Heimskringla - 11.08.1904, Blaðsíða 3

HEIMSKRINGLA 11. ÁGÚST 1904
inga ættu að gera að frekara um-
talsefni; því að sú bók væri víst
mörgum kærkomin. Enda er nú
kominn tfmi til að farið væri að
semja hana.
Þó að prestarnir, sem Lárus virð-
ist benda á til ofangreinds verks,
-séu efalust fróðir um ýms atriði
Landnámssögunnar hér vestra, þá
virðist mér Landnámssögusafn séra
Fr. J. Bergmanns, heldur benda á,
að höfund þann vanti nákvæmi og
sanngirni'(Qg dömgreind?) til f>ess
að leysa verkið svo vel og hlut-
drægnislaust af hendi, sem æski-
legt væri, ef það ætti að geta orðið
sönn undirstaða að sögu Yestur-
Islendinga, sem nauðsynlegt væri,
ef bókin á að gera nokkurt gagn.
Mér dylst ekki, að til pess að semja
nákvæma Landnámabók Vestur-
íslendinga, þyrfti að velja
m e n n, sem bæði væri samvizku-
samir, vandvirkir, og ritfærir vel á
íslenzka tungu; auk f>ess velfróðir,
bæði um æfiferil landnemanna,
■ ættir f>eirra á Islandi og niðja þeirra
hér vestra.
Hér þyrfti þess, að liöfundur léti
<■ engar einstaklingasakir, eða ágrein-
ing manna á meðal, ráða f>vf, hver-
ir væri teknir upp í safnið. En
mér sýnist safnFr.J.B. snúast mest
um menn, sem að einhverju leyti
hafa sérstaklega verið hlyntir
Lúterska kirkjufélaginu hér vestra,
eða þá eérstakri stjómmálaskoðun,
sem oftast hefir fylgt þeim flokki.
Þó er safn Fr. J. B. all vel stýl-
fært sumstaðar, f>að sem það nær,
að fráteknum nokkrum smámál-
villum og sögulegum missögnum,
er f>ar eiga sér stað. En honum
er annað betur lagið, en söguritun,
og ætti hann f>ví sem minst við
hana að fiist.
I sögulegum ritum máengin hlut-
drægni eiga sér stað, eða mann-
greinarálit; sfzt það er byggist að-
eins á ágreiningi í trúmála og stjórn-
málaskoðunum. Þar verður ritarinu
að láta alla sögumennina njóta
sannmæla og geta allra þeirra
manna, sem á einhvern hátt hafa
tekið f>átt f landnámunum eða sögu
þeirra, hvort senf höfundi sögunn-
ar lfkar framkoma þeirra betur eða
ver.
Eg efast ekki um, að prestarnir
gætu, ef f>eir vildi, gefið góðar og
mikilsverðar upplýsingar í land-
námssögu Islendinga hér, og væri
sjálfsagt að taka alt slfkt tilgreina,
með hæfilegri varúð og samanburði
við annara skýrra manna frá-
sagnir.
Til er og fjöldi óprestvígðra
manna í ýmsum bygðarlögum Vest-
ur-íslendinga, sem að óhætt mun
að telja greinda og allvel ritfæra.
Munu þeir, eigi sfður en prestamir,
fróðir um það, er lýtur að vestur
ísleuzku landnámi. Enda eru ]>eir
sumir landnámsmenn. Margir
f>eirra manna eru nú farnir að eld-
ast, svo, að þeir sem ætla sér að
safna til Landnámabókar, þyrftu
að grfpa tækifærið sem fyrst, &ð
spyrja þá menn sögulegra atriða,
er engin von er til að færi þau
sjálfir í letur, en hljóta þó að vita
margt f>að, sem hvergi fæst annars
staðar; — ]>vf að ]>að verður eftir
því auðveldara, að semja söguna,
eftir þvf sem safnendur hennar
geta náð til fleiri landnámsmanna,
sem sjálfir geta sagt frá ferðum sfn-
um og félaga sinna hingað. En
þegar allir hinir fyrstu landnáms-
menn eru dánir, verður miklu erf-
iðara að safna sögunni um þá og
vesturferðir þeirra.
