Heimskringla - 15.01.1903, Síða 2

HEIMSKRINGLA 15. JANÚAR 1903.
Ueiuiskringla.
PUBLiISHED BY
The HeimskrÍÐgla News 4 Puhlishiog Co.
þó þeir sýni vestanblaða útgefend-
um hina mestu rangsleitni með
þessum fébrögðum sínum á blöðum
PCÖOUUI XA.A.M.M. «***-------- # . , p
þeirra og vestanbréfum.—Og meðarn jsekt og fangelsisvist, jafnvél iynr
... . . -i x _____i.’l_.... .. X nAr* wfn nrr
I liið stjómarlega siðferðisástand
landi þar fer ekki batnandi, þá er
Verð blaðsins í Canadaoc Bar.dar $2.00 ekki við góðu að l)úast.
nm árið (fyrir frarn bort<að). Sent til |
íslands (fyrir frain borgað af kanpend-
um blaísins hér) $1.50
Penincar sendist í P. O. Money Order
Registered Letter eða Express Money
Odrer. Bankaávísanii á aðrabanka eni
Winnipeg að eins teknar ineð afföllum
«. L. Baldwinson,
Kditor & Manacer.
Office : 219 McDermot Ave.
P o. BOX 128».
Stjórnarþjófarnir á
Islandi.
Ný vínbanslög Brcta.
Það liefir lengi brunnið við
Bretlandi, að vínnautn lieíir verið
þar meiri á mann hvem í landinu,
| heldur enn 1 flestum löndum heims-
ins, og það sem lakast hefir verið
við þessa nautn er það, að konur
liafa tekið jafnan þátt f drykkju
skapnum við menn sfna, og það er
[ svo á mjög mörgum heimilum
landi þar að bæði hjónin drekka.
og á öðrum heimilum drkka kon
urnar þó menn þoirra séu í bind-
indi. Undir þessum kringum-
stæðum er ekki örðugt að leiða get-
að gera tilraun að útvega sér vín, og
hver sá, sem gefur, selur eða veitir
slfkum manni vfn, skal verða sekt
aður, ef hann verður uppvfs.
Hvenær sem maður eða kona
;ru flokkuð í drykkjurútaflokkinn,
Heimskringla hefir áður, af ur að því hveniig heimilissiðferðið
gildum ástæðum, kvartað undan muni vera og hve hætt sé uppeldi
óskilsemi á íslandi á Bréfum og bamanna. Brezkir stjórumála-
blöðum héðan frá Ameríku, og nú menn og ýmsir mannvinir hafa
nýlega höfum vér fengið tilkynn- fyrir löngu séð að hvaða brunni
ingu um að ýms heimsend blöð, alt hlyti að bera fyr eða sfðar, ef þessu
að þriðjungi, komist ekki til við- væri leyft að halda áfram án nokk-
takenda þeirra heima, Listi var urra tálmana; en hitt hefir þeim
sendur til að sýna liver eintök síður ljóst verið, hver ráð væm
vissan viðtakanda vantaði úr síð- heppilegust til að fá fyrirkomulag-
asta árgangi bæði af Heimskringlu inu breytt í betra horf. Bretar
og Lögbergi, En þó vantaði hann em engir ofstækismenn f skoðun-
5 eða 6 blöð fleiri af Lögbergi en um, hvorki á vínbans eða öðram
af Heimskringlu, og er það út af málum, þeim er gjarnt að beita
fyrir sig sönnun þess að blaði voru heilbrigðum vitsmunum við rann-
er ekki stungið undir stól þar sókn mála, sérstaklega við rann-
heima frekar en öðmm vestan- sókn alvarlegra þjóðmála. Þeir
blöðum. Enda kemur það stund- hafa ekki lært f þeim skóla hag-
nm fyrir að sjálfum Islandsblöðun- fræðinnar, sem leggur alla sök á
um er misboðið þar heima, T. d. lögverndaðan vfnsala fyrir of-
er ekki langt sfðan ritstj. Þjóðvilj- drykkju einstaklinganna f landinu,
ans kvartaði undan því, að maður og ekki dettur þeim frekar f liug
sunnan við Reykjvfk hefði náð í að kalla vfnsalana morðingia, ræn-
pakka af blaði hans og kastað því ingja né öðrum óhróðursnöfnum þó
út f sjó, í stað þess að greiða veg einhverjir einstaklingar þjóðar-
þess til kaupendanna, og þegar innar drékki sig í hel, heldur en
