Heimskringla - 07.06.1906, Síða 2

Heimskringla - 07.06.1906, Síða 2
2 SUMARMÁLABLAÐ HEIMSKRINGLU 7. júní 1906. -É 1 “Alannkyniö er aö berast áfram með straumnum, hægt þar sem hallinn er lítill, hraöara þar sem hallinn er meiri, en alt af áfram; húrna og staönæmast íyrir fult og alt. Eg verð að játa, að þetta kom alveg flatt upp á mig. Eg hélt ekki, aö þti hefðir tekiö alveg £rá henni systur sinni, henni Helgu litlu, sem væri tveimur árum yngri en hann sjálfur. — Hún hafði orð- | iö eftir heima til uppfósturs hjá móöursystur þeirra, sem hafði boðið aö taka hana aö sér, þegar | þau bjuggust til Ameríkuferöar og j af því aö foreldrar hans voru svo , fátæk höíöu þau þegiö boöið með , þökkum. En þegar Páll nú var’ aö hugsa um stundirnar, þegar þeir Pétur léku sér saman í æsku, mintist | hann sérstaklega þess, aö æíinlega var það Pétur, sem öllu réði í; leikjum þeirra, en hann sjálfur j varð jafnan að fylgja honum eftir | sem hlýðinn rakkí. Pétur var Páll,” haföi Pétur þá sagt áður enn hann var se/.tur niöur, “hún systir mín hérna er svo einföld, aö trúa því, aö til sé guö á himni, sem öllu stjórni, eins og sagt sé í biblíunni. Segöu henni nú sann- leikann í þessu efni, Páll”. — Og hann haföi oröið í vandræöum meö aö svara, og eins og ósjálf- rátt sagt: ‘‘Eg, býst ekki við, aö eg hafi neinu aö bæta við það, er þii hefir sagt, við höfum svipaðar skoðanir”. — “Jæja, veröi ykkur gott af”, haföi þá Helga sagt og stokkiö ripp af stólnum í reiði. "En aldrei skal eg kasta minni barnatrú, aldrei, aldrei”. Svo haföi hún rokið burt úr stofunni. af' — Eftir þetta hafði 1 lega forðast hann áfram gegn um grösugar grundir svona miklu ástfóstri viö steinana eða hrjóstuga sanda, áfram í ótal í hólmanum þínum. Eg fer að bugðum og hlykkjum, — þannig halda, að þú sért ekki' það, sem sneiðandi hjá torfærunum, — á- eg hefi alt af haldið þig vera, ekki fram að takmarkinu, hafinu ómæl- hugsandi maöur, ekki sjálfstæður í anlega, órannsakanlega, en óum- | skoðunum þínum, en sért rígbimd- flýjanlega. Allir eru aÖ þokast sumum gengur alt vel, áfram, en öðrum il'ia. Sumir berast áfram með ærtium hraöa í miöju straumfallinu. Aör- ir halda sig nær landi, rekast svo viö og viö upp í fjöruna, d e y j a þar stundum og komast ekki lengra, en skolast oftast nær tit í strauminn aftur, dauðir eöa lif- andi. En hafa tafist á leið sinni áfram og r o t n a vanalega í fjörunni á endanum; og hin sorg- inn viö klafa gamallar heimsku og óljósra tilfinninga! — Góöa nótt og hugleiddu rækilega það, sem eg hefi sagt”. þannig mælti Pétur viö Pál vin sinn þar sem þeir stóöu samtm á vegintim milli bæja sinna (þeir voru nágrannar), svo lagði hann hraðgengur á stað heimleiðis, án þess aö bíöa eftir einu oröi frá Páli. Hann hafði talað af mikilli ^ mælsku og fjöri og talaö í sig reiði, sem hann þá í svipinn ekki miklu gáfaðri, kunni svo mikiö drauga og huldufólkssögum, eða leffa lorðast hann og útilegumanníisögum, og hafði ætíö Illr bygöinni skömmtt ráð undir hverju rifi, hvað sem aö 1 v'st ^ enskra í því höndum bar. Páll mintist nú einn- ! Því sem foreldrar hennar sögðu, húu bersýni- svo fór hún seinna, fór í skyni, eftir legu afdrif þeirra eru þeim til upp- gat bælt niður. Hann haföi heim ig þess, að æfinlega hafði honum veriö vel við þá, sem Pétri var vel við, en illa viö þá, sem Pétri var illa viö, — og svona var þaö meö alt annað. þegar þeir fóru aö ganga á skóla saman, haföi hann unnað mest lexíunum, sem Pétur hélt upp á, og haldið sig mest að drengjnnnm, sem Pétri likaði við. Eins þegar þeir voru fermdir, féll honiim illa við fermingarprest sinn ! af því bara Pétri þótti ekkert í hann varið. þeir höföu veriö fermdir af enskum presti af því þá | var ekki völ á öðrum; en það var hjartans ósk foreldra þeirra, aö; þeir drengir kæmust sem fyrst í | kristinna manna tölu. — En þegar hann var á fimtánda árinu haföi að læra málið þessa lands. og kynnast háttum Nú voru liöin þrjú ár síöan 1 Helga fór úr bygöinni og ekki ! haföi hún komið heim ennþá. En j alt af verið í sömu vistinni og alt af komiö sér jafn vel. — Hve mik- j iö hann hafði þráð hana þessi 3 | ár. Alt af var þaö hún ein, sem ! hann unni. þó hann væri á öllum dansleikjum, ölluin samkvæmum, setn hann gat, fékk samt ekkert annað andlit máð mynd hennar úr huