Heimskringla - 19.01.1905, Blaðsíða 2

HEIMSKRINGLA 19. JANÚAR 1905.
Heimskringla
PUBLISHED BY
The Heimskringla News & Fublish-
iag *
Verö blaðsins í Canada og Bandar.
$2.00 nm áriö (fyrir fram borgaö).
Sent til lslands (fyrir fram borgaö
af kanpendnm blaösins hér) $1.50.
Peningar sendist 1 P. O. Money Or-
der, Registered Letter eöa Express
Money Order. Bankaárísanir á aöra
banka en í Winnipeg aö eins teknar
meö aiFAllum.
B. L. BALDWINSON,
Editor A Manager
Oflice:
727 Sherbrooke Street, Winnipeg
P. O. BOX 118.
' leyfði. Þarna höfðu þeir setið og
eða öllu heldur sé glatað, nema tf- j með n/jum herrum. En hvergi
étið og étið, en prátt fyrir alt átið undargjaldið greiðist refja og und-1 sést, að sö breyting líafi verið guði
Kristnu þjófarnir
“Sameiningin.”
og
(Niðurlag)
Það er síst að undra, þótt séra
Jón Bjarnason segi f skfringar-
grein í “Sameiningunni” um rit-
gerð þessa, “að hón hafi fyrst verið
prentuð f “Sunday School Times”
árið 1880 og nú, 24 árum sfðar,
endurprentuð í sama blaði, og enn
fremur gefin út í sérstökum rit-
höfðu þeir ekki við að eyða arðin-
■ um af eliu gjaldendanna og urðu
að lokum ekki að eins “mettir,”
heldur neyddust þeir til að leifa.
Og þama lá tíundafé gjaldendanna
f hrúgum og grotnaði niður, því
j eins og tekið er fram f frásögunni,
þá “voru prestar drottins því ekki
j vaxnir,” höfðu hvorki vit, menn-
ingu né nenningu til að nota það,
— að eins vit á að éta, f>ar til þeir
voru mettir. En hvers vegna þeir
gerðu drotni engin skil á leifunum
iætur greinar-höfundurinn ósagt.
Það hefði þó ekki mátt minna vera,
en að þeir hefðu gefið drotni þann
hlutann af f>ví sem hans var, sem
þeir gátu ekki komist yfir að éta,
úr því f>eir töldu sig fulltrúa hans
og sérstaklega útvalda f>jóna. Það
er vfst, að f>essum gjaldendum var
ekki bríxlað um þjófnað, þvf þeir
guldu skilvfslega tíund sfna til
drottins, En hvað má kalla presta
þessa, sem engu skiluðu drotni af
fénu, en keptust við að éta alt sem
andráttarlaust. Að vísu skal það
játað, að enn þá hefir ekki verið
beitt neinu valdboði til greiðslu
þessarar tfundar, en svo langt hefir
vanþóknanleg. Enda var þess ekki
að vænta, þvf það mun sannast
vera, að hann hefir aldrei boðið
mönnum að gjalda sér tfund, þó
þó gengið verið f þá áttina meðal klerkar þeirra daga, eins og þann
íslendinga f bæ þessum að heimta
af einstökum mðnnum ákveðnar
stórupphæðir og þeim sagt afdrátt-
arlaust, að ekkert minna en það
sem heimtað var yrði þegið. Þetta
virðist vera full-langt farið, en þeir
tfmar eru nálægir, að enn lengra
spor verður stigið til kúgunar fólks-
ins til að seðja ásælni prestanna,
ef ekki er alvarlega tekið fyrir
rætur þessarar stefnu þegar í upp-
hafi, svo hún nái ekki að eitra þjóð-
lff vort, með því að hefta eðlilegan
vöxt og viðgang einstaklinganna
og r/a þá arðinum af eigin erfiði
þeirra, um leið og þeir eru inn-
blásnir hugtökum sviksemi í al-
mennum viðskiftum við meðborg-
ara sfna og fyltir hverskyns annar- j
legum ódrengskap.
dag f dag, noti nafn hans sem að-
gangsmeðal að fjárhyrzlum fáráð-
linga og auðtrúa sérvitringa.
Hugsjón prestanna um almætti
guðs, er, í sambandi við þessa tf
undargreiðslu til hans, sérstaklega
athugaverð, af þvf að hún virðist
svo gersneydd öllu heilbrigðu viti.
