Heimskringla - 31.03.1904, Síða 2

HEIMSKRINGLA 31. MARZ 1904,
Heimskringla.
PUBLISHED BV
The Heimskriagla News 4 Fablishing Co.
hans hendi, þó langt sé frá að f>að á gjöreyðenda kenningunni ekki, dynamit eða að skjóta sakleys-
sé fullkomið. Hins má vænta, að íráfælandi ef hún væri sönn, en ingja til ólffis. Þeir herrar sem
gallinn er, að Anarchistum dettur j þetta leika hljóta að hafa mjög sér-
með áframhaldandi árlegum um-
orðanna
bótum, megi íslendingar vænta ! ekki í hug að fylgja henni; þvf að j lega skoðun á þýðingu
þess að fá með tímanum sæmilega allar þeirra framkvæmdir miða einstaklingsfrelsi og ofbeldi.
í gott og fróðlegt rit, en með þvf bó einmitt til Þess að‘ skerða annara | Þeirra skoðun um frelsi virðist ó-
Ver8 blaðsms í Canada og Bandar. $2.00 um árið ! _ ..... . . I -.1 . • ,
(fyrir fram borgað). Senttii fsiands (fyrir fram að efnisval sé vandað meira en róttindi, jafnvel réttindi til lítsins. neitanlega liggja í því að ætla
borgað af kaupendum biaðsins hér) *i.50. j verið hefir Ekki heldur mun Socialistum sjálfum sér leyfilegt að beita hinu
Peningar sendist i p. o. Money Order Registered Það er sérstaklega ein grein í I>ykÍa nein uPPhefð 1 Því nð j ramasta og ósvífnasta Og glæp-
Letter eöa Express Money Order. Bankaávís- ■ . . .
anir á adra banka en 1 Winnipejj aö eins teknar pG88U SÍOBStu ílliníUlclkl, 8£m lj.kr. J
meö afföllum-.
B. L. BALDWINSON.
_ Editor & Manager__
OFFICE:
219 McDermot Ave.
P. O. BOX 110.
Winnipeg.
Fylkis-kj örskrárnar.
Samkvæmt breytingu, sem
sfðasta fylkisþing gerði á kosn-
básúna það meðal almennings að j samlegasta ofbeldi gagnvart öðr-
| teiur ais jhæfa fyrir fólk af vor- stefna heirra °% hugsjónir séu f j um einstaklingum og þá sérstak-
um þjóðfiokkf, ogþvf ekki rétt gert samræmi við stefnu Anarchista, lega gagnvart þeim sem sakir
] að ganga þegjandi eða með al- eins °* sú stefna hefir 3afnan sýnt man,lkosta meðfæ,Wra liæfi'
! gerðu afskiftaleysi fram hjá henni, sW f framkváemdinni. En sé það leika hafa af mannfélaginu verið
I>að er greinin um Anarchism, eða á hinn satt að háðir hessir hafnir UPP 1 áhysðarmiklar nauð-
stjórnleysi, eins og f>að er nefnt á málsaðilar, gjöreyðendur að jafn- synjastöður. Enda eru morð-
i fslenzku. Grein þessi er í 8«mu aðarmenn, hafi eitt og sama tak- vargar þessir jafnan bruggandi
i átt og sjáanlegt áframhald af grein mark' er viaaulega tími td hess hö1 °g lífiát mót slikum mönnum.
