Heimskringla - 15.08.1901, Blaðsíða 2

HEIMSKRINGLA 15. ÁGÚST 1901.
PtTBLiISHBD BY
The Heimskriogla News 4 Publishing Co.
Verð blaðsins í Canada og Bandar. $1.50
im árið (fyrirfram borgað). Sent til
Islands (fyrirfram borgað af kaupenle
nm blaðsins hér) $1.00.
Peningar sendist i P. 0. Money Order,
Registered Letter eða Express Money
Order. Bankaávisanir á aöra banka en í
Winnipeg að eins teknar meðafföllum.
K. L. Baidwinson,
Editor & Manager.
Office : 547 Main Street.
P.o. BOX 1883.
Betrun ofdrykkenda.
Ekkert land á jarðríki heflr
framkvæmdarsamari stjórn, og sem
betur vakir yfir velgengni borgar-
anna, heldur en Nýja Sjáland. Öll
löggjöf landsins er sniðin eftir nýj-
ustu skoðunum í stjórn og hagfræði,
og eins og gefur, að skilja er hún
gagn <51(k því sem verið heflr og enn
þ& er í hinum eldri löndum. Að öll
löggjöf þar í landi sé til umbóta er
að vísu ekki enn þá fullsannað, því
að landið er ungt og reynzla er ekki
enn þá fengin nægilega mikil til
þess að ákveða með vissu, ágæti {illra
laga þar, því þar eins og annarstað-
ar í heiminum eru allar lagasmiðar
nokkurskonar tilraunir til umbóta og
þar eins og annarstaðar eiu lands-
lögin háð árlegum breytingum eftir
því sem réynzlan sýnir þær að vera
nauðsynlegar. Enn allur heimur er
fyrir nokkru farinn að játa að sterk
og djúp hugsun, fjör, framkvæmda-
afi og mannúð, standi á bak við
alla löggjöf landsins. Hún er öll
sniðin með þeim aðal tilgangi að
samvinna borgaranna geti verið sem
hagfeldust og beildinni til beztra
þrifa. Það má segja að þar sé Soci-
alista eða jafnaðar fyrirkomulagið
komið á haist stig. Þar sem afl og
og framkvæmdir í landsmálum er
með löggjöflnni dregið sem mest úr
höndum einstakra manna og félaga
og sem mest í umsjá stjórnarinnar
eða þjóðarinnar í heild sinni.
Eitt af þeim málum sem stjórn-
in þar heflr tekið að sér að hafa af-
skifti af, er ofdrykkjumálið. Það
eru 2 ár eða meira [síðan lög um
stofnanir til lækninga ofdrykkju-
skúkdóminumjvoru samþykt af þing-
inu, en þeim lögum hefir ekki fyr
en nýskeð verið framfylgt, af því að
stofnanir þær sem lögin ákveða voru
ekki stofnsettar. Þessi lög heita
(1ofdrykkendastofnanalög“ og of-
drykkendum er lýst í lögunum á
þessa leið: „Ofdrykkjandi er hver
sá sem ekki verður komið ábyrgð á
hendur sem geðveikum, en sem samt
sem áður f tilefni af stöðugri*of-
drykkju áfengra víntegunda,] verður
& stundum, hættulegur sér og^öðrum
og óhæfur til þess að stjórna sér
eða starfi sínu.“ Lögin ákveða að eng-
inn maður skuli hafa rétt til þess að
drekka sjálfan sig f gröflna og fjðl-
skyldu sína eða aðra aðstandendur &
vonarvöl. Lögin viðurkenna að of-
drykkjumaðurinn sé óvinur ríkisins,
og að aðstandendur hans eigi sðmu
kröfu til verndar af ríkisins hálfu,
eins og þeir mundu verða látnir
njóta væri maðurinn vitstola alger-
lega, I stað þess að vera það að eins
undir áhrifum víns. Þess vegna
heflr stjóinin gert samninga við
ýmsa spítala í landinu um að veita
þessum sjúklingum móttöku og að
lækna þá. Á þessar stofnanir má
setja hvern ofdrykkjumann (eða
konu) um ákveðið tímabil, sem ekki
sé lengra en 12 mánuðir. Dómsúr-
6kurður er nauðsynlegur til þess að
fá ofdrykkjumanni komið inn á þess-
ar stofnanir svo framarlega eem
hann f&ist ekki frfviljuglega til að
taka lækningu. Að stjórnin meini
gott eitt með þessum sérstöku lög-
um, þarf enginn að efa, en að hún
fái áformi sínu framgengt, sem er
að betra og lækna ofdrykkjumann-
inn og leiða hann frá villu síns veg-
sr. um það eru mjög deildar skoð-
anir. Það verður ekki sagt að varð-
haid ofdrykkjumanna f fangelsum,
eins og tíðkast hér í landi, hafl haft
nein varanleg betrandi áhrif á þá
og söm verður að líkinkum reynslan
í Nýja Sjálandi við þá menn sem
nauðugir eru settir inn á þessar
stjórnar lækningastofnanir. Alt
öðru máli er að gegna um þ& sem
af fúsum vilja fara þangað til að fá
meina sinna bót.