Það er að vísu máske nokkuð langt
til leitað, að ætla prestunum það,
að þeir kenni um eiginleika guðs
móti betri vitund og þveröfugt við
eigin sannfæringu sfna, en ekki
verðúr þó annað séð af kenningum
þeirra, en að þetta sé áreiðanlega
svo.
Það skal fúslega játað, að guðs-
þeir gátu af því, og ónýttu svo leif-} þakkafórnir voru viðurkendar á
arnar? Hvað voru þeir?
En svo vér snúum nú að hinni
alvarlegu hlið máls þessa um tf-
undargreiðslu til kirkju og presta,
eins og hún blasir við nýgræðing-
lingi.” Og bætir svo við: ‘Má aí unum íslenzku hér f V esturheimi,
þvf ráða, hve
greinina.”
mikið þyki varið í
Vér teljum það með öllu ósýnt
þft er það þegar ljóst orðið, að1
kirkjufélagið fslenzka er f undir-
búningi með að hefja þá stefnu á
dagskrá sfna, að lauma þvf inn fj
og ós/nanlegt, að marg-prentun meðvitund fólkg
vors hér, að það
þessarar greinar í blöðum og bækl-
eigi árlega að gefa ekki minna en
ingum sé nokkur sönnun fyrir því, .. , „ . ,,,
J tfunda hluta allra mntekta sinna
slfkum til-
að mikið þyki f hana varið. frá sjón
armiði sanngirni, sannleika eða rök-
semda, heldur mun það vera hitt,
sem sunnudagaskólastjórunum hef-
ir þótt f/silegt, iontektanna vegna,
að beita grein þessari sem nokkurs
konar þrælakúsks-svipu á þær ó-
þroskuðu sálir, er sækja trúfræðis-
kenslu sfna 1 sunnudagaskóla þeirra 1
j til safnaðar þarfa. í
gangi er auðsýnilega greinin um
tíundarskylduna birt f “Samein-
ingunni”, og sem ritstj. þess blaðs
telur svo einkar vel fallna til að
gæða lesendum blaðsins á um jóla-
hátíðina, ekki að eins f þeim til-
gangi, að kunngera fólki voru hve
æskilegt það væri, að það hefði
og kirkjur, og sem dáleiðslumeðal! . , j ir drotni.”
J 6 samtök með að sjá þvf trúarlega
á veika dómgreind allra þeirra full- ,, , . . , ...
j málefni peningalega borgið, sem
það hefir safnast utan um, heldur
einnig til þess að gefa því undir
dögum gamlatestamentisins, eins
og sjá má f 2. Mósesbók 22. kap.,
29. v., og 23. kap., 19. v., og 34.
kap., 19. og 20. v. En þar er engin
jtfund heimtuð, heldur frumgróðij
jarðar og fólks og fénaðar; en þau
i hlunnindi fylgdu þó þvf lögmáli,1
að menn máttu skifta á verðmeiri
hlut fyrir verðminni, og lækka
þannig útgjöldin sér f hag. Söm
er sagan í 35. kap. sömu bókar, 4.
:il 22. v. En þar bauð drottinn
hverjum að velja um hvert offur
hann kysi að gefa, og að gefa af
góðum hug það sem gefið væri. I
38. kap. sömu bókar skýrir frá hvað
gefið var, og verðmæti þess í þeirr-
ar tfðar gjaldeyri. Enn ýtarlegar
er tekið fram um þetta í 3. Móses-*
bók, 3. kap., og þar er prestunum
boðið, að brenna fórnirnar til drott-
ins á altarinu. ‘ þvf öll feiti tilheyr-
Hér er ekki tekið fram,
Þegar svo langt er gengið, að
fólki er kent það sem óyggjandi
guð-innblásinn sannleikur, að al
mættið, sem af eigin eðliskrafti
hefir skapað hitnin og jörð og höf,
með öllu sem f þeim er og á þeim
býr — og þetta að eins með krafti
orðs sfns, og sem viðheldur öllu
þessu f fastákveðnum reglubundn-
um skorðum.einnig með krafti slns
anda, — þurfi að lúta svo lágt, að
, lifa eins og fslenzk hreppakind á
snöpum með árlegu meðlagi frá
börnum sfnum, mörg af hverjum
hann sendir frá sér inn f heim
þennan svo ömurlega vansköpuð á
sál og lfkama, að þau eru alls fiíær
til þessaf eigin eðliskröftum,að hafa
ofan af fyrir sér, þá sjáum vér ekki
j betur, en að hver meðal vitmaður
! hljóti að sjá og viðurkenna það fyr-
ir samvizku sinni, að þessi kenning
prestanna sé eins fáránlega lúaleg
eins og hún er heimskuleg og öllu
heiðarlega hugsandi fólki ósam-
boðin. Þegar svo hér við bætist
það, að þau af mannanna börnum,
sem bezt og fullkomnast eru úr
orðnu safnaðarlima, sem annað-1
hvort ekki geta eða ekki nenna að
sig inn að skyrtunni fyrir fmynd-
aða aukna sælu annars heims.