íum sama efni, semstóð í riti Sig- kominn ad fara að gefa Socialist- Anarchistum er illa við hervald,
fúsar í fyrra, þar sem reynt var að 1 um nánari Sætur en 8ert hefir ver; en beita þó sjálfir þei,n «fiuguatu
sýna fram á hve undra gðfug og
sem enn þá hefir vart orðið við arlausa meðbræður sfna, sem not-
h&leit Anarchista eða gjöreyðenda-1
ingalögum fylkisins þá verða kjör-1 keimingin sé í eðli sfnu og hve framkvæmdir Soc’ialista' h‘á mun uð eru af nokkru hervaldi í nokkru
skrárnar endumýjaðar á hverju ári blessunarrík hún hljóti að verða f óhætt að fullyrða að í’eir eiga hvf landl-
sem næst ekkert sameiginlegt með |
Enn er sú'skýring i
hér eftlr. Þessi endurnýjun kjör- afleiðingununr, ef hún að eins
skránnu fer fram innan fárra næði að festa rætur í huga og-' Anarchistum
vikna og það er áríðandi að allir hjörtum fólks vors hér vestra. Rit
þeir sem ekki eru á kjörskránum1 sniíð sö Var sæt á bragðið, eins og
en sem eiga rétt til að vera þar, öll nauðsyn var til að hafa hana til
gefi sig persónulega fram til skrá- þess hún gæti náð tilgangi sfnum,
setningar, þegar endumýjunin en a4 tilgangur var sýnilega sá, að
fer fram. Þess ber að gæta að þeir i laUma inn í huga lesendanna þeirri
sem nú þegar em á kjörskrá, f>urfa skoðun að Anarchista — gjöreyð-
ekki að gefa sig fram til skrásetrr j enda—kenningin sé í raun réttri
ingar. Nöfn þeirra verða látin sú göfugasta og heillaríkasta sann-
standa, nema þeirra sem annað- frelsiskenning sem heimur vor
hvort eru dánir eða fluttir burtu hefir enn þá uppgötvað, og að f>að sem leiðir af sér launmorð °S
úr kjördoildinni. En allir f>eir 8é f raun réttri að eins vanþekK-! eigna8Pell> eins °S Anarchista-
semekkiemá kjörskrá, en hafa ingU manna að kenna að hún er stefnan vissulega genr þar
Eitt af því sem almanakið
g 8 gefin á gjöreyðendastefnunni að ,hefir mót núverandi valdstjómar-
hún “sé lög er bygð séu'á réttlæti ■ fyrirkomula8i el> P^, að vald
og mannúð—frelsi”. Enginn f>arf stl<5rnin hafi beinan ha^ af að við'
aðefastum frelsið, aUir vita að | halda glæPum- Alllangt má nú að
Anarchistar taka sér meira frjáls- V1SU komast f öfgum’ ösann8irni
illgimi væri má ske réttara að
kalla f>að—og staðlausum stað
Heimskringla biður hæfin«um’ en vart hyggÍum vér
að lengra verði komist í villikenn-
ingaáttina, en hér er farið. Hvem-
ræði en nokkrar siðferðis eða laga-
hugsjónir veita þeim rétt til, en j
mannúðin!
almættið að forða gjörvöllu mann-
kyni frá f>eirri mannúðarhugsjón
sem
eignast atkvæðisrétt sfðan hin var ekki alment viðurkend og gerð að
sfðast gerð, eða á annan hátt verða f>vf stórafli sem .algerlega ráði
að sjá um að nöfn þeirra komist á framkvæmdum manna, hugsun,
skrána, ef f>eir viija eiga atkvæði. kenningu og Iffi. Maður eins og
Maður verður settur í hverju kjör-
dæmi, sem situr 1 eða 2 daga í
kjördeild og tekur móti nöfnum
þeirra, sem á kjörskrá eiga að fara
og einnig móti . beiðnum um að
stryka nöfn af listunum. Síðan
tekur dómari eða einhver, sem
hann setur í sinn stað, við skrán-
um og heldur yfirskoðun ' í kjör-
dæminu á auglýstum stað og tfma,
tekur þá af nöfn f>au, sem sannað
er að ekki eiga þar að vera, og
bætir við þeim nöínum,_sem þar
mundi Sigfús vor fara að sanna að
stórglæpir landanna væru framdir
að tilhlutun yfirvaldanna, eða
mun hann vilja halda því fram að
Anarchistar, trúbræður hans, hafi
sérstakt umboð frá valdstjómun
um til að vinna verk sinnar kðll-
hún og livar sem hún enn f>á hefir
sýnt sig í framkvæmdinni. Þessar
framantöldu skýringar yfir eðli og
eiginleika Anarchistastefnunnar, J
, , ,,, , lunar með djmamit og djöflavélum,
llnanna ai> aaallta »'“ ' T™',* 'j ** vert aH »pre„gja .pLdra „g
íslenzku þjóðarinnar sé innifaM i eyru”‘ “r "f ’ Hmyrða. Getur honum ekki ein.
