Heimskringla - 07.09.1905, Síða 2

HEIMSKRINGLA 7. SEPTEMBER 1906
Heimskringla
P0BLISHED BY
The Heimskringia News 4 Publish-
ing "
Verö blaOsins 1 Canada og Bandar.
$2.00 nm áriö (fyrir fram borgaö).
Senttil lslands (fyrir fram borgaö
af kaupendum blaösins hér) $1.50.
Peniagar sendist 1 P. O. Money Or-
der, Registered Letter eöa Express
Money Order. Bankaóvfsanir á aöra
banka en 1 Winnipeg aö eins teknar
meö afföllum.
B. L. BALDWINSON,
Editor & Manager
Office:
727 Sherbrooke Street, Winnipeg
P.O.BOX 11«. 'Phone 3512,
er skýrt frá, ætti að verða til þess ara meir en skip þan kostuðu, er | Að þessu gengu Rússar og höfðu
að glæða hjá oss hér vestra áhuga [ Japanar mistu. í beinan herkostn- þanpig algerlega komið sínu fram
að þvf er snerti það málsatriði, sem
ðrðugast hafði reynst viðfangs.
Að Rússum hafi p>ótt mikið
þeim þúsundum millfóna dollara, koma til gerða Roosevelts forseta 1
fyrir þessu máli.
Eins má nefna dæmi það, sem
Simpson sál., verkfræðingur fylkis-
stjórnarinnar, gaf á sl. sumri. Hann
var maður fátækur, en hélt uppi 5
að hafa Rússar eytt 500 millfónum
dollara meir en Japanar. Auk þess
töpuðu þeir allri Manchurfu með
sem þeir voru búnir að leggja í það
púsund dollara lffsábyrgð, er hann | land, og að auk 2 eyjum, ásamt með
hálfri Sakhalin eyjunni. Svo að
Dánargjafir.
ánafnaði sjúkrahúsi bæjarins eftir
sinn dag. Það var aleiga hans og
hann átti þetta ekki til svo hann
gæti gefið f>að fyr en eftir sinn dag.
En með f>essu sýndi hann, hversu
mikinn áhuga hann hafði fyrir vel-
ferð spftalans.
Sifk dæmi eru lærdómsrfk, þvf
f>au sýna oss, að þó vér megnum
ekki í lifanda lífi að veita áhuga-
málum vorum þann peningalegan
styrk, sem vér gjarnan vildum geta
gert, þá má f>að þó sfðar takast með
þessari aðferð, — að kaupa lffs-
ábyrgð til styrktar f>ví, sem vér
viljum koma f framkvæmd og á
fastan fót.
Ef Vestur-íslendingar vildu
koma upp sérstökum háskóla hér f
Rússar hafa fengið þann skell f
þessu strfði, sem þeir bfða ekki
bætur f langan aldur, auk f>ess sem
f>eir hafa tapað áhrifum meðal stór-
þessu friðarsamuitigs máli, má
marka af þvf, að sendiherrar Rússa
stjórnar sendu honum skriflegt
þakklætis ávarp fyrir gerðir hans í
málinu og kváðu honum einum að
þakka f>að, að af samningum hefði
orðið. Hefir álit forsetans vaxið
þjóða heimsins, sem þeir eru ekki I að miklum mun við þetta mál í
líklegir til að ná aftur í næstu í augum allra þjóða, og blöð þeirra
nokkra mannsaldra.
Þess er getið f blaðinu Norður-
land, dags. 22. júlf sl., að sæmdar-
maðurinn Magnús Jónsson, úr-
smiður.sem nýlega lézt á Akur- j landi; krefðist 200 þúsund do]1.
eyri, hafi látið eftir sig mikið fé, ara til byggingar og viðhaidS) þ&
og að af þvf hafi hann ráðstafað: gæti það m4le£ni komist t fram.
fyrir andlót sitt þessum gjöfum kvæm<1 eftir ffe tugi ára með
þannig:
Bróðurdóttir hans fær húseigrt
hans og húsbúnað að nokkru. Bú-
stýra hans, sem lengi hafði stjóm-
að búi hans, fær 3000 kr. Til efl-
ingar inDlendum iðnaði ánafnaði
hann 2000 kr.; til fátækrasjóðs spft-
alans á Akureyri gaf hann einnig
2000 kr. Til Ræktunarfélags Norð-
urlands 3000 kr., og til styrktar fá-
fyrirkomulagi, og sama er að Segja
um hverja aðra stofnun, er vér
vildum styrkja.