athuga málið frá sjálfstæðu sjónar- --.. " _ , _ . , ,
° fótinn, að það megi vænta þess, að
miði, og láta svo gabbast til að rýa _ „ .... . , _
verða, af sjálfum prestunum, skoðað
sem trúnfðingar og þjófar, ef það
ekki leggi árlega til þeirra, svo sem
Sfðast í greiri þessari er sú at- svarar að minsta kosti tfunda hluta
hugaverða upplýsing gefin, að fyr- at tekjunum. Að }>að eigi ekki
ir 26 öldum hafi alvarleg tilraun nema skerf af þvf, sem það inn-
vinnur sér, hitt sé í raun réttri
vistaklefann I húsi e4ín prestanna, og fólkið verði að
En sú tilraun leiddi til gjalda þeim það, sem þeir heimta,
garði gerð frá guðs hendi, orka þvf
að prestar drottins skuli éta upp1 _ ,
„ , , . . i ekki af eigin kröftum, að fram-
allar fórnir lýðsins, eins og Asaria ,.
| kvæma neitt án hjálpar guðs, sem
prestur varð að meðganga að hann
verið gerð til þess að safna tfunda
gjöfum I
drottins.
þess, að tfundaféð safnaðist saman Þó Það borgi ekkert af þvf, sem það
er öðrum skyldugt, og þó það kosti i
hungursdauða. að elja fyrir vamb- j
fylli þessara “andlegu” oflátunga.
Geti þeim tekist, að blinda
skynjan fólks vors, að þetta verði
að almennri trú manna á meðal,
f hrúgur og varð
svo, að prestar
væri því vaxn i r
það.”
m e í r a e n
drottins
a ð n o t a
og stéttarbræður hans hefðu gert,
bvo sem að framan er skýrt frá.
Sömuleiðis f 4. kap. 3. Mósesbókar,
er rætt umsyndafórnir,en þær voru
engin tfund, eins og allir geta skil-
ið, sem lesa hina helgu sögu. í 6.
bók Mósesar, 20. kapftula, er
tíund boðin af “korni” og þeim
“ársgróða, sem þér bætist af ökrum
þfnum,” en f næsta versi á eftir er
það tekið fram, að gjaldendur skuli
éta þetta sjálflr, en ekki að prest-
arnir skuli gleypa það.
Það er svo að sjá á frásögunni,
að gjaldendurna hafi seint og sfðarí þ& eru þcir með þyí búnir &g heftft
farið að gruna, að full riflega væri föIk vort hér j þann dróma ófrelsis
og kúgunar, sem mestri eymd og
bölvan varpaði yfir þjóð vora á ætt-
goldið til drottins, svo að óvfst
væri, að hann færðisér það til nota.
Prestsgjöld eru sérstaklega boðin
svo! l 5. bók Mósesar, 18. kap., 3. og 4.
v. Þar segir: “En prestarnir skulu
hafa þennan réttaf fólkinu, að hver
maður sem fómar, hvort heldur
uxa eða sauð, þá skal gefa prestin-
um bóginn, báða kjammana oglak-
ann.” “Sömuleiðis fyrsta gróðann
Þetta vakti forvitni gjaldendanna, jörðinni, í hjfttrúar niðamyrkri af korni þfnu, víni og viðsmjiíri, og
“og Esekia spurði prestana um miðaldanna. Það var slík kenning þá fyrstu ullina, sem þú tekur af
þetta, sem kom Lúter til að þfnum sauðfénaði.”