þvi að eiga ekki kost á að drekka f lr eru með sll<5fu hu8lelðsluafil °S
stórteigum f sig úr vizkúlindum [ seyrðu slðferðiseðli’
almanaksinsþáfrelsiskenningusem Það er um þetta mál eins og
svo mjög liefir heillað heilabú Sig- j önnur, að menn skoða það frá mis-. sætjn f iöndum heimsins,
fúsar, að hann fær ekki stilt sig jöfnum hliðum,, en þeir sem vilja j gagnstæður að eðn og 8Íðiegri
um að verja efnum, tfma og kröft halda fram göfgi og ágæti gjöreyð- j framkomu anrij stórgiæpaflokkin.
um til útbreiðslu hennar meðal j endastefnunnar ættu að rökstyðja um> eing og myrkrið er andstætt
þjóðar sinnar. Þetta væri nú allra skoðun sína með þvf að sanna
þakka vert ef öll þau gæði göfgi j hverju góðu gjöreyðendastefnan
og fegurð, sem almanakið tileink- hefir nokkurntfma nokkurstaðar Önnur setning f almanakinu er
ar gjöreyðendastefnunni, gætí orð- komið til leiðar. Reynslau er í j sú’ að framfarainognleikar mann-
eiga réttilega að vers. Með þessu ið r<">kstudd við ljós reynslu og þvi sem öðru aílra vitna ól/gnust. kynsins hggia fyrir utan umráð og
móti eru listarnir jafnan í full-; sanninda, en vér teljum mjög Ef reynsla liðinna kynslóða hefir verksvið valdstJ'5rnarinnar- Hefði
komnu ástandi. . Skrásetningar hœpið að slfk rök séu hæglega á sannað Anarchistastefnuna að vera nú wrðinu verks''ð \erið verið
skilyrðin eru þau sömu ogáður: takteinum. Þvf að enn sem kom- happasæla fyrir mannkynið eða. i sl<“Pt ór þcssari setningu þá hefði
1. Að kjósandinn sé brezkur ið er hefir Anarchistastefnan ekki þann hluta þess sem gert hetír hl111 g( tað orðið kappræðuefni, en
þegn, 21 árs. j sýnt sig f öðrum framkvæmdum en hana að lfísstefnu sinni, þá ætti f hvf formi sem kán er fram sett
Hati liaft aðsetur 1 ár í Mani- svæsnum æsingaræðum gegn stjórn i almenningur að fá ;ið vita af því. { er hún svo gerBamWga fjarstæð
toba og 3 m&nuði í kjördeild og valdi, ogí hússprengingum og En Heimskringla f sinni andlegu I ðllu 1111 allri liðinni rejTísJu, að
og öðrum heilskygnum mönnum
skilist það að sá flokkur manna
yfirleitt, sem skipar valdstjórnar-
er eins
2.
þeirri, sem honn er skrásett- inanndrápUm. Og þetta er sú! fátækt hefir enga þekkingu á að sú
ur h j stefna sem almanakið nefnir hugsjón hafi nokkumtfma miðað
3. Að hann sé karlmaður. og með “sterk nieutalega hreyfingu” og - framkvæmdarlega til annars en
fullu ráði og rænu. sanna “siðmenningu”, og segir dráps og eyðileggingar; enda eru
Það er árfðandi að allir, sem j hön -hafi breikkað stjómleysis- Anarchistar ver þokkaðir meðal
óska að eiga atkvæði f nœstu Do- j svæðið svo að Það aé nú móttæki. i aura siðaðra þjóöa en nokkur ann-
það er þýðingarlaust að kryfja
hana til mergjar. Flestir heil-
skygnir lesendur munu vita að eitt
aðal-takmark og verksvið vald
stjómarinnar er að hlynna að fram-
faramöguleikum einstaklinga og
minion-kosniugum, komi nöfnum J legt fyrir falt 8jónarsvið hins fram. | ar mannflokkur, af hverri hugsjón Þjóða 1 heUd sinni’ á Þvf “princip”.
