Heimskringla - 16.04.1903, Blaðsíða 2

HEIMSKRINGLA 16. APRÍL 1903
Heimskringla.
PUBMSHBD BY
The Beimskringla News 4 Pablishing C«.
Verð blaðeps f Canadaoc:Bandar. $2.00
um árid (fyrir fram borgað). Sent til
íslands (fyrir fram borgað af kaupend-
um blaðsins hér) $1.50.
Peningar sendist í P. O. Money Order
Registered Letter eða Express Money
Odrer. Bankaávísanir á aðrabankaen i
Winnipeg að eins teknar með afföllum.
B. Li. Baldwinson,
Kditor & Manatcer.
Offioe : 319 McDermot Ave
P.o. BOX
Loforð Roblins
segir síðasta Lögberg að svikin hafi
verið, og teknr til dæmis ferða-
kostnað hans og ýmsra ráðgjafa
hans til /msra staða, til sönnunar
máli sínu. En Roblin lofaði aldrei
að hann eða stjóm hans skyldi
engu eyða í nauðsynlegan ferða-
kostnað. þvf að ferðalög eru nauð-
synleg til stjómarútréttinga, eins
og Lögb. líka játar. En Roblin
lofaði að láta stjómarkostnaðinn
ekki fara fram úr árlegum fylkis
inntektum. Það hefir hann efnt
og hefir þess utan ríflegan afgangs-
sjóð í fjárhirzlunni. Greenway
sökti fylki.iu f nær 250 þús. doll.
skuld árlega meðan hann var við
völdin, svo nú verða fylkisbúar f
mörg ókomin ár að borga hátt á
annað hundrað púsund doll. f rent-
ur af þcim skuldum. En Roblin
hefir snúið svo við blaðinu að f
stað árlegrar sjóðþurðar er nú ár-
legur tekjuafgangur.
Roblin lofaði ennfremur að
koma jámbrautamálum fylkisins í
gott horf með þvf að fá lækkun á
flutningsgjöldum á vörum bænda
inn- og útfluttum. Þetta hefir
hann efnt, og með þvf sparað fylk-
isbúum hundmð þúsundir dollara
á ári og aukið verðgildi hverrar
ekru ’lands f fylkinu að miklum
mun. Þetta þrent: I. að koma
jafnvægi á útgjöld og inntektir.
2. að fá flutningsglöldin lækkuð nið-
ur f hóflegt verð, og 3. að auka
verðgildi landeigna í íylkinu. Það
em sðal-stjórnfrœðisatriðin í stefnu
og stjórn Roblins, sem verða til
varanlegra hagsmuna fyrir íbúa
fylgisins á komandi árum, og sem
fylkisbúar munu votta honum
verðuga viðurkenningu fyrir á
komandi árum.
Lögberg segir þinglaunin í
Greeways tíð hafi verið $500, en
f>að var að eins síðasta ár hans,
endarnær voru pau ætíð $600 á ári,
og eitt árið $700. Þinglaun nú-
verandi stjórnar hafa þar á móti
verið $400 á ári, að undanteknu
fyrsta árinu, þegar þing stóð yfir á
þriðja mánuð, þá veitti þingið
$200 aukalaun hverjum þingmanni
fyrir samhl jöða lreiðni allra þing-
manna, jafnt Litrerala sem Con-
servativa. Sparnaður við þing-
mannslaunin era því nú $8000 á
ári, frá þvf sem var undir Liberöl-
um. Ráðgjafalaunin em sömu og
áður.
Ekki nennir II kr. að eltast við
allar f>a;r ósönnu staðhæfingar sem
Lögb. flytur um ráðsmensku Rob-
lins; því öll hans störf hafa verið í
strangasta samrœmi við gildaruli
lög. Errda skoraði hann þráfald-
lega á Greenway-flokkinn í þing-
inu- og lagði s‘rstaklega hart að
þeim sfðustu daga þingsins, að
bera fram f þinginu ef J>eir liefðu
einhverja ásiikun á stjórn sína. En
þeir létu J>að ógert. Roblin bauð
að þeir skyldu mega tilnefna sína
eigin rannsóknarnefnd, lögfræð-
inga og dómara, f þeim inálum. og
að stjórn sín skyldi ttorga allan
kostnað af þvf. Enginn gat tioðið
betur en þetta; og Liberalar hefðu
sjálfsagt þegið það tx>ð liefðu þeir
treyst sér til að sanna eina einustu
af þeim ákærum, sem blöð þeirra
og |>ar með Lögl>. bera á líoblin og
stjóm hans. Slíkar ákærur eru
þvf auðsjáanlega skapaðar til að
villa almenningi sjónir, en standa
ekki á neinum samdeiksgmnd-
velli.
