Heimskringla - 04.12.1902, Blaðsíða 2

HEIMSKRINGLA 4. DESEMBER 1902.
/
Beimskringla.
PUBLISHBD BY
The Heimskringla News & Pablishing Co.
Verd blaðsins í CanadaogBandar $2.00
um árið (fyrir fram borgað). Sent til
íslands (fyrir fram borgað af kaupend-
um blaðsins hér) $1.50,
Peningar sendist f P. 0. Money Order
Registered Letter eða Express Money
Odrer. Bankaávisanir á aðrabanka ení
Winnipeg að eins teknar með afföllum.
K. L. Baldwinsion,
Kditor & Manager.
Office : 219 McDermot Ave.
P O. BOX 188».
Arfur íslenzkra barna.
Það liggur f eðli allra siðaðra
manna að vilja draga saman svo
mikil efni, sem afl f>eirra og kring-
umstæður leyfa þeim að gera á
heiðarlegan hátt, ekki að eins til
þess að geta alið sæmilega önn fyr-
ir skylduliði sfnu og til þess að
geta átt kvfðalausa framtfð í elli
sinni, heldur miklu fremur til þess
að geta skilið börnum sínum eftir
sinn dag svo rfflega upphæð að
þau geti.af þvf haft góðan stuðn-
ing þegar þau fara að starfa á eigin
reikning. Þessi hugsun fólks er
bæði réttlát og gagnleg í hæsta
máta, og fslendingar hér vestra
eiga í J>vf óskilt mál með öðrum
borgurum landsins. Þeir hafa flest
ir reynt hvað það er að þola sviða
og sársanka fátæktar á ættjörð-
inni. Langmestur fjöldi þeirra
hefir komið hingað gersamlega
snauðir að efnum. Það eina stofn-
fé, sem J>eir hafa haft við að styðj-
ast, hefir verið sterkar afltaugar,
óbrjálaðir vitsmunir og siðferðis-
meðvitund á háu stigi. Þetta eru
þjóðflokki vorum meðfæddír eigin-
leikar og J>eir hafa reynzt einkar
hollir og haldgóðir hér í landi.
Þessir eiginleikar eru og meðfædd-
ur arfur afkomenda þeirra og á
þeim verður öll þeirra framtíð fyrst
og aðallega að byggjast. En }>ótt
þeir kunui að reynast fullnægjandi
grundvöllur fyrir sjálfstæði upp-
vaxandi og komandi kynslóða, J>á
eru samt til J>ýðingarmikil hjálpar-
neðöl, sem öll nauðsyn er til að
veita þeim, ef J>eir á komandi tfm-
um eiga aðgeta haldiðsínum hlut
Ó3kertum móti öðrum borgurum
landsins, í baráttunni fyrir tilver-
uani hér, og framsókninni til auðs
og metorða. sem hvorttveggja er
ákjósanlegt og nauðsynlegt. Þessi
hjálparmeðöl eru sönn mentun og
1 niugar eða fgildi þeirra í fast-
eignum eða öðrum fjármunum.
Þetta er nö að vísu hægar sagt en
gert og i fljótu bragði má svo virð-
ast, sem fyrstu kynslóð íslendinga
hér í landi sé J>etta ofvaxið. En
bæði er J>að að svo er als ekki f
raun og veru,og lfka hitt, að allur
]>orri hinna hyggnari landa vorra
hefir Jaegar séð nanðsynina á þessu.
og hafa þegar stefnt æfistarfi sfnu
í áttina til að geta komið J>essu í
framkvæmd. Þeir sem J>egar hafa
flutt vestur, hafa fundið til þess,
að á þeim hvfldi ábyrgðin á J>vf að
leggja réttan og sannan óhaggandi
grnndvöll undir framtíðar vel-
gengni komandi kynslóða af fsl.
ættstofni, og J>eir hafa ekki kikað
við að taka traustum böndum á
því málefni. Þeir hafa bæði séð
það og reynt, að Þeir sjálfir urðu
og verða að starfa í lægstu tröppu
starfslegra framkvæinda hér f landi.