Samt virðist enginn efl á því að
stjórnin hyggur rétt á málið þegar
hún tekur ofdrykkjuna sem sjúkdóm
er þurfi að læknast, og þess vegna
á hún heiður og þökk skilda fyrir að
koma þessum stofnunum á fót og
veita sjúkHngunum aðgang að þeim
til lækninga, & kostnað hins opin-
bera.
Fyrir minni íslands.
2. ÁGTJST 1901.
Flutt af fyrrum presti:
STEFÁNI SIGFÚSSYNI.
Háttvirta hátíðarsamkvæmi.
Elskuðu landar mínir, menn og
konur!
Eg hefi af hinni heiðruðu for-
stöðunefnd þessa íslendingadags
hér verið kallaður til að tala eitt
hvað gott fyrir gamla landinu, og
þó líklegt væri að ég gæti það, þá
ber ýmislegt til að 6g kenni mig til
þess vanbúinn, og treysti mér alls ekki
að uppfylla þau fyrirheit, sem hinn
háttvirti forseti dagsins í inngangs-
ræðu sinni nýskeð lofaði upp á mig,
þvl þótt svo sé, sem hann tók fram
með öðru, að ég væri “lærður mað-
-r“, þá er svo fjarri, að það út af fyrir
sig geri nokkuð að ráði til, og égget
alt eins fyrir það brugðist vonum
manna að mæla svo 1 í k i fyrlr ís
landsminni; en þó mun nú á verða að
hætta, úr því maður eittsinn, nálega
ósjálfrátt, er hingað kominn.
Og hvað er þá nær en það, að
byrja með þvf,‘ að l&ta ykkur með
mér, öll börn hins gamla landsín, í
anda horfa yfir haflð víða, alt norður
að norðurheimskautsbaugi, þar sem
hátt úr ægí rís hin ævagamla fjalla-
ey, sú við snæ og ísa er kend, móð-
urlandið, fósturjörðin okkar allra;
hún er dökk og döpur á að líta, þar
sem hún einmana úr sænum iís, og
þá er þið nálægist, þ& megið þið sjá
hvítan hjálm yfir heim hvítskygndra
fjallatoppa, og meira að segja eld og
glóð í fjallarótum hennar, því þetta
er landið íssog elds að jöfnum
höndum, og er vel er aðgætt, þá
munum við börnin þess bera þess full
kominn, já, væntanlega óafmáanleg
merki f eigin náttúru eðli voru og sé
oss það jafnan fyrir beztu.—Og alt
er heldur hrikafengið & og umhverf-
is landið þetta, sem vér nú í anda
nálgumst. Brimlöðrandi sjór þvær
sífelt strendur þess; kolsvartir hríð-
arbyljir ganga yflr hið innra í því,
og svartnætti hylur langan tíma árs
hinar strjálsettu bygðír; ó, hvað
þungt og ömurlegt er margt þar á
að líta; og þó oftar, þá er líka sól og
sumar, þáer þar blómabrekka og
er.gja grund, svo nett og fögur að
víða þarf annars eftir að leita, þá er
þar lækur, er þar foss, já, ég
dirflst ekki að taka mér þann tíma
langa, sem ég með þyrfti til að út-
mála yður fegurðina þar mitt í
hrjóstugleikanum, já, og gæðin þar
mitt í fátæktinni, og umkomuleys-
inu á fóstru okkar, ávalt minnisstæða
og kæra fandinu.