‘og Esekia spurði prestana um
þessar hrúgur." Varð þá fyrir sem pettaj 8em
svörum höfuðpresturinn Asaria og hefja Upprei8t gegn sfnum trúar-!
sagði: “Frá því menn byrjuðu að legu lærifeðrum og yfirboðurum { Vér vonum nú, að lesendurnir
flytja gáfur f drottins hús, höfum katólsku kirkjunni. Kvaðir þeirr- sJái-að hér er ekkert orð um
vér étið og erum orðnir
af eigin geðþótta stjórnar öllum
þeirra hugsunum og athöfnum —
í honum eru, lifa og hrærast öll
hans börn, öll mannanna böm, —
þá virðist það Ijóst, að hann muni
vel geta komist af án slfkra ölmusu-
gjafa, sem prestamir eru sffeldlega
að stagast ft, að honum séu svo
þóknanlegar og nauðsynlegar til
viðhalds starfsemi hans. Þetta al-
mætti á.samkvæmt kenningu prest-
anna, sem sýnilega sjálfir eru, lifa
og hrærast í ofurmagni fíflskunnar
og ósvffninnar, — að eiga alla sfna
velferð undir þvf, að fólk striti,
hungrað, horað og nakið, fram í
opinn dauðann, til þess að seðja
ásælni guðs f efni þeirra
Slfk kenning, sem þessi, er ekki
einungis fmynd fáfræði og skiln-
ingsskorts á sjálfu lögmáli náttúr-
unnar, heldur er hún bein móðgun
móti magt, veldi og speki guðs, og
ljós vottur um algerlega brjálað
hugarfar þessara kennifeðra, svo að
furðu sætir að nokkur mannflokkur
skuli, á þessum tfmum mentunar
e r um
m e 11 i r, og höfum leift mikið. ”
t í u n d, heldur að eins um kjamma j siðmenningar, geta lotið þvf að
og laka af nautum og sauðum og viðurhenna slfka menn, sem trúar-
í þessu svarihöfuðprestsins ligg-
ur ráðning allrar gátnnnar, sem er ar
ar kirkju um Péturspening og
syndalausnargjöld voru ekki hóti
ósvífnari en andinn f “Sameining- Þe8sháttar smáræði> og þá að eins, ie8a kennifeður og andlega leið-
-greininni. Því að í raun réttri
frá þeim, einsog skiljanlegt er, sem I toKa sfna-
nokkuð slíkt hafa til að gjalda, og;
Sannleikurinn í máli þessu er j
þessi: Fólkið var þvingað, kúskað er- ekki annað sýnilegt, eftir kenn ______________ _______r_____ „
og sært til þess að greiða tfund in8u greinarinnar að dæma,en að mun Þ*4 enginn gef® talið, að lak vitan|ega 8&j að sjáifiitn presfimum
af öllum eignum sínum í forðabúr syndakvittun safnaðarlima kirkju-
kirknanna, undir þvf yfirskyni, að félagsins og sátt þeirra við presta
það sem goldið var ætti að ganga sína sé komin undirupphæð þeirri, viðtekin á dögum gamlatestament- að tr6a i,vb aem Þeir eru að böggl-
til drottins. En í stað þess, að sem
lega sé goldið. ...
eða þeim þeirra, sem teljast mega
Nú þótt þessi lagaákvæði væru með fuHu ráði, dettur ekki í hug
hver einstaklingur geldur | Í8Ín3) þ4 Voru þau ónýtt eftirKrists
skila honum gjaldinu, eins og hver Þeim, f tiltölu við inntektarmagn daga> eins og sj& m& ( pistli pá|8
réttlátur, hreinskiftinn og fróm- hana °g gjaldþol. í raun réttri er til Römverja, 3. kap., 28. v., og 5.
lyndur ráðsmaður mundi gert hafa, hér gengið miklu lengra, því að kap t v ; og fi kap J5 v^ og 7
é t i ð fölk er fyllilega látið skilja það, kap g v
höfðu prestarnir
ast við að kenna öðrum um þessi
efni, heldnr er það atvinnu og mat-
ar spursmál fyrir þeim, eftir þvf
arðmeira, sem áhangendur þeirra
Og það saina má lesa I eru fáfróðari, auðtrúaðri og leið-
það upp, upp til agna, að svo ekki að ems að sómi þess heldur ritum þeirra Mattheusar,Markúsar Þægnari.