Ættir landnámsmanna mundi
flestar auðvelt að rekja, og mundi
i mér vera sönn ánægja að veita allar
þær upplýsingar í því efni, sem ég
á kost á. En f>ær upplýsingar eru
eigi svo fáar, ef vel er með farið,
þvf að ég hefi f>egar safnað tals-
verðu viðvíkjandi ættnrn fslenzkra
vesturfara og frænda þeirra, úr
sumum héruðum Islands (Borgar-
firði, Mýrum, Bnæfellsnesi, Dölum,
Þingeyjarþingi og vfðar), þó að enn
vanti mikið á, að safn mitt f f>á átt
sé svo fullkomið sem ög vildi. En
auk ]>ess sem ég nú hefi, mundi ég
síðar geta útvegað skrár og skýrsl-
ur yfir næstu ættliði f>eirra manna,
sem mér er nú nrinna kunnugt um,
með hægra móti etr flestir aðrir
landar hér vestra, — þó að slfkt
lrefði auðvitað nokkurn kostnað og
- erfiði í för nreð sér.
Engum getur blandast hugur u m
f>að, að landnáutabók Yestur-fs-
lendinga er svo unrfangsmikið og
vandasamt stórvirki, að það verk
er engum einum manni
ætlanda, hvort sem hann er “viður-
kendur frægðarnraður” (eins og
Lárus kemst að orði um aðra höf-
uðhetju greinar sinnar, séra Frið-
rik), — eða alveg ó-“viðurkendur”
maður, sem byrjar “viðurkenn-
ingar”-starf sitt á verki þessu Það
|>arf lfka nreira en orðin ein, til
pesé að framkvæma slíkt verk, —
nreira en aðeins fáeinar hvatÍT eða
eggjunarorð f blaðagreinum, þó að
f>ær séu nauðsynlegar, til f>ess að
hjálpa verkinu af stað í fyrstu.
Og ef greinir þær eru skýrt og
skipulega ritaðar, af mönnutn senr
vit hafa á verkir.u sem um er að
ræða, geta þær leiðbeint að góðum
mun vinnendum sjálfs verksins
(safnendum landnámabókarinnar),
sem hljóta að veljast að sönnum
verðleikum og hæfileikum f því
efni.
Einfaldasta aðferðin og að mínu
áliti hepirilegasta, til fljótra og öfl-
ugra framkvæmda f þessu máli, er
sú, að allir þeir menn, sem mest er
umhugað málið og hæfastir eru til
aðgerða í því á einhvern hátt, stofni
öflugt félag, er liafi á hendi að safna
efni bókarinnar og koma f>ví í eina
heild. Auk ]>essa yrði félag f>etta
að leggja fram ákveðna peninga-
upphæð, fyrirtækinu til stuðnings,
upp í kostnað ritstarfa, er greiðast
skildi þeinr af félagsmönnunr, er
valdir yrði til þess að taka að sér
að búa landnánrabókina undir
prentun, og að safna efni hennar
að fullu, og loks skildi fé þessu
varið, að sumu leyti til prentunar-
kostnaðarins, sem gera nrá ráð fyrir
að yrði eigi all-lftill, ef bókin yrði
svo fullkomin sem æskilegt væri.
Félagið yrði þannig hlutafélag,
sem veldi sérstaka menn innan vé-
banda félagsins, til þess að sjá unr
ritið, með þeirri aðstoð sem aðrir
félagsmenn gæti léð, í ritsmíðum,
— lauslegum æfisögum einstakra
manna ofl. Þykist ég viss um, að
fjöldi manna tæki auðveldlega f>átt
f fyrirtækinu á rnargan hátt, svo að
það yrði þá ekki mjög tilfinnanleg
byrði fyrir livern einstakan, senr að
]>vf ynni.
En félagið þyrfti að velja sérlega
vel hæfan mann til að ráða öllum
aðalframkvæmdunum, ritstjóra eða
yfirmann alls verksins. Hygg ég
að sunrir héldi þar fram séra Frið-
riki, en ég er þar á alt annari skoð-
un, vegna f>ess sem ég hefi áður
sagt, og mörgum er kunnugt um
ritverk hans í fæssa átt. Enda
hefir L'<rus með réttu athugað f>að
atriði, í grein sinni á einum stað,
að séra Fr. vanti suma f>á kosti,
sem til ]>ess þarf að leysa e i n n
verkið af hendi á æskilegan hátt.