0g hvað er það mitt eða annara
hér á þessari ítund eða stað, að fara
að lýsa gömlu foldinni, þar sem
skáldin okkar hvert öðru kjarnyrt-
ara og kröftngra hafafengist við það,
fengis við það með nægum tíma og
fvrirvara, fengist við það með land-
ið sjálft beint fyrir augum sér í allri
þess ýmist ægilega stórkostleik eða
þá einkennilegu fegurð. Ég þarf
eigi annað en vísa ykkur til þessara
ef dofnuð skyldi vera eða óljós að
verða minningin um landið okkar
gamla. Ég hefl lítið tækifæri að fara
hér með ykkur út I það, annars svo
undra hugðnæmt mál oss öllum, ætt-
jarðarkvæðin okkar ógleymandi, og
ég ætla því að eins að rifja upp eina
eða tvær bögur til málamynda af
einu hinu nýjasta, þar sem svo hljóð-
ar;
Eitt er landið ægi girt
ytzt á ránar slóðum,
fyrir löngu lítilsvirt,
langt frá öðrum þjóðum;
Um þess kjör og a'.darfar
aðrir hægt sér láta,
sykki það í myrkan mar
mundu fáir gráta.
Einkennileg þessi fósturlandsins
vísa og sérlega löguð til að vekja
tilfinningar góðra landa fyrir land-
ing, eru “Eitt er landið'*............
‘.fyrir iöugu Iitilsvirt*'.... Hvert
skyldu ekki þessi orð vekja sonar-
legar og dótturlegar tilflnningar í
brjóstum allra vor óháð því hvort
skáldið hefir hér nú rétt fyrir sér;
vér getum sjálflr um þetta dæmt eins
og hann, hver einn íslendingur,
hvert hennar er eða framandi, getur
dæmt um hveit honum finst landið
sitt “lítilsvirt“; og hver er sá er ekki
renní blóðið til skyldunnar, móður
skyldu, ef hann kennir þessa- Hver
íslendingur þolir að heyra fjalleyna
í Norðurhafinu lítilsvirta; fyrir okk-
ur öll svara ég, nei, — þvl þótt við,
sérílagi þið, s. e. undan eruð komnir
séuð nú bundnir við þetta nýja land-
ið, landið Canada, sem hæfir ykkur
og I sannleika býtir ykkur gróðri og
gróða blessun og farsæld, sem að
meining minni langt er frá að náist
slík á gamla landinu. — Jú, þrátt
fyrir það, þá er eitt samt víst, að
hversu bjart, hversu magnað og fjör-
ugt sem líflð hér er, þá fylgir oss öll-
um, sem af gamla landinu erum
komnir og bornir þar, þá fylgir oss
þetta, sem eitt hið þjóðlegasta skáld-
ið, umoss svo undursaml. vel, kveður:
“í átthagana andinn leitar,
þó ei sé loðið þar til beitar
og farsælu þar flnnur brjóstið,
þó fátækt sé um skógarhögg,” etc.
Ó, heflr hann ekki satt að mæla,
gamli maðurinn sá, einasti lærði
fagurfræðingur (Æstetiker) fslands
og heimspekingur, er hann mælir
þetta: 1(Mér er kunnugt í bezta
gengi lífs síns, þá staddur á blómum
skrýddri suðarströnd”, eins og hann
segir I öðru erindi (en það var Par-
is). Jú, hver kennir ekki þess sama
ogég kenni þess tilfinnanlega nú,
sem von er, nýkominn frá landinu,
sem ég raunar elskaði framar ðllu;
en ýms forlög hafa knúð mig til að
skilja við. Hver lifandi Islending-
ur getur varist því að í “átthagana
andinn leitar, þo ei sé loðið þar til
beitar”. Það gildir einu og það er
það virkilega, og sannar þetta eld-
gamla, fornk. eðna, einnig af nor-
rænum manni (íslenzkum, þó um sé
deilt): röm er sú taug sem rekka
dregur, föður túna til”. (Hávamál).