sfnum á listana þegar þeir verða j sækjandi mannsanda”.
| sem liann stjómast. Þeir munu er hún h^ð-
endurbættir. kSé kjósandi veikur Jú, það skortir ekki að stjóm alment skoðaðir sem versta eitur í Það er ýmislegt fleira f þess-
eða pauðsynlega fjærverandi , get leysissvæðið sé nægilega breitt hjá mannfélaginu, sem raski öllu jafn- um almanaksgreinum, sem öll þörf
ur annar ko ð ho'num á listann, p,eim trúbræðram Sigfúsar, allir, | vægi og miði til sundrungar og j er á að taka rækilega til íhugunar,
eins og við sfðustu skrásetningu. 8em nokkra þekkingu hafa á því eyðileggingar hvar og hvenær sem og sem Heimskringla muu hugsa
—Þetta verður nánar auglýst sfðar. munu játa j,að En að halda þeir koma hugsjónum sfnum í sjá-
En menn em beðnir að búa sig | j,ví fram að stefna Þes8Í sé sterk.
undir endurnýjun listanna, sem á j mentaleg hreyfing Qg 9(jnn sið_
aðíara fram, að Rkindnm, í Maf; menningj það er að hreyksla vits-
næstkomandi, og verða fullgerðir muni og velsæmistilfinningu hinn-
og yfirskoðaðir ekk, síðar en l ar fsiéAzkn þj(5ðar kngt f fir
Júlf. 1
anlega framkvæmd. Áhrif þeirra
f mannfélaginu eru í fullu sam-
ræmi við áhrif þau sem djöflavélar
(innfernal Machines) þeirrajhafa á
hús þau sem þær springa’f, Þær
splundra húsunum f smá agnir
til sfðar, svo sem “þær tvær skýr-
ingar yfir orðið Anarchism, sem
vinsælastar hafa orðið og almenn-
ast eru viðurkendar af Anarchist-
um sjálfum”, en rúm blaðsins
Ieyfir ekki að það sé gert nú, enda
er ináske gœtilegra að gefa Sigfúsi
vomm inntökurnar í smáskömtum,
ur og l)örn, sundur lifandijog fyr- 8VO hann fái tfma til að melta þær
varalaust. í þessa átt vinna An- j betur en ef öllu væri dyngt f hann
skýring hans á gjöreyðendastefn- i archistafélögin alstaðar, og í þessu j f einu. En við Vestur-íslend
Það hefir dregist lengur en átt í unni yrði má ske ekki sem vinscél-! ljé>si eru þeir séðir f öllum löndum, j inga vildum uér segja þessi al-
annað hefir núlifandi kynslóð ekki VOru orð: Látið ekki blekkjast af
það sem góðu hófi gegnir. En
{ það er svo að skilja á almanakinu I og tæta saklaust fóíkið, hon-
Anarchism.
ein-
j að útgefandi þess hafi haft
hvern óljósari grun um að þessi
hefði að vera að minnast á aima-; ust eða algerlega fullnægjandi les-
nak lierra S. B. Benedictssonar! endum þess. Þess vegna er nú og
fyrir árið 1904. Almanök þau sem j ný skýring gefin f sfðasta almanaki
hann hefir gefið út í síðastl- nokkui og f>ar tekið fram að Anarchism sé! sú sem gefin er fyrir tilveru þess-
ár, hafa mætt misjöfnum dómum Socialism, og að f þeirri ráðning arar “sterkmentalegu hreyfingar”,
af þeim að segja.