svo er farið með sjálf ættjarðar- að slengja sök á jámvörusalana
blöðin þar heima, þá má nærri geta fyrir það að menn skera sig eða
hve mjúkum höndum slfkir menn skjóta eða rota sig með hamri. og
muni leika Vesturheimsblöðin, er ekki kenna þeir kaðalgerðarmönn-
þeir ná haldi á þeim. Og þó að um um það þótt einhver hengi sig
slfk meðferð blaða sé glæpur, sem í reipi. En þeir leggja sökinn—
verðskuldar hegningu, þá er það alla sökina á einstaklinginn, sem
þó nokkru þolanlegra af þeim fyrir skort á sjálfsstjóm og hæfi
mönnum sem enga stjómlega á- legri virðingu fyrir sjálfum sér og
byrgð hafa á þvf hvernig með blöð meðborgurum sínum, gengur dag-
er farið, heldur en þegar útvaldir lega að drykkjuborðinu með þeim
embættismenn póststjómarinnar sýnilega ásetningi að drekka fri
fslenzku eiga hlut að máli, þá er sér vit og rænu. Með öðrum orð-
það als óþolandi bæði frá hálfu um, vanbrúkun hlutarins er ekki
sjálfrar stjórnarinnar þar, og þeirra kend þeim sem framleiðir eða sel-
blaðaútgefenda hér vestra, sem bera ur hann, heldur þeim, sem með
kostnað útgáfu blaðanna og borga ásettu ráði leggja sig í framkróka
fult burðargjald undir þau til ís- til að vanbrúka hann, sér og öðram
lands. En einmitt þetta síðara til- til tjóns og ils eftirdæmis. Ef
felli á sér þó stað á íslandi. Það einn maður féflettir annan f pen-
era örfáar vikur sfðan einu áreiðan- ingaspili, þy dettur engum heilvita-
legur landi vor sagði oss að hann manni f hmg að leggja fyrir það
hefði með eigin augum horft á sök 4 þann, sem bjó spilin til, né
póstafgreiðslumanniim á Dýrafirði heldur þann, sem seldi J>au, heldur
selja allmikið upplag af Heims- er öll sökin lögð á þann, sem spilin
kringlu þar í búðimar til að notast notar til þess, með hjálp þeirra að
fyrir umbúðapappír utan um vömr geta komið við fjárbrögðum sfnum
kaupmanna, Þetta teljum vér | og féflett náunga sinn.
þá er tekin mynd af þeim og liún
auglýst og send til allra vfnsala í
landinu og öllum þegnum rfkisins
fyrirlxiðið að veita þeim vfn uð
viðlagðri hegningu fyrir brotið.
Það er búist við að' þessi auglýs-
ing myndanna ásamt með vín-
veitslubanninu muni hafa þau á-
hrif að allir menn og konur með
nokkurri sómatilfinningu reyni að
komast hjá að verða auglýstir á
þenna hátt, og reyni þvf að halda
sér frá ofnautn vínsins, Ilver sem
finst dmkkinn, með bam f umsjá
greiði 2. punda sekt eða sæti 30
daga fangavist. All-margir hafa
þegar sætt dómuni og hegningu
undir þessum nýju lögum sfðan á
nýári, og afleiðingin er sú að vfn-
salár eru omir svo varir um sig að
félagsstjóm þeirra hefir sent oþin-
bert umburðarbréf um land alt og
ráðið vínsölum til að veita engum
druknum manni vín, og ekki held-
ur ódmknum mönnum eða konum,
ef það fólk er í félagskap með ein-
hverjum, sem dmkkinn er. Þessi
nýju lög ná einnig til klúbbfélaga,
Skömmu áður hafði skólinn loksins
losað sig undan yfiriáðum ríkis-
stjórnai innar svo siðan hefir liann
verið sjálfstæð stofnun. Undir stjórn-
Eiiots hetlr stæið skólans og álit
hms í augum þjóðarinnar marg
faldast. Að vera forseti skólans er
nú einhver sá mesti heiður, seiri hægt
er að afia sér í Bandaríkjunum. Það
loiii glögglega í ijós þegar bróðir
Þýzkalands keisara heimsótti Boston
og Eiiot va/ð fyrir því að sjá um að
sæmilega væri tekið á móti honum.
