Heimskringla - 25.06.1903, Blaðsíða 2

HEIMSKRINGLA 25. JÚNÍ 1903,
Ueimskringla.
PUBLJ8HHD BY
The Heimskringla News & Pablishiag Go.
Verð blaðeins i Canadaog Bandar. $2.00
um árið (fyrir fram borgað). Sent til
íslands (fyrir fram borgað af kaupend-
um blaðsins hér) $1.50,
Peningar sendist í P. O. Money Order
Registered Letter eða Express Money
Odrer. Bankaávísanir á aðrabankaen í
Winnipeg að eins teknar með afföllum.
B. L. Baldwinson.
Kditor & Manasrer.
Office : 219 McDermot Ave.
P.O. BOX 1»H».
Ekran fyrir $1,
Það hefir verið orð á því, að
sambands9tjórBÍn seldi sumnm sín-
um vildarraönnum lönd ríkisins fyr-
ir lægra verð, en almenningur fær
þau fyrir. Það lá aimannarómur á
því, að hán hefði selt félagi, sem
heitir Saskatchewan Yalley Land
Company, sem nú gerir landsölu í
stórum stíl, allmikið af landi fyrir
afarlítið verð. í vikunni sem Jeið,
mætti B. G. Turiiff, sem er umboðs
maður sambandsstjórnarinnar á rík-
islöndum, frammi fyrir akuryrkju-
málanefndinni. Tveir Conserva-
tíva þingmennirnir héðan úr Mani-
toba notuðu tækifærið til að hlyða
honum yfir landasölu stjórnarinnar,
Það voru þeir Mr. La Riviere og Mr.
Boyd. Umboðsmaður stjórnarinnar
Þverneitaði að hann stæðj í nokkru
sambandi við áðurnefnt félag, en
gerði þá játningu, sem er í mesta
máta eftirtektaverð, að Saskatche-
wan Valley Land Co- hefði fengið
hjá sambandsstjórninni 250,000 ekr-
ur af landi, og borgað að eins einn
dollar fyiir ekruna, í staðinn fyr-
ir að algenga verðið er nú §6 til $7
ekran í Norðvesturlandinu. Þessar
skýringar Mr. Turriffs um það, að
ríkisstjórnin hefði selt félaginu land
ið fyrir svona afarlágt verð, gerði
akuryrkjunefndina alveg steinhissa,
Þar sem einstöku menn og bændur
sem tekið hafa sér bólfestu út í lítt
bygðum héruð im, [fá ekki land fyr-
ir minna en $6 7 ekruna. Þessi
lönd höfðu fyrr verið valin og tekin
frá sölulandi af félagi, sem heítir
Regina, Lang Lake & Saskatchewan
Company. Það er enn fremur á
orði, að sama félagið hafi náð tangar
haldi á meiri ekrafjölda, en þessum,
sem uefndar eru hér að framan, og
valið sér þau sem álitlegust voru
þar um pléss. En Mr. Turriff neit-
aðí því, að hann vissi nokkuð til
þess, eins langt og sín þekk ing næði
á stjórnarlöndum.
Þegar þingmaður La Riviere
' fór að spyrja Turriff út í þessi mál,
kom það upp hjá honum, að hann
er mágur Adamsoni Rosthern í Norð
vesturlandinu, væri hann einn af
stjórnendum og forkólfum Saskat
chewan Valley Land félagsins.
Þessi fyrnefndi Adamson, ásamt
fjórum eða fimm öðrum n.íungum,
sem stofnuðu Saskatehewan Valley
Land Co., höfðu sjálfir fengið einka-
leyfi á landi stjóraarinnar, og síðar
meir látið það undir félagsnafnið,
því þeir og það voru eitt og hið
sama. Umboðsmaður stjórnarinnar
þverneitaði því, að hann væri 1
nokkru sambandi við formenn Jfé-
lagsins, eða við félagið s.jálft, hvorki
beint né óbeinlínis, og hann kvaðst
heldur ekki vita til þess að yfirdóm-
ari Sifton, eða nokkur annar em-
bættismaður stjórnarinnar hefði
nokkuð með þetta landsölufélag að
gera. Hann kveðst ekki hafa verið
staddur í Ottawa þegar þessi sala á
250,000 ekrunum fór fram, en þau
kaup hafi gengið í gegn um Mr.