Enn er athugandi að ástæða
hjá almenningi;en játað hefir það nafnsins liggi sá skilningur að
jafnfrömt verið að þau hafi farið hver maður eigi að hafa rétt til að
batnandi með ári hverju, og mynd-
arlegast er þetta síðíista almanak
allra þeirra sem út hafa komið frá
gera það sem honum sýnist á m*ð-
an það komi ekki f bága við annara
réttindi. Að vísu er þessi skýring
þessari kenningu um einstaklings-
frelsi, er sú, að Anarchistar séu
andstæðir valdi og ofbeldi. En
geta þeir ekki fundið að það kennir
ofbeldis að sprengja upp hús með
falskennendum. Þegar þér lesið
skýringar manna á stefnu og kenn-
ingum trúbræðra Sigfúsar, þá ber-
ið það saman við framkvæmdir
Anarchista, og vitið hvort þær
framkvæmdir samrýmast við skýr-
ingar Sigfúsar. Athugið grand-
gæfilega hvað J>að er sem Anarch-
istafélögin aðallega lUa eftir sig
liggja, og gerið yður grein fyrir
því hverjar afleiðingar fram-
kvæmdir þeirra hafa haft á þjóðir
og einstaklinga. Athugið enn-
fremur hverskyus menn það eru að
g&fum, mentun og siðgæðiislégu
innræti, sem aðallega tengja trú-
bönd sín og starfsemi við þennan
félagsskap, og berið svo saman í
huga yðar samkyns hæfileika hjá
öllum þorra hinna, sem eru and-
vígir Anarchistum og stefnu þeirra.
Gerið yður grein fyrir hvor þess-
ara flokka hefir komið og hvor
þeirra er líklegur til að koma
mestu góðu til leiðar f heiminum,
og hvor stefnan sé líklegri til
framtíðarvelferðar mannkynsins.
Veljið svo hvorum þér kjósið að
fylgja framvegis.
Dagurinn lengist.
Hel og líf,
,.Ar vas alda
þat’s ebki vas,
vasa sandr né sær
né svalar onnír,
jörð fannsk eigi
né uphimin,
eap vas KÍnnungja,
en cras ekki“.
Völus>*a.
Sem aldan, er villist í ólganda haf
djúpi,
er ómur vors lffdags, und tímanna
grafhjúpi.—
Sem örþytur hljóðléttur, eyranu
hjásvifinn,
er einstaklings ferðdynur lifendum
fráhrifinn,
og móðir alls lffsins er myrk-
þrungin hel.
En sagan er draums/ning liðinna’
og lfðandi
lffsstunda, tilveru hvíldarlaust
strfðandi, —
sem hvarfandi skf, eftir liagldrffu-
él.
Við árvakans gust fæddist alfaðir
lífheima,
f ólffis náttríki frosthrtðar-drff-
geima,—
frá helreifum leystur, f ginnunga-
gapinu,
svo gægðist hann loks upn úr ná-
strándakrapi n u,
þá fékk hann, af móður, um loft-
geiminn lén.
En gjaldið var alt sem hann
gerðiþarlifandi.—
þá greipti’ hann f sóltjöldin Iff-
hnöttu bifandi.
sem geymdu þar dýrin. við grösin
og trén.
Þær aflkeðjur lífstraunis, í hvelinu
hverfanda.
við helgusti titra. frá niðgandi
sverfanda,
þær eyðast og slitna fvr’ úrsvölum
stríðbyljum
og enda við bölhregg f návetrar
hrfðkyljum.
Þótt aflhlekkur nýr komi annars í
stað.—
ef ólífið fæðir þá, aldauðinn hirðir
þá
og aðeins við lffnotin sjáandinn
virðir þá.
En tfminn er leiðvörður lifhvörf-
um að.
Og aflvakans móðir er helja, sem
hati þið,
en hvers vegna sjónhringsins leið-
vfsi glat.i þið—
og hvors vegna óttist f>ið nákvrð
og náttmyrkur?—
I niðheimi, fyrst er þó hafinn vor
mátt-styrkur,
sem ljósrúmsins alfaðir helgaði hel.
En alsælan bfður vor aðeins í gröf-
inni,
þar em vor starfkaup, þar lúkum
vér töfinni,—
það ljósþrot, er sigrar öll lffdagsins
él.
Eg elska þig hel,—og um hvfld
mun égbiðja þfg.