Tillagið til akuryrkjuskólans var
samþykt f einu hljóði. Enda var
Greenway í nefnd þeirri, sem fjall-
aði um það mál, og lagði til að
skólinn væri bygður. Fjárveiting-
in til þeirrar mentastofnunar er
tekin samkvæmt lögum, af fé þvf
sem mentamáladeildin hefir yfir að
ráða. Það þótti tiyggilegra að nota
f>að til þess en að taka lán til að
byggja hann, eins og Liberalar
mundu hafa gert, ef þeir hefðu
haft völdin; öll stefna núverandi
stjórnar lýtur að J>ví að fyrra fylkið
skuldum, til þess að komast hjá
J>ví að leggja vaxtaskatt á fylkis-
t>úa eins og Greemvay gerði, sem
nemur yfir milión doll. á hverjum
7 árum. Vér sjáum ekki betur en
að fylkisbúar ættu að meta þá
stefnu, þó að Lögberg virðist ekki
geta gert það.
Byg^ingaefni á
/
Islandi.
Nýlega hefir birzt grein f blöð-
unum á Islandi, eftir hra. Preben
Lange, tigulsteinasmið í Dan-
mörku, um að næg efni munu
vera til á Islandi til tigulstein-
gerðar. Vér hyggjum að átt, sé,
við múrsteinsefni, þótt sú grein
tali alstaðar um tigulstein. Að
minsta kosti er það áreiðanlegt, að
sö gnægð af tigulsteinsefni á ísl.,—
sem ei er efamál— f>á má búa til
múrstein úr sama jarðefni lfka.
Eins og allir vita, sem þekkja þessi
steinsteypuverkstæði hér, ]>á má
nota óvandaðra efni f múrstein en
tigulstein. Þessi P. Lange segir
frá þvf í ritgerð sinni, að ungur
maður úr Eyjafirði, sem hafi verið
að læra snikkarastarf í Khöfn, hafi
komið til sín fyrir 3 missirum síð-
an, og beðið sig að rannsaka leir-
tegurid, sem nóg sé af á jðrðinni
sem hann faðir sinn búi á, og f döl-
unum í Eyjafirði. Honum hafði
verið forvitni á að vita hvort tigul-
stein mætti gera úr þessum leir.
Þessi ungi maður hét S. Jóhann-
esson,
Tigulleir þessi er nokkuð öðru-
vfsi en sá leir, sem brúkaður er f
Danmörku. en engu að slður segir
P. Lange að næg efni séu í honum
til að smfða úr honum tigulstein.
Hann segir að svo mikið sé af
töflugrjóti í honum, að nokkuð sér-
staka aðferð [>urfi við að hafa til
að ná þvf úr honum. P. Lange
segir að sig furði ekki mikið á því,
J>ó Island sé ríkt af /msum vöram,
sem fjöldi manna hafi ekki hug-
mynd um að þar sé til.
Hann segir að steinarnir, sem
hann hafi brent, hafi staðið vel
hita og kulda, og flysjist hvorki né
springi. S. Jóhannesson fékk
sýnisliorn af Jæssum steinum lijá
P. Lange, og sagði þeim síðar-
nefnda að hann ætlaði að sækja
um styrk til alþingis til að rann-
saka leir við Akureyri og Reykja-
vfk. Þar væra hafnstaðir góðir,
°g [>yrftu töluvert af tigul-
steini. En sfðan hefir P. L. ekkert
frétt af þessum J. S. En P. L.
þykir mál þetta svo mikilsvert, að
ei sé gerlegt að láta óhreyft við
J>ví. S. Jóhannesson hafði sagt
P. Lange að tigulsteinn fluttur frá
útlöndum til íslands kostaði kr. 80
J>úsundið, en áætlun P. L er að
þúsund brent á ísl., kosti kr. 15—
17 frá verksmiðjunni, og segir
hann að meiri arðsvon sé í tigul-
steinsbrenslu á íslandi, en í Dan-
mörku, og sé f>ar enginn samjöfn-
uður á.