miklu leyti. sem kviðrúm þeirra einnig mannorð og æra sé í voða, og Lúkasar. Þar komu nýir siðir Enginn sanngjarn maður
hefir
nokkurn siðferðislegan rétt til þess
að lá prestunum það, þótt þeir eins
og aðrir menn haldi uppi heiðar-
legum bardaga fyrir hérvistartil-
veru sinni og síns skylcluliðs, en
hins er fyllilega væntandi af þeim
og blátt áfram heimtandi, að þeir
beiti ekki til Iffsbjargar sér þeirri
lævísu aðferð, að ljúga á guð sinn
og skapara þeim ósóma, sem <>11
lífsreynsla og vitsmunir mannkyns-
ins frá fyrstu tilveru þess fram á
þennan dag s/na ljóslega, að ekki
getur átt nokkra tilveru í náttúr-
unnar rfki. Svo sem þvf, að drott-
ins algæzka skipi mönnum f tug-
um þúsunda tali, að fara og herja
á og strádrepa alsaklaust fólk,
menn, konur, böm og brjóstmylk-
inga. Eða að drottins almætti sé
háð þvf neyðarlögmáli að þurfa að
hafast við á snfkjum af ránsfé og
vinnuarði barna sinna. Og margt
annað, sem oss er kent í bfblfunni,
en sem óþarft virðist vera að til-
i greina 1 þessu blaði að svo stöddu.
Miklu væri það nú heiðarlegra
og hreinskilnara af prestunum, að
skýra safnaðarfólki sínu frá þvf,
J einlæglega og án allra öfga, ósann-
J inda eða lævísi, að til þess að fé-
J lagsskapur þess geti blómgast,
j svo sem þeirra trúarlega málefni
J sæmi, þá sé það nauðsynlegt og ó-
J hjákvæmilegt, að félagslimirnir
J geri sér að reglu að hafa samtök
j til þess; að hver meðlimur leggi I
j fram sinn litla skerf til þess, eftir;
j efnum og ástæðum, að prestar safn-
aðanna ffti alið sig og skyldulið >
{ sitt svo sæmilega að stöðu þeirra,
sem æðstu embættismanna safnað-
j anna, sé ekki vansæmd f, vegna
j efnaskorts.
Svona lagaðri og sanngjarnri
kröfu til safnaðanna mundi verða
vel tekið, um leið og lireinskiliii
prestanna og sanngimi hlyti að
auka þeim vinsæld og virðing meðal
allra rétthugsandi manna, ekki að
eins innan sjálfra safnaðanna held-!
ur einnig fyrir utan þá. Því að
enginn maður hefir neinn sið-
ferðislegan eða lagalegan rétt til
þess að ofsækja heiðarlega starf-
semi þessara eða annara trúar-
bragðafélaga. En allir hafa réttj
til þess að heimta það af prestun-
um, að sú starfsemi sé lekin innan
vébanda vitsmuna og velsæmis.
En þetta hvorttveggja er fjar-
[ lægt “Sameiningar”-greininni.
Enn um börnin
Blessuð bömin I Þau eru frum-
herjar hverrar kynslóðar, öll fram-
tíð og framför þessa heims felst f
skauti þeirra. Öll framtfðar tilvera
mannkynsins er undir því komin,
að þau fái náttúrlegan vöxt og við-
gang á æskuskeiði sfnu,alt frá vöggu
til grafar. Það er því skiljanlegt,
að þau fæðast ekki alveg réttlaus
inn f heim þennan, eða koma í
eigu foreldranna, eins og hver al-
mennur hlutur, sem gengur kaup-
um og sölum 1 hverri búð landsins,
Börnin fæðast friðhelg og með á-
kveðnum sérréttindum til lífsupp-
eldis, svo sem fæðu, klæða, ment-!
unar og allrar þeirrar nákvæmni í j
viðbúð og breytniannara, sem þeim
getur orðið f té látin. Börnin eiga
þvf í raun réttri miklu meiri rétt-
indi en fullorðið fólk. Á þessum i
meðfæddu réttindum byggist skylda
foreldra og aðstandenda, strönff og
ófrávíkjanleg skylda, bæði siðferð-
isleg og lagaleg, að sjá þeim fyrir
eins góðu uppeldi og mentun eins
og starfskraftar þeirra og gjaldþol
leyfa, og börnunum er nauðsynlegt
til eðlilegs þroska.