Ýmsir menn eru nú þegar orðnir
svo efnum búnir, að þeir gætu stað-
ið við, án þess að taka mjög nærri
sér, að ánafna af f>eim eignum, sem
þeir þegar eiga, ákveðnar upphæðir
eftir sinn dag til þeirra stofnana,
sem þeim væri ant um að viðhéld-
tækum börnum á barnaskóla Akur-1 ust og efldust meðal fólks vors hér
eyrar 3000 kr.
Fregn þessi er bæði ánægjuleg
og lærdómsrfk, því f>að kemur svo
örsjaldan fyrir, að landar vorir,
hvort heldur þeir eru heima á ís-
landi eða hér vestra, ráðstafi eign-
um sfnum á lfkan hátt, — til að
efla iðnað og mentun hjá pjóðinni.
Slfkt viðgengst alment meðal auð-
ugra manna í hinum efnaðri lönd-
um heimsins, og jafnvel þeir, sem
lftil eða engin efni hafa f lifanda
lffi, gefa oft eftir sinn dag lffsá-
byrgð þá, sem f>eir hafa keypt, til
eflingar iðnaði eða mentun, eða til
líknarstofnana, eða til annara f>arf-
legra og þjóðlegra fyrirtækja, sem
þeir unna vaxtar og viðgangs. En
auðmenn gefa jafnt f lifanda Iffi
-sem að sér látnum.
Heimskringla hefir áður bent á,
hve hentug og tiltölulega auðveld
sú aðferð væri fyrir Vestur-íslend-
inga, sem fram að þessum tfma
hafa mátt heita fátækir og sem enn
er ekki hægt að segja, að telji
neina verulega auðmenn í hóp sfn-
um, að styrkja áhuga og þarfa fyr-
irtæki meðal þjóðflokks vors með
f>vf að ánafna til þeirra ákveðnar
upphæðir af lffsábyrgðarfé sínu
eftir sinn dag. Það mun verða
eina ráðið, sem landar vorir hafa
enn sem komið er, og um langan
aldur munu hafa kost á að beita,
til þess að efla að mun f>jóðlegar
stofnanir meðal þjóðflokks vors hér
vestra, og þá þeir helzt af þeim,
sem ekki eiga marga nákomna erf-
ingja að sér látnum. Hver sá, er
fyrst byrjar á f>essu þarflega fyrir
tæki, mundi með þvf örfa aðra til
eftirbreytni. Og sá peningalegi
styrkur, sem slíkar þarfa og áhuga
stofnanir og fyrirtæki meðal [>jóð-
flokks vors hér vestra þannig fengju
gæti orðið mikilvæg hjálp, er fram
liðu stundir, en kostaði gefendurna
tiltöiulega lítið, þvf að mörgum Is-
lendingi hér vestra veitir nú orðið
létt, að halda uppi einui J>úsund
-dollara lffsábyrgð til slíkra fyrir-
tækja.
vestra.
Segjum að 10 íslenzkir efna-
bændur í einu héraði tækju sig
saman að gefa $1000 hver af eign-
um sínum eftir sinn dag, til f>ess
að mynda yóð, er sfðan skyldi var-
ið til styrktar efnilegum mönnum
er stunda vilja verkfræðisnám. —
Það var sannað og samf>ykt af
báðum málspörtum, að Japanar
höfðu í þessu strfði unnið alt f>að,
sem f>eir ætluðu sér að vinna, er
þeir byrjuðu stríðið, og að f>eir
höfðu algerlega brotið á bak aftur
öll áhrif Rússa f Austurálfu. Rúss-
ar höfðu samþykt allar þær af kröf-
um Japana, sem lutu að viður-
kenningu á algerðum sigri Japana
f f>essu strfði, og afsalað sér al-
gerlega öllu tilkalli til nokkurra
réttinda f Manchuriu eða Coreu,
hvort sem þau réttindi höfðu feng-
in verið með leigumála og samn-
ingum við stjórn Kfnverja eða á
annan hátt. Og að auki höfðu
Rússar skuldbundið sig til að borga
75 millíón dollara til Kfnastjórnar
fyrir hlut þeirra í járnbrautum þar j
eystra, en sem nú komast undir
umráð Japana. Ennfremur liöfðu
Rússar boðið að borga Japönum
hundrað millfónir dollara fyrir
að fæða rússneska fanga, sem eru í
hvarvetna eru full af lofræðum um
framkomu hans og skarpskygni f
þessu máli.