Smart, sem sé erindreki innanríkis-
ráðgjafans. Mr. Turriff gat ekki
gefið nefndinni nokkrar upplýsingar
um, hvernig á því stæði, að stjórnin
gerði sígseka í öðrum eins landsölu-
glappaskotum, og hér um ræðir, er
sýnist alveg gagnstætt stefnu þeirri j
sem stjðrnir ættu að hafa í slíkum
málum. Fyrr mátti nú vera, en
selja ekruna fyrir e i n n dollar til
þessa félags.
Mr. Turriff kvaðst ekkert um j
það vita, hvort innflutninga agentar
stjórnarinnar settu innfiytjendur á
þetta land, sem hún hefði selt ofan-
nefndu félagi, eða ekki. Hann
þverneitar að hafa nokkra hluttöku
eða meðgerð í hinu svonefnda borg-
arsvæði Blairmore, sem nú er all j
mikið talað um, og hefir vakið sér-
staka eftirtekt. Hann kvaðst ekki
hafa neina hugmynd um, hvort þar
væru kolanámar nálægt, og ekkert
vita hveinig stæði á hinni óhemju-
legu eftirspurn, sem þar væri eftir
landi og námum.
Það er ekki ný bóla, þó Liber-
alstjórnirnar gæði fylgifiskum sín-
um á fé almennings, en fyrr mi nú
vera en gefa fimm eða sex mönnum
$1.250.000; því ekki er oflagt I að
virða hverja ekru á $6, því það er
auðvelt að selja þar land nú á $7 9
En þetta dæmi er fátt af mörg-
um óráðvendnis strykum Laurier-
stjórnarinnar.
Gamey-málið.
Ross-stjómin f Ontario biður
þingið að samþykkja skýrslu hinn-
ar konunglegu nefndar f Gamey-
málinu. Auðvitað gerir þingið
það af þeirri einföldu ástæðu að
stjómin hefir fleiri atkvæði í þing-
ið, og getur með valdi neytt
málinu í gegn um þingið. Aldrei
liefir óánægjan með Ross-stjórn-
ina verið meiri en nú. Fólkinu er
er J>að fyllilega ljóst, að hún hang-
ir við völdin þvertofan í vilja fólks-
ins. og þvert á móti lögum og
landsréttindum. En svo er hún bú-
in að girða f kringum sig með mút
um og kaupum, að fólkið reisir ekki
rfind við að svo komnu. En sá
tfmi er í nánd að hún kollvarpast
og hrynur til grunna. En enginn
getur sagt hvað langt verður Jiang-
að til, að hennar dómsdagur kem-
ur, og fólkið hristir af sér svika og
glæpa hlekkina, sem þessi stjórn
hefir ofið utan nm mannleg r< tt-
indi, í landi. sem frjálst land er
kallað.
Sir Boyd, yfirdómari, hefirdyggi-
lega fylgt Liberölum, fyr og sfðar.
og þegið af Ross-stjóminni at-
vinnu handa tveimur sonum sfn-
um, og hana góða. Hann var því
skuldbundinn til þess að þvo st.jórn
fna eins ýtarlega og unt var. Og
það hefir hann ekki svikist um.
Hann lætur nefndina gefa skýrslu
sem lítið styðst við þá vitnisburði,
sem konm fram f málinu, heldur
finnur þessar og aðrar lfkur til
þess að Hon. Stratton og Ross-
stórnin sé saklaus. En af f>ví að
hann hleypur fram hjá vitnum og
sönnunum f málinu, þá rekur
skýrsla nefndarinnar sig alstaðar á
og verður hlægilegur hrærigraut-
ur frá upphafi til enda. Og þetta
verk frá æðsta dómsvaldi þjóðar- j
innar, sem notar stfiðu sfna auð- i
virðilega, biður fyrsætisráðherr-
ann f Ontario, f>ingið, að taka
góða og gilda, treystandi því
að hann hefir 3—4 atkvæði fram
yfir f þinginu, þó kjósendumir
: greiddu yfir 7000 atkvæði fram yfir
þeim flokk, sem er fámennari f
þinginu, nú sem stendur. Enda
hefir Liberalstjómin í Ontario
aldrei verið hötuð og fyrir litin
meira af almenningi, en einmitt
nú, og fara óvinsældir hennar dag j
lega vaxandi. Ef stjórnin hefði i
þekt hjá sjálfri sér nokkum snefil j
aí ráðvendni, þá hefði hún gengið
fram fyrir kjósenduma, og látið f>á
með atkvæðagreiðslu skera úr mál- j
inu. En það þorir hún ekki fyrir
sitt eiginborið lff. Heldur neytir
þeirra krafta, sem byggjast á kaup-
um og sölum, mútum og lögtroðsl-
um.