Skortur á fullnægjandi þekkingu á
máli og verkfræði og skortur á efn-
um, gerir J>eim óumflýjanlegt að
miða ekki hærra en svo að þeir
hafi með atvinnu sinni vel ofan af
fyrir sér og bömum sfnun, að veita
þeim hæfileg skýli, fæði, skæði og
klæði. Það eru hinar daglegu
þarfir og í vexti barnanna liggur
eftirfekjan af starfsemi foreldr-
anna. En arfur bamanna er þess
utan, og hann verður að veitast
þeim í mentun og lffsábyrgðarfé.
Þetta tvent verður hver fjölskyldu-
faðir að kappkosta að afla húsi
sfnu fram yfir daglega óumflýjan-
legu nauð{>urftirnar, og sé sómi og
óhlutdræg alúð lögð við þessi atriði
J>á er langt spor stigið í áttina til
J>ess að tryggja uppvaxandi kyn-
slóðum affarasæla framtíð f land-
iuu. Núverandi fullorðna kyn-
slóðin verður að finna. sér skylt og
sjá sóma sinn f að búa svo um
hnútana, að afkomendur þeirra
þurfi ekki vegna menta og efna-
skorts að sæta J>eim lökustu og
verstlaunuðu atvinnuvegum f laud-
inu, eins og feður þeirra og mæður
hafa orðið að gera, þeim atvinnu-
vegum, sem fyrirbyggja alla mögu-
leika til J>ess að geta nokkurntfma
hafist upp úr J>ví að verða að erja
sem daglaunamenn með misjöfna
samverkamenn og misjafnlega laun
uðu kaupgjaldi, undir útlendum
verkstjórum. Vér finnura ekki
að því J>ótt fyrsta kynslóð fslend-
inga í J>essu landi verði að sætta
sig við að þola þessi kjör, annað
eða meira er atvinnulega skoðað,
ekki heimtandi af þeim, sem ann-
ars leggja sig niður við daglauna-
vinnu í bæjum. En vér heimtum
skilyrðislaust að öllum heiðarleg-
um meðölum sé beitt til þess að
fyrirbyggja J>að, að framtíðar kyn-
slóðir Islendinga hér verði að sæta
líkum kjörum. Vér krefjumst
J>ess af öllum heilbrigðum og starf-
fœrum foreldrnm, að þau uppali
böm sfn þannig, að J>eim sé veitt
ekki að eins það, sem er daglega
óumflýjanlega nauðsynlegt til þess
J>au nái fullum líkamsþroska, held
ureinnig að J>au fái að njóta allr-
ar þeirrar mentunar, sem skólar
J>essa lands geta veitt og þau eru
hæfileg til að gera sér að notum;
og enn fremur. að þeim sé trygð
eins stór lífsábyrgðar upphæð eins
og starfskraftar feðranna og aðrar
kringumstæður leyfa, að þeim
látnum.
Ekki að eins er þetta talað til
núverandi foreldra, heldur nær
það einnig til uppvaxandi ungra
manna. Þeir skyldu jafnan hafa
hugfast að á herðum þeirra hvflir
framtíð lands og þjóðar og þeir
geta aldrei of snemma byrjað að
undirbúa sig fyrir þær stöður, sem
þeir ætla að halda í landinu. Eig-
inlega eru það þeir, sem mestu fá
orkað í þessuin efnum, af þvf að
Þeir standa bezt að vígi f því að
hafa uppalist á partí hér f landi og
eiga kost á að byrja undirbúning
sinn miklu fyrr á æfinni, heldur en
þeir aðrir hafa átt kost á að gera,
sem komu híngað á fullorðins ár-
unum, stjóraðir niður með stórum
fjölskyldum og öðrum höftum, sem
hafa gert þeim ómögulegt að búa í
haginn fyrir sig og sfna á sama
hátt og ungu einhleypu mennirnir
eiga kost á að gera.
Að þessar bendingar verði al-
ment teknar til greina, er má ske
meira en hægt er að vænta, en þó
þær hafi t-kki varanleg áhrif á fleiri
en einn af hveriu hundraði lesenda
blaðsins, J>á skoðum vér J>að allra
þakka vert, ef að eims sá eini af
hundraði leyfir J>eim að festa ræt-
ur f huga sínum og framtfðar lífs-
stefnu. Áhrif þeirra rerka svo
smátt og smátt út frá sér, og sá
kemur tfminn að áherzla verðnr
lögð á J>að að arfur fslenzkra bama
í landi þessu verði eins mikill og
varanlegur eins og ungmenna ann-
ara þjóðflokka f landinu, [>á hafa
frumherjamir uppfylt sitt. skyldu-
verk, og J>á er sá grandvöllur lagð-
ur fyrir framtíðar tilvera íslend-
inga hér, sem eínn er uauðsynleg-
ur til þess að J>eir nái varanlegri
fótfestu f landi, og geti unnið sér
sjálfum til sóma og feðrum sfnum
til heiðurs.