Keisarinn sýiidi velþóknun sfna með
því að senda Haivard meira en
hálfrar milliónar virði af þýzknm
munuui, seiu nota ætti til að kenna
þessum “skrælingjum” í Vínlandi
þýzk fræði.
Hvað mentafyrirkomulag og
aðfei ðir snertir, hefir Eliot kornið á
eudurbótum, sem hafa haft stó'kost-
leg áhrif, ekki einungis á Harvard,
heldur á alt mentalit Ameríku. Ilann
hefir sett upp fánann, sem fiest allir
mentamenn landsins hafa smám-
saman aðhylst, Þó ótrúlegt sé ei
eins efitt, og erflða’-a, að inrdeiða
nýungar á meðal Jæirra, sem teljast
mentainenn, en á meðal sumra ann-
ara stétta. íhaldsstefnan, sem er
ein af sterkustu tilhneigingum eng
ilsaxnesku þjóðarinnar, hefir hvergi
átt sterkara varnarvirki en ensku og
amerisku skóiaria. Margir af þess-
um eldgömlu kennurum ganga að
því sem sjálfsögðu að allir unglingar
hafi svipaða hæfileika og það sé því
scgja að það hafl batnað að inun.
Kennarar fóru því sm&msaman að
komast á þá skoðun að það lá ekki í
þeirra verkahring að skifta sér af
trúaiskoðunum nemendauna eða að
sjá um að þeir sofnuðu kl 11 eða að
þeir fægðu treyjuhnappana sli a
Þegar kennararnir hættu þessum af
i-kiftum tóku neraendnrnír alla á-
byrgðina af framferði sínu á sínar
eigin herðar. Tfminn hefir sýnt að
þeir gátu borið hatia miklu betur en
kennararnir.
og svo liafa þau liaft mikil áhrif að ! hér sm bil sama hvað þeirn sé
beinan þjófnað, framinn af opin-
bemm embættismanni póststjóm-
arinnar þar. Sama er að segja um
bréf, sem héðan era send að vest-
an; þau eru vigtuð hér á pósthús-
inu og borgað fult undir J>au,
en þó ber það oft við að móttak-
andi á íslandi er látinn ixirga tvö-
falt verð fyrir J>au er heim kemur,
Þessi skattur er auðsjáanlega lagð-
ur á í þvf skyni fyrst, að gera mót-
takendum bréfanna sem örðugast
fyrir að geta fengið [>au út af póst-
húsunum og hinsvegar til að auka
peningainntektir þeirra póstaf-
greiðslumanna sem temja sér [>essi
þjófslegu gróðabrögð á fáfróðum
almenningi heima. Það eru mút-
umar sem þeir heimta til að gegna
þeirri embættislegu skyldu sinni
að koma bréfunum til skila til við-
takenda þar, og í raun réttri er
ekki annað hægt að segja, ef satt
skal talað, en að sjálf landsstjómin
sé meðsek f glæpum þessum, þvi að
það er óhugsandi að hún viti ekki
af því sem fram fer á pósthúsum
hennar ár eftir ár, og með ítrekuð-
um opinberum umkvörtunum sem
görðar hafa verið bæði í Heims-
kringlu og Lögbergi. En hitt er
skiljanlegt að póstafgreiðslumenn-
imir viti hvað þeir mega bjóða
sér, því eftir höfðinu dansa limirn-
ir. Þeir hljóta að vita að þeir hafa
ekkert að óttast frá hærri stöðum,
Að þessum tíma hafa tilraunir
manna f ýmsum löndum, til að fá
vínnautn ýmist afnumda eða mjög
svo mikið takmarkaða, einkanlega
lotið að pví að þreugja. að kostum
vfnðraggara og vínsala, en þegjandi
gengið fram hjá að;d-uppsprettu
ofnautnarinnar, sem allir vita að
liggur hjá sjálfum einstaklingun-
um, fyrst, sfðast og æfinlega. En
nú hafa Brettar tekið upp það ný-
mæli að viðhafa vitsmnnalega að-
ferð við meðferð þessa máls, of-
drykkjumálsins, og hafa samið
lög til að hindra vínnautn f land
inu, og þau lög gengu f gildi
á síðastl. nýársdág. Aðal-kjarni
laganna er sú grundvallarsetning
að ofnautn vfns sé eingöngu þeim
að kenna, sem neyta þess óhóflega,
eða svo að þeir verði druknir af
því; og samkvæmt þeirri grund-
vallarhugsun er alt lagafrumvarpið
sniðið, og fjársektir og fangelsis-
hegning lögð við ofdrykkjuglæpn-
um. Lögin ákveða að hver, sem
finst drukkinn á opinberum stað
skuli tekinn, mál höfðað mót hon-
um og honum liegnt. Verði sami
maður þannig sekur við lögin
þrisvar sinnum á sama ári —12
mánuðum—þá verður hann talinn
í drykkjurútaflokkinum, og hver
sá vfnsali, sem þar eftir veitir þeim
manni eða konu vfn, innan [>riggja
ára. skal sæta þungri sekt.