Hra. P. Lange segir skýlaust að
hér sé að rœða um atvinnuveg
fyrir Island, er skilmálalaust eigi
að leggja stund á, og sem gefi af
sér stórkostlegan gróða, tiæði bein-
an óbeinan fyrir landið, og skapi
mörgu fólki atvinnu. Það má hafa
steininn marglitan, eins og tiðkast
í öðrum löndum, og P. L. stað-
liæfir að hann sé endingargóður og
hagkvæmur til húsbygginga, og
fáist tæplega eins góð tegund gerð
f Danmörku.
Það væri fallega gert af einhverj-
um Vestur-íslending, sem hefir efni
og dug, að reisa sér minnisnafn
með J>ví, að koma á múrbrenslu á
Islandi. Hann inni landinu og
þjóðinni gagn með þvf, sjálfum sér
frama, og óefað peninga ef hann
færi rétt að.
Útdráttur úr ræðu
Hon. II. ROGERS,
ráð({jafaa opinb verka, 27. Febr. 1903
(Nidurla naest.).
Síðan vinir okkar fóru frá stjóm-
inni þá hafa þeir borið Whitehead
fyrir brjóstinu, og hafa lagt fram
t>réf með honum, [>ar sem hann
biður um framhald á verkinu og
aukningu á því. Samkvæmt samn-
ingi var hann skyldugur að flytja
uppgröftinn 16 fet frá skurðbakk-
anum, en hann sótti um leyfi til
þessara vina okkar, áður en þeir
yfirgáfu stjómarsessinn,að þurfa
ekki að flytja gröftinn nema 8 fet
frá bakka, því sér væri það f atla
staði handhægra. Hann Jx'kti
hvernig ráðsmenskan varhjá þeim.
Til þess að geta fullkomlega
orðið við beiðni lians, J>á bragðu
þeir sér til, og gera hvað? Þetta
var erfitt verk vegna þess, að öll
bréf, sem koma á stjórnarskrifstof-
una era númerað niður, áður en
J>au eru hengd á sinn stað og sett-
ur á þau komudagur, og svo átti
að fara með J>etta bréf, en J>ei r
stimpla það með 68,943|, svo það
bar að eins hálfan stimpil skrif-
stofu deildarinnar. íSvona fóru þeir
að þvf. Við þekkjum manninn,
sem var frumgerandi allrar þeirrar
óreglu og aulaskapar. og sem var
formaður skrifstofu deildarinnar.
Þessum manni býður ekki við að
flakka aftur og fram um héruð, og
tala um framræsluna áj Boyne
marsh. Honum era hvergi tak-
mörk sett.
Síðan hafa 7 eða 8 framræslu-
héruð verið búin til f fylkinu, og
vér skorum á hvern einasta ^mann,
að sýna þessari stjóra það, að þar f
sambandi við hafi verið eytt einum
einasta doll. öðruvísi en samkvæmt
samningi. Við látum verkhafend-
urnar vinna verkið samkvæmt
samningi og reglulegri aðferð, |jj>ar
f liggur mismunurinn, sem "er á
milli þessarar stjórnar, og þeirrar
sem vinur minn, leiðtogi andstæð-
ingafl., var formaður fyrir.
Foringi andstœðingafl. hikaði
ekki við að staðhæfa, að sú stjórn
hefði kostað $8,000 minna en nú-
verandi stjóm. Eg skil ekki
hvernig hann fór að þessu, nema
hann hafi látið þingm. frá Birtle
gera yfirskoðun, sem svo gjarnt er
að gera mistök. Þetta er f engri
samhljóðan við það sem rétt er, og
f>ví ósatt að öllu leyti, og ekki
meiri sannleiksneisti í staðhæfing-
unni heldur en er f skýrslustað-
hæfingum fyrrv. fjármálaráðgjafa,
sem sagðist hafa borgað $732,000
í viðsdiftum við M & N. W. járn-
brautarfél., en borgaði að eins
$414,000. Ef þeir vilja gera svona
lagaðar staðhæfingar aftur, J>á
eram við reiðubúnir að svara f>eim
hvenær og hvar sem er. Vinur
minn, fjármálaráðgjafinn, ræddi
um þetta mál um daginn og gaf
allar skýringar f J>ví og tölur.