Ef Gamey lýgur fíllum þess-
uin ákærum frá rótum. eins og
nefndin álftur, hvers vegna hefir
þá aformaður stjómarinnar þurft
að fá skriflegt bref frá honum um
að hann væri snúinn frá sfnum
flokki og yfir til stjómarjnnar?
Gamey segir, að stjórnin hafi heimt- j
að það af sér, þegar hann fékk j
peningana, og það finst í vör/.lum j
stjómarinnar, og var p r e ri t a ð
f blaði hennar, Hvernig getur
staðið á þvf, að þetta bréf með
þessari yfirskrift er stflað til Ross,
formanns stjórnarinnar, hann veit
ir f>ví móttöku án ummæla, og
það er prentað tafarlaust f blaði!
tjómarinnar. Þrátt fyrir þetta
segir konunglega nefndin, að
Gamey ljúgi öllu, og stjórnin hafi
aldrei verið f nokkru inakki við
hánn. Samt liafa Sullivans feðg-
arnir Ixrrið ]>að, að þeir hafi að
fyrrabragði talað um f>að við
Gamey, að koma yfir til Rossstjórn
arinnar. Það er ekki til nokkurs
fyrir nokkurt blað eða dómara, að
slá slfku ryki upp í augun á fólki
og hin skammsýna konunglega
nefnd hefir f fáfræði sinni og part-
isku reynt að gera. Lesið Lög-
jbergs fívættinginn í þessu máli,
málinu til samanburðar.
Skozkt whiskey
Nýlega stóð svohljóðandi grein
j í einu austanblaðinu:
Eitt vfnsölufélag í Toronto
fékk árið sem lei KXX) kassa af
j skozlcu wiskey. Vfn þetta var
I flutt og dreift út um aðalverslunar-
stað bæjarins, og flóði það út f smá-
J skömtum, og barst út um alla kima
i og skot þessarar vesælu borgar.
Hvemig lfst tollverndarflokknum
á þetta fyrirkomulag og stjóm-
mehsku? Ætlar Tory-flokkurinn
í Canada, að líða það lengi, að pen-
ingarir, sem Canada-menn sveitast
fyrir $éu sendir til Skotlands, og
þar borgaðir fyrir f>á vöm, sem nóg
efni em til að framleiða í Canada,
og nóg fólk, sem þarfnast að fá
verk við? Hér f landi eru yfir-
fljótanlega nógar korntegundir til
j þessarar vfngerðar. Drykk jumenn
I í Canada liafa engn skynsamlega
j ástæðu, til að krefjast þess af vín-
j sölum að fá skozkt vín f staðinn
fyrir sömu tegund af vfni sem
Walker, Gooderham, Corby og
Seagram verkstæðin búa til, og era
hollari fyrir heilsuna enskozktvín.