Það er alment viðurkent, að þessi
friðarsamningur sé sá einstakasti f
sinni röð, af þeim sem gerðir hafa
verið f heiminum, f>ar sem sá máls-
parturinn, sem undir varð f hverri
viðureign hernaðarins frá byrjun
til enda, slapp hjá þvf að borga
sigurvegara sfnum nokkurn her-
kostnað.
En á hinn bóginn er f>að játað,
að Japanar fái svo mikið af eign-
um Rússa í Austurálfu í sfnar hend-
ur, að þeim með því einu sé vel
borgað fyrir fyrirhöfn þeirra og til-
kostnað f f>essu stríði.
Svo er það og játað, að Japanar
hafi með þessu sýnt, að f>eir séu
j eins göfuglyndir og sáttfúsir i við-
skiftum við óvini sína eins og þeir
eru harðskeyttir og ósigrandi ávíg-
vellinum.
Japanar hafa þe3s vegna með
1 allri framkomu sinni áunnið f>að,
vörzlum Japana, og skuldbundið [að Þeir eru nú viðurkendir að vera
f tölu stórþjóða heimsins og eins
hraustir, hugaðir, mentaðir og göf-
sig til að sleppa öllu tilkalli til
eigna eða áhrifa eða afskifta á öllu
f>vf landsvæði, sem Japanar heimt-
uðu. Þessir samningar af hendi
Rússa voru ákveðnir og full viður-
kenning [>ess, að þeir hafðu tapað
f strfðinu frá byrjun til enda.
En lengra vildu þeir ekki ganga,
Slfkt fyrirtæki gæti haft ðsegjan- ^^ heimtuðu] öU herskip) er
lega mikla hagsmunalega fýðinguj^ tilheyra ^
fyrir pjóðflokk vorn á komandi ár-
um. Og svo er um hvað eina, sem
vér vildum efla, en sem vér ekki
finnum oss efnalega færa til að
gera strax í stað. Með arfleiðslu
má f>að alt takast með tfmanum.
Vill nokkur ræða þetta mál?
Friðar-sáttmáli gerður.
Sú fregn leiptraði með þráðum
og loftskeytum um allan mentaða
heiminn, að friðar-samningar hefðu
verðið fullgerðir f>ann 29. ágúst
milli Rússa og Japana. Þessi fregn
reyndist sönn. Friðamefndin hafði að koma f>essum f>jóðum saman á
setið á daglegum fundum svo að friðarþing, vildi ekki láta við svo
segja í heilan mánuð og rætt ýtar- h<-iið standa.Hann hafði búið svo um
lega öll atriði lútandi að strfðinu, j hnútana, að hann hafði sérstakan
upptökum þess, áhrifum og vænt- erindsreka 1 Pétursborg, sem dag-
anlegum afleiðingum fyrir báða I le8a hélt persónulegar samræður
komist höfðu
1 úr bardögunum með f>vf að flýja
inn á hafnir hlutlausra þjóða; þeir
heimtuðu einnig 500 millíónir doll-
ara í herkostnað. En svo vom
Rússar ákveðnir í að láta ekki und-
an f þessu efni, að lengi varjekki
annað sjáanlegt, en að ekkijjgæti
orðið af samningum. Þó fór svo
að sfðustu, að aðal ágreiningsmálið
var aðeins 500 millíónir dollara
herkostnaður. Á þessu atriði var
f>að, að samningarnir strönduðu
um stund.
En Roosevelt, Bandaríkja for-
seti, sem einn átti upptökin að }>ví,
málsparta.
við Rússakeisara um mál þetta og
Meðal annars var það sýnt af,VÍ89Íf>vf ^aglega, hvað huga hans
skýrslum beggja þjóða fram að : &tormum lelð- Einnig var hann
þeim degi, er friður var saminn, að 1 dagle^u sambandi við Japans-
f stríði pessu, sem nú hefir staðið j keisara’ svo að hann var 8llum mál‘
yfir í 18 mánuði hafa 15 stórbar-
dagar verið háðir á landi og 5 á
um kunnugur.