Bæjarmál.
Bæjarkosningamar fara fram
þann 9. J>. m. Kjósenkur eru J>ar
beðnir að útkljá, auk J>ess hverjir
skuli skipa stjóm bæjarins og
borgarstjóraembættið, 2 árfðandi
málefni. Hið fyrra er um göngu
strætisvagna á sunnudögum, hið
síðara um $20,000 útlát til þess að
byggja 3 eldstöðvar í bænum; í suð
ur- norður- og vesturpörtum bæj-
arins. Eldstöðvamálið var á dag-
skrá f sfðustu bæjarkosningum, en
atkvæði féllu J>á móti byggingu
þessara nauðsynjastofnana. Það
var flónskustrik af gjaldþegnunum
sem ekki ætti að koma fyrir við
þessar kosningar, J>ví að þessar
slökkvistofnanireru algerlega nauð
synlegar. Winhipegbœr er nú svo
mjög að byggjast, og J>að með
einkar góðum byggingum, að þess-
ar fyrirhuguðu slökkvistöðvar eru
orðnar algerlega nauðsvnlegar.
Þær 3 eldstöðvar, sem bærinn nú á
í eigu sinni. eru settar svo nálægt
miðbiki bæjarins, og meira en
mflu vegar frá útjöðrum bæjarins í
suður, vestur og norður, að ef í
húsi kviknaði f þessum pðrtum
þá hefði eldurinn tfma til að gera
stór skemdir og enda eyðileggja al-
gerlega húsin áður en mögulegt
vœri að koma slökkvivélum þang-
að og í starfandi ástand. Enda
hefir þessi sannleikur ekki farið
fram hjá eldsábyrgðarfélögunum f
bænum, sem á J>essu ári hafa
hækkað ábyrgðargjald á húsum ut-
arlega f bænum af J>eirri ástæðu,
að þó nægilegt vatn sé tfl að
slökkvá eldinn, þá séu slökkvifæri
bæjarins í óhæfilegu ástandi til
J>ess að varna stórskemdum og
enda eyðileggingu af eldsvöldum,
ef kviknaði í húsum manna, og
þessi hækkun ábyrgðargjaldanna
nemur á ári meiru en þurfa mundi
tii að byggja eldstöðvamar og
kaupa vélamar. Allur munurinn
er. að féð rennur 1 sjóð ábyrgðar-
félaganna í stað stað þess að renna
f bæjarsjóð eða sem er það sama,
þar sem það gengi til að borga
byggingu þessara stofnana; og alt
þetta er að kenna [flónsku kiósend-
anna f fyrra vetur. Það er þvf als
vegna vonandi að atkvæði falli nú
með byggingu þessara nauðsynja
stofnana.