Einna hæfasta nrenn f fæssari
grein, af f>eim sein Lárus hefir bent
á, nrun ólrætt að telja þá Eggert
Jóhannsson, J. Magnús Bjarnason
og Bigmund M. Long. Svo get ég
nefnt f viðbót: Einar v.lafsson,
Olaf Olafsson (Alaskafara), Einar
Jónasson á Gimli, Bygtrygg Jónas-
son, Sigurð Bírðarson í Winnipeg,
ott. — að ógleymdum Brynjólfi
Brynjólfssyni, föður þeirra Bkafta.
Og svo eru ótaldir ritstjórar blað-
anna hérna. Enn fremur má telja
Sigurð J. Jóhannesson, Bigfós
Benediktsson, Gunnstein Eyjól's-
son, og loks hinn unga vel færa
rithöfund Sigurð Július Jóhannes-
son, — sem vel hæfa til f>ess að
eiga góðan og mikinn þátt í áður
umgetnu ritverki. Prestanna þarf
ég ekki að geta, fraurar en Lárus
hefir gert; f>eir og Lárus eru auð-
vitað sjálfsagðir, hérumbil i miðri
lest; framar vil ég ekki skipa
þeinr að svo stöddu.
En hver á svo að st/ra lestinni?
Um f>að verða víst lengst sk ftar
skoðanir, og vildi ég biðja sem
flesta góða menn að láta álit sitt í
ljósi um það, eftir sinni eig-
i n f r j á 1 s u s a n n f æ r i n gu, - -
og jarnfraurt þætti m> r gainan að
sjá á prentí nöfir fleiri manna sem
helzt gæti unnið að landnámalxík-
inni; f>vf að é'g þykist v ta, að ég
hafi eigi t/nt lrér til alla (>á sem
færastir væri til þess starfs, því að
mig glepja bæði ókynni og íásýni í
i þekkingu á hérlendum urönnum, að

25 cents punds kanna .
— 3 verðlaunamiöar f
hverri könnu.
PENINGAR
og Bökunarefni, Egg, Mjöl og
fleira sparast með þvf að nota
iími; iiii;i;o\ n\kh<. ioudkr
sem ætfð hepnast vel. Engin
vonbrigði vib bökun, þegar
það er notað. Biðjið matsal-
ann um það.
t n f. Blue Ribbon rifg., Co.
WINNIPEG. - — MANITOBA
‘T. L: Cigar
er laugt á undan, menn ættu ekki að réykja
aðra vrndla en þá beztu. Búnir til hjá :
IL WESTERN CIGAR FACTORY
j S TIios. Lee, eigaudi. 'WIIN'IN'H^EGk

FYRIRSPURN
Coronation Hotel.
því er fróðleik þeirra snertir, þótt
ég hafi heyrt getið fjölda marlna
hér vestra, sem mér þætti lfklegir
til fróðleiks og sagnvfsi, fleiri en
ég nú taldi. Lárus er kunnari
Yestur-íslendingum en ég, og gæti
hann því efalaust nefnt ýmsa fræði-
nrenn, sem ég hefi gleymt og hann
lætur ónefnda í grein sinni.
(Niðurl. næst).
Dánarfregn
Hinn 10. júní síðastliðinn andað-
ist á sjúkrahúsinu f Beattle, Wash.,
húsfrú Björg Bjarnadóttir Árna-
son, frá Ballard, kona Jóns Árna-
sonar, smiðs, frá Belvogi á íslandi.
Björg sál. varð rúmra 55 ára.
Hún var skagfirsk að ætt, alsystir
séra Þorkels heitins Bjarnasonar,
frá Reynivöllum, og systurdóttir dr.
Jóns Þorkelssonar, eldra.
Á íslandi hafði hún numið fræði
yfirsetukvenna, og, sem ættin, hafði
hún þegið góðar gáfur.
Til Ameríku fluttist hún 1887,
giftist 1888 og dvaldi lengst af í
Canada.
Mein sfn bar hún í mörg ár, en
nrátti teljast sjúk sfðan um vetur-
nætur.
Blöðin Heimskringla, Norður-
land og Isafold eru vinsamlega
beðinað flytja ættingjum og vinum
hinnar látnu fæssa dánarfregn.
um hvar Olafur Gunnar, sonur
Kristjáns sál. Sigurðssonar Back-
manns er niðurkominn.
