Heimskringla - 17.11.1904, Blaðsíða 3

HEIM8KR1NGLA 17. NÓVEMBER 1904.
tnyndir, drenglyndustu kenningar
og svo auðugt og hljómmikiðmál, að
engin tunga hefir frægri fundist.
Og svo hugfangnir hafa /msir há-
lærðir útlendingar orðið af forn-ís-
lenzkri tungu, að þeir hafa lagt alt
í sölurnar til að læra hana. Þeir
hafa gengið lengra en það. Þeir
hafa útbreitt frægð tungunnar og
íslenzkra bókmenta, jafnvel meira
en íslendingar sjálfir. Er f>etta
ekki næg sönnun þess, að til er
bæði frægð og fróðleikur í íslenzk-
nm bókmentum? Það er skýr
bending til þeirra, er lestri og bók-
námi unna, að fslenzkar bókinentir
og íslenzk tunga er meira virði en
marklaust sögurugl. Þeir Rask,
Piske og Kuchler, ásamt mörgum
fleiri lögðu sig ekki eftir að læra
fslenzka tungu, til að skilja efnið
1 “rómana” rusli og skemtisögum.
En aftur á móti var sú tfðin á ís-
landi, að enginn unglingur f>ar
f>ótti með mönnum nýtur, ef hann
gat ekki lesið danska “rómana.”
Augnamiðið og áhuginn fyrir því
fargani, var ekki til að fræðast og
auðga andann af hugsjónum og
framfarastefnum, landi og lýð til
heilla og farsældar. Ónei. “Bar-
nsta til að skemta sör.” Eftir f>ví
sem sögulestur og rtmnakveðskap-
ur þvarr hjá þjóðinni, eftir f>vf óx
Þorstinn f danskar ruslarasögur.
Sá sögulestur gerði mörgum ungl-
ingi stór tjón, fyrir utan allan þann
tfma, sem hann eyddi í f>ann lest-
ur- Og af því menn hafa f>etta
reynshulæmi fyrir augum nú, þá
ber þeim að forðast aðra villuna,
sem ef til vill verður argari hinni
fyrri. (Niðurlag næst).
K. Ásg. Benediktsson.
Fyrr og nú
Eftir
Ldrut Quðmundaxon
(Niðurlag).
Hve mikið gerum vér Vestur-
íslendingar til að lyfta undir byrð-
ar örðugleikanna og greiða veg
vorra eigin skálda?
Þessu ætla ég ekki að svara beint
í þetta sinn. En af pvf, að athygli
mitt á þessu vaknaði við kvæði,
sem nýlega birtist í Lögbergi,
“Haugur hins hvíta manns,” eftir
skáldið J. Magnús Bjamason, f>á
aetla ég að skrifa fáein orð honum
viðvíkjandi.
Nú eru liðin meira en tvö ár sfð-
an, að ég skrifaði nokkrar lfnur um
um kafla úr sögu Eirfks Hansson-
ar eftir þetta skáld, og ég veit með
nokkuri vissu, að sú stutta grein
vakti meira athygli, en ég hafði
hugmynd um f þann svip. Þá spáði
Þvf, að J. M. B. ætti eftir að
skipa æðsta sæti meðal vorra vest-
ur-fslenzku skálda. Sú spá hefir
verið að rætast alt fram á þennan
^lag. Hver maðurinn öðrum frægri
Þefir nú f seinni tfð gefið honum
viðurkenningu sem góðu skáldi.
Þrátt fyrir það f>ó ekki sé alt
sem elskulegast, sem um mig hefir
verið sagt í blöðunum, þá samt er
ég orðinn ikunnugri lesendum
þeirra og hefi meiri kjark til að
8egja álit mitt á J. M. B. nú, en
ég bafði þá.