í sambandi við þessar stofnan
ir má geta þess, að það er f vænd-
um, að þær verði einnig notaðar
fyrir lögreglustöðvar, og sú hlið
málsins er einnig þess virði að hún
sé tekin til greina, þvf að með
stækkun bœjarins og vaxandi fólks
fjölda er það algerlega nauðsynlegt
að fjölga lögregluþjónunum, og að
hafa þá svo setta víðsvegar f bæn-
um, að hægt sé að ná til þeírra í
snatri, hvenær sem þess er þörf-
Undir þvf er að nokkra le/ti kom-
in trygging fyrir verndun áí*í og
eignum borgarbúa, að lögreglan sé
svo öflug, að glæpamenn sjái sér
þann kost vænstan að stunda iðn
sána annarsstaðar en hér Verðí
bæjarstjóminni með atkvæðum
leyft að byggja J>essar nauðsynja
stofeanir, þá verður það gert af
lánsfé, sem borgast af á margra
ára tfmabili. En neiti bæjarbýar
enn að samþykkja útgjöklin, þá
verða þœr samt bygðar. og allur
kostnaðnrin lagðr áf næstu ársjsk(">tt
um og getur það orðið tilfiiwaanleg
birði. En það er stundum nauð-
synlegt að hafa ráð og vit fyrir
þeim; sem sjáanlega ekki haia það
6jálfir,
Um strætisbrautagang á sunnu-
dögum er- óþarft aðorðlengja hér,
þar sem á það mál var minst í síð-
asta blaði. En svo mikið má
segja, að þó sjálfir bcejarfulltrú-
arnír láti það mál aí mestu af-
skiftalaust, þá eruþeir við því
búnir að gera alt sem í þeirra
valdi stendur til þess að koma
gangi snnnudagavagna í fram-
kvæmd hvenær sem kjósendur
sýna með atkvæðum að [>að sé
vilji þeirra. Herra James G. Har-
vey sagði það vera síefnu sína, að
gera vilja kjósendanna í máli þessu
og öðram, hver svo sem hann væri
Þetta er sú stefna, sem ætti að
vera rfkjandi í opinberam störf
um bæjarfulltrúanna, þó stundum
geti orðið nauðsynlegt að breyta
út af þvf, og þess vegna mælir
blað vort með Mr. Harvey. Ann-
ars hefir Heimskringla aldrei tek-
ið leiðandi þátt í bæjarmálum,
eins og þó að sjálfsögðu hefði átt
að vera. En það skal játað, að
blaðinu er ant um að slökkvisiofn-
anir, þær, sem um er rætt, verði
bygðar og lögreglulið sett í sam-
band við þær. Og einnig vildi
blaðið sjá sunnudagasporvagna-
málið fá J>au úrslit nú, sem það
hlýtur fyr eða sfðar, að fá og sem
það mál hefir jafnan fengið í stór-
borgum landsins, það, að vagnar
gangi hér á sunnudögum.
Leyndir fregnritar.
Vænta má þess að sjálfsögðu,
að bréfleg viðskiftí milli íslcndinga
hér vestan hafs og frænda þeirra og
vina á ættjörðinni fari vaxandi að
tiltölu réttri vjð fjölgun þeirra hér
vestra, sem að heíman flytja og af
þessu Jeiðir óhjáKvæmilega einnig
það, að vestantréttirnar verða fjöl-
bieyttari. Það sem einurn yflrsést
að geta um, verður ritað af öðrum.
Vænta má og, að flest af því sem rit-
að er í prívat bréfum, sé að meira
og minna leyti fróðlegt fyrir þá,
sem bréfununum veita móttöku, þó
það snerti að eins ástæður bjéfrit-
anna sjálfra og þeirra nánustu skyld
menni. En svo er og jafnan tals-
vert af almennum fréttum 1 slíkum
bréí'um; svo som um almenna lfðan í
landi. Verklegar framkvæmdir til
lands, lofts og sjávar, um mentamál
listir og vísindi og um afreksverk
einstaklinga. Að alt í slíkum brét-
um væri bókstaflega rétt hermt,’ væri
má ske 'oí mikið sagt, en yflrleitt
mun þó mega fulJyrða, að flestir—
að minsta kosti allir heiðvirðir menn,
geri 6ér það að fastri reglu að rita
það eitt, sem þeir I svipin hyggja
sannast vera og réttast. Enda hafa
þá fyrst bréfln sína sönnu þýðingu,
þegar þau skýra rétt og satt frá
þeim viðburðum, erþau ræða um,
og sjálfsagt er það tilgangur allra,
er bréf rita, að þeim verði trúað, því
að öðrum kosti er óskiljanlegt, að
þau yæru rituð. En meðal fjöld-
ans, f hvaða landi sem er, má jafnan
finna nokkra í töiu þeirra, er fást við
bréfaskriftir, sem miður eru varkár-
ir, en vera ætti með fréttirnar.—
Heimskringla hefir áður fundið köll
un hjá sér—-og ekki að ástæðulausu
—til þess að gera athugasemdir við
sumt það sem skrifað hefir verið
héðan að vestan og birt helir verið í
Þjóðólfi f Reykjavík, og enn finnur
blaðið skyldu sína að athuga frétt,
sem birt er í Lögbeðgi í síðustu
viku, úr bréfi (rá íslandi, «eín getur
þess, að í prívat bréfl héðan frá Ca-
nada hafi verið staðhæft, að 2 ís-
lendingar hér vestra hafl verið
hengdir “fyrir framúrskarandi ó-
reglu, gripdeildir og kvennafar".
hað vildi bvo vel til að annar þcao-
ara manna var staddnr hér á skrif-
stofunni þegar I>ögberg barst hing-
að með þessa fregn, og var þá ein-
mitt að ræða nm hinn manninn, sem
hengdur átti að hafa verið, en sem
nú lifir einsgóðu lífi eða betra, en
nckkru sinni fyrr, síðan bann kom
til landsins. Þvf fer betur að slikar
sögur um Islendinga hér eru fáar.