Og, hver kennir ekki þessa hér,
mitt I fegurðinni, mitt í frjóseminni,
Það er okkur eiginlegt og skal svo
vera. Vér erum allir íslendingar,
viljum vera það, og með guðs hjálp
verðum það; vér hverfum hér ekki,
aldrei sem einn dropi í haflð, sem
um hefir verið spurt; af þeirri ann-
ars litlu viðkynning, sem ég hefi
þegar haft við ykkur, landar mínir,
þá flnzt mér það ugglaust að vér
munum hér aldrei giatað fsl. þjóðerni
né máli. Hér mun ár eftir ár íslend
ingadagur verða haldinn, og á hon-
um sem venja er fyrst haldin minn-
ing móðurjarðarinnar. 0g svo lengi
það er, gleymist eigi gamla foldin,
ódauðlega oss og ávalt elskaða, þrátt
fyrir alt. Já, (lþrátt fyrir alt og þrátt
fyrir alt, þauflð og gaufið og baslið
alt.“ Ó, ég má ekki minnast þess
alls hins lítt læknaulega sjúkdóms-
ins hinnar öldnu móður vor allra.
Ég vil blátt áfram atfsaka mig með
tímaleysi hér til þess, ég ætla það
hið skynsamlegasta við þetta tæki-
færi. En þrátt fyrir alt, þá er að
minnast þess af oss öllum hér, að
það er vor móðir i rauninni, þetta
gamla landið, sem við erum að tala
um, og vér höfum sonar- og dóttur-
legar skyldur við það; vér hér svo
fjarlægir, erum tengdir við það með
taug, sem aldrei slitnar og sem aldrei
má slitna, að vér eigí sjálfir hverf-
um, höldum fast við þessa taug,
hina römu taug, er eldgamlir forfeð-
ur vorir festu. Þeir áttu ekki og
norrnænt mál á aldrei styrkara orð
yflr það, sem sterkt er, en orðið
“ramur”, og slík er tungan, sem á-
valt skal binda oss við storðina í
norðurhaflnu, sem “heflr oss alla á
brjóstum sínum borið, og býtt oss
öllu, sem að mátti hún—en átti eigi.
Ó, ég dirflst alls eigi að nefna það;
en ég skal tala hér I heiðursBkyni
okkar sameiginlegu ættjarðar; nei,
ekkertálas, ekkert hnjóð skal af
vörum mínum heyrast hér, þrátt
fyrir alt.—Hún er fátæk, hún erum-
komulítil, vor eldgamla móðir þarna
úti; hún gat ekki veitt oss alt, sem
sönn móðir þarf að veita myndar-
legu barni, og því skyldum við við
hana, en hún er eins fyrir það móðir
vor og sá vökvi, sem vér nærumst
enn á, er hennar móðurvökvinn ís-
lenzki, þótt í framandi og betra
landi sé; það er íslenzki móðurvökv-
inn, sem hefir gert oss að því sem
vér hór erum, íslenzki móðurvökv-
inn geymdur inst í oss, sem heflr
komið því til leiðar, að íslendingar
hafa fengið hér orð á sig, það orð,
sem þeim er yfirleitt til sóma, það
orð, að vera þrautgððir, dyggir og
löghlýðnir, samvizkusamir í þessu
landi. Verki móðurvökvinn ís-
lenzki þetta, hvað er þá annað en að
halda honum, hvað er annað en að
lifa á honum, að halda honum, sem
þeim eina “elixir“, sem dugar.
Ó, heimurinn prédikar marga lífs-
elixíra; ég skal láta þá ódæmda, og
alls ekki lasta, en við íslendingar
eigum einn lífs elixir, þann sem ég
dirfist að mæla með, og það er ís-
lenzki móðurvökvinn, sem oss aldrei
svíkur, og sem aldrei skal fyrnast.
En ykkur tjáir eigi að dvelja við
þetta; eitt er að gera, að minnast
móðurlandsins fátæka sem þess sann-
ir synir og dætur, þrátt fyrir það að
vér höfum kosið oss nýrra og betra
föðurland; betra dirflst ég að segja,
eigi að eins hinn undurfagri eikar-
lundur, sem vér höldum hátíð okkar
hér I ”Elm Park”, með mögnuðum
gróði i á báðar hliðar, heldur og hin
skínandi glaðværð á andlitum landa
minna hér, hin fjörugu, frjálslegu
andlit, hin öfluga hluttekning and-
leg sem líkamleg í hátíðinni hér
bendir á að líf íslenzku þjóðarinnar
hér er stigið á hærra stig en heima
var. 0g þetta þakka ég þvi, að það
heflr varðveitt lífsvökva sinn, hinn
íslenzka móðurvökvann, sem ég, og
vona, að þið öll með mér trúið að
verði oss heillavænlegastur. Ó,
þökkum þá móðurstorðinni fyrir
hvað hún oss miðlað heflr, minnumst
hennar æ og ávalt sem börn hennar,
og er oss hór fer fram—og ég só að
ykkuríslendingum fleygirhér iiestum
fram — þá látið hina gömlu móður
njóta góðs af gróða og viðgangi son-
anna og dætranna, þótt hennar brjóst
væru yður helzt til þur og hún mátti
eigi meir, þá gleymið henni eigi,
gleymið eigi gamla Islandi, þið sem
þar hafið lífið fengið, undirþví erað
minsta kosti hálf yðar lukka komin.