Roosevelt gerði hverja tillöguna
Það var á fyrstu dögum Vestur-
fara hreyfingarinnar á íslandi, og
enda nokkuð fram eftir, að þeir
voru nefndir “skrfll íslands”, sem
fluttust af landi burt til Vestur-
Herskostnaður Japana hafði orðið kostnaðar-kröfurnar algerlega, og j heims, og í ritum var það látið
alls 1250 millfónir dollara, en út- kvaðst hann geraþað f nafni mann-
gjöld Rússa nema 1750 millíónir úðar og til að fyrra fjölskyldur
sjó og að Japanar höfðu unnið f>á | á fætur annari til þess að koma á
alla, bæði á sjó og landi. í stríði' sættum, en alt kom fyrir ekki, og
þessu höfðu Rússar mist 207,528 svo fór að lokum, að keisari Jap-
j menn, en Japanar 150,152 menn. ana sló stryki yfir herskipa og her-
uglyndir eins og þær þjóðir heims-
ins, sem fremstar eru álitnar.
Enn eru samningarnir ekki form-
lega undirritaðir, en f>að verður
gert eins fljótt og hægt er að full-
semja um hin ýmsu smáatriði, sem
enn er ekki útrætt um.
Þeir Witte og Rosen, fulltrúar
Rússa á sáttafundinum, hafa einnig
vaxið mjög f álitijhjáf>jóðsinni,þar
sem f>eir með starfi sínu hafa spar-
að henni 500 millfónir dollara her-
kostnaðar útlát til Japana. Það er
á fárra manna vaidi, að vinna þjóð
sinni svo mikið gagn, eins og þess-
ir tveir menn hafa nú unnið.
En mesta og bezta viðurkenn-
ingu fær þó Roosevelt forseti, sem
með stakri lipurð og einbeittum á-
huga heíir nú til lykta leitt hið
blóðugasta strfð, sem nokkurru
sinni hefir háð verið f heiminum.
Og með þessu er trygging fengin
fyrir pvf, að bœði Japanar og Rúss-
ar geti héreftir beitt kröftum sfn-
um til þess á friðsamlegan hátt að
starfa að velferð almennings heima
fyrir, og er það bæði göfugra og
skyldara hlutverk en hitt að eyða
hundruðum millíóna dollar til f>ess
að drepa og eyðileggja hina hraust-
ustu af íbúum þjóðanna svo hundr-
að þúsundum skiftir.
Skrílþjóð?
dollara. Alls höfðu Japanar tapað f>jóðar sinnar frekari ástvinamissi
9 herskipum, virt á 15 millfónir f þessum hernaði. Hann kvað f>jóð
dollara, en Rússar töpuðu 04 her- sfna hafa áunnið alt það, sem hún
skipum, metin á 150 millíónir doll- hefði ætlað sér, f>egar hún lagði út
ara. Það var sýnt, að Japanar f bardagann; og f>ó hún ætti rétt-
höfðu unnið í hverri viðureign gegn mæta heimtingu á sanngjörnum
um alt stríðið. Rússar hafa þann-. herkostnaði, þá væri hann fús til
ig tapað yfir 50 þúsund mönnum þess, að láhi áf þeirri kröfu, ef með
Dæmi f>að, sem Magnús sál. Jóns- fleira en Japanar og 55 herskipum f>vf móti gæti bundist fastur og
son hefir gefið, eins og að framan fleira, er nemur 135 millíónum doll- varanlegur friður.
klingja óspart, að f>ótt sá burtflutn
ingur væri að vissu leyti tap fyrir
Island, þá væri f>að þó á hinn bóg-
inn hagur, að losast við s k r f 1
þann, er vestur flytti, — með þvf
væri gerð varanleg landhreinsun.
Vesturfararnir voru nefndir skríll
og föðurlandssvikarar og agentarn-
ir, sem til íslands fluttu til þess að
gefa fólki þar eins sannar og áreið-
anlegar upplysingar um land þetta,
eins og vit þeirra og þekking leyfði,
voru hrópaðir niður af bændum og
búalýð, undir forustu embættis-
mannanna, f>ar með talinn núver-
andi ráðherra íslands.