Os8 íslendingum hefir J. M. B.
rá pT{ fyi*8ta helgað alla sfna
ra *'d °g alt sitt bókmentalega
f fr ’ iil áreynslan og örðug-
ei arnir yfirbuguðu, heilsan bilaði
°g maðurinn hefir orðið nauðugur
a andlegu dái nú f síðast-
i iii tvö ár. Og sáralftið höfum
v ‘r >ér, sem næstir honum stönd-
ni, geit til þess, að gera hann að
Þe»m manni, sem hann mætti og
i a vera. Miklu fremur er [>að
íreinasti sannleikurinn, þótt harð-
ur se, a< v< r höfum haldið honum
blbaka. Máskeöllu fremur fyrir
deyfð og þekKÍngarskort, en kæru-
leysi og kaldsirmi.
Það er mitt nlit á J. M. B„ að
hamier enn ekki meir en hálfur
inaður á móti [>Vf, sem hann getur
orðið sem skáld. Hann hefir alt
fram að [>essum tímu barist milli
vonar og ótta. Á aðra hlið hafa
staðið [>arfir og kröfur lffsins,sem
heiðarlegur og ærlegur maður verð-
ur æ og æfinlega að sinna vegna
konu sinna og barna. Á hina síð-
una hefir hann með skáldskap sín-
um rétt oss fram báðar hendur með
kvfða og óvissu, hvort vér mund-
um fást, til að taka í þær með þeirri
hlýju, sem tilfinninga mennirnir
skilja, en hinir ekki. Hann hefir,
má heita, allan sinn aldur hér með-
al vor setið yfir sinni “Höfuðlausn”
og lftið gert nema byrjað. Valva
fátæktarinnar, dofinskapar og til-
finningarleysi f>jóðarinnar hefir sf
og æ setið á glugganum og tafið
fyrir. Hann liefir engan Arin-
björn hersir átt fyrir svo dáðrfkan
vin, að hann hafi rekið þetta þrauta
lið á burt. Og þarna er orsökin
sem sá veikleiki stafar frá, sem
sumir halda fram, að sögur lians
séu ,of lausar og hvarflandi. Hann
hefir aldrei hingað til getað, eða
þorað, að stfga fæti óhræddur til
jarðar. Hann hefir staðið svo ein-
mana og stuðningslaust, að var-
færnin hefir orðið að veikleika.
ÍSamt, f>rátt fyrir alt og alt, hefir
hann náð góðri viðurkenningu sem
skáld og f>að með réttu, þvf margt
hefir hann sagt vel bæði í bundnu
og óbundnu máli. Þó hefir hann
enn ekki kveðið nema í hálfum
hljóðum. Ef hann nær heilsu og
örðugleikar kringumstæðanna yrðu
lagaðir f>annig, að bágindi og kvfði
ekki þyrftu framar að gera skáld-
inu andvökunætur, þá skal hver
maður sjá og sanna með mér, að J.
M. B. á eftir að kveða við raust, svo
heyri um heim allan.
Ég hefi gert mér meira far um
að þekkja J. M, B., en flesta menn
aðra, enda þótt ég hafi engin per-
sónuleg kynni af honum haft. Og
ég veit, að hann er inndæli maður,
og svo ósérplæginn og vandaður, að
hann fæst ekki til að þiggja tilboð
frá innlendum æskuvinum sfnum
um að dvelja með f>eim, f>egar heils-
an bilaði.
011 lians löngun er að liia og
starfa með löndum sínum. Og þess
meiri sómi væri þeim að sýna hon-
um göfuglyndi.
Ég veit að hann hefir nú með
höndum stórvirki í skáldskap, öllu
meira en “Eirík Hanson,” og að
sjálfsögðu snildarverk. Þama vant-
ar hann hjálp til að geta komið
bókinni út, eða sómasamlega borg-
un fyrir verkið. Maðurinn þarf að
verða svo efnalega sjálfstæður, að
hann geti unnið að sfnum sögu-
skáldskap á réttum og reglulegum
vinnutima. Og ef Vestur-íslend-
ingar, sem ætti að vera annara um
skáldið en nokkrum ððmm, litu
með sömu augum á J. M. B. og
verk hans, sem frægir bókmenta
menn og skáld gera f öðrum lönd-
um og heimsálfum, f>á mundi þeim
ekki þykja sómi að f>vf, að láta
skáldið vinna verk sín í hvíldar-
tíma líkamans, og missa svo þar
fyrir heilsuna og lífið á eftir.