Minsta kosti geta drykkjurútar
fengið allan þann höfuðverk og
taugatitring upp úr þvf að drekka
f>au,er þeir fáfyrir að drekka skozka
vfnið. Enn fremur ber f>ess að
gæta að, það er óefað gegguð sum
frumefnin í tollstefnuskrá núver-
andi stjómar, sem skuldbindur sig
að afnema tolla; verslunarskýrsl-
urnar og sjóflutningstöflurnar sýna
að árið sem leið vora 431.786 gall-
ónir af wiskey frá Bretlandseyjun-
um til Canada, sem á matskrám
vom virt á $637.682, og tollurinn
af því nam 1 mil. 036 þús. 285, og
40cent. Tollurinn verður f>ví 162
af dollarsvirðinu í wisky. Samt
nægir sú upphæð fólki ekki. Það
kaupir skozka wiskey-ið eins og
ekkert sé um að vera, og mokar
peningum sínum heim á Skotland,
en eys f>eim yfir þessa glepjandi
og gabbandi stjórn, sem hangir við
völdin f Canada. Úr því að Bacc-
ur á svona marga herserki í Can-
ada, þvf þá ekki láta ríkið og ]>jóð-
ina njóta þeirra peninga, sem ber-
serkimir offra fyrir svaladrykki
sfna, í staðinn fyrir að fiytja f>á út
úr landinu, og moka þeim f stjórn,
sem með peninga afli situr við
völdin til að rýja almenning og
bregða við hann flestum eða öll-
um loforðum, og jafnvel leika hann
enn f>á skammarlegar. Kom-
tegundir sem brúkaðar eru til vín-
gerðar, em ódýrari hér f Canada,
en á Skotlandi. Það hlýtur þvf að
vera eitthvað rangt við það, að
skozkt vfn f>arf að flœða hér lands-
homanna á milli. Þvf þó aldrei
nema að f>að sé fullkunnugt hjá
Canada-mönnum, sem af lakari
sortinni eru, að öll ósköp f>arf af
wiskey við kosningar, þá eru þær
ekki nema fjórða hvert ár. Hin ár-
in ættu hérlendu víngerðarverk-
stæðin að geta framleitt nægilegt
handa fbúum landsins, og það fyrir
lægra verð, en er á skozka wiskey-
inu. Þó til séu svo skozkir Skotar
f þessu landi, að f>eir setja nefið
upp f loftið, ef vfnsalar liafa ekki
til skozkt wiskey, f>á væri enginn
skaði skeður þó þeir vildu ekki
nýta annað vfn. Að láta slfka ná-
unga dœla svo miliónum dollara
skiftir inn í botnlausan v>tsa stjórn-
arinnar sýnirei annað en skrælingja
hátt. Það ætti að setja 600 percent
á sterk vínföng aðflutt, f>vf f>au eru
bæði ríkinu og þjóðinni til skaða
og skammar. Geti Canada-menn
ekki framleitt sfn vínföng eins ó-
dýrt og þau fást annarstaðar, f>á
sæmir f>eim best að vera vfnlausir.
En að láta svikula og ónýta stjórn
liafa skozkt wiskey, sem tvöfalda
beitu, er blátt áfram ekki þolandi.
Drekkið ekki skozkt wiskey, og
fyrirlítið f>á stjómargemlinga, sem
vilja dreipa wiskey á heila ykkar
um kosningar.
Fornaldarborg.
Damaskus er sú elzta verslun-
arborg, sem á samhangandi sögu.
Hún var stór verslunarbær á dög-
um Abrahams, og var þá höfuð
verslunarboigin í Austurlöndum.
Nú er hún auðugur verslunarstað-
ur og ferðamannaheimkynni. Og
hún er sem sfgrænn Paradfsarlund-
ur langt inn f eyðimörk, og höfuð-
borg. Þar hefir hún verið um þrjá-
tfu sfðastliðnar aldii. Það var
skamt frá Damaskus, sem Paulus
frá Tarsus sá ljósá himni, sólu ofar.
og þá braut sem leiddi hann inn á
brautir sannleikans og postula-
göngu. Þar er ennþá til óbreytt
strætið, sem hann féll fram og
baðst fyrir á. Það er borgin sem
Múhammed þorði ekki að ganga
inn fyr enn hann var búinn að
sitja á liæðunum utan við borgina
marga daga og ltugsa ráð sitt,
og sagði, að guð hefði ekki geflð
mönnunum nema eina Paradfs, ðg
hann vildi ekki koma inn f þá
heimslegu, heldur bfða Þar til hann,
yrði liluttakandi hinnar himnesku
og œvarandi. Daglega koma og
fara pílagrímaleiðangramir í f>essa
borg, engu síður nú á dögum, en
var á fyrri tímum. Kaupmenn frá
Efratus og Miðjarðarhafinu, hafa
f>ar kaupstefnur og viðskifti á
verslunarvörum sfnurn. Frá þess-
ari eldgömlu verslunarborg koma
hfnar óviðjafnanlegu blá-sveskjur
og hinar ljúffeugu aprikósur, sem
kendar eru við Portúgal. Þá er
rósavefnaður frá Damaskus, sem
bæði er úr silki og bómull, mjög
nafnfrægur, og á uppruna sinn þar.