Hann viðurkendi lilutdrægnislaust
þœr tölur sem hærri voru hjá okk-
ur en fyrrv. stjóm. Hann viður-
kendi að opinbera byggingamar
kostuðu nú $24,000 meira. Og það
sér hver maður, að svo hlýtur að
vera, þar sem nú eru á f>eim 580
sjúlingar, en ekki nema 470 þegar
þeir vora flestir í tíð fyrrv. stjóm-
ar. Þetta er sannleiki, sem enginn
vogar að neita. Það er skylda vor
að annast J>á sem sjúkir era og
þurfa skjóls, og við ætlum ekki að
fara illa með [>á. Það er þess
vegna meiri kostnaðnr við J>essar
stofnanir, og skora ég á leiðtoga
andstæðingafl. að s/na okkur taf-
arlaust að ég hafi ekki rétt fyrir
mér, ef honum er það mögulegt,
hversu lftið sem það kynni að vera.
Það er enn þá eitt, sem ég vil
minnast á. Það er mál sem leið-
togi andstæðinganna hafði mikið
um að segja í gær, sem sé M. & N.
W. landamálið. Eg er sannfærð-
ur um það, herra minn, að f tilefni
af þvf, sem um J>að hefir verið
rætt riú f seinni tfð á milli almenn-
ings, að þá J>arf ég ekki lengi að
eyða tfma f útskýringar um það,
að eins minnast á það sem hann
sagði í gær viðkomandi kaupmál-
anum. Hann sagði það hefði verið
góð kaup, og gekk svo langt að
segja að með réttlátri ráðsmensku
þá gæti fylkið grætt á því landi
eina milión doll. Það væri gott og
blessað ef J>að ætti sér nokkum
stað. Eg hefi skýrslu eftir yfir-
skrifstofustjórann f fjármála stjóra-
ardeildinni, sem annast iii(>st um
þetta mál f peningasökum, og skil-
ur f járhags- og skuldbindingamál
eins vel og nokkurannar í fylkinu,
og ekki síst þetta mál. Skýrsla
sú sýnir að þau lönd kosta okkur
$2,298,498.65 árið 1910. Þetta er
hans skýrsla, og f>ó er þar ekki
meðtalið 3 per cent rentur af öllum
ágóða, sem mun nema um $100
þús., og sem við J>urfum að fá til
þess að koma vel út úr J>vf. Við
viljum selja þessi lönd á $4.50 ekr-
una, svo við gætum losað fylkið
við þá ábyrgð, en við höfum feng-
ið $4, og svo skulum við gæta að
hvað vinir okkar voru viljugir að
selja þau fyrir þegar þeir vora við
stjóraina. Það kemur sér vel fyr-
ir okkur að hafa það í- höndun-
um. Leiðtog andstæðingafl. sagði:
“Um langan tfma hefir stjóm-
inni J>ótt J>að fýsilegt ef hún gæti
selt J>au svo að þau mættu þvf, sem
þau standa fyrir, svo það sé búið
með J>að mál. Þær ráðstafanir
sem gerðar voru 1885 hindruðu
stjórnina frá að koma landinu í
peninga fyrr en hún gæti fengið
$2.50 fyrir ekruna. Samt sem áð-
ur varð stjórnin að gefa nokkuð
mikið eftir af landinu, þegar félag-
ið borgaði $1.00 fyrir ekruna og
áfallna vexti, og á þann tiátt gekk
nökkuð af bezta landinu inn til fél.
aftur. Ef samningunum hefði
verið lofað að vera eins og þeir
voru, og stjórnin hefði haldið á-
fram að borga vezti [>angað til
1910, J>á hefðu verið fallnir $3.50
á hverja ekra f landinu.
