Heimskringla - 15.05.1902, Blaðsíða 3

HEIMSKRINGLA 15. MAÍ 1902.
valdinu, híin kemur þar fram enn
öflugri, sem þrá eftir jöfnu fjelsi
fyrir alla (yfirráðum allra.)
Heimspekileg anarkism nútím-
ans telur faðerni sitt til Frakklend-
ingsins Proudlions og hafði upptök
sín sem takslag á eftir fornri harð
stjórn. Hann framsetti fyrstur þessa
kenning sem ‘ ism” með ofsafullum
og kröftuðum orðatiltækjum, en það
varð verksvið Rússans Bakunin að
fullmynda hana og vfnna henni út-
breiðslu.
Heimspekileg anarkism horflr
fram í tímaun, hún byggir ekki á
valdi heldur á mentun mannkynsins.
Að sönnu býst hún við miklum bieyt-
ingum á fr&mþróunarferli þjóðfé
lagsskipulagsins, er muni færast nær
og nær hugsjónum hennar. Hún
treystir þvf að flóð þau. sem nú eru
stffluð af þekkingarleysi og harð-
sfjórn, muni smátt og smátt brjóta
garðana og skola burt þvf óhreina
og óhafandi, alt eins og flóð Barbar-
anna(Gota og Húna)flæddi yfir Róma
veldi oy ruddi um koll lögum og
reglu. En Þrátt fyrir það gat risið
upp nýtt skipulag. Þannig hugsa
anarkistar munir fara fyrir núver-
andi skipulagi, að eins muni sá mun-
ur verða á því, að flóð það er þeir
spá fyrir, muni koma að innan frá
hjartarótum þjóðanna sjálfra, en
ekki að utan, sem á þeim dögum—
uppreist sú, er Macauley spáði að
kæmi frá þeim undirokuðu—skrfln-
um.
III.
Þessar kenningar eru án efa
saklausar, sem slíkar, en vei! Hug-
sjónir geta oft snúist upp í athafn-
ir og verið misskildar. Hugsjónir
og kenningar geta haft gagnstæð
áhrif við það, er f>ær kenna; á þá
er ekki kunna að hugsa, og þá snú-
ast þær upp f athafnir, er svfvirða
sitt eigið faðemi. Heimspeking-
ar skilja það að hugsjónir falla
elgi frá henni til jarðar (verða eigi
framkvæmdar) f dag eða á morg-
un. En til allrar ógœfu vantar
fjölda manns gáfur til að sjá
fram f tímann. Þeir hugsa á
þessa leið: Ef Anarkism er full-
komnasta skipulag, þá látun oss
hafa það strax! — Lftt mentaðir
menn snúa anarkista kenningum
upp í stefnuskrá og reyna að fá
f>ví framgengt nú þegar.
Þannig tapast hinn nauðsyn-
legi undirbúningur með lögum og
reynzlu að ná betra skipulagi og
menn vilja þjóta inn í þúsund ára
friðarrfki á augnabliki.
Að koma hugsjónalegum um-
bótum frarn i verki, er ætfð hættu-
legasta atriðið. Það sýndi franska
stjómarbyltingin. Flokkur af
hugsjónarfkum mannvinum stóð
óttasleginn og horfði á hryðjuverk
þau er unnin voru. Þannig skildi
alþýðan hinar aðdáanlegu kenning
ar þeirra um frelsi, bróðemi og
jöfnuð.
Ofbeldi og hryðjuverk fylgja
anarkism, sem öllum hugsjónaleg-
um kenningum, sem eru á undan
tímanum, eða fyrir ofan þekkingar
stig alþýðu. Sé anarkism prédik-
að af þekkingarsnauðum og van-
stiltum mönnum undir hörðu og
ranglátu stjómarfari, þá hlýtur það
að vekja hróp, er þannig hljóða:
Niður með stjómina! Niður með
öll lög!
Því er og Ifka svo háttað hjá
oss, mitt á meðal vor eru þekking
arlausir og jafnvei sturlaðir menn,
als ófærir til að skilja og skýra
hugsjónir Anarkista.