Það er betri einn maður heill en
brot úr tfu. J. M. B. er skáld, sem
vert er að styðja. En fyrir minn
part mega öll skáldabrot falla úr
sögunni, þau eru ekkert nema til
tafar og óþrifa í heimi skáldskapar-
ins. Og ég er sannfærður um það,
að sú er ef til vill aðalorsk meðal
Islendinga, að alt of lftill gaumur,
er gefinn þeim, sem eru skdd, að
þessi aragrúi er til af skáldabrotun-
um. Það f>arf skfra og hreina
dómgreind hjá almenningi til að
geta valið úr þessum ósköpum.
Af tveimur ástæðum vildi ég, að
“Haugur hins hvfta manns” væri
komin á innlent mál f eins ljúfum
og fögruin búningi skáldskaparins,
eins og [>að er frá J. M. B. Sú
fyrri er f>a£, að Canada menn sem
eiga að nokkru leyti bæði skáldið
og æfintýrið, mundu ef til vill
kannast við, að ekki yrðu mjög
margir í f>eirra flokki, sem gerðu
öllu betur. Hin er sú, að æfintýrið
væri dýrmætur gimsteinn f f>eirri
mynd, td að geymast um aldnr og
j æfi með byggingarsögu landsins
En ekki byggist ég við heiðri
mikluni eða háum verðlaunum úr
þeirri átt fyrir listfengi skáldskap-
arins, enn sem komið er; f>ar er
meira hugsað um búskap og “busi
ness.” En ef J. M. B. hefði verið
sá gæfumaður, að geta alið upp
svo feitt svín. sem hefði orðið að
liggji gapandi inestan hlutann af
sólarhringnum, og lfka getað sýnt
svo aðdáanlega fagran slátursgrip,
að róan hefði verið í hvarfi á milli
fituklettanna, — f>á er ég sann-
færður um, að hann hefði náð gull-
medalfu og hæztu verðlaunum Og
all líklegt, að hann hefði náð stjóm-
artaumum einhvers fylkis og hald-
ið þeim fyrir það fyrsta í tólf ár
/
Eg er ekki hræddur um, að það
yrði neinn ómyndarskapur á útlát-
unum, f>egar blaðamenn, prestar,
skáld og önnur stórmenni færu að
raða brauðbitunum og smjörklípun-
um í kring um skáldið J. Magnús
Bjamason dáinn. Og jafnvel Hag-
yrðingafélagið á haugnum f>arna á
húsabaki Liundi vakna til meðvit-
undar um sitt háleita starf að
hlynna að skáldskap og fögrum
listum meðal landa sinna. Og
mundi þvf setja upp stóra pottinn
sjóða hálfa vætt og gorkúlugraut.
Nei, vinir mínir! Það yrði allt
“ónýtt prjál,” sem “ekki á skylt við
þetta mál.” Reynum heldur að
hjálpa snillingnum Dr. M. Hall-
dórsson í Park River og reisum
skáldið upp til góðrar heilsu og
langra lffdaga. Það yrði öllum
Vestur-íslendingom til mestagagns
og sóma.
Æfiminning;
Þann 28. júnf sfðastliðinn pókn-
aðist guði að burtkalla föður miun,
Einar Ólafsson, og rúmri viku f>ar
á eftir einnig móður mína, Ragn-
heiði Ólafsdóttur, bæði til heimilis
hjá mér.
Til Amerfku fluttu f>au 1884.
Sfðasta ár sitt heima á Fróni
dvöldu f>au f Reykjavík, en f>angað
flutm f>au frá Höfðastöðum f Staf-
holtstungum. Hjá mér hafa f>au
lengst, af verið síðan þau fluttu vest-
ur. Faðir minn var 74 ára, er hann
lézt. Hann var mjög lasinn til
heilsu sfðasta árið, svo hann f>oldi
ekkert á sig að reyna, en hafði þó
fótaterð. En sfðustu dagana var
hann mjög þjáður, en fékk þó hægt
andlát. Nokkrum sinnum var
honum leitað læknishjálpar í veik-
indum hans, er f>ó s/ndust lítið
duga.