Hann(Mr. Greenwayjkom með sér
staka ráðagjörð, sem hann bar und-
ir aðra; hún var sú að auglýsa suð-
ur fráog eystra, að sjórnin hefði með
samningum við járnbr.fél. áformað
að búa til járnbr. geymslulönd, þar
sem væri sérstaklega liagfelt og
gott væri afstöðu, og löndin væru
góð, og fá fólk til að setjast á f>au
eða kaupa, og kaupdagar ábúanda
skylki að eins vera fyrsti Maf eða
fyrsti Júnf næstkomandi, og þann-
ig skyldi selja kaupendum löndin
með góðu verði. Hann liélt að
hæfilegt væri að selja ekruna á $3
með vægum borgunarskilmálum,
og lfku fyrirkomulagi og C. P. R.
fél. hefði á landsölu sinni. En það
var einn tíunda við kaupfestu og
afganginn f jöfnum nfu ára borg-
unuin.
Það var J>að sein Mr. Greenway
var viljugur að gera, en svo stend-
ur hann upp nú og fordæmir okkur
fyrir landsöluna, með einum tíunda
af verðinu borgun út í liönd og hitt
á nfu árum. Við höfum þessa
borgunarskilmála af J>ví, að með
því móti getum við selt landið með
hærra verði, en aðferðin er einmitt
sú sarna eg hann áleit bezta einu
sinni. Við fáum ekki einasta
hærra verð með þessu móti heldur
fáum við lfka rentur af eftirstand-
andi niðurborgunum. Og J>ar að
auki þurfum við ekki peninganna
allra við. nú sem stendur, þvf við
höfum eina milión doll. í fjármála-
deildinni. Viðvíkjandi verðinu á
landinu sagði fyrrv. fjárm.ráðgj.;
“Stjómin tók ekki fyrsta tækifæri
að taka landið. $3 mundu ekki
vera ósanngjarnt verð á ekranni á
landinu sem stjómin hefir nú tekið
við; ef hægtværi að selja það fyr-
ir þetta, þá væri hægt að græða á
J>ví um hálfa mil. doll.” Við skul-
um nú bera þessar staðhæfingar
saman við þæi sem yfirskrifstofu-
stjóri hans gaf, sem segir að $4.50
þurfi að fást fyrir ekruna svo land-
ið mæti skuld þeirri sem á því sö.
Fjármálaráðgj. hélt áfram: Afleið-
ingarnar af þessu láni er það, að
stjórnin þarf nálega að borga f úr
mil. til þess að öðlast hald á þess-
um viðskiftum sem fyrirrennarar
hennar gerðu, og einmitt fyrir það,
að þeir vora að gera þetta, þá væri
[>eir ákærðir fyrir, að setja fylkið f
skuldir. Almennar tekjur hrykkju
ekki fyrir útgjöldum þessa líka, og
þess vegna yrðu þeir að taka pen-
ingalán. Ef stjómin héldi áfram
að borga þetta þá yrði hún líka að
halda áfram að taka peningalán”.
Þetta eru staðhæfingarnar, sem
ég hefi kvartað undan, af því þær
koma ekki heinm við sannleikann f
málinu, Sú einasta upphæð sem
borguð var, nam $414,000, og [>ar f
vorn peningarnir til Hudson Bay-
járnbr.fél. Eg held að ef þessi
stjórn heldur áfram og við verðum
á ferli, og ég er sannfærður um að
hún heldur áfram, þá verðum við
megnugir að leysa svo úr ]>essu
máli, að fylkið tapar engum pen-
ingum; við höfum [>anniu fyrir-
komulag á þessum löndum, sem við
erum að selja. Við höfum selt
ekruna fyrir $4, sömu ekrumar,
sem leiðtogi andstæðingafl. var fús
á að selja fyrir $3. Þeir segjast
ætla að leita fyrir si't eystra og
syðra. Ef til vill fá þeir sér nokkra
af uppboðssölum Hiftons til að
vinna fyrir sig, og ná í liagnaðinn
fyrir almenning. En við höldum
áfram að auka hann framvegis, og
vorium að hann fari stöðugt vax-
andi.
Mig langar til að verja fáeinum
mínútum til að nrinnast vinablaðs
okkar Free Press. Það blað ber
okkur J>að á brýn að nrisbrúkað sé
át>yrgðarfé félaga, sem er undir
hendi stjórnarinnar, í sambandi
yið J>etta landamál. Ef sú ákæra
væri sanngjörn og gerð af- ráð-
vendni, þá höfum við svör á reið-
um höndum J>ar. En sú ákæra er
ósönn að öllu leyti og Free Press
ætti að afsaka hana. Eg hugsa að
þið séuð mér sammála um f>að.