—Lengi lifl og dafni ísland; aldrei
hverfl minning þess úr brjóstum
vorum. Guð hinn almáttki gefl því
góðar stundir.
Svar til Jóns Einarssonar.
Eins og við var að búast heflr
Jón Einarsson fundið ástæðu til að
hreyta úr sér enn þá daunverri ó-
þverra en áður, út af því er ég skrif-
aði í Heimskr. 1. &gúst. Maðurinn
er auðsjáanlega ekki mjög vandur
að virðing sinni, ef dæma skal eftir
þessarí síðustu grein hans. Hann
gengur þar algerlega fram hjá mál-
efninu sjálfu og hamast I þess stað á
mér persónulega. En til þessa þarf
auðvitað ekki mikinn mann; það er
vana svar allra illviljaðra heimsk-
ingja og J. E. hefir í þetta skifti
skipað sér f flokk með þeim.
Jón Einarsson hafði sem sé,
staðhæft í opinberu blaði (Heimskr.)
að vér íslendingar, er stundað höf-
um nám hér við skólana, blygðuð-
umst vor fyrir að ganga undir vorum
réttu nöfnum og þar af leiðandi
þætti skömm að þjóðerni voru. Þessu
mótmælti ég svo í Hkr. 1. Ágúst og
skýrði frá að énginn þeirra manna,
er mestan heiður hefðu unnið sér hér
við skólana, hefir nokkurn tíma
breytt til um nafn sitt eða blygðast
sin fyrir skírnarnafn sitt. Jón Ein-
arsson veit vel að þetta er sannleik-
urinn I þessu máli, og sá að hann
hafði farið með ósannindi í fyrstu
grein sinni; en I stað þess að kann-
ast við það hreinskilnislega eins og
rnaður, að honum hefði hér yflrsést
(hafl hann annars ekki logið því
upp af á8ettu ráði), ferst honum lík-
ara vissri tegund ferfættra dýra, er
oft og einatt reyna til að breiða ofan
yflr óþverra þann er þau hafa látið
frá sér. Þannig reynir J. E. að
draga athygli fólks frá m&lefninu og
snúa því að mér persónulega. En
hann gleymir þvl, að hann hafði
ekki reynt til að svívirða mig ein-
an I þessari fyrstu grein sinni, held-
ur mór og sér miklu betri og ment-
aðri menn, og það var eins mikið
fyrir þá og sjálfan mig, að ég svar-
aði þessum ástæðulausu ósannindum
mann-garmsins.
J. E. til huggunar skal ég geta
þess að bókalistinn er birtist í Hkr.,
var sendur mér í vetur er leið, af
Eiríki Slagnússyni M. A., í Cam-
bridge, og gat ég þess I bréfl mínu
til ritstjóra Hkr , og vona ég a ð
hann kannist við að þetta
er satt. Ég hefl aldrei sagt að ég
ætlaði að koma öllum þcstmm bókum
á bókasafn bæjarins hér, heldur
þeim að eins, er fáanlegar væru.—
Skilur Jón mismuninn?
Ósannindi eru það hjá J. E. að
ég hafi nokkuð sett út á það er hann
minnist á G. Eyjólfeson I grein sinni.
Það er ekkert út á það að setja að
G. Eyjólfsson hlaut þessa verð-
skulduðu viðurkenning fyrir g&fur
sínar, en ég fann að því að J. skyldi
ekki geta sagt frá þessu blátt áfram,
án þess að fara að hreyta úr sér ó-
notum og ósannindum til annara heið-
virðra manna, er betta mál snerti
ekki neitt.
