Heimskringla - 26.09.1901, Blaðsíða 2

Heimskringla - 26.09.1901, Blaðsíða 2
 HEIMSKBINGLA 26. SEPTEMBER 1901. Reimskringla. PUBUSHBD BY Tiw Heimskriagla News & Publishing Co. Yerð blaðsins í Canada og Bandar.$1.60 um 4rið (fyrirfram borfcað). Sent til fslands (fyrirfram borgað af kaupenle um blaðsins hér) $1.00. Peoingar sendist i P.O. Money Order, Uegistered Letter eða Express Money Order. Bankaávisanir & aðra banka en i ^innipeg að eins teknar með affðUpm. B. Ií. Baldwlnson, Editor & Manager. Offioe : 547 Main Street. P O BOX 1283. Hinn nýij forseti| Bandaríkja. Theodore Roosvelt er fæddur í New York 27. Október 1858. Hann er af Hollenzkam ættam. Faðir hans, sem dó 1879, var um mörg ár mjög merkur maður í flokki republ- ikana, og frá honum erfði hinn nýji forseti sínar pólitisku skoðanir. Hann fékk mentun sína í Harward háskólanum, og var talinn í fremri röð nemenda fyrir gáfur sínar og á- stundnn við námið. Hann útskrif- aðist frá Harword árið 1880, og fór þá að stunda lög í Columbia háskól- anum. Árið eftir var hann kosinn tU þingsins fyrir 21. deildina f New York borg, og gerðist brátt atkvæða mikill í þinginu. Árið 188« sótti hann um borgarstjóraembættið í New York, en varð undir í þeim kosn- ingum. Þrem árum síðar fékk hann embætti undir Washingtonstjórn- inni, og hélt því embætti til 1895, þá varð hann umsjónarmaður lög- regluliðsins í New York, og sýndi þar mikla rögg af sér í því að bæta alla lögröglu þar í borginnb J Þessu embætti hélt hann í 2 ár og varð þá aðstoðarritari í sjóliðsdeildinni í Washington, undir stjórn McKinJeys. Þegar stríðið við Spán byrjaði sagði hann þessu embætti af sér og mynd- aði sérstaka riddaradeild og gerðist foringi hennar og barðist í Cuba. Ástæðan sem hann gaf fyrir því að segja af sér embætti til þess að fara í stríðið, var sfi, að hann hefði átt eins mikinn þátt og nokkur annar mað- ur í að hefja þetta stríð, og þess vegna áliti hann ranglátt af sér að sitja heima en ætlast til þess að aðrir héldu uppi ófriðnum. Enda var hann einhver hugrakkasti maður sem Bandaríkin áttu í því stríði. Að afloknu stríðinu var hann kosinn rlkisstjóri í New York árið 1898, og var það þá alment viðurkent að það uæri síðasta trappa í stiganum til forsetatignarinnar, sem allir bjugg- ust við að hann mundi fyr eða síðar hreppa. Enda var hann kosinn varaforseti Bandaríkjanna við næstu almennar kosningar þar á eftir Hinn nýi forseti er fræðimaður mikill. Hann hefir ritað nokkrar bækur, og fræðigreinar í amerisk tímarit. Hann er starfsmaður mik- ill, hreinskilinn og einbeittur, og þvi mun óhætt að vænta þess að stjórnarathafnir hans stjórnist af beztu vitund og þekkingu, og að hann sýni sig að vera hæfan eftir- mann hins látna McKinley. Mr. Roosvelt er 43 ára gamall. og er sá yngsti forseti sem stjórnað hefir Bandar í kj unum. Bút'ræðileg mentun. Alþýðuskólakenslan í þessu landi, eins og allar starfs- og fræði- gretnar, er háð sífeldum breytingum og umbótum. Fyrrum var skrift, reikningur og lestur kensla talin full- nægjandi mentun fyrir hvert það barn sem ekki vur fyrirfram ákvarð að til þess að ganga háskóiaveginn. Síðar var bætt við þessar einföldu námsgreinar ýmsu því, er áður var kent að eins i æðri skólum, svo sem málfiæði, sögu, landafræði, flatar- málfræði og bókstafareikni jgi, við þetta var svo s'ðar