Mr. Roblin:—“Það eru einungis
kurteisir menn, sem afsaka orð og
verk”.
Mr. Rogers:—Við lýsum þyí yfir
að við höfuin ekki vanbrúkað þessa
ábyrgðarjreninga; það hafa verið
innleidd tög um að allir þeir pen-
ingar séu hafðir sérstakir f inn-
tektaskýrslunum. Þetta var gert
til hægðarauka, og enn ]>á höfum
við ekki fengið einn einasta dollar
frá M. & N. W. af þanniglöguð-
um ábyrgðarpeningum. En við
höfum ekki enn þá fengið nógu
mikla peninga upp úr þessum
löndum til að borga eða mæta
skuldinni á þeim. Við höfum þvf
ekki eytt einum dollar af ábyrgðar-
peningum félaga, og þvf ætti Free
Press að koma frani á almannfæri
ogbiðja afsökunar á Jrvf. með stór-
um fyrirsögnum, að sig skorti
[>ekkingu á opinberum málum.
Það mun J>ykja skrítið [>egar talað
er um vanbrúkun á þessum ábyrgð-
arpeningum, sem fylkið géymir
fyrir félög, að það sé að eins einn
maður sem sekur er f því athæfi,
og J>að er maðurinn sem situr
liéma á móti okkur og er leiðtogi
andstæðingaflokksins. Eg ætla að
lesa ykkur ákvæðin sem sftérað lief-
ir verið í, J>á f>etta mál hefir verið
rætt, þau eru frá 1885. Þið hafið
öll heyrt getið um leynistjómar-
fundinn 1897, J>egar þessi herra-
maður tók úr ábyrgðarfé félaga í
fylkinu áttatfu og sex þúsund doll.
og var J>að f sambandi við M. & N.
W. löndin. Hvernig fór stjórnin
að [>vf ? Hún leitaði f ákvæðun-
um frá 1885, hvert hvergi væri hægt
að fá heimild til þessa fyrirtækis,
en fann ekki. Eg ætla að lesa
greinamar, sem þeir þurftu að
brjóta til þess að ná fé úr þeim
sjóði:
8. grein:—Þessu landi eða ábyrgð
skal fjármálagáðgj. halda, sem
tryggingu fyrir hönd fylkisins, og
má ráðstata þvf smátt og smátt eins
og stjórnarákvæði mæla fyrir.
9. grein: Abati sá sem J>essi
lönd eða ábyrgð ge'fur af sér, skal
fjármálaráðgj, annast., og ber hon-
um að verja honum til vaxta-
afborgana og annars kostnaðar,
sem }>ar að lýtur.
Árið 1890 liorgaði M. & N. W,-
félagið $86,000, og litlu síðar
$14,000, og var J>að fært til reikn-
ings, sem vaxtaborganir. En á
sanra tfma og félagið borgaði þessa
upphæð, þá drógu aðstandendurnir
86,000 ekrur frá ábyrgðinni. J-ess
vegna er ekki hægt að sjá hvernig
stjórnin gat skilið lögin og dregið
út úr J>eim heimild til að flytja
þetta fé inn f tekjur. Vegna
þessa athæfis er fyrrv. stjórn, sú
einasta stjórn sem stendur for-
dæmd frammi fyrir fólki fyrir van-
brúkun á slfku fé.
Árið 1910 verðum við að standa
reikningsskap fyrir þessum $86,000.
Allir vita J>að, að féð átti ekki að
ganga inn f almennar tekjur tvis-
var sinnum. Fjármálagáðgj. átti
að geyma þetta fé, senr ábyrgðarfé,
en það var tekið og brúkað af
stjórninni, J>egar hún var f fjár-
baslinu 1897. Það væri því rétt-
látt, og vona ég að FreePress konri
fram fyrir almenning og biðji fyr-
irgefningar á þessu ráðslagi, og
noti þá sínar stóru fyrirsagnir aftur.
Skandinaviska kenslan
við Harvatd ,
Eftirfarandi grein er þýdd úr
Apríl númeri Harvard Monthly, er
út kom árið sem leið, er var samin,
sem hinar aðrar greinarnar um ger-
mönsku deildirnar við háskólann, í
því númeri, í tilefni af gjöf Þýzka-
lands keisara til þýzka gripasafns-
ins, á myndum af öðrum listaverk-
um.