En því er miður,að enginn mann-
flokkur f heiminum verður fyrir
meiri vonbrigðum eða mætir meiri
prettvfsi og blátt áfram talað svik-
um frá hendi sumra foreldra og að-
standenda, heldur en börnin. Alt
of mörgum foreldrum hættir við að
líta svo á, að þeim sé leyfilegt að
fara með og breyta við bömin sfn
á hvern helzt hátt, sem þeim þókn-
ast, af þvf þau séu þeirra böm, og
svo eru þau illa fædd og illa klædd
og sýnd alskonar vanræksla. Þau
eru af sumum skoðuð bókstaflega
réttlaus og eins óvelkomnir gestirá
heimilunum eins og þeim hefði
verið með harðstjómar boði neytt
inn á heimili foreldranna, til þess
að gera þar ónæði og óþarfa um-
stang og til að hefta frjálsræði
mæðranna að fara út á kveldin til
að dansa og til að eta upp arðinn
af vinnu feðranna, í stað þess að
leyfa þeim f næði að svalla honum
út í als konar óhófi og munaði, og
til að kvelja þau til að vinna fleiri
daga og lengri stundir, heldur en
eðli þeirra og löngun segir þeim
hæfilegt til að viðhalda heilsu og
þægindum lífsins. Þessi hugsun
ergir foreldrana, svo að í stað þess
að s/na bömunum þá meðlfðun og
umönnun, sem þeim ber með réttu,
þá beita þau við þau hörku og of-
urvaldi, úlfúð, illindum og eftir-
tölum fyrir alt, er þau láta af hendi
rakna við þau. Ekki allsjaldan
kemur það fyrir, að börnin, í stað
þess að verða heimilum ljós ástar
og ánægju, leiða einmitt til sund-
urlyndis með foreldrunum. Hvort
kennir öðru um tilveru þeirra og
hvorugt finnur nokkra sérstaka
skyldu á sér hvíla, til að sýna þeim
nokkra verulega ræktarsemi eða
umönnum. Þau telja foreldra skyld-
unni fullnægt með þvf að bömun-
um sé leyft að lifa ómeiddum, eða
lítt meiddum, að undanteknum
pelm meiðslum á sáloglíkama, sem
ætfð eru óaðskiljanlegur fylgifiskur
lfkainlegra refsinga, hýðinganna,
fslenzku hýðinganna, sem enn eru
ekki alveg útdauðar meðal fólks
vors á íslandi eða hér vestra, en
sem endilega þarf að kveða niður
f ræðu og riti, þar til fslenzkir for-
eldrar læra að skilja, að bömunum
fellur barsmfð þeirra eins illa, eins
og þeim sjálfum mundi þykja að
vera lúbörðum I hvert skifti sem
þeim verður það á að rógbera ná-
unga sfna án allra saka, og mundi
þá margur sá, er ekki fengi langar
hvfldir milli högganna. En þetta,
eins og hvert annað brot móti skyn-
samlegri og sanngjamri meðferð á
bömunum, hefnir sín sjftlft í fram-
tfðinni með ýmsu móti. Oft með
þvf kalda hugarþeli, sem börnin, er
þau koma til vits og ára, bera til
foreldranna, og stundum með
beinni fyrirlitningu þeirra fyrir
þeim og með stöku ræktarleysi
þeirra við foreldrana, er þau verða
ellihrum og þurfa, en fá þá ekki,
aðstoð barna sinna. Stundum
einnig með þvf, að börnin, strax og
þau geta haft ofan af fyrir sér sjálf
hjá vandalausum, flýja heimili sfn
algerlega og láta aldrei sjá sig þar.
Þau hafa í uppvextinum lært að
skoða foreldrahúsin sem snftka-
hreiður, full höggormslegu eitri og
ólyfjan, sem öllu ærlegu fólki beri
að forðast, þar sem aldrei hafi rfkt
niannúð né meðlfðun í nokkuri
mynd. Þetta er sú eðlilega og
verðskuldaða hefnd á slfk foreldri,
og bömunum er vart láandi,þó þau,
undir slfkum kringumstæðum kjósi
að þræða þau sporin, er þau sjá sér
til framtíðarheilla. Flest slfk börn
munu finna til þess að þau skulda
foreldrum sínurn sáralftið, og er
það rétt álitið, þvf þau hafa aldrei
frá foreldrunum þegið nema lftinn
hluta af þvf, sem þeirra meðfæddu
n ttindi gáfa þeim heimtingu á að
mega njóta, og þetta litið svo i'la