Þeir mun vera örfáir Vestur-íslend-
irgarnír, sem svo eru innræftir, að
Þeir lúti að því að rita slíkar mann
lasts lygasögnr. Enda eru þær hin
mesta vanvirða, ekki að eins fyrir
fyrir þjóðlíflð liér vestra, beldur
miklta fremur fyrir þá sjálfa, eT sllkt
rita. En skemma að engu leyti þá
aðalmálsparta, sem á er logið. En
svo vaknar ósjálfrátt hjá lesesdun-
um sporningin um það, hver sé or-
sök slíkra sagna og hvað þeir, sem
þær rita, sjá sér f að rita þær, án
þess yitanlega að hafa gert sér hið
minsta far um að gnenslast eftir
hvort þær séu sannar eða lognar.
Vel vitum vér að til eru þeir menn
sem hafa af þvf hina mestu ánægju,
að vera sifeldlega að segja einhverj-
ar kynjaaögur, eo þær eru vanalega
af þeim sjálfum og snerta að litlu
leyti aðra meun, og síst að þær séu
svo framsettar, að þær séu þeim til
persónulegrar vanvirðu. En í þessu
tilfeíli er tilraun gerð til þess að gera
þessum tveimur mönnum þá mestu
skömm, sem mannlegum beila hefir
enn tekist að gera nokkrum manni,
það sem sé, að blekkja svo karakter
þeirra og æru, að þeir hafl verið á-
litnir óhæfir að búa í mannlegu fé
lagi og þvf verið hengdir. Hefði
nú bréfritariun verið að nokkru fróð
ur í landslögum, þá hefði hann vit
að, að sakir þær sem hann ber á
menn þessa f bréfl þvf, sem um er
rætt, eru þess eðlis, að ekki liggur
dauðahegning við þeim, nema ef
vera skyldi nauðgun kvenna, sem
þó er aldrei hegnt hér með dauða-
dómi. En svo er þess að gæta, að
hvorugur þessara manna heflr
nokkru sinni verið kærður fyrir
slíka sök, né þeir f almann arómi
verið neítt við slfkt riðnir. En að
þe3su heflr bréfritarinn ekki gætt.
Enda varð hann að flnna einhyerjar
ástæður fyrir hinni ímyuduðu heng-
ingu.
Yfirleitt ber fréttin ]>ess vott,
að hún sé rituð eða borin út af ó-
mentuðum og þekkingarsnauðum
dóna, hvers aðal ritstarf liggur í þvf
að sverta aðra með lognum sakar-
giftum, ogsjáanlega heiir ,hann ekki
yitað að í þessu iandi liggur fang-
elsishegning við því að úthrópa
menn í riti eða ræðu á þenna hátt.
Og vænta má hann þess, að þeir
Hafnai bræður (eins og þeir eru hér
nefndir) Sigurður og Halldór leitast
við að kenna þeim manni lagalegu,
lexíu, sem bréf þetta hefir ritað, ef
uppvíst verður hver hann er, j[og
þeir ná til hans. Vér aðhyllumst
ekki þá skoðun, að bréfritari þessi
sé sá sami, sem ritað heflr hin svo-
nefndu Þjóðólfsbréf, þótt sá msður
ur auðvitað þekki menn I Skagafirði
ogþarígrend. Ekki heldur telj-
um vér líklegt að brefritfnn sé neinn
óvinur þeirra Hafnarbræðra, heldur
bara blátt áfram hugsunarlítill ó-
vandaður kjaftaskúmur, En svo má
að síðustu gefa þess, að engin sönn-
un er enn þi fyrir því, að þetta hafl
verið ritað héðan að vestan, því að
ýmsar svípaðar sögur hafa áður ver-
ið samdar og út bornar í Islandi af
vesturfara féndum. En hvar sem
hún er samin, þá er hún bæði ljót og
óþörf, og hefði ekki átt að vera til.