Faðir minn sál. var sonur merk-
isbóndans Einars Ulafssonar, er
lengi bjó að Urriðaá 1 Miðfirði.
Aldrei hafði hann löngun til að
láta mikið bera á sér eða sýnast
mikill í heimsins augum, en leitun
mun þó vera á skylduræknari og
vandaðri manni að öllu leyti, en
hann var, bæði sem faðir, eigin-
maður og félágsmaðnr.
Hann var mér sannarleg stoð, þó
ellihrumur væri orðinn, sérstak-
lega eftir að ég fyrir þremur árum
misti manninn minn, erhannsakn-
aði engu síður, en ef hann hefði
verið hans einkasonur; og varð ég
oft þess vör, að sá sðknuður og
sorgarskuggi hvíldi jafnan f hug-
skoti hans.
Aldreí þektist það, að faðir minn
sál. ætti mótstöðumann, eða neinn,
er væri kalt f þeli til hans Var af
öllum slegið sem föstu, að f>að sem
hann segði, væri rétt og sannleika
hvergi hallað. Þó var hann fastur
í lund og hygginn, og lét engar
nýungar lieimsins breyta stefnu
sinni, hvorki f líkamlegu nö and-
legu tilliti. Hann var f>ví af öll-
um, er honum kyntust, virtur og
velmet.inn.
Móðir mfn dó 8. júlf. Var hún
78 ára, er hún lézt. Ólafur faðir
hennar var ættaður úr Eyjafirði;
hann var ágætlega skáldmæltur.
Eftir að hann varð fullvaxta, flutt
ist hann til Suðurlandsins og
druknaði f>ar fremur ungur. Eftir
það giftist móðir hennar, er Helga
hét, séra Gísla, er var prestur á
Staðarbakka f Miðfirði, en fluttist
þaðan til Gilsbakka f Hvftársfðu.
Sfðan f sfðastl. nóvember þjáðist
móðir mín af meinsemd hægra
megin f höfðinu. Var sýki sú svo
Ulkynjuð, að læknar gátu ekkibætt
henni. Þó var hún jafnan á fótum
og gat fylgt manni sínum til graf-
ar; sýndust þó lífskraftar hennar
á þrotum. Bar hún [>jáningar sín-
ar með stöku þreki og frábærri
hörku. Mun það hafa hjálpað
henni, að bera þrautirnar, að hún
var gædd miklu sálar|>reki, gál'u '
iOg sanntrúuð kona, sem gekk. hug-
hraust og fagnandi móti gröf og
dauða. Sýna f>að stef, er fundust
eftir hana látna, er hún mun hafa
gert slðustu daga æfi sinnar. Þau
eru svona:
Hjartkæri faðir mmn, hugsa til
mfn,
heim mína sálu langar til f>fn;
drag mig frá dauða, dimmu og
sorg
dýrðlega upp 1 ljósanna borg.
Þar lækning á meinunum fljóta
ég finn,
svo falist hér getur kveinstafur
minn;
við Lausnarans fætur ég legg
mig í trú
og Iff gegnum dauða séð fæ égnú.
Gef ég [>ví heiminum góða hér
nótt;
guði sé lof! mftt hjarta er rótt.
Kveðja mfn öllum nú kærust
þá er.
Þeir koma á eftir og samfagna
mér.
Þannig lýsti sér æfinlega hennar
trúarlíf.
Foreldrar mfnir eignðust 6 börn
börn. Eru 3 þeirra á lffi: Hjörtur
Lfndal, nú í Chicago, og Gróa,
kona f Winnipeg. Fylgdust [>au
sem sönn hjón f einingu andans
gegn um lffið, og æfi þeirra endaði
eins og flestir sannir elskendur
mundu kjósa að fylgjast gegnum
líf og hel yfir til fyrirheitna lands-
ins.