Þar eru framleidd hin fegustu og
fullkomnustu blóm, sem fáanleg
eru á blómamarkaðinum. Enn-
fremur koma liaðan f>au bestu og
fíngerðustu vín, sem fáanleg eru.
Það var á Englandi f tfð Hinriks
VIII, eð enginn rósavefnaður þótti
þar þá brúkandi, nema vefnaður
frá Damaskus. Ennfremur voru
eggjárn og hnffar frá Damaskus,
nafnkendast allrar þeirra vöra-
tegundar, og er mikil eftirspum
eftir henni. Þar voru ýmsir versl-
unarleyndardómar, sem menn í
Damaskus þektu í fyrndinni, og
kaupmenn frá Persfu náðu frá
þeim um tíma. Ennfremur þekk-
ing á iðnaði, svo sem á stáli, ttmb-
ursmíði, silfur og gullsmfðum, á-
samt bfldhöggvaraverki og mál-
greptri, sem alt var kent við Dam-
askus. En Damaskusmenn hafa
náð þeirri þekkingu aftur og standa
nú framar f henni en áður. Vopn
eru smfðuð þar og þykja vopna
best og fegurst.
Chicago Chroniole.
Sjón er sögu ríkari.
Hinn svonefndi .mentaði heim
ur’ sýnist að ymsu leyti vera lfkur
miklum matmanni. Þegar átvagl-
inn er búinn að eta sig mettan á
kveldin, þá er liann rólegur og gef
ur lítið [fyrir f>að, sem fram fer í
kringum hann. Hinn svonefndi
,mentaði heimur’ virðist hafa það
eins. Hann er búinn að telja sér
trú um, eða öllu heldur, að hann
sé búinn að fá nægju sína af
m e n t u n. Hann er þvf rólegur,
afskiftalaus,' og rogginn yfir sjálf-
um sér, hvað sem öðru líður. Hann
erekki að kippa sér upp við það,
sem daglega og árlega ber við.
Hann er svo saddur af mentun.
Hann situr hljóður og þurlegur og
er ekki að slá sér inn í skarkala og
hávaða þess, sem fyrir utan hans
matvæla verkahring liggur. Situr
hann ekki hljóður og þögull
á meðan Tyrkir myrða
kristna menn í Amienfu, Sat
hann ekki hljóður og f>ögull meðan
Búar vörðu frelsi sitt upp á lff og
dauða? Situr hann ekki hljóður
og þögull meðan stórveldin sitj a
sem hrafnar um hræ austur í Kfna ?
Sit.ur hann ekki liljóður og þögull
meðan Macedoniumenn úthella
blóðinu fyrir f>ví málefni, að mega
öðlast mannlegt frelsi? Situr
hann ekki hljóður og þögull, þó
Sir Hector Macdonald, sú mesta
hetja, sem stærsta f>jóð f lieimi
átti, t:cki af sér Iffið, vegna rang-
sleitni og ærudrepandi ofsóknir
sinna eigin manna? Situr hann
ekki hljóður og þögull meðan
kyrkjuleg samsæri á Rússlandi líf-
láta Gyðinga í stórliópum? Situr
liann ekki hljóður livað sem á
gengur? Eða er það hin sanna
mentun, sem liefir flutt alla f>essa
bölvun og ódáðaverkin í heimin-
um? Nei. Þau þektust áður, en
þetta skeði, að mestur hluti heims-
ins fékk þetta nafn: ,,Hinn
mentaði heimur”. Hvar
skfn þetta inentunar sólskin? Það
sjást engir sólskinsblettir á dygða-
vegum mannkynsins. Auðvitað
vill alt fram á við, og allir vilja
hafa meira en þeir hafa af verald-
legum auðævum og f>ægindum.
En ekki gimast. menn svo mjög, að
láta sér fara fram, sem sönnum
manni. Hver getur sagt: ,,Eg
elska náunga minn, sem sjálfan
mig? Ekki einn einasti maður,
sem lífsanda dregur á jörðunni!
Fáeinir eru að reyna að temja sér
það,af þvf það er æðsta skilyrðiðtil
þess að vera sannur inaður. En
allur fjöldinn hatar þessa kenning,
sem prestarnir eru búnir að glamra
með í full litOO ár. í fáum orðuin
sagt, á meðan allar vammir og
skammir eru drýgðar hér og þar f
heiminum, þá mókar og morrar
hinn mentaði heimur. Hann lítur
hvorki til hægri né vinstri. Hann
er alveg það sama og Þorsteinn
matgoggur, er f sínum umheimi.