Félagslifi voru stendur ógur-
leg hætta af f jölgun þeirra, sem
ófærir eru til að taka f>átt í ment-
uðu skipulagi. Ölmusumenn,
fiakkarar (tramps), truflaðir menn
og afbortamenn, verðafeður kom-
andi kynslóðar og þannig vex upp
í heiminum kynþáttur, er ,ber i sér
sæði hugsunar og sjúkleika. Frá
þeim flokki koma sfðan fremjend-
ur alskyns glæpa og hryðjuverka.
þeirra vanstilta skapferli, óhindrað
af siðferðis tilfinningu, æst af ó
frelsi og harðstjórn, ranginduni og
böli, gerir Þá að morðingjum
þeirra manna, er þeir í bræði sinni
kenna um öll rangindin og ófrels-
ið.
Seinni tíma menning hefir
skapað sjúklinga f>á, sem kallaðir
em “Cranks“ (hálfsturlaðir). Þeim
er lfkt hát.tað og flökkurunum, að
pví leyti að f>eir geta iðulega snú-
ist upp í morðingja. Frægur geð-
veikisfræðingur hefir sagt, að þús-
undir manna gengju sem írjálsir
menn á strætum borganna, er ættu
að vera lokaðir inn á geðveikisspft-
ala. Það er heldur eigi langt sfð-
an að sá sjúkleiki lagðist á fjölda
þessara hugsunarsjúklinga, að
myrða presta borgarinnar New
York, sem ég meðal annars hefi á-
stæðu til að hafa minnisstætt. Að-
gætið svip vesalinga þess er myrti
forsetann, og yður mun skiljast
hið sálarlega efni. er f>essir menn
era skapaðir af í sae bandi við
kenningar byltingamanna. Með
slfkum mönnum kemst hálfvita-
æði byltinga anarkista í fram-
kvæmd.
* Enn fremur er anarkism bylt-
inga alda vakin af ófrjálsu og órétt-
látu stjómarfari, er útbreiðir ör-
byrgð. sjúkdóma, ódygðir, afbrot
og óteljandi vandræði og misrétti.
Þetta kveikir eld í sálum hinna ým-
islega sjúku manngarma, og breyt-
ir draumsjúknm æskumönnum f
morðingja, er segja um leið og
þeir fremja morðið: “Eg hefi gert
skyldu mfna”. Þannig em fól
f>essi æst upp á móti núverandi
skipulagi, og þar af leiðir að fagr
ar, ogf sjálfu sér saklausar, hug-
sjónir virðast kenna vitfirringsleg
morð og nfðingsverk.
(Niðurlag næst).
Aðsent.
HEILRÆÐI.
Fleipur verst ei forsmá
Fíflin settu traust á.
Lævísinni lof tjá
Lestu bara “Dagskrá.”
Hleri stattu æ á
Eyra legg við hvern skjá
SERSTOK KJORKAUP
Uin 50 karlmaana alfatnaðir úr b'eztu ull og vel frerðir, æeð gróðu
fóðri, veniuleut verð er en tíl að losa þessi fatnaði frá eru
þeir nú seidir á #18 OO Komið strax. sern þurfið tvð fá eóð fðt
Euinifrer nóy til af Tw'ed fötum; veojalefia seld fyrir $8 00. $9 00
oit 41.00; uú á #S 50 — Agaetir hattar fyrir #1 50, Nýjir Fedora
hattar #1.85. #1 50 o.r i:pp í #5 OO.
Nýjar skyrtur oíí hálsbðnd.—Bláir Serge fatnaðir einunstis #0 OO,
á({*t tegund.—Sérstakur afsláttnr gefiun á drenjrja og barnafötum
þenna manuð.—Það margborftar sig að sjá okkur í
PALACE CLOTHIW STOKK - 485 Main 8t.
G. C. LONG,
Mikill verður þú þá,
Það sést bezt af “Dagskrd.”
Seg ei neinum satt frá
Sæmd þfn aukast kanu þá
Lasti austu 1/ð á,
Lastinu klestu í “Dagskrá.”
Helgi svip þig sett á
Samviskunni bæg frá
Hræsnin gagna helzt má,
Hrósaðu J>ér, og “Dagskrá.”