bætt, söng, upp- dráttarlp .t og heilbrigðisfræði, grasa- fræðiogöðium slíkum námsfögum. Einatt var hægt og álitið nftuðsyn- legt að bæta við ný um námsgrein- um, og einatt var og er aukið á námsþol barnanna, og því verður ekki neitað að þau ná allsæmilegri mentun í aðþýðuskólunum. En spurningin heflr vaknað um það meðal fræðimanna hvert þetta sé i raun réttri sú heppilegasta menta aðferð. Því er haldið fram að lestur og skrift og almennur reikningur, séu í raun réttri engar mentagreinar, heldur nauðsynleg undirbúnings- skilyrði til þess að geta notið ment nnar og lærdóms. Það er og sýni- legt að allar þær bóknáms menta- greinar, sem kendar eru i skólunum^ hafa það í för með sér að gera ung- lingana ófúsari til líkamlegrar vinnu, eftir að náms&runum er lokið, heldur enn álitið er að æskilegt væri. Þeim hætti of mjög við því, mörgum hverjum, að seilast í þau verk sem fínust eru og léttust, en forðast í lengstu lög að taka nokkuð það fyrir sem heitið geti strit- eða líkamleg vinna. Þess vegna fiefir því verið hreyft að heppilegt mundi vera að kenna á alþýðuskólum lands- ins, undirstöðuatriði til ýmsra hand iðna og einnig undirstöðuatriði bú- fræðinnar. Og hvortveggja þetta heflr verið reynt á stöku stöðuin og gefist vel. Þyí er haldið fram að rétt sé að leggja áherzlu á að kenna barninu það sem líklegt sé að koma því að mestum notum í tramtíðinni, og í þessu Mnaðarlandi, sem heflr milliónir ferhyrningsmílna af frjóf- samasta akurlandi sem fáanlegt er í heiminum, er það talið nauðsynlegt að haga skólanámi ungmenna þann- igað þau fráfælist ekki að stunda laudbúnað eða aðrar atvinnugreinar, sem útheimta líkamlegt erfiiði, þeg- ar þau koma úr skólunum og fara að taka þátt í lífsstarfi þjóðariunar upp á eigin reikning. En þessu verður bezt framgengt með því að innræta þeim virðingu fyrir vinnulýðnum og göfugleika vinn- unnar, og veita þeim á skólunum, að svo miklu leyti sem því verður viðkomið, verklegar æíingar í þess- um greinum. Því er og haldið fram að slíkar verklegar æflngar, ásamt því að þær vekja hjá barninu þekkingu á þeim og í mörgum til- fellum löngun til að stunda þær, hafi ennfremur það til ágætis sér, að skerpa þau við bóknámið. Áður fyrrum var landbúnaðarstaðan höfð i fyrirlitningu ,ef svo mættí segja, af þeim sem gengu menta- eða verzl- unarveginn, og menn keptust um að gera alt annað en bændafólk úr börnum sínum, og af þeirri hugsun er það sprottið að fólksfjölgun í borgum og bæjum er langtum örari en út á landsbygðinni, því að ungl- ingarnir utan af landjnu sækja inn í bæina og borgirnar meira en borgar- bömin sækjast út á landið. En með vaxandj mentun og þekkingu er það æ ljósara, og nú al- ment viðurkent, að landbúnaðurinn krefjist eins mikilla vitsmuna og hættleika ein og hver önnur fræði- grein, að hann sé í sannleika ein stór og áríðandi fræðigrein, og að það sé þess vegna eins nauðsynlegt að byrja þá kenslu strax í barna- skólunum, sem undirbúning undir frekara nám síðar á lífsleiðinni, eins og lestur og skrift séu nauðsynleg undirstöðuatriði tii annars og æðri lærdóms sfðar. Fyrirmyndarbú ríkisstjórnar- innar í Canada og búnaðarskólar í hinum ýmsa austaii fylkjum ríkis- ins eru mjög vinsælar stofnanir, og vinsældir þeirra vaxa með ári hverju eítir því sem nytsemi þeirra kemnr betur í ljós. Það er því óhætt að