Hvaða álit J. E. heflr á mér og
gáfum mínum, liggur mér I léttu
rúmi. Ég get hvenær sem er feng-
ið vitnisburð merkari og mentaðri
manna en Jóns Einarssonar, fyrir þvi
an ég sé heiðarlegur maður og það
eitt nægir mér. Þó J. E. bannsyngi
mér til eilífðar, fyrir heimsku, er
honum það velkomið. En hálf
undarlegt virðist manni það þó, þar
sem það kemur frá manni sem svo
vel er að sér að hann heldr að menn
„læri gáfur“ á skólum, og talar um
gáfur manna „ekki sem aðgengi-
legastar“. Eða manni sem er svo
skýrt hugsandi, að hann álítur það
eðli mannsins samkvæmara, að una
við það, er hann heflr enga (1þreyju“
til, heldur en að sækjast eftir því,
er hann þráir og langar eftir! En
sú samkvæmni! En það bull! Og
þetta er maður sem bregður öðrum
um heimsku!!
Hin lúalegu brígslyrði Jóns E.,
um að ég hafl unnið fyrir lífi mínu,
á æskulíð minni, með því að stunda
gripi, gera mér ekkert til. En þau
eru ósamboðin J. E., sem sjálfur
hefir verið mjólkurmaður og fjósa-
karl—án þess það hafl að nokkru
skert heiðnr hans. Þess háttar
brígslyrði ávinna þeim, er þau notar
fyrirlitning allra ærlegra manna og
verða þar af leiðandi ekki að tilætl-
uðum notum, enda eru þau sjaldan
notuð af öðrum en andlegum smá-
mennum. Islenzkir námsmenn hér
við skólana hafa sannarlega nógu
marga erfiðleika við að stríða þó
þeim sé ekki gert líflð leitt með því
að brígsla þeim um að þeir
nenni að vinna fyrir sér á heið-
arleganhátt. Auðvitað I þeim til-
gangi að gera lítið úr þeim er þessi
tilraun þó gerð.
Grein herra J. E. er auðsjáan-
lega rituð í þeim eina tilgangi að
svívirða mig persónulega og þó heflr
Jón Einarsfon aldrei kynst mér á
nokkurn hátt, naumast talað við
mig eitt orð. En J. E. heflr ef
til vill haldið að hann mundi
mega svívirða mig að ósekju
og ég mundi ekki gcta borið hönd
fyrir höfuð mér, en þar skjátlaðist
bonum stórlega. Ég mun verja mig
fyrir árásum hans eins lengi og ég
hef tækifæri og sé ástæðu til þess;
því ég kannast ekki við að J. E.
hafi einkaleyfi til að fara með ósann-
indi án þess þeim sé mótmælt.
Ég get sagt Jóni Einarssyni, að
Stúdenta félngið mun halda áfram
að gera það sem það álítur gott og
gagnlegt, hvað svo sem hann segir.
I. Bóason.
Hin fyrirhuga klæða-
verksmiðja
(sú fyrsta á íslandi).
(Eftir S.tefni.)
[Eyflrðingar héldn þing mikið á
Akureyri þann 4. Mai siðastl. til þess
að ræða uip stofnun klæðaverksmUju
við Glerá hjá Akureyri. Fundur þessi
var haldinn fyrir áskorun þeirra Aðal-
steins Halldórssonar og Snorra JóuS-
sonar. Fundurinn var fjölsóttur af
mestu og beztu framfaramönnum sýsl-
unnar , og setjum vér hér aðalágrip af
því sem þar fór fram, eins og blaðið
Stefnir, dags. 21. Maí skýrir frá]:
Aðalsteinn Halldórsson skýrði frá
utanferð sinni til Norcgs, sem hann
hafði farið til að kynna sér klæðaverk-
smiður þar. Auk þess, sem hann skýrði
frá munnlega, lagði hann fram áætlun
yfir kostnað við að koma upp verk-
smiðju, eins og hann hugSar sér hana
nú, og gerir sú áætlun ráð fyrir 80 000
kr. kostnaði til húsabygginga, véla -
kaupa og alls þar tilheyrandi, auk þess
sem þegar er til í tóvéluuum hér.
Kostnaður við rekstur verksmiðjunn-
ar er áætlaður 34,000 kr. árlega.
Þeir Aðalsteinn og Snorri hafa báði r
í utanför sinni og ferð kring um landið
leitað fyrir sérhjá ýmsum um hluta-
hlutafjárframlög til fyrirtækisins og
fengið góðar undirtektir hjá nokkrum
mönnum.—Þeir lýsa því yfir, að þeir
álíti tiltækilegast, að stofnun þessari
verði komið upp með hlutabréfum, sem
ekki séu stærrí en það. að menn almen t
geti keypt þau.