embættismenn Blackham Liberal-
klúbbsins sögðu af sér embætti, til
þess að komast hjá ábyrgð af [>vf
ef einhverjir meðlimir klúbbsins
skyklu verða ölvaðir þar, og með
þeirri afleiðingu að stjórnarnefnd
klúbbsins ákvað á fundi sð hætta
tafarlaust allri vfnsölu í klúbbnum,
f>ótt það dragi frá lionum mikin
árlegan peninga arð. Lög [>essi
taka og[>að fram fram að drykku-
skapur skuli vera lögleg ástæða til
hjónaskilnaðar; og tveir menn,
sem áttu drykkjukonur, hafa J>egar
fengið skilnað frá þeim, samkvæmt
ástæðum þessara laga.
I heild sinui eru lög þessi
strong og anðsjáanlega sniðin til
þess að taka algerlega fyrir kverk-
arnar á ofnautn víns í landinu., og
verði þeiin framvegis beitt eins og
byrjunin bendir til að eigi að gera
það, [>á má búast við áhrifamiklnm
breytingum á lfferni og framferði
enskrar alþýðu. Þess getur ekki
orðið langt að bíða að ofdrykkju
verði úlgcrlega útrýmt úr landinu,
þar sem að sökin og hegningin er
lögð jafnt á [>á, sem veita og hina
sem neyta. Englendingar em f
eðli sfnu löghlýðnir borgarar, og
það er talið vfst að hver heiðarleg-
ur borgari muni gera sitt ýtrasta
til þess að fá lögum þessum fram-
fylgt, og með því auka hið sanna
frelsi einstaklingsins og heiður
þjóðarinnar. Drykkjurútarnir eru
fyltir ótta við afleiðingamar, sem
ófrávíkjanlega fylgja hverju broti
þessara laga, og þvf; sem er enn
þá lakara að þola fyrirlitningu lög-
hlýðinna ineðbargara sinna, sem
allir hafa mynd þeirra og æfisögur
fyrir augunum í hverri drykkju-
kró f landinu. Það er söguleg
staðreynd að nálega alltr einstakl-
ingar em að meira eða minna leyti
háðir þvf lögmáli að taka nokkurt
tillit til álits almennings á þeim.
Og flestir eru svo gerðir að þeim
finst viðkunnanlegra að það álit sé
fremur gott en ilt. Þetta gefur
von um að drykkjurútar sjái sóma
sinn í þvi að láta af ofdrykkjunni,
þegar þeir sjá að almenningsviljinn
er að útrýina þeim lesti úr þióðfé-
laginu.
Það getur ekki hjá því farið
að þessf löggjöf hafi siðbetrandi á-
hrif á þjóðina og miði til þess að
minka stóram glæpi, og yfir höfuð
að útrýma, ekki að eins ofdrykkju,
heldur einnig leiðandi af henni
iðjuleysi, örbyrgð og vansæmd úr
landinu.
Bréf
frá Harvard-háskólanum.
Eítir: Th. Thorvaldsson.
(Niðurl.).