Hann tekur toll af öllu, sem fram
hjá fer, ef hann sér sér færi, eins
og Þorsteinn sálugi gerði. Eru
ekki alstaðar lifandi dæmi upp á
inatargræðgina hans Þorsteins?Og
eru ekki stórveldin öll austur í
Kfna þess lifandi dæmi líka ? Fyr-
ir siðasakir tekur þessi svonefndi
,mentaði heimur’ verkfæri ]>að sem
nefna mætti „guðsorða pípu”, hol-
ar sér ofan f kjöltu kyrkjunnar. og
svælir alt f „helvízkum reyk” og
f>ylur svo bæn sfna, sem Fareseinn.
„Eg þakka þér” o. s. frv. — Af
hverju sprettur þetta illgresi f ald-
ingarði mannkynsins? Hefir ver-
ið sáð til þess, eða sprettur það af
sjálfu sér? Fáir sjá svörin nú, en
seinni tíminn sér þau, og finnur f
rústum vorrar kynslóðar.
Þegar konungurinn og drotn-
ingin ásamt ráðgjfifum og fleinun
voru drepnir i hallarherbergjunum
í Belgrade, fimtudagsmorguninn
þann 11. þ. m. Þá gekk fólkið
þögult og rólegt um götur borgar-
innar, sem ekkert væri um að vera.
Það örlaði ekki á inanndómslegri
tilfinningu, og svo fór öllum um-
heiminum. Enginn hafði tíma til
að íhuga hvað annað eins athæfi
þýðir. Það er ekki að eins, að
mannréttindi, sem eru helgustu
réttindin, sem þekkjast, era for-
smáð og fótum troðin, lieldur eru
þjóðargöfgin og rfkislögin svívirt,.
Heimurinn virðist tilfinningarlaus,
sem uppþornuð múmfa, og meira
bamagull vanans og hugsunarleys-
isins, en nokkuð annað. Eða er
hann ]>að sama og hann var fyrir
mörg þúsund öldum sfðan?
Sagan og biblfan sýna, að
konungar og landstjórar hafa ver-
ið drepnir og myrtir, eins langt
og þær kunna frá að segja. Og
þar á undan hefir það borið við
óefað. Við sjáum það af Gyð-
ingasögunni, að sú þjóð drap
nokkra af sínum beztu stjómurum
og það á villimanna hátt. Venju-
legast til að koma öðmm manni í
hanssæti, sem lofaði þjóðinni öðru
eu hún hafði. Stundum s<>gðu
spámennirnir, að það væri skipun
guðs að drepa Þenna og hinn, og
setja einhvern vissan í stað lians.
Það sama átti sér stað á meðal Róm
verja. Þeir drápu og myrtu keis-
ara sína og stjómendur. Hið sama
var á Norðurlöndum vfða. Og
ekki hefir England verið eftirbátur
f þ<>ssu sem öðru. Þar voru kon-
ungar myrtir og teknir af lffi f
fornöld [og á miðöldunum. Þar
hafa óteljandi samsæri og flokka-
drættir j barist um völdin, að
koma þessari eða hinni ættinni að
konungdóminum. Þar hafa fleiri
drottningar verið teknaraf lffi, en
f hinum konungsrfkj.. Þar stendur
England fremt í óhæfunni. Þá má
ekki gleyma Frakklandi, þar sem
stjórnendunum hefir verið slátrað
sem fénaði. Enn fremur má uefna
Rússland. Bandarfkin og fleiri
ríki. Að vfsu hefir það verið sér-
stakseðlis f þessum rfkjum, Glœp-
irnir hafa flestir verið framdir af
Nfhilistum og Anarkistuin. En
hvað um það, illgresin eru alstað-
arjí þjóðlífs ökrunum, og þau eru
mismunandi að lögun og litum, en
eðlið er hið sama.