Fundurinn ákvað:
1. Að stofnað skyldi hlutafélag til að
kotna verksmiðjuuni á fót.
2. Upphæð hvers hlutabréfs skal 'vera
50 kr.
3. Kosin nefnd til að semja frumva rp
til reglugerðar fyrir stofnunina, er
lagt skal fram á væutanlegum
stofnfundi .8. Júní næstkomandi:
kosnir voru:
Sýslum. Kl, Jónsson,
Aðalsteinn Halldórsson,
Snorri Jónsson.
Á fundinum fékst í loforðum lðOOOkr .
Fundi slitið.
Stefán Stefánsson. Fr, Ktistjánsson.
Fundur þessi var fámennur af þeirri
ástæðu, aðeigi var boðað alment til
hans, þar eð forgöngumennirnir álitu,
að réttara væri fyrst að hafa tal af að
eins nokkrum mönnum, en svo síðar
að efna il almenns fundar, til að setja
fyrirtækið til fullnustu á stofn, og er sá
fundur ákveðinn 8. Júní næstk. sam-
kvæmt fundargerðinni og auglýsing u
hérí blaðinu.
Eins og fundargerðin ber með sé r,
voru mættir nakkrir af helztu mönnum
bæjarins og úr næstu sveitum. Allir
létu einhuga í liósi mjög mikinn áhuga
á þessu máli, og nöfn þeirra eru full-
komÍD trygging fyri: þvi, að hér er ekki
um neinn hégóma að ræða, heldur um
mjög þarflegt framfarafyrírtæki, som
nútiminn hemtar að som fyrst sé sett á
fót.
Það er sorglegur vottur um mennin g
arleysi vort íslendinga, að vér látu m
efniyörur (Raastof) vorar ýmist óno t-
aðar, eða seljumþær óunnar út úr land
inu fyrir lítið verð. Þannig seljum vér
ull vora næstum alla óunna, eða þeg ar
bezt gerir, að vér tætum úr henni mjög
ósmekklegan og illa frá genginn prjóna
saum, sem enginn vill gefa hálfvirði
fyrir. Þegar nágranna þjóðir vorar
eru búnar aðvinna úr henni smekkleg
klæði í verksmiðjumsínum, þá kaupum
vór þau dýrum dómum af þeim aftur,
Fyrir nokkrum árum var farið að
senda ull héðan til tóskapar í hinar
norsku verksmiðjur, og fer það stöð-
ugt vaxandi og nemur mörgum tugum
þúsundum kr.’árlega. Þatta bendir á
það, að heimilisiðnaðurinn fullnægir
als ekki þörfunum, hvorki til þess að
framleiða nógu mikið af fataefnum, nó
heldur til þess, að gjöra þau þannig úr
garði, að þau verðinotuð í betri flíkur;
og en fremur bendir þaðá, að vórerum
furðu lítilþægir, að gjöra oss það að
góðu, að borga öðrum þjóðum stórfó
fyrir vinnu, sem vér getum sjálfir svo
hæglega af hendi leyst og haft þar allan
hagnaðinn af.
Hinar aorsku verksmiðjur eru flestar
mjög arðberandi fyrirtæki, og eru þær
þó nu siðustu árin orðnar of margar til
að hafa nægilega atvinnu. Margar af
þeim eru drifnar af gufuafli, en hér
hjá oss er vatnsaflið rétt við hendina,
og þarf mjög litlu til að kosta að ná
því fullkomlega á sitt vald, og er því
enginn samjöfnuður á, hvað það er ó-
dýrara en gufuaflið.
Súmir munu nú kanske ætla að
hinar norsku verksm ðjur séu búnar að
leiða að sér viðskiptastraumin hóðan,
og að ekki sé til neins fyrir okkur að
keppa við sklkt ofur efli. Vérsjáum ei
að þetta só svo hættulegt, því geti inn-
lend verksmiðjd unnið fyrir sama verð,
og jafn góða vöru, sem engin ástæða er
til að efa, þá getum vvér eipi fecgið af
oss, að ælta landa vora þau lítilmenni
að þeir gangi fram ?hjá innUnliijtofn-
un til þess að hjálpa npp á Norðmenn
nnð peninga.
En jafnframt því sem hinar norsku