Með því, sem áður er mist, er
mér nú horfin föðurumhyggja og
móðurást. Þau gerðu mér æskuna
glaða og bjarta og vildu gróður-
setja ánægju og ineðlæti á lffsleið
barna sinna. Þau sem voru fyrir-
mynd okkar í guðrækni og góðum
siðum. Nú er þeirra verkahring
lokið, og guð gefi það góðat er þau
niðursáðu hjá okkurjjömum þeirra,
bæri réttan ávöxt.
Blessuð sé minning foreldranna
minna! Friður drottins hvfli yfir
moldum þeirra!
Svold. 22. okróber 1904
Helqa Frimann
HINN AQCETI
SPURNING.—Getur hver sem
vill fengið peninga ávfsun frá
Heimskringlu á Islands banka?
Þessu óskast svarað í næsta blaði.
Spyrjandi.
SVAR.—Dominion Express Co.
selur ávísanir á Islands banka, og
fást þœr keyptar á öllum skrifstof-
um félagsins hér í landi, sem ann-
ars selja nokkrar ávfsanir. Þessar
ávfsanir bprgast út f Reykjavfk,
Akureyri, ísafirði eða Seyðisfirði.
Heimskringla hefir ekki tekið að
sér að gefa út Express ávfsanir,
þar eða félagið hefir skrifstofu hér
f borginni. Ritstj.
IvBBru skiítavinir!
Nú er komið að f>eim tfma að
þér farið að hafa dálitla peninga á
millum handa til að kaupa fyrir
nauðsynjar yðar, og vil ég fúslega
bjóða mig fram til að iáta yðux fá
það sem þér kunnið að þarfnast,
með eins lágu verði og nokkur
annar getur boðið.
Svo fyrir yðar eigin hags
munasakir komið til mfn og spyrj-
ið að prfsum áður en [>ér sendið
peninga yðar annað.
Ég hefi mikil upplög af allra-
handa húsmunum, sem fara fyrir
látt verð á meðan þeir endast.
Lfka húsorgel ný og brúkuð, einn
ig saumavélar. Alt þetta verður
seit fyrir hvað helst sem hægt
verður að fá fyrir það. Eg kaupi
allar bændavörur með hæsta verðr
svo sem egg. smjör, gripafóður,
kindagærur, sokka, ull og alt ann-
að, sem þér kunnið a4 hafa. Kom-
ið með alt þetta og skal ég reyna
að gera yður ánægða.
Mountain,Dak„ 10. Okt. 1904.
E. Thorwaldson.
‘T. L.’ Cigar
er laugt á undan, menn ættu ekki að reykja
aðra vindla en þá beztu. Búnir til hjá :
í WESTERN CIGAR FACTORY
S Tho». Iæe. eigandi. 'WIITITIPEG-.
Hsasis'
DEPARTMENT OF AGRICULTURE
AND IMMIGRATION
MANITOBA
með járnbrautakerfi sfnu, sem veitir bændum létt að koma
landafurðum sfnum til markaðar, býður óviðjafnanlega liagn-
aðarkosti öllum [>eim sem verja fé sfnu í fylkinu.
Fylkisstjórnarlönd eru ennþá fáanleg fyrir $3.00 til $f>,00
hver ekra.
Ræktuð búlönd í öllum hlutum fylkisins fást keypt fyrir
$10.00 til $40.00 hver ekra.
Þessi lönd fara árlega hækkandi f verði.
NOKKRAR RÁÐLEGGINGAR
Hyggilegasta aðferðin fyrir [>á. sem koma til Manitoba
með þeim ásetningi að fá sér búlönd, er að vera nokkra daga
f Winnipeg og kynna sér legu og gæði landa þeirra, sem fáan-
leg eru, hvprt heldur til kaups eða sem heimilisréttarlönd.
Til eru héruð, sem hafa verið bygð um margra ára tíma,
þar sem enn má fá heimilisrettarlönd og lönd til kaups. Sum
af löndum f>essum eru sléttur, sem hægt er að rækta með litl-
um tilkostnaði, og sem hafa eins mikla frjósemi til að bera og
þau lönd, sem bezt eru þeirra er áður eru tekin. Önnur lönd
hafa góðar byggingar og eru yrkt að parti, svo auðvelt er að
setja sig niður á þau.