Þessi grein um Skandinava er að
vísu í sjálfu sér ekki nein nýung að
öðru en þvi, að hún er eftir kennar-
ana í Norðurlanda málum við h&-
skólann, mann sem álitinn er einn
í fremstu röð fræðimanna í þessum
greinum í Austur ríkjunum og sem
ekki hefir lagt það í vana sinn að
skjalla neinn. Þótt greinin komi
því með eitthvað sem íslendingar
hafa þegar heyrt eða hugsað, þá er
hún eftir nýjan mann, sem þeir
hvorki hafa heyrt eða séð.
“Á meðal Evrópumanna, er sezt
hafa að í Bandaríkjunum, eru engir
eftirtektaverðari en Skaudinavar,
engir er hafa betri andlega arfleifð
að fornu og nýju til brnns að bera,
engir líkari oss að eðli og upplagi,
eða fljótari að semja sig að siðum
vors þjóðflokka, engir, vér megum
vera fullvissir um það, er að jafnri
hluttöku muni hafa heillaríkari áhrif
á framtíð þjóðveldisins en þeir. Nú
þegar hafa Skandinavar, sérstaklega
í Vesturríkjunum, náð miklum efna
legum framförum og komist til mik-
ílla metorða, er þeim hafa'borið sök-
um þeirra eigin atorku, ærlegheita,
einbeitts vilja og ættgöfgi. Alveg
eins og Norðmenn, þegar þeir í
fyrndinni lögðu frá ættjörð sinni til
þess að taka sór bólfestu & Frakk-
landi og sfðar & Englandi, og sömdu
sig brátt að ytri kringumstæðum og
félagslifi þess er þeir komu í. Á
sama hátt hafa Skandinavar nú á
vorum tímum siglt vestur um haf í
annað sinn til þess að skapa sér
heimili í landi því, er þeir urðu fyrst
ir til að íinna, og með ánægju skoða
þeir sig hér ekki sem framandi, held-
ur sem meðborgara vora, hverjum
oss er ljúft að fagna.
Eins og vér vitum, hafa þeir
ekki komið hingað tómhentir né
tómhjartaðir. Sterkbönd tilflnning-
anna tengja þá enn við þeirra fornu
stöðar og þjóðflokk. Þeir eru erf-
ingjar fomrar síðmenningar, er ætti
að blómgast hér & ný í þessu landi
velmegunarinnar.
Tíl þess að hjálpa borgurum
þessa lands af skandinaviskum ætt-
um að mjnnast sínnar eigin fornald-
ar, til þess að kynna öðrum amerík-
önum auðlegð þeirrar menningar,
hafa námsgreinar í skandinaviskum
bókmentum, að fornu og nýju, veríð
settar á fót við Harvard-háskólann
nú fyrir nokkrum árum síðau, og
nú þegar hafa þær dregið að sér
fleiri nemendur, en hægt er að segja
að eigi sér stað í evrópiskum háskól-
um í sambandi við málefni er auð-
sjáanlega liggja jafnlangt fyrir utan
það, er almenningur lætur sig mestu
varða.
Nú fyrir skömmu hefir frú Emil
C Hammer, með $500 árlegri gjöf
til skandinavisku deildarinnar til
minningar mannsins, er var konsúll
Dana á Boston-höfninni frá 1859 til
1894, gert tils’ign og rannsóknir í
þessum fræðum auðveldari. Herra
Hammer var maður gæddur frábær-
um hæflleikum og manndómi, stór-
lundaður, óeigingjarn og örlátur. Á
meðan hann lifði gaf hann við ýms
tækifæri bækur til bókasafnsins við-
komandi Skandinavia, og þar að
auki var hann búinn að ásetja sér að
sýna á annan hátt hluttöku sína í
þessari viðleitni háskólans, þegar
dauðinn batt enda á starfsemi hans.
Frú Hammer, í þetm tilgangi að við
halda minningu manns síns við Har-
vard, kaus því að styrkja það mál-
efni, er hann hafði sýnt slíkan áhuga
íyrir. Hún gerði að skilyrði fyrir
gjöf sinni til bókasafnsins, að pen-
ingunum skyldi varið að mestu til