Mesta tímabilið i sögu skólans
byrjaði 1869, þegar núverandi for
3eti, C. W. Eliot, tók við stjórninni.
fengið að læra. Þcir setja þeim svo
eina tilbreytingalausa leið í gegnuin
skólann. Það eru nú næstum 30
ár síðan menn fóru að sjá að þetta
var hin mesta heimska. Þegar nú
verandi forseti á Harvard loksins
gat, innleitt þá aðferð að leyfa nem
endum, með tilliti kennaranna, að
kjósa sjálfir hvaða nárasgreinar þeir
vildu læra, var stigið það stærsta
spor 1 mentaáttina, sem stigið var á
19. öld. Þessi aðfei ð er smámsaman
að ryðja sér tíl rúms á niilibilsskól
unum og það eru öll líkindi til þess
að innan skams veiði nemenduin f
eftri bekkjum alþýðuskólanna einnig
leyft að velja um námsgreínar. Alt
frara að 1875 var fyrirkouiulagið
hér svipað því, sem r,ú rfkir við
flanitobah&skólann. Nemendur voru
neyddir til að stunda vissar náms
gieinar, með fáum undantekningum,
ef þeir óskuðu að ná prófi skólans.
iað var ekkert tillit tekið til þess
hvort nemandinn hafði nokkra löng
un til að læra t. d. grísku, eða hvort
sú grein yrði honum nokkurntímaað
yerulegum notum, hann varð að læra
hana ef hann óskaði að ná prófi h&
skólans. Nú fá allir þeir, sem ekki
eru að búa sig undir neina sérstaka
iðn eða stöðu, en koma á skólann til
þess að leggia grundvöll fyriráfram-
haldandi iærdómi, að velja hvaða
greinar þeir sérstaklega vilja stunda.
Af rær 400 kjörgieínum (courses),
sem skólinn býður, veiðar hver nem
andi að taka 5 á ári hverju til þess
að ná prófl. Háskólinn liefir enga
undirbúningsdeild, svo það eru sett
ákveðin “þékkingartakmörk að neð
an verðu”. Því til þess að geta not-
ið tilsagnar í hærri námsgreinum
liggur í augum uppi að viss menta-
skilyrði eru nauðsynleg Ef að
nemandi ætlar að leggja mentalegan
grundvöll fyrir fráintíð sína, þarf
hann að hafa stundað vissar greinar,
svo sem enskn, þýzku og frönsku,
sem ljúka upp fyrir honum mestu
nútíðarbókmentuiu heimsins.
Meðal annara framfara í seinni
tíð iná telja það, að bætt var að
þrengja nemenduin til að sækja
bænir og guðsþjónustur. Þetta
bænastand, næst matarhæflnu, kvað
hafa verið orsök í flestum uppreist-
um á skólanum. Það er engin
íuiða þó svo væri þegar tillit er
tekið til þess að bænir vora haldDar
kl 6 á inorgnanna á sumrum, en fyr-
ir mestu miskunn kl. 7 á vetrum.
Ef piltar urða of seinir á fætur urðu
þeir að borga sekt. I fyrndinni
máttu uemendur játa syndir sínar,
ettir katólskum sið, en síðar var því
slept. Það er sagt að til þess að
koma í veg fyrir þetta bænastagl
hafi kennarar verið lokaðir úti úr
bænasalnum og þrisvar sinnum var
bibiíunni stolið. Eitt sinn þurfti að
gera við kyrkju skólans og voru því
engar bænir haldnar í 5 mánuði.
Segja sumir að það hafi þótt merki
legt að framferði piltanna hafi ekk
ert versnað á þvf tfmabili, en sumir
Kanp kennaranna hefir verið
aukið að mun síðast.liðjn ár. Skól-
inn heflr því getað fengið mjög
mentaða og færa menn til að taka
að sér kenslustörf. Það er eftirtekta-
yert að aluienningur enn í dag álít
nr það verk, sem kennarar vinna,
mjög lílilsviiði. í þvf er innifaiin
sú mesta hætta sem búin er inenta-
1 fi þessa iands. Þegar maður ber
saman þau laun, sem góðir læknar,
lögmenn og pi estar fá fyrir ekkert
meira andlegt erfiði, þá kemur bezt
í ljós álit það sem alþýða hefir á
verki þeirra, sem hún trúir fyrir
uppfræðslu kynslóðarinnar. Meðan
Schwab fær hálf iniliíón í kaup á ári
og Depew um $200,000, en forseti
stærstu mentastofnunarinnar í Am-
erfku að eins 7 eða 8 þúsund & ári,
eru litil líkindi til þess að skörpustu
menn þjððarinnar gefi sig við kenslu-
Btörfum. Fallegt hús og dýr útbún-
aður eingöngu mynda ekki skóla,
menn; sterkir og gáfaðir, gæddir
andlegu fjðri, eru nauðsynlegír til
þess að sú stofnun geti fullnægt sfn
um tilgangi og slíka menn er ómögu
legt að fá nema borga þeim vel.