fullyrða að það yrði alment vinsælt hér í landi að auka búfræðikenslu við aðrar námsgreinar I alþýðuskól- unum, og það má telja vlst að slík keusla hefði hinar beztu afleiðingar á nemendurna, engu síður en aðrar námsgreinar sem þar eru kendar. Ódýrt rafafl. Menn hefir um fieiri ár dreymt um möguleikann á því að knýja megi alskyns verk- og iðnaðarvélar með rafafli írl fjarlægum stöðum, þar sem hægt vari að framlíiða það með vatnskrafti, og án eldsneytis, og það þótt framleiðslustöðvar þess væru í mörghundruð mílna fjar- lægð frá aflsuppsprettunni ,og á slðari árum heflr mikið verið iitað um þetta mál, og því haldið fram að Niagarafossinn gæti tiamleitt nægi- legt afl til þess að knýja allar vinnu- vélar í neðri Canada og I austur Bandaríkjunum. En enn þá hafa fáar tilraunir verið gerðar til þess að koma þessu f framkvæmd, á- stæðan fyrir þessu er óttinn fyrir að svo mikið af aflinu tapist í flutn- ingnum, að aflið fyrir þá sök yrði dýrara en það ætti og mætti verða til þess að fyrirtækið borgadi sig. En nú hefli það verið sannað að til- tölulega lítil upphæð afls þess sem sent er með þráðum yfir langan veg, þarf að tapast í flutningi. Eitt dæmi þessu til sönnunar er það, að bærinn Los Angeles í California knýr nú verkvélar sínar með rafafli sem fram- leitt er í árgili nokkru f 125 mílna fjarlægð frá bænum, en tap það á aflinu sem verður við flufcninginn er talið 5%. Félag það sem framleiðir afl þetta var myndað fyrir að eins nokkrum mánuðum, en svo mikið heflr það unnið á þessum stutta tíma að bærinn ber nú alt annan blæ en hann áður gerði. Strætisvögnum bæjarins er nú rent með afli þessu, og bærinn er lýstur með þvf, og mörg hus eru nú hituð með aflinu, auk þess sem það knýr verkvélar í verksmiðjum bæjarins. Ymsar til- raunir hafa að vísu áður yerið gerð- ar í Bandaríkjunum til þess að lýsa og hita borgir og knýja vinnuvélar í þeim, en þetta er fyrsta tilraunin svo oss sé kunnugt, sem gerð heflr verið til þe3s að leiða aflið svo langa leið, 125 inílur vegar. Það er vert að geta þess að vöxtur félags þessa, sem nú er að bæta tveim milliónum doll. við höfuðstól sinn til þess að geta starfað á líkan hátt í öðrum borgum landsins, heflr orðið í trássi við öflugustu samkepni annarafélaga, einkanlega olíufélögin, sem seldu eldsneyti sitt, óhreinsaða olíu, fyrir 40c tunnuna, en tvær tunnur af olíu eru taldar jafngildi 2000 punda af kolum. Eftir þes3U er svo að sjá sem rafaflð sé selt fyrir lítið meira en einn tólfta part af því sem það mundi kosta að framleiða jafnmikið afl með kolum, sem þó kosta ekki meira en $9.00 tonnið þar f borginni. Það var Thomas Edison og Mr. Ensign sem stóðu fyrir byggingu als þess útbúnaðar sem hafð ur er til fram - leiðslu þessa rafafls sem notað er í Los Angeles. Torontobúar sem eru að eins 85 mílur vegar frá Niagarafossi, eru nú í undirbúningi með að nota afl fossins til þess að lýsa og hita borg sína og til að reka iðnað borgarbúa þar. Winnipeg hefir hugsað um að fá þetta afl frá Rat Portage, þar sem hægt er að framleiða það með litlum kostnaði. En enn þá heflr þetta ekki komist í framkvæmd. Það er Iíklegt að reynsla Los Angeles búa hafl þau áhrif að flýta fyrir fram- kvæmdum hér í Canada f þá átt að taka upp notkun þessa afls í stað framleiðslu þess með kolum, sem hér eru dýr í samanburði við það sem þau kosta