Til eru fylkisstjórnarlönd og ríkisstjórnarlönd og járn-
brautarlönd, sem enn eru fáanleg.
Verðið er mismunandi. Frá $3.00 til $40.00 ekran. Verð-
ið fer eftir afstiiðu landanna og í tilliti til timbur3, vatns, járn-
brauta og kauptúna, er á þeim eru eða í grend við þau.
Allar upplý8ingar um heimilisréttarlönd fást á Dominion
Land skrifstofunni.
Upplýsingar um fylkisstjórnarlönd fást á Þinghúsinu.
Upplýsingar um CP.R. og C.N.R. járnbrautalönd fást á
skrifstofum þessara brautafélaga.
Landagentar gefa upplýsingar um landeignir einstakra
manna.
Upplýsingar um atvinnu gefur
J. jr. ooldeiv,
Provincial Immigration Bureau,
617 Main St„ Winnipeg
Munið eftir samkomunni í
Y. M. C. A. Hall 22. þ. m.
Dry Qöods
—OG—
Grocery
búð, 668 WelhnKton Aventie,
ve<zlarineð flskvns matvæli,
aldini. elervöru, fatnað uc fata-
efni, selur eins ódýrt einsog ó-
dýrustu búðir bæj.irins og
gefur fagra mynd
i á({9Btuin ranQtna, með gleri yf-
ir. tneð hve> ju $5 00 virði setn
keypter. íslendint’Utn er bent
á að kynna sér vörurnar og
verðið í þessari bú >.
J. Medenek,
Welliagton Ave.
Húsmunir til sölu:
Allir, sem vilja fá góða og
njfja húsmuni keypta með mjög
lágu verði, snúi sér sem allra fyrst
til Mrs. SAMSON,
514 Agnes St.
Woodbine Restaurant
Stærsta Billiard HalJ 1 Norövestnrlandin
Tlu Pool-borö.—Alskonar vín ogrvindlar.
I.ennon A Hebb.
Eieendur
MARKET H0TEL
146 PRINCESS ST.
ó móti markaönum
P. O. CONNELL, eigandf; WINNIPEG
Beztu tegundir af ví» fönpum oí? vindl-
utn, aöhlynuing o\; húsiö endur-
bætt og uppbú ð ftð uýju
DOMINION HOTEL
523 ST.
I’ar'oll AKpence, Eisendur.
Æskja vi8skiptá fslendinga, gisting ódýr, 40
svefnherbergi,—ó^mtar móltíöar. Petta Hotel
er gengt City Hall, hefir bestu * lföng og Vindla
—þeir sem kaupa rúm. þurfa ekki nauösvnlega
aö kaupa móltíöar, sem eru seldar sérstakar.
Brauð
bökun
er einföld, en verður
samt að vfsindagrein
þegar árum er eytt til
þess að hafa hana ó-
breytanlega og jafna
dag eftir dag. Að-
ferð, efni og vand-
virkni gera
BOYD’S
BRAUÐ BEZT
llúsnæði og mjólk
gerur ein fjölskylda fengið hjá mér
yfir veturinn fyrir að hirða um
sex nantgripi.
Skvli Bcnjaminsson,
ÁRNES, P.O.
«♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦
♦ f ♦
♦ Islendingar ♦
♦ í Winnipeg ♦
♦ ♦
♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦
Ættu nú að grfpa tæk’færið og fá
brauðvagninn minn heim að dyr-
unum hjá sér á hverjum degi. Ég
ábyrgist yður góð brauð (machine
made), og svo gætuð f>ér þá lfka
fengið cakes flutt heim til yðar á
laugardögunum. Gefið mér ad-
ressu yðar með telefón ur. 2842.
Q. P. Thordarson
591 Ross Avénue.
BOYD’S
McINTYRE block
’PHONE 177
Bonnar & Hartley,
iiðgfræðingar og landskjalasemjarar
494 Mhíii Ht. - - • Winnipeg
R. A. BONNER T. L. HARTLBV,