Kristján sál. faðir Ölafs mun
hafa flutt frá Meðalheimi á Sval-
barðsströnd við Eyjafjörð til Ont.,
Canada, og f>aðan aftur til N/ja Is
lands, Man., á fyrstu árum land-
náms þar, og svo f>aðan hrngað
suður í Víkurbýgð,N. Dak., og dó
hér síðastl. ár og lét eftir sig tals-
verðar eignir, og er ég gæzlumaður
]>eirra á meðan f>essi meðerfingi
er ekki fundlnn, eða f>ar til skyl-
yrði iaganna er fullnægt.
Sé því nokkur, sem veit um /
þennan Dlaf Gunnar. óska ég hann
góri svo vel og láti mig vita það.
Mountain, N, D. 28-Febr. 1904.
ELIS THORWALDSON.
KVEÐJA
Yestur-íslendinga til Islands
.2. ágúst 1904.
'Nú hljóma ljóö á heilla stund
frá hjörtum Islands barna,
og geislum krýnir gleðifund
hin gullna vonar stjarna.
Vér helgan þennan höldum dag
af hreinni sonar lotning;
og harpan syngur bezta brag
þér báls og jökla drotning.
Vor andi léttur fer á flug
meö fögnuð yfir hafiö;
vér nálgumst þig af hlýjum hpg,
því hann fær ekkert tafið.
Ó, heill þér dalur, foss og fjöll
og fjöröur tignarlegi;
þar opnar faðminn fegurö öll
á fríöunr sumardegi.
Vér þráöum frelsi, horföum hátt,
og hugðum kjörin létta,
þig skorti fé og fjör og mátt,
til fulls þín börn að metta;
því kvöddum vér þig, móðurmold,
og mæra bernsku haga,
og völdum stað á vestur-fold,
með von um betri daga.
Og aldrei verður von sú tál —
það vitnar bygðin fögur,
því hér fær notað hönd og sál
inn hrausti Islands mögur.
Með framtíð þróast fé og hrós
á fósturlandi nýju,
og fræið myndar fríða rós
í frelsis skauti hlýju.
þó bönd þig, móðir, beygi hörð,
þér börnin ekki gleyma;
svo margt er það úr þinni jörð,
sem þakka ber og geyma,
er sýnir dug og þol og þor
á þjóðlífsvelli hlýjum,
og krýnir sigri verkin vor
í vonarheimi nýjum.
Þótt vér dveljum fjær þér, fóstra kæra,
fornhelg ættbönd slíta' ei regin-höf.
Harmar þínir hjartataugar særa,
heiður þinn er okkar sumargjöf.
Langar oss að hefja með þér hildi,
halda skildi’ og sýna góða vörn.
Þó vér aldrei þökkum eins og skyldi
það, að mega kallast íslands börn.
Þú átt, móðir, köld við kjör að etja,
klökug ár þér falla títt í skaut;
því er meiri þörf að vera hetja,
þörf að vinna’ á sannri manndóms braut;
kröftum beita landi’ og lýð til þrifa,
letjast aldrei réttum sigri’ að ná. —
Dýpri þekking til að læra’ að lifa
lífið krefur sonum þínurn frá.
Heill þér, Island! Fornan frægðar ljóma
fagurt skína láttu’ í nýrri mynd.
Láttu frelsis frama-söngva hljóma
fjörðum yfir, sveit og háum tind.
Burtu hverfi dimma, deyfð og efi,
djörfung aukist, framsókn, vilji, þor.
Alfaðir þeim orðum sigur gefi!—
Alfaðir þig blessi, móðir vor! —
Þorst. Þ. Þorsteinsson.
Minni Canada
2- ágúst 1904.
Canada, fagra fold,
frjósama, gullna mold,
listanna láð;
vefur þinn veldis-stól
vermandi frelsis-sól,
brosir um hlíð og hól
hagsæld og dáð.
Hvar er þér fremri fold,
faðmhlýja kosta mold,
Canada kær?
Hver stígur hærri spor,
hvar brosir fegra vor?
velsæld og þiek og þor
þjóðlífsins grær.
523 MAIN ST.
Carroll AKpcnce, Eigendor.
Æskja viðskipta íslendinga, gisting ödyr, 40
svefnherbergi^—áeætar máltíðar. Detta Hotel
er gengt City Hall, hefir bestu - lfðng og Vindla
—þeir sem kanpa rúm. þurfa ekki nauðsynlega
að kaupa máltíðar, sem eru seldar sérstakar.
Department of Agricul-
ture and Immigration
MANITOBA.