Svona stóð málið á fyrri árum
En nú er öldin önnur. Nú hefir
landið fengið fult stjórnfrelsi. Nú
er skríllinn fluttur af landi burt og
nú eru engir vesturferða agentar í
landinu. Nú skyldi maður f>vf
ætla, að sú landhreinsun væri gerð,
að engin ástæða væri lengur til að
hafa f frammi óspektir og gaura-
gang, eða hrópa menn niður.
En svo er þó að sjá á sfðustu Is-
lands-blöðum, að enn sé skrfll í
landinu og að enn sé ástæða til
niðurhrópunar, ekki til þess að æpa
mður ólukku vesturfara agentana,
heldur sjálfann ráðherra íslands og
stjórn hans. Og svo erþessi ástæða
brýn, að merkustu bændur og em-
bættismenn finna sterka hvöt hjá
sér til f>ess að leggja frá sér orfið
um hásláttinn og rfða í hundraða-
tali margar þingmannaleiðir vegar
til f>ess að hrópa niður stjórn
landsins.
Þessir hábornu stjórnendur eru
af sumum blöðum landsins nefndir
föðurlandssvikarar, — sömu nöfn-
unum, sem veslings vesturfararnir
voru titlaðir með á fyrri árum. Og
af öðrum blöðum landsins eru þess-
ir merkisbændur og prestarnir og
aðrir embættismenn, sem voru í
! hópi f>eirra, — lfka nefndir skríll.
Málið stendur þá svona, að stjórn-
endur landsins eru titlaðir föður-
landssvikarar, en bændurnir og
prestarnir og aðrir fylgismenn
þéirra, eru nefndir skríll.
Nú er spursmálið f>etta: Ef þeir,
sem vestur hafa flutt, voru skrfll
og föðurlandssvikarar, og f>eir, sem
eftir eru, eru einnig skrfll og föður-
landssvikarar, — hver er f>á sá
hluti þjóðarinnar, sem ekkijtilheyr-
ir f>essum heiðursflokkum ?
Mikill f jöldi þingmanna eru nú á
dögum kallaðir föðurlandssvikarar
og mútuþiggjendur. Mestu þjóð-
vinir eru titlaðir allskonar ónöfn-
um. Ef trúa má landsins eigin
blöðum og lýsingu þeirra á hinum
fmsu flokkum, er myncía þjóðar-
heildina, þá er það deginum ljósara
að þjóðin í heildjsinni er skrflþjóð.
Ef það var nú hagur á fyrri ár-
um að hreinsa landið með þvf að
koma öllum skríl og föðurlands-
! svikurum vestur um haf, er þá ekki
eins hagur að þvf nú, að þessar fáu
hræður, sem eftir era heima, flyttu
einnig vestur um haf? Með þvf
móti fengist þó fullkomin land-
hreinsun — Islands-hreinsun.
En hvort hér vestra yxi óþverr-
inn að sama skapi við hingað komu
ráðherrans og fylgjenda hans,
ásamt með bændum, prestum og
öðru búaliði, sem Jþeim yrði sam-
ferða, um það yrði framtfðin að
bera vitni.
Um þann tfma ársins, sem bænd-
ur í Manitoba þurfa aðj fáj 30 þús
kaupamenn til þess að hirða upp-
skeruna af ökrum sfnum mundi
mega útvega þessumjnáungum þarf-
ara starf en það, að ferðast um
lándið f niðurhrópunarjerindum.
Til Jóns Einarssonar.
í 47. nr. Heimskringlu (17. ág.)
er ritgerð eftir Jón Einarsson, sem
á að vera svar móti þvf, sem séra
Bjarni Thorarinsson ritar f Heims-
kringlu 17. f.m. um Islendingadags-
kvæðin f ár.
Að svo miklu leyti, sem þessi
grem J. E. er svar til séra Bjarna,
þá ætla ég honum að svara fyrir
sig, því það er sannarlega létt verk
fyrir séra Bjarna Thorarinsson, þar
sem J. Einarsson á hlut að máli,
Og að þvf leyti, sem grein þessi
gengur út á að dæma mitt kvæði
fyrir síðastliðinn Islendingadag, þá
finn ég heldur ekki neinaástæðu til
að vera margorður.