/ /
Astandið á Islandi,
Winnipeg-blöðin fluttu í síðastl.
viku svolátandi grein um ástandið á
íslandi, eítir danskan sjóliðsforingja
sem kuunugur er þarí landi.
“Danska stjórnin heflr veitt því
eftirtekt, að fiskistöðvarnar eru að
færast norður eftir, sem afleiðing af
eyðileggjandi flskiaðferð, sem nú er
viðhöfð f kringnm strendur skandi-
navisku landanna. [Stjórnin heflr
þvf tekið að Jsér að mæla hafið um-
hverfls Færeyjar og ísland og við
íshafsbauginn. Sjóliðið stendur fyr-
ir þessum mælingnm, og afleiðing-
arnar af þvf ern einkar fróðlegar og
eftirtektaverðar or til mikila ba«'ii-
aðar fyrir danska flskiútgerð. Það
heflr komið f Ijós, að afarmikil
mergð þoska og síláar hafast við á
þessum stððvum, svo að skipið Di-
ana varð fyrir sköramu að vaða
gegnum [stórar tortar at þessum
flskategundum, á löngum vegi, og
J>ar sem hægt var að ausa þeim upp
með háfum. Ný flskimið hafa einn-
ig verið fundin, smm þeirra afar víð-
tæk. Þau vírðast vera ný heim-
kynni fiskjarins, og hafa að geyma
alt það sem útbeimtist til þess að
hann fái að þroskast þar og fitna.
Enskir, franskir, þýzkir &g norskir
fiskimenn hafa fenglð augastað á
íslandi. og eru nú far ir að fjöl-
menna þangað1 til flskiveiða.
En hvað yiðvíkur sjálfu Islandi
þá befir mikil breyting orðið þar
hjá þjóðinni. ísiendingar yoru fyr-
meir freranr óhófssamir ogframtaks
litlir, en bindindis hreyfingin heflr
festþar djúpar rntur meðal fólks-
ins. Baráttan fyrir frjálslegri stjórn
arskrá heflr einnig vakið nýtt fram-
sóknarafl í þjóðina, og Danir hafa
nú veitt íslendingum bæn þeirra
una sérstakan ráðgjafa, sem á að
vera búsettur á Islandi. Áður voru
Islenzk sérmál í höndnm dan-ka
dómsmálastjórans.
Verzlunarlega eru íslendingar
einnig í framför. Verzlun þeirra
við Danmörku var áður mest megn-
is vöruskifti til stór óhagnaðar fyrir
ísland. En nú hefir verzlunin tek-
ið á sig nútímablæ og vörurnar
eru ssídar fvrir peninga og hönd
látin selja hendi. Laxaveiðin ei
þar einuig í framför. og það er nú í
undirbúningi að laxniðursuðuverk-
stæði Verði sett þar npp á' nokkrum
ám, þar sem vatnsafl er handhægt.
Brezkir og ameríkanskir auðmenn
standa fyrir og hafa framkvæmdir I
því máli. Skemtiferðir eru og að
aukast til Islands, sérstaklega frá
Englandi og Ameríku. Geysir, eld-
fjöllin, nornalegar fjallasjónir og á-
gætt sumar loftslag, gera landið ein-
kennilegt og frekar aðlaðandi, cn
nokkur annar staður f heimi .
Áhrifblaða og bóka
Mr. John Dana bókavörður op-
inbera bókasafnsins í Newark, N. J.,
heflr ritað ítarlega grain um þetta
mál, og er margt f henni, sem les-
endum Hkr. mun þykja fróðlegt og
setjum vér hér útdrátt úr henni-
Mr.Dana segir að 4500 nýjar bækur
séu árlega gefnar út f Bandaríkjnn-
um og að als muni þar selt af þeim
um 10 milliouir eintök. En þo segir
hann að andleg fæða almenníngs
liggi ekki f bókunum eins mikið
og í blöðnnum sem út eru gefln.