,.En heill sé þér, alfaðir“,—ljósálf
ar styðja þig,
þeir líta nú eldbrimið æðanda,
svellandn,
f alheimsins lffæðum sjóðanda,
vellanda.—
því sunnan frá Múspells erSurtur
á ferð.
til nástranda —sökkdala ljósmögu
leiðandi
og líf-fénda sveitum I helrfkjum
eyðandi.—
Hver deyflr þá Freysbana sigranda
sverð?
SttrkXb Vésteikk.
Dagurinn lengist og dýrðlegir sól-
geislar fæðast,
daprir & braut hljóta náttskuggar
myrkranna’að læðast.
Ljósskykkju röðulsins lögur og
jarðirnar klæðast,
lífið f heiminum smámeaman byrj-
ar að glæðast,
Brátt tekur vorið að bölrfki vetrar
að þrengja,
brátt taka að fæðast og vaxa upp
rósirnar engja.
Himin og jörðin og hafið sig ást-
böndum tengja,
hlýjan og birtan sín yfirráð víkka
og lengja,
Kom þú nú frelsissól myrkri úr
mannheimi’ að eyða,
menningu vekja af skammdegis
rðkkursvefn leiða.
veturinn hrekja, en vorinu brautir
að greiða,
viðkvæmu lffsblómin þroska, en
illgresin deyða,
Burtu með leiðtoga’ er bölið f
heiminum stækka,
burtu með alla, sem skuggana
lengja og hækka,
burtu ineð alt, sem vill blekkja’ oss
og andlega smæKka,
burtu með kreddur, er hugsjónir
nútímanð lækka.
Nær munu blindnin og heimskau
og hjátrúin eyðast,
hræsnin og villan og sauðþráinn
nærsýni deyðast,
þokan og myrkrið um munarlönd
liætta að breiðast
mannvonzka, þrekleysi,. sfngirni
burt hljóta’ að neyðast?
Nær munu gullnámar sálar á sól-
liæðum finnast,
svartálfa fylkingar mannlífsins
rjúfast og þynnast
meira en áður að markinu sigurs-
ins vinnast.
menningin vakna og framþróun
eillfri tvinnast?
Þegar vér notum það afl, sem f oss
liggur falið,
alt til að mölva þá hlekkina’ sem
lengst hafa oss kvalið,
Iffgum það frelsi, er lífsþráin sjálf
hefir alið,
leitum, og fullkomnum það sem
vér höfum oss valið.
Þá munu blindnin og heimskan og
hjátrúin eyðast,
hræsnin og villau og sauðþráinn
nærsýni deyðast,
þokan og myrkrið um munarlönd
hætta að breiðast,
mannvonzka, þrekleysi, síngirni
burt hljóta’ að neyðast.
Þá munu gullnámar sálar á sól-
hæðum finnast,
svartálfa fylkingar mannlffsins
rjúfast og þynnast
meira en áður að markinu sigurs-
ins vinnast,
menningin vakna og framþróun
eilífri tvinnast.
Þorst. Þ. Þorsteinssok.
Leikfélag
Goodtemplara.
í fjögur kvöld samfleytt he
það leikið að undanförnu og a
sóknin verið mikil. Leikurii
heitir “frænka Karls”, og ha
þeir þýtt hann Einar Benedikl
son og Indriði Einarsson. Hai
er allvel þýddur, en þó hefði vf
mátt betur fara. Til dæmis “nen
hvað”, sem oft kemur fyrir f þý
ingunni er málskrfpi, sem tfðka
meðal lærðra manna í Reykjavl
Efni leiksins er þetta: Tveir stú
entar em ástfangnir sinn I hvoi
istúlku, en brestur einurð til þe
að biðja þeirra, herða samt u]
hngann og alt fer vel. Ráðið se
þeir hafa til þess að ná tali þeir
er það, að bjóða J>eim heim, en
þess að ekki beri neitt á nein
bjóða J>eir heim gamalli konu, se
dvalið hefir á Indlandi; er hf
frændkona annars stúdentins, <
það hafa menn fyrir satt að hún
stórauðug. En svo getur hún ek
komið. Þá dettur þeim það rád
hug að láta kandidat nokkum b
ast kvenbúningi og skipa sa