Dómur J. Einarssonar um mitt
kvæði, er þannig úr garði gerður,
að hann gerir mér engan skaða. En
Það er eitt, sem ég vil minna les-
endur Heimskringlu á, og það er
þetta: Meistari J. Einarsson var
einn af þeim, sem skipuðu dóm-
nefndina hérna um árið, þegar mér
voru veitt heiðursverðlaun fyrir
bezt ort kvæði um Island. Ef til
vill hefir hann séð eftir þvf, þegar
hann fékk að sjá og heyra á e f t i r
að ég var höfundurinn. Nafn mitt
var þá ekki látið uppi f fyrstunni,
eftir' tilmælum Islendingadags-
nefndarinnar. Hefði nafnið M.
Markússon þá staðið þar, mundi
mitt kvæði (að lfkindum) ekki hafa
fengið meðmæli J. Einarssonar, af
eðlilegum lyndiseinkunnar ástæð-
um hans.
Annars dettur mér ósjálfrátt f
hug f sambandi við þetta mál ann-
ar maður, sem var alkunnur heima
á íslandi. Maðurinn er Sölvi
Helgason. Þessi maður, sem gekk
með tvent í maganum (þvf að sálin
var ekki stór), þóttist vera jurta-
fræðingur og heimspekingur. Jón
Einarsson þykist þar á móti vera
annað tvent: timburmeistari og
fagurfræðingur Sölvi var hvor-
ugt. Jón er hvorugt.
Héðan af, það sem ég annars
yrki, væri mínum kröfum að þvf er
snertir viðurkenningu almennings
fullnægt, ef Meistara Jóni þóknað-
ist að andmæla þvf. Hann er nú
einusinni búinn að taka sér þá
stefnu, að vera á öðru máli en hér-
umbil allir aðrir. Með öðrum orð-
um: Hann er þversum í einu og
öllu, og þarafleiðandi hefir mér
dottið í hug, að tileinka honum
eftirfarandi vfsur:
Eitt sinn höfðu ýmsir von
um hans skyn á versum,
oft þó væri Einarsson
undarlega þversum.
Hann skráði dóm, þá skekktist
von
um skynbragð hans á versum:
auminginn hann Einarsson
út kom bara þversum.
Nú er dauð hjá drengjum von
um dómgreind hans á versum;
er nú loksins Einarsson
algerlega þversum.
Þegar endar ævi-von
og hans mál á versum,
englar skipa Einarsson
yzt í homið þversum.
M. Markvsson.
F r é 11 i r.
— Stjórnin í Brazilíu hefir boðið
tveggja millfón dollara verðlaun
hverjum þeim,er fyrst finnur áreið-
anlegt lækningalyf við tæringar-
sýki og krabbameinsemdum. Er
sagt að stjórnin ætli að fá setta á
stofn alþjóða nefnd til þess að
rannsaka, livort læknislyf þau, sem
kunna að verða uppfundin í tilefni
af þessu verðlauna tilboði, nái til-
gangi sfnum eða ekki. Það er til-
skilið, að verðlaunin verði ekki
veitt fyr en tveggja ára reynsla sé
búin að sanna áreiðanlega lækn-
ingarkraft meðalanna.
— Ýmsar landeignir í Winnipeg
verða seldar fyrir áföllnum sköttum
þann 10. okt. næstk.
— Kfnastjórn hefir ákveðið, að
hér eftir skuli öll loftskeyta og tele-
phone keríi vera algerlega í um-
sjón og á valdi stjórnarinnar.
— WesternCanadaSettlersMut-
ual Company hefir keypt 150 þús.
ekrur af landi f Saskatchewan hér-
aðinu. En um verðið er ekki
getið enn.
— Auðmenn í New York hafa
ákveðið, að verja einni millfón doll-
ara til þess að vinna málmnáma í
canadiska Norðvesturlandinu.
— Vanderbilt auðfólagið í New
York hefir ákveðið að grafa göng
undir Niagara ána f Ontario, fyrir
járnbrautarlestir.
— Hafnarbætur ætlar Dominion
stjórnin að gera í Port Arthur fyrir
250 þús. dollara. Verður byrjað á
verki þessu innan skams tíma.
— Þrfr leynilögreglumenn fylk-
isstjórnarinnar hafa verið dregnir
fyrir dóm, kærðir um að hafa stolið
fatnaði og aktýjum vestur í landi.
Enn er málið óútkljáð.