Góður kennari og ónýtur kennari
eru aldrei rött metnir. Þangað til
uð mannfélagið lærir að meta þ&
heldur það áfram að híða það tjón,
sem réttileg meutun gæti afstýrt.
Harvard er einn af þeim háskól-
um þar sem fslenzka er kend. Til-
sögn í henni er veitt annahvort ár.
Hún var fyrst innleidd hér 1890,
Danska var inaleidd 8 árutn síðar.
Kvenfólki hefir ekki enn þ&
verið leyft að stunda nám á Har-
vard. Mun suinum þykja það ótrú-
legt að slíkt skuli viðgangast í
Bandaríkjunum þar som jafnmikið
er haldið af kvenþjóðinni. Þeir
hafa þær sér, svo að þær og piitai nir
fipi ekki of mi-kið hvort fyrir öðru.
I samhandi við Harvard var fyrir
nokkru síðan stofnaður skóli handa
kveufólki. og heitir sá Radcliff
College. Þar stunda nú yfir 400
stúlkur nám. Forseti þess skóla er
Mrs. C. E. Agassiz, kona vísinda-
mannsins sem nefndur er að ofan.
Þetta yrði oflangt mál ef hér
ætti að tilnefna þá menn, sem mest
og bezt hafa starfað að því að koma
Harvard þar sem hann er nú. Skól-
inn hefir aldrei átt eins fræga merra
og Arlstotle eða Darwin eða Newton,
menn, hverra 3tarfskraftur var ótrú-
lega mikill. Samt vil ég nefna einn
mann, sem með stnum mörgu og
miklu verkuin hefir reist 6ér hér
varanlegan minnisvarða. Maður eá
hét Louis Agassiz, fæddur á Sviss-
landi 1807. Næstum hvert skóla-
bam í Manitoba hefir heyrt hans
getið* Hann tókst á höndur
kennarastarf við Harvard ura niiðja
síðustu öld. Þi átti skólinn ekkert
safn sem teljandi var. Hann tók
því til að safna á eigin reikning og
síðar keypti skólinn safnið og kom
upp yfir það húsi. Meðan Agassiz
lifði hélt hann ftfram að bæta við það
og skrifaði bækur til auðs fyrir safn
ið. Þegar hann dó (1873) var skotið
saman yfir $300,000 til arðs fyrir
safnið, sem þá var orðið afarstórt,
því Agasíiz hafði ferðast til margra
landa og starfað að safninu með
mestu elju. Síðan hefir mikíð fé
verið lagt til þess að auka það svo
að það er nú eitthvert hið myndar-
legasta dýra, jurta og steina safn
sem hægt er að finna við háskóla í
Bandaríkjunum. Agassis kaus að
það yrði sinn eini minnisvarði, því
hann lét ekki setja á leiði sitt annað
en stóran blágrýtishlöllung (frá ís-
aldartímabilinu) cg á hann er graflð
með stórum stöfum nafn þessa heinis-
fræga vísindamanns.
Fyrir ári siðan var talað um að
gera læknaskólann við Harvard
þann bezta í Ameiíku. Til þcss
fyrirtækis var skotið saman um 5
milliónum dollaia. Morgan og
Rockerfeller gftfu til þess liðuga
milliónina hvor. Að því meðtöldu
eru eignir skólans orðnar yflr 18
mil. Sýnir það eigi allitla framför
þegar þess er gætt að fyrir 30 árum
voru eignirnar um (j mil. Tala
kennara við Harvard er nú á sjötta
hundrað en tala. ncmenda & sjötta
*) Jardhseðingar álíta að á Pleis-
tocene-tliuabilinu. raáske fyrir hér um
bil 200 000 árura, hafi mikiil hluti af
Mauitoba, Dakota 02 Minnesota verið
eitt stórt stöðuvato, er átti að hafa
tuyndast þegar ísinn frá síðari ísalnar
timabilinu bráðnaði. Vatu þetta iiefir
verið kaliað Lake A<>aasiz, i rainningu
ura L. Agassiz. Það var yfir 100,000
fethyrni'igsmilur að stærð, og þar
sem Winnipeg nú stendur var það um
400 fet á dýpt. Vötnin í Manitoba eru
eftirstöðvar af Lake Agassiz. Frjóf-
semi Rauðirdalsins er þvi afleiðing
þess að daluriun var vatnsbotn í mörg
þúsund &r. Höf.