vfðast annarstaðar f Ameríku. Kostnaður við kon- ungsvald Breta. Brezka þingið heflr veitt í síð- ustu fjárlögum, ákveðið Árs tillag til viðhalds hinni konunglegu fjölskildu og hirð konungsins. Brezkum blöð- um þykir aðallega tvent einkenni- legt við þá fjárveitingu, 1. að hún var ekki hærri en raun heflr á orðið og 2. að fjárveitingin mætti ekki meira mótspyrnu f þinginu, heldur en athvæða greyðslan sýndi að varð. 37b atkvæði voru greidd í þinginu um þetta mál. 309 voru með stjórn- inni og veitingunni en 67 á móti. Mótflokknrinn voru mest írskir þing- menn og þeir sem fylgja Mr Labouc- here að málum. Hann er ritstjóri að útbreiddu blaðí í Lnndúnum og heflr í mörg ár haft á móti því að svo miklu af fjé þjóðarinnar væri varið til viðiialdskonungsfjölskyld- unni og hirðinni. Kveður fé því mundi betur varið til annars þarf- legri fyrirtækja, til framfara J jóðar- innar. En þingið gat ekki fallist á þessa skoðun og veitti því það fé sem stjórnin bað um, þar af eru $2,350,- 000, til konungsins, og $850,000, fyrir Drottninguna, og $190.000 fyrir hvert af böruum þeirra,þessutan veitti þingið áframhaldandi Árs styrk til u Vit eða vaðall. —Ljóða-bréf.— II. EFTIRKÖST u allra syskina konungsins, sem nem- nr$365,000 á ári. Þessutan er veitur ársstyrkur til frændfólks hinnar látnu Vitoriu Drottnfngar, svo að öll veitingin nemur $3,230,000, en það er $335,000, meira en nam árlega útgjöldunum á ríkis Árum Victoríu. Þessi 3| milion Dollars árlegu útgjöld í sambaudi við konungsvald Breta sóma sér vel f samanburði við útgjöld annara Evrópu þjóða til líkra þarfa, eins og aést af eftirfylgjandi Ríkja útgjöldum. Rússland Þyzkaland Austria .. England ítalia .... Frakkland Spánn Belgia .. Saxony .. Bavaria .. Svíaríki .. Portugal Holland .. Danmörk $13,751,000 ;3,929,825 3,625,000 3.230,000 3,210,000 2,130,000 1,850,000 1,375,000 940,000 700,000 650,000 400,000 330,000 330,000 Það var búist við að Edward konungur mundi biðja um 3 millionir Dollars á ári handa sér sjálfum þótt móðir hans hefði ekki raeira en 2 millionir pví að Wílliam konungur frændi hanns hafl 2| million Árs tillag fyrir 65 árum þegar peningar voru dýrari en þeir eru nú á dögum, og þegar útgjöld konungs voru miklu minni en þauerunú á dögum. Þess utan hafa ríkiseignar þær sem konungar Breta höfðu fyrrum allar intektir meira en tvöfaidast í verði Blðan Árið 1837 þegar Victoria Drottning seldi þær í hendur iíkis- sins fyrir 2 million Dollars árstillag og loforð þingsins um að leggja ríf- legan lífeiritil barna hennar. Hreinn ágóði af þessum eignum var í fyrra $2,125,000, þessar eignir hafa frá fornöld ætlð verið taldar eign ríkis- stjórans fyrir lifstíð, hver sem’hann heflr verið, og eru því nú eign Ed- wards konungs, sem hefir selt þær í hendur ríkisins, þar til næsti stjórn- ari tekur við völdum, fyrir $2.300, 000 á Ári. En hann eíns og fyrri ríkistjórar áskilur sjer þess uían inn- tektir af Lancaster hertogadæminu bem nema $300-000, á Ári, og fyrir Son sinn,—Rikiserfingan; inntektir af Cornwall hertogadæminu, sem talin heflr verið llfstíðareign Ríkis- erflngjanna I meira en 300 Ár, þess- ar inntektir nema nú $310,000 á Ári. Með þeim $190,000 sem rikiserflng- in fær árlega úr ríkissjóði; heflr hann þvi um hálfa million Dollars á Ári. Að þvl er snertir inntektir konugs ins þá er mestur