Heimsknm grönnum hrós tjá
Heiðarlega forsmá
Sérhvem kasta saur á,
Sem ei lofar “Dagskrá,”
Annars feilum að gá
Aldrei þínum seg frá
Lát þér verða lífsþrá
Lastmælin f “Dagskrá.”
S.
Þú ert raaður þótt þú látir
minna.
Þú hrós-greina snýkir. sem hól-
smjaðri ant—
og hirðir (>á margtugðu bita.
Með atvinnu fordóm þú gengur
svo grant
f gráleikni, að þeim sem að strita.
þá illkvitnis slefsagna verður þér
vant,—
sem virðist f>ér best hent að rita,—
með saurreku s*;rax ertu kominn
á kant,
og kastar, sem fól, milli vita.
Þú nfðist á föllnum, og bítur og
berð,
Þó bitinn af höggtönnum sjálfur,
og blóðgar á konum þitt blýdeiga
sverð,
þú brigslyrða hamskiftings álfur,
sem hringsnýst á ramviltri hug-
sjóna ferð,
með hrokafult óðmælgis gjálfur.
Á alþjóðar metum er vigtað f>itt
verð,
þú vankaði, mann-ýgði kálfur.
Z.
ÞAKKARÁVARP.
Þegar ég undirskrifuð tnisti raanninn
minn. Björgólf Vigfúason, 13, Jau. þ.
á.. þá urðu marftir af samlöndum mín-
um til að rétta mér hjálparhðod 1 mín-
um erfiðu kringumstaeðum. Og ril g
þar fremst telja þau heiðurshjónin Þor-
stein Þorkelsson kaupmano og konu
hacs. sem ötullega gengust fyrir þvi,
að samskot voru gerð á meðal ísl. o»r
og fjaer, sem námu $49.að mestu í pen-
ingum. og þar að auki gáfu hjóninmér
upp skuld, sem ég var í við þau, $6.—
Samlagðar gjafir til mío urðu því$55.
—Af því ég hefi ekki feogið nöfn þeirra
göfuglyodu hjalparmanna, þá get éz
ekki auglýst þau, en bið þann sem alt
sér og ekkert lætur ólaunað. að launa
þeim fyrir mig, Jþegar þeim liygur mest
á, um leið og ég sendi þeim mitt iQnileg-
asta þakkUeti fyrir þessar og mann-
gæzku mér auðsýnda,
Enn fremur þakka ég kærlega kven
félagi 1. lút. safnaðarins í Winnipeg,
sem færðu mér og gáfu $10 i peningum.
Þessa gjöf f»rðu þ»r mér heim til mín
Mrs. G. P. Thordarson og Mrs Ch. Al-
bert. og er ég þeim innilega fyrir um
önnun þeirra og velvild til mín og
minna.
Þar að auki þakka ég kserlega stúk
unni Skuld fyrir $10 f peningum, sem
hra W. Olgeirsson færði mér fri henni,
og bið góðan guð að launa allar þessar
gjafir fyrir mig.
Einnig hafa æðimargir fært mér
heim gjafir frá sjálfum sér, og leyfi ég
mér &ð nefna nöfn þeirra, sem eru:
Vigfús Stefánsson, Wpg. $5; Hjálmar
Hjálmarsson, Ross P. O. $5; Miss E.
Joselsdóttir, Wpg. $2; Mrs Ingiriður
Ólafsson, Wpg. $2; Mrs. H. Rúnólfson,
Wpg. $2; Mrs H. Goodman, Wpg. $1;
MrsH.Howden, Wpg. $l; Mrs F Sig*
tryggson, Wpg. $1; 4/rs G. Hall, Wpg.
$I;MrsS. JohnSon, Wpg. $1; Mrs S.
Jakobson, Wpg. $1; Mr. W Olgeirsson,
Wpg. $1: Mr. H. Johannesson, Wpg.
$1: MrsS. Peterson, Gimlt $1; Miss R
Kruger, Wpg. $1; Mrs G. Johnson,
Wpg $1; Mrs M. Johnson, Wpg. $1.
Öllum þessum bið ég að góður guð
iauni af gnógt sins rikdóms þegar þeim
mest á liggur, fyrir mig og mína, sem
hafa notið manngæzku og örlyndis
þeirra, þegar við vorum syrgjandi og
hjálparþurfandi einstæðingar.