TILKYNNING TIL BÆNDA:
Það koma nú daglega inn í þetta
fylki hópar a£ ungum mönnum frá
Austur Canada og Bretlandi, sem
vilja fá bændavinnu. Margir
þeirra eru æfðir vinnumenn og
aðrir óska að læra bændavinnu.
NÚ ER TÍMINN
til þess að útvega sér vinnuhjálf
fyrir komandi árstfð.
EF ÞÉR ÞARFNIST VINNU-
MANNA"
1, 2 eða 3 menn, þá ritið til undir-
ritaðs og segið hvernig vinnunrenn
þér parfnist, hvort heldur æfða eða
óvana menn, og hvers þjóðemis,
og kmip það sem pér viljið borga.
Skrifið strax og forðist vonbrygði.
J. J. (IOLDEJÍ,
PROVINCIAL GOVERNMENTT IM-
MIGRATION AGENT,
617 llain St. Wiunipcg.
Woodbine Restaurant
Stærsta Billiard Hall í Norövesturlandiu
Tíu Pool-borö.—Alskonar vín ogvindlar.
I.ennon A Hebb,
Eieendur.
DISC DRILLS

Hversveg-a skyldua þér þÁ ekki fá
JOIIN DEERE e^a Molme plój? og
spara yður óparfa f>i eytugang 'f
Sé lai d vAh. iiijó« liinkeut, bá gefst
JOHN DEEifE Di>ePiógur bezt. Þeir
ei ii léttir o. hæglega uotaéir o<. rista
eins bre tt far og hverjmu þókuast og
eru hinir beztu í snúniuguiu.
Það eru beztu plógartur, sem nú eru
á markaðuum.
C. Drummond-Hay,
IMPLEIVIENTS & GARRIAGES,
belmontt tvt a tst
þú gafst oss fagurt frelsisvor,
er frægðarmark þér reisti,
þú gafst, oss norrænt geð og þor
með göfgi, snild og hreysti;
og því skal muna mál og ljóð,
þig, móðir, jafnan styðja,
á meðan vermir víkings blóð
í vestri þína niðja.
M. Markússon.
Minni Islands
2 ágúst 1904.
Heill þér ísland! Heill þér tunga’ og saga!
Heill sé þjóð og ljúfri æskubygð!
Þig vér munuin, móðir, alla daga,
minnumst þín í gleði jafnt og hrygð.
Alt frá vöggu og til kumblsins gróna
íslenzk börn þitt geyma helga mál,
Þú átt alla okkar dýpstu tóna;
• alt hið bezta’ í hverri frónskri sál.
Hver mun gleyrr.a vorsins töfra valdi,
vötnin speglast nndurtær og lygn;
brosir móti bláu himintjaldi
blóinskrýtt land í ógleymandi tign.
Glóey sendir geisla’ á vængjum þöndum;
glaðir söngvar óma skært og þýtt.
Nótt og dagur bindast ljóssins böndum;
blómhreinn ilmur fyllir loftið hlýtt.
Öllum þú heilsar hlýtt,
hagsæla landið frítt
skortir ei skjól;
færandi faðminn mót
framandi sveini’ og snót,
hlær þér við hjartarót
hamingju sól.
Mörg er þín mentabraut,
mjúkt er þitt fóstur-skaut,
blómlega bygð.
Við þinnar hörpuhljóð,
hljómfagran lífsins óð,
efiist hjá ungri þjóö
ást, von og trygð.
Framtíðin björt og blíð
brosir við þínum lýð,
stórvirkja storð;
gefilr þér gullin öld
gróandi líf og völd,
hljómar um heimsins tjöld
hreystinnar orð.
Canada, kosta fold,
kærasta fóstnr-mold,
ljóskrýnda láð;
hýlli þinn veg og völd
vaxandi sona fjöld,
blessi þig ár og öld
alíöður náð! —-
M. Markússon.
BRAUÐIN
GÓÐU
era gerð með vélum oe
seljast og étast á flestum
heimilum í þesSum b*.
Þeir sem bragða þau
eiuu, sinni kaupa þau
»tíð 8Íðau.
ísrjómi og b' jóstsykur
af öllum t,ee;uudum er til-
búinu af oss ok er það
bezta af 8Ínni tegund í
Canada. Nýtt og ferskt
og gómsætt.
BOYD’S
McINTYRE BLOCK
’PHONE 177
8onnar & Hartley,
Lögfræðingar og landskjalasemjarar
494 Jlain 8t, - - - Winnipeg,
r. a. bonnbr. t. l. hartlby.