hluti þeirra ætlaður til viðhalds hirðinni, kaupgjald þjóna og viðhaldsríkis hallanna, t. d. eru $629,000 ætlaðir til kaupgjalds þeirra er konungur heflr I þiónustu sinni Qg er sú upphæð $31,000 lægri en meðan Victoria rjeði ríki: til ann- ara heimili3 þarfa eru ætlaðir $965,- 000. Fyrir þessa upphæð verður konungur að halda Tíu konunglegar hallir, Windsor, Buckingham St. James, Hampton Court, Osborne, Balmoral, Sandringham, Kensington, Clare Mount og Frogmore kastalana, og einhverjar fleiri stofnanir. En fvrir viðgerðir og húsbúnað við þessa Kastala veitir ríkið sérstaka árs upp hæð sem nemur $100,000 og þess utan eru konungi veittir $66,000 á Ári til gjafa handa fitækum og ríkum og til að eftirlauna þjóna slna, eða fyrirrennara sína. En laun konung- sins, eeui !:ann má nota eptir vild og þarf ekki að gera stjórninni grein fyrir eru $850,000 á Ári. Kæri Hnýainn minn, til mín Miðinn spurning benti: Hvert að bréflð það til þín Þyrði sjá á prenti ? Ekki þarf I það að sjá, Þér ég aftur gegni: Ég er bóndi, alt mitt á Undir sól og regni. Þó að einhver þyktist mér Það er smátt í tapi; Veður-áttin aldrei fer Eftir manna skapi. Mér var, lagsi, aldrei um Eiga nokkru sinni Málsverð undir embættum Eða lýðhyllinni. Bónda-manni’ er bótin sú Við breetum skrauts og náða: Fleðuskapinn heima-hjú Haun þarf sízt að ráða. Eins um hitt, hvert ókvíðinn Eg sé við þá prentun, Sem þó skorti skilyrðin: Skólaganginn—mentun. Örðug verður úrlausn hér, Illa stend að vígf— Hálf-sannleikur oftast er Óhrekjandi lýgi ! Það er satt, að mentun mér Mislögð víst er fengin; Ef við hámark hana ber Hún er næstum engin. En ef þú ert aðgætinn, Á þó minna beri Sérðu víðar, vinur minn, Vondan brest í keri. Hámentaða virðum vér Vora lærdóms-hróka, Sem eru andlegt ígulker Ótal skóla-bóka. Þitt er mentað afl og önd eigir þú fram að bjóða: Hvassan skilning, haga hönd, Hjartað sanna’ og góða. Frá þvl rnarki manninn þann Ég mentaðastan dæmdi, Flest og bezt sem var og vann Það vönduðum manni sæmdi. En I skólum, út’ um lönd, Er sú mentun boðin. Fátt er skeytt um hjarta’ og hönd, Hausinn út er troðinn. Jafnvel þessi stefnan sterk Stundum hafnast illa. Það kvað undur örðugt verk Ýmsra koll að fylla. Öll er I molum mentun enn. —Um mlna ei ég senni— Hitt er fjandi’ að færir menn Flaska líka’ á henni. Eg gat hrifsað henni af Hætið sem ’ún vék mér Meðan Lvinn makrátt svaf, Meðan Kœti Iék sér. Hér er ei gert hver gildi meir’— Góð eru bæði skæðin ! Þarna las ég líkt og þeir, Lærði sömu Frœðin. Hindra mig ei þarf frá því Þar um rétt að segja, Þó viti ei stofninn Eos í Né anno kunni’ að beygja. Eins fanst þér það illa mist Út úr þulu minni: Ég hef ei með ljóðskáld-list Lætt inn skoðanlnni, Eins og helztu hirðskáld þln! Hátturinn sé svo prúður— Ég er ekki, elskan mln, Andlegra sálma trúður. Lístin sumra lýti ber Frá litilmensku’ og flelra— í verki þess sem óheill er Æ er nokkur feyra. Svo var þarna enn þá eitt Á sem varst þig steyta : Það sé ætíð ofur leitt Öllu svona’ að neita. Sástu’ ei, kæri, /;versu fer Hverri sannleiks-leitun ? Meira’ en helfdn all jafnt er Á ósannindum neitun. Þegar grey, um géð sitt þvert, Góðu’ af ótrú heita— Þá er aldrei einkis vert Upphfitt voga’ að neita. Se nast yóru sorgarmörk Sfir, á þínu spjalli: A!t sé líttð eyðim'jr.