Pálína M. Agúst.
Winnipeg. 8. Mai 1902.
“AMBER“ plötu-reyktóbakið er að
að sigra af eigin verðleika.
Hafið þér reynt það?
Safnið TAGS. Þaa eru verðmæti.
Fyrir minna verð
en hægt er að fá nokkurstaðar annar-
staðar. tekur undirritaður að sér út
búuáð eignarbréfa (Deeds), veðsknlda-
bréfa (Vortgages) og alskonar s»mn-
inga (Agreements), og ábyrgist laga-
legt gildi þeirra fytir dómstólnm i Jfan-
itoba.
B. B. OLSOX.
Provincial Conveyancer,
Gimli Jfan.
Ódýrust fðt eftir máli —
S. SVEINSSON, Tailor.
408 Atcneft 8t. WINNIPEG
“Little Pets.”
Góðir vindlar, ágætir til reykinga, vindi
arnir, sem þið hafið uppihald á að reykja;
eru hinir nafnfrægu
“T. L.” VINDLAR.
jafnbetri, en nokkru sinni áðar. Aaðvitað
biðjið þið um þá, og enga aðra.
•WESTERN CIGAR FACTORY
Tlioft. L«e, eigandi. 'WIITIJ'IFEG.
HANITOBA.
Kynnið yður kosti þess áður en þér ákveðið að taka yður bólfastu
annarstaðar.
tbúatalan í Manitoba er nú............................... 250.000
Tala bænda í Manitoba er................................. 35,000
Hveitiuppskeran í Manitoba 1889 var bushels.............. 7,201,519
1894 •* “ ............. 17,172.888
“ “ 1899 “ “ . ............2', .922,280
Tala búpenings í Manitoba er nú: Heetar............... 102,700
Nautgripir................ 230.075
Sauðfé..................... 35,000
Svin....................... 70.000
Afurðir af kúabúum í Maritoba 1899 vorú................... $470,559
Tilkostnaður við byggingar bænda i Manitoba 1899 var..... $1,402,300
Framförin ( Manitoba er auðsæ af fólksfjölguninni, af auk nt m
afurðum lan tsins af auknum járnbrautum, af fjðlgun skólanna, af ra t-
andi verzlun, af vexti borga og bæja, og af vaxandi velHVs
almennings.
í siðastliðin 20 ár hefir ræktað land aukist úr ekrum.................. 50.000
Upp í ekrur.......................................:•••••........... •• -2,000 000
og þó er siðastnefnd t&la að eins einn tíundi hluti &f ræktanlegu landi
í fylkinu .
Manitoba er hentugt svæði til aðseturs fyrir innflvténdur, þar er
enn þá mesta gnægð af ágætum ókeypis heimilisréttarlöndum og mðrg:
uppv&xandi biómleg þorp og bæir, þar sem gott er til atvinnu fyrir
karla og konur.
í Manitoba eru ágætir í’rískólarfyrir æskulýðinn.
t Manitoba eru mikil og fisksælveiðivötn sem aldret bregðast.
í bæjunum Winnipeg, Brandon, Selkirk og fleiri bæjum mun nú
vera vfir 5.000 íslendingar, og í sjð aðal-nýlendum þeirra í Manitoba,
eru rúmlega aðr&r 5,000 manna. Þess utan eru í Norðvesturhéruðunum
og British Columbia um 2,090 íslendingar.
Ytir lO millionír ekrur af landi í Jlanitoba, sem enn þá
hafa ekki vertð ræktaðar. eru til sölu, og kosta frá $2,50 til $6.00 hver
ekra eftir gæðum. Þetta iaud fæst með vægum kaupskilm&lum.
Þjóðeignarlðnd í ölium pðrtum fylkisins. og járnbrautarlönd með
fram Mauitoba og North Vrestern járnbrautinni eru til söiu.
Skrifið eftir nýustu upplýsingum. kortum o. s. frv. alt ókeypis, til
UOX R P RUBLD
Eða til:
Miuister of Agriculture and Immigration,
WINNIPEG, MANITOBA.