Mr. Dana kvaðst hafa gert áætlun
um tölu lesenda blaða og honum
telst svo til, að maður að jafaaði
lesi hvert blað sem út er geflð í
landinu, eða með öðrum orðum, að
hver 100 eintök séu lesin af 150
manns. En miklu eru þeir færri
sem lesa bækur. Mr. Dana telst
svo til, að ef öll bðrn innan 14 ára
sóu undanskilin og annar lítill
hluti af þjóðinni sem ekki er læs,
þá séu samt hér um bil 40 millíonir
manna, sem geta lesið bækur ef
þeir að eins vilja gera það. Mr.
Dana segir að 4 bilionir eintök blaða
og bóka séu árlega gefin út f Banda-
rfkjunum, eða sem næst 100 biöð
og bækur fyrir hvern 1 lesanda f
landinu, en svo heldur hann þvt
iram, ad me3ti fjöldi af fólki sem
vinni í verkstæðum, á bújörðum og í
námum, lesi tiliölulega mjög lítið,
þó að ýmsir meðal þeirra lesi nokk-
uð. En svo séu mentamenn og
lærðir menn, sem lesi meir en 100
eintök hver, að jafnaði á ári hverju.
Og jafnvel snmir sem lesa frá 3 til 4
hundruð og alt að þúsund eintökum,
á ári, að meira og minna leytí, svo
að í stað þe3s, að 40 millionir manns
lesi að jafnaði 100 eintök á ári, þá
séu um helfingur þeirrar tölu, sem
lesa 200 eintök á ári að jafnaði.
Tala dagblaða sem gefin eru út I
landinu á ári hverju. segir hann
vera 2 862.466,000 eint. Vikublöð
1.208.199.000 eintök mánaðarblöð
263.452.000 eintök als: 4 337.108
000 og þessi tala fer stöðugt vax-
andi með hverju ári, og fyrri part
síðusu aldar yoru blöð og hækur til-
tölulega fá hér í landi, og § af öllum
þessum blaða og bókafjölda hefir
orðið til á s. 1. 25 árum. Og á þessn
tímabili heflr og þýðing blaða og
hókfl og áhrif þeirra 4 þjóðlfflð, aak-
ist að sama skapi. Mr. Dana flnDnr
þó það að bóklegri smekkvísi al-
mennings að flestir lesi léttar og
gagnslitlar bækur, svo sem skáldsög-
ur, leikrit, og þess háttar. En svo
heldur hann að fólk sé nú almant
fremnr farið að hneigjast að lertri
fróðlegra bðka, svo sem sögu, landa-
lræði, vísinda og þess kyns rita og
hann kemst að þeirri niðurstöðu að
innan 10 ára veiði fleira af þess
kyns bókum iesið af almenningi en
nokkru sinni fyr,
Sálarfræði Vínlands.
“Hvern fjandan ertu
ad hnippa í mig”.
B. Qröndal.
(Niðurl.).
Um þetta eru skiftar skoðanir
fyrir fleirum en mér, þvi Dr Brandes
hefir staðið i harðri og langri deilu
um þetta efni, við frægan og merk-
an mann í Noregi. Báðir hafa sjálf-
sagt marga og sterka meðhalds-
menn, hver á sinni hlið í þessu máli,
og er ég algerlega með norska skáld-
inu , að ég læt réttlætl og gagnsemi
í skáldskapnum, sitja í fyrirrúmi
fyrir öllu öðru
Ef [hra. Guðm. Finnbogason
meinar það að E, H. hafi tekið efnið
í Vonir út úr hjarta þjóðar sinnar,
þá hlýt ég að segja þeim góða manni
að ég hef aldrei séð á prenti, eða
heyrt töluð ósannari og ósæmilegri
orð til íslenzku þjóðarinnar. Eins
ogkunnugt er, þá eruí vonum aðal-
lega tvær persónur, Ólafur, sá mesti
heimsins vesalingur og sauðheimsk
rola, semengan kjark eða sjélfstæði
á til í eigu sinni, og trygðalaus
stelpufála. Jú, hann meinar það,
því mig minnir ég sæi hann dázt að
þvi hve snildarlega Einari tækist að
leiða þart af ísl. þjóðinni að stóra
mannlífshaflnu hér í Ameríku, og
láta það hverfa þar “eins og dropa í
sjóinn” Þarna gefur hann Vonum
virkileika holds og blóðs ísl. þjóðar-
innar, og þá Þykja mér nú Vonir