Þessir $2000. sem tyrir næstum
300 árum voru gefnir til skólans,
virðast kafa blessast vel. En það
er ekki fjármálahliðin seru er eftir-
tektaverðust. Það eru þau áhrif
sem mentastofnanir hafa á Þjóðina
og sá þáttur sem þær eiga í þvi að
skapa forlög hennar, sem er ' miklu
arðsamara að skygnast inn í. Það
ætti að koma mönnum til að viður-
kenna að það m& ekki, eins og gert
var snerama á miðöldunum, trúa
kriplingum og aumingjum fyrir
blysi þekkingarinnar. Mentastofn-
un eins og Harvard, sem heflr á bak
við sig Btóra þjóð, sem heflr frá því
íyrsta sýnt mikinn mentahug, stofn-
un, sem á sögu, sem aldirnar hafa
víðfrægt, sem hefir öll þau hlynn-
indi að bjóða, sem auður getur l&tið
í té, sem hefir í þjónustu sinni menn,
hverra markmið er að leita að gim-
steinum sannleikans, hvers má mað-
ur ekki vænta af henni í framtíðinni,
sem verndara þekkingar o^ ment-
unar ?
ÚR BRÉFI ÚR HRÚTAFIRÐI á
íslandi, dagi. 6. Nóv. 1902.
“Þú segir í bréfi þínu, að þeir sem
komið hafl héðan, segi fle3tir sömu
söguna að heiman: kalda tíð o. s.
frv. Það var mikið rótt, að útlitið
var rajög ljótt.ísinn lá lengi hér um
innfjarða og gras spratt seint, þó
varð hvergi nein neyð fyrir menn né
skepnur og gengu þær fremur vel
undan vetrinum. Gras var raunar
lítið, en nýtingin t bezta Iagi hór
pl&ss, svo heyskapur varð vflrieitt
góður, þegar tillit er haft til þess, að
folkið er fátt og heyskapartíminn
stuttur. Það er að vísu svo að á-
standið hér á landi er að mörgu leyt
ískyggilegt, þegar lakari hliðin er
skoðuð, sérstaklega til sveitanna.
Þar heflr fólkinu fækkað, eins og
iíka skepnum, og er orsökin ineðal
innars sú, að fólkið leítar til sjávar-
ins. Þar er atvinna góð. Fiskur-
iun er í háu verði og þilskipin mörg,
auk ýmsrar annarar atyinnu. Sveita-
búskapurinn er dýr, sumar afurðir
í lágu verði og ekki hægt að salja
þær móti peningum. Útlend vara
öll f háu verði mótiokkar vöru, en
væru, ef peningar væru fyrir hendi-
sjálfsagt 25 til 35 per cent lægri.
Móti vörurn er verðið þetta: Rúgur,
100 pd., 9 kr., býgg 12 kr., Ertur
12| kr., hveiti 11 kr.. kafíi 65 a. pd.
Kandis 28 a. I kössum o. s. frv. Ull
55 a., haustull 45 a., smjör 60 a.—
Fjárverð vargott. Lifandi vigt á
algeldum kindum 13 a. pd., í 100
pd. kind og 14a. hæst fyrir pd, í 120
pd. kind. Minna var verðið á hve. jn
pd. í þeirn kindum, seni vigtuðu
minna en 100 pd, Eins og líka í
mylkum ám, geldmn ám, hrútum
ogdilkura, Kjötveið var 20 a. f 35
pd. kroppum og þar yfir. Á þessu
ófullkomua yflrliti sérðu, að féuað-
urinn er mikið fremur vel borgaður,
og væri gott ef það væri móti pen
ingum, en móti ýmislegri annari
borgun en vörum, má verzlunin
heita all góð. Þess skal getið, að
hross voru borguð frá 45 til 80 kr.
Þau hafa I seinni tíð farið vfða fjölg-
andi.
I þessum hreppieru fáir bláfá-
tækir og engir þurfa verulega að
vera upp á aðra komnir með nauð
synjar sfnar enn sein komið er. Hjá
mörgumaf hinum yngri bændum
eru mörg börn á unga aldri og getur
maður gjarna með réttu sagt, að
gróðinn sé mikill hjá þeim mönnum.
Það kemur fylliloga hér í ljós, sem
annarsstaðar að dugnaðarmennirn-