Jofteph H. ftkaptason. inntíutuinga og landnáms umboðsmaður.
THE HECLA
eru beztu, ódýrustu ogeyðsluminstu
hitunarvélar sem gerðar eru þ»r
gefa mestan hita með minstum
eldivið. Eru bygðar til að endast
og vandalaust að fara með þær.
Fóðursuðu-katl&r fvrir bændur
gerðir úr bezta járni eða stáli, ein*
mitt það sem þér þarfnist. Biðjið
árnvðrusala yðar um þá, peir sel.»
ailfr vörur vorar.
CLARE BRO’S & Co.
’erksmiðjur: Winnípe”
PRESTON, ONT. Box 1406.
76 Mr, Potter frá Texas
Síðan sýndi drengurinn Errol fæturna ásér. og
voru þeir illa útleiknir eftir ólar lögregluþjón-
anna.
‘ Já, ég sé að þú getur varla hökt á þeim.
Svo þú heyrðir þá ekki fleira?”
“Jú, óskðpin öll meira. Þeir komu aftur og
gengu fram hjá þar sem ég lá, og Constantine,
honum sagði, að fallega frúin skyldi verða seld
fyrir þúsundir peninga, en hin fyrir h tndruð
peninga”,
“Seld fyrir þúsundir peninga!” hvein í Err-
ol. sem ekki skildi upp eða niður i því sem dreng
urion sagði.
' Heuni að seliast tll pasha. langt. langt
burtu”, og drengurinn benti i áttina til Núbíu-
fjallauna. “Sá mikli pasha, hvers hlið ætið
standa opin fyrir fallegum konum, að ganga inn
um”.
• Að selja lafði Sarah Annerley”, át Errol
eftir, meir í undrun en af ótta. þvi hann var ekki
enn þá farinn að skilja hvernig í þessu máli lá.
“Já, að selja táragyðjuna til pasha, en drepa
þig! Já, svona er það—Egyptaland er Egypta-
land. Þínir hjálparmenn eru flúnir, en þig á að
drepa, Það var það sem hann sagði — þíg á að
drepa!” Araba drengurinn var þeg&r horfinn á-
leiðis inn til asnanna, þegar Osmau Ali kom
fram i bogaganginn, og var að svipast eftir hvað
húsbóndinn væri að hafast að.
’Sá djðf.—og fantur!" — mælti Errol við
sjálfan sig, en hreyfði sig ekki hið minsta, þvi i
sama bili ar barið á porthurðina byimingshðgg
og Niccovie kallar í lágum og sérlegum róm:
Mr. Potter frá Texas 77
“Opuaðu, opnaðu! Það »r ég Niccovie. Fljótt,
fljótt! Líf mitt liggur við!”
Ástralíumaðurinn hugsaði sig um eitt augna
blik, bæði af ótta og undrun, Eftir litinn um-
hugsunartíma gerir hann eins og Niccovie sár-
bænir hann um, og hleypir honum inn og lokar
portinu i skyndi. Errol var líkt varið og flest-
um Engii Söxum, að kjósa heklur að sjá hættuna
en flýjah&na, og hann hugsaði með sjálfum sér
að það væri ekki ef til vill betra seinna, Hann .
var ekki hið minsta hræddur að mæta þeim báð-
um, Levantine hinuin griska og Osmau.
Hann sýndist ekki hafa miusta ófrið eða ilt i
huga. Hann más&ði og hvásaði, sem væri hann
nærri sprunginn af mæði og hlaupum. Eftir
fáein augnablik þreif hann i öxlina á Errol og
mælti með mesta ákafa:
“Þú mikli enskifursti. þér á ég líf mitt að
launa. Þessi staður hefir frelsað iif Constantine
Niccovie Þeir hafa skotið heljar stórum sprengi-
kúlum á FrankUh-hverfiðí borginni. Sko !
Reykurinn er gulrauð glóð!” og hann benti i átt-
ina, og þaðan heyrðist suðandi stórskota ómur.
