hann eftir því að gamli Gogol sat