í Ef að gol i í falli. í ekkert háleítt höggvum skarð Hugmynd forn Þó rými. Hrundi sól þá hún ei varð Höfuðið á Mfmi ? Þó að heimur hnigi að Hinu sem ég skrifa Við myndum halda við fyrir það, Að verða menn og lifa. Þetta gott og gilt ég tel: —Guðfræðin er búin— Hagnaðslaus að vilja vel Verður hreinust trúin. j Ef þig fýsir fólksins að Farsæld nokkuð hlynna, Legðu hiklaus hönd á það— Heitust bæn er Yinna. Þór er svarað—þú heflr spurt— Það er nóg að sinni. Sé það, kæri, kalt og þurt Kveiktu’ í pípu þinni! Fimtugir eí ernm enn; Oss er nægur tími, Sem landsins frægu listamenn, Að liggja’ á bæn í rími. Sá er flestu lítið lið Sem liflr til að hika. Mér er yndi’ að ýta við Öllu’ og sjá það kvika. Njóttu góðs—um gráð og lönd Goð og menn þér eiri Bróðir. Þér I bráða-hönd Bögur legg ei fleiri. Stephan O. Stephansson. Úr bréfi til ritst. Heimskr. Góði vin: — Fyrir hér uð bil ári síðan voru smaladrengir Mark Hanna all ill- yrtir út af því að ég nefndi flokk þeirra 1(konungssinna“, af því mér fanst það skiljanlegra en einhver ný- gerflngur yfir orðið „Imperialism “, því vel að merkja, smalarnirog mál- gögnin létu sem sér velgdi við orð- inu ,,Empire“, þeir slógu um sig með bókstafnum, en gættu ekki að andanum, gleymandi auðvitað hinni gömlu framsögn að t,andinn lífgar en bóksrafurinn deyðir“, En rétt nýverandi helirenskur rithöfundur einmitt sannað mína staðhæflng, að Hanna veldi væri einveldi, konungsveldi í anda, ef ekki eftir bókstafnum. Mr. Sidney Brooks skrifar gagnr ý nisr i tger ð yfir stjórnarfar Bandaríkjanna I „The Forthnightl y Review“. Meðal annars segir hann: „Það heflr verið ályktað af æðsta dómstól Bandaríkjanna að fáninn og grundvallarlögin fylgist að, þjóðin er bæði lýðveldi og konungsríki (empire), allir menn þjóðarinnar undir hinum stirnda fána eru ekki Iengur jafnir eða frjálsir, sumir eru borgarar (citizens) en aðrir eru þegnar (subjects). Fyrir fimm árum síðan mundi engum Bandaríkja- manni hafa komið til hugar að flagg- ið og grundvallarlögin væru að- skiljanleg, þeir trúðu því allir að hvar sem annað væri hlyti hitt að fylgja. En nú heflr reynslan sann- að hið gagnstæða.11 Þetta er þá vitnisburður þessa enska rithöfundar, það er litlum efa bundið að eitthvað af hinnm leigðu málgögnum tekur þenna náunga í hnakkann, því mörg þeirra þykjast hafa megnan viðbjóð á orðinu kóngs- rlki eða konungrveldi (empire). En hvað sem þessi málgögn kunna að gala, þá breytir það ekki hið minsta sannleikanum, sem er, að vér höfum eins mikinn rétt til að kalla land vort konungsveldi eins og Bretland hið mikla heflr, vér fylgjum Bretum nákvæmlega í öllu því er ég álít miður fara, en virðum að engu þeirra góðu framkvæmdir. Vér fylgjum Bretum nákvæmlega I því að drepa niður lýðveldisþrá þjóðanna með báli og brandi. Það er satt, vér höfum ekki krýndann konung, en vér höfum níu háyflrdómara, sera halda Iífstíðar- embætti, ef þeir hegða sér nokkurn- vegin heiðarlega. Þessir níu herrar hafa mörgum sinnura meira vald en Játvarður sjöundi hettr yfir Eng- landi, og þó lávarðadeildinni sé lofað að vera á hlið konungins, þeir geta eyðilagt öli verk sameinaða þings- ins, þeir geta ályktað að Iög séu dauð og ómerk I einu tilfelli og í sömu andránni gildandi í tilíellum af sömu tegund, eða þá að lögin séu igildandiað sumu leyti, en að öðru I

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.