Nú skildi Errol að fulln hvernig stóð á lit*
breytingunni, sem hann i fyrstu gekk út til að
athuga. en á sama tima >ar honum ant um að
koma þeim Osman og Niccovie eitthvað í burtu
svo þeir yrðu ekki varir við Araba drenginn
þarna inni. Hann skipaði þeim því báðum að
fara upp í herborgi Osmans,
Þegar þeir komu þang&ð, sagði Osman, sem
stöðugt hafði vsrið að rugla við Niccovie á mál-
Uzkum Austurl&ndabúa, yið Brrol, að hana
80 Mr. Potter frá Texas
sem honum virtist þá b»ði fögur og töfrandi.
“Hata þ i g?” Hans breytti málrómi, og mælti
i föstum og alvarlegum róm: “Vogar þú að
segja mér, að það sé nokkur sá hlutur til, sem
kemur mér til aðsvikja skyldur minar. sem hatt
settur hermaður !” Hann snerist á hæli og gekk
be'nt upp að þeim Osm&o og Niccovie, og öskr-
aði framan í þá: “Þið skuluð báðir alveghætta
að tala um það, að ég flýi héðan !” Lafði Sarah
stóð hreyfingarlaus og starði á Errol. Hann
var auðsæilega ím klum geðshræringum, og ein-
þvknin skein út úr svip hans og látbragði, svo
henni fórekki að verða um sel.
Osman svaraði ekki einu orði, en Niccovie
gekk yfir til hennar og heilsaði henni hátídie&aog
sýndi henni allar þekkjanlegar kurteisisrezlur.
Síðan hrópaði hann: “Þessi tuaður er sannarleg
híminborin hetja! Hann er vernd&rengill
kvennanna, og það er mér* lika! Mér,
Constantine Niccovie stend og fell með honum.
Við frelsum ykkur öll, öll saman, já. alveg öU!
Mér er þeim verndarengill!” Þegar hann hefir
mælt þetta með þium&ndi rödd, fer hann að
bera sig til eins og afglapi, fettir sig og brettir og
baðar hðndum og skekur hausinn. Hann flettir
frá sér treyjunni með grútugum krumiunum og
sver við hjarta sitt alt sem hann heflr sagt. I
fyrstu fanst lafði Sar&h látæði hans og fagur-
gaU vera hlwgilegt, svo hún fór að brosa að
* Niccovie talar Ukt og Araba drengurinn
Hann þekkir ekki rótta beygingu persónu for-
nafna. Þýð.
Mr. Potter frá Texas 73
krukkur varu fullar »f vatni inn í höllinni,
en það er venja á með&l Tyrkja að hafa mörg
vatnsílát full af vatni, bæði til kœlu og útgufun-
ar í sumarhitanum.
Hann gaf öllum strangar fyrirskipanir um
að fara eins sparlega með vatnið sem til var.og
mögulegt væri. Hann gaf ösnunum töluverðan
sopa að drekka, og lótu þeir mjög vinalega við
hann fyrir gjöfina og vatnið.
Meðan hann var að surfa þetta, 'tók hann
eftir að reykjarmóðan, sem alt huldi, var að fá
anaan lit, eneðlilegt var. Honum sýndist alt í
kringum sig vers búvð að fá f&gurgulan lit eða
næstum eyltau. Hann læddist því út um fram-
dyrnar á höllinni til að vita hvernig á þessari
breyting stæði ef auðið væri. Hann fór alla
leið út í portdyrið Jog lyfti upp renniloki, sem
var á hurðinni, til að sjá út á strætið. Hann
skildi þegar hvernig á litbreytingunni stóð, en
hann hafði ekki langan tima til að gefa þessum
smámunum gaum, þvi eftitekt hans varð föngað
af mjúkri og hvíslandi röddu fyrir utan portdyr-
ið. Rðddin kom frá Austurland&búa, þó taðal
væriábjagaðri ensku.Hann heyrði að röddin s&gði
• ’Mór kom hingað til að !íta eftir ðsnunnm.
Þeir eru mín eign!”
“Nú er heima”, svaraði Errol, því lafdi Aan
*) Araba drengurinn hefir f y r s t u persónu
og þriðju pers. eint. í persónu fornöfnum f
þáguf. i staðinn fyrir f aefnifalli. Læt ég það
halda sér í þýðingunoi,
Þýðarinn,