Þrátt fyrir þessa fjölbreytni
þjóðanna f morðum og aftökum,
þá eru morðin f Serbfu sérkenni-
legs eðlis, og eftirtektaverðara, en
mörg önnur. I fyrsta lagi, að ann-
að eins skuli læra við á þessuui
tfma, sem svo mikið er gumað um,
sem fyrirmynd annara alda. Og f
öðru lagi, að þegar þau morð eru
athuguð frá stjórnfræðislegu og
mentalegu sjónarmiði, þá keinur
svo vel f ljós, hversu þjóðirnar
standa lágt enn þá. Þær ern virð-
ingalausar fyrir þjóðarheiðrinum,
þegar til manndrápa kemur. Oft-
ast liafa morðin og aftökurnar ver-
ið gerðar í nafni þjóðanna, eða
meiri hluta, þar til nú. Fáir menn
mynda samsæri f Serbfu, og á-
kvarða að drepa konunginn o g
drotninguna innan fárra daga og
framkvæma það. Þessi morðingja-
flokkur gengur fram hjá þjóðar úr-
skurði, gengur fram hjá landslög-
um og réttindum, sýnir ekki
minstu virðingu né sóma tilfinn-
ingu gagnvart þjóðargöfginni. Og
þjóðin, þegar hún veit |>essi morð,
þá lafsar hún f hægðum sfnum aft-
ur og frain afskiftalauf og ánægð.
Hún hefir ekki hugmynd um að
hún er svfvirt, að lög hennar og
mannlegt réttarfar er uiidir fótum
troðið. Engum ríkislögum er
hlýtt. Látum Alexander hafa ver-
ið óhæfan og lögsekan gagnvart
þjóðinni. Látum hann hafa átt
vændiskonu. Látum liann hafa
brotið á móti stjórnarskrá ríkisins.
Látum hann hafa verið stórglæpa-
rnann, og alt ilt sem hann ekki
var. —Þrátt fyrir það, þó svo hefði
verið, þá átti þjóðin að gæta síns
eigin sóma, og taka því ekki með
samþykki og kœruleysi, að ríkis-
lögin og hún sjálf er einskisvirt af
fáeinuin morðingjum. Það á ekki
að vera til svo argur glæpamaður,
að hann eigi ekki rétt á að lög og
réttur ríkisins fjalli um mál hans
og hafi úrskurðarvaldið. Sé það
lögmál brotið, er þjóðin og ríkið
svívirt. Þjóðin gat krafist að kon-
ungurinn legði niður konungdóm-
inn og mál hans væri rannsakað.
Hún gat tekíð liann og sett liann í
fangelsi, og breytt við liann sam-
kvæmt konungsrétti og þjóðarrétti.
Þjóðin gat gert þetta og forðað sér
vanvirðu. En í stuðin fyrir það
taka fáeinir æsingamenn sig sam-
an og drepa hann, þegar hann á að
hafa neitað að skrifa undir kröfu
þeirra. að segja af sér konungdóm-
inum. Það er næstum sama að-
ferðin og skríllinn hefir í Banda-
rfkjunum, þegar hann líflætur
menn án dóms og laga, að öðru en
því, að þeir menn hafa venjulega
aðhafst einhvem glæp, gagnvar)
einstaklingnum.
Þessi morð í Serbfu móta svartj
astastryk á mentunarástand þjóð-
anna, en flest, ef ekki öll önnur
ur morð og aftöknr, af þvf lðgin
eru forsmáð, þjóðin er forsmáð og
allur hinn mentaði heimur er for-
smáður. Og það sem óttalegast er
af öllu, að blutaðeigendur hafa
tekið því„ að svo komnu, s em sof-
andi og kærulaus húsgangur.
Þó það gangi ýmsar sfigur um
þessi morð á meðal þjóðanna og
flugufótur væri fyrir öllum, þá
þvær þaðekki þau óhreinindi og sví
virðingar af núverandj kynslóð,
sem þessi morð hafa atað hann
með. Að vfsu var ekki hægt að
forða J>ví ef til vill, að þetta skeði
en þjóðirnar eiga að sýna, að þær
beri virðingu fyrir heiðri sínum,
og þegar réttur þeirra er vanvirt-
ur og lög þeirra undir fótum troð-
in, þá eiga þær að hefna þess fylli-
lega, og sýna að þær þekkja lög
sín og virða þau meira en ofbeldi
og svívirðing.
Ein sagan segir, að morðingj-
arnir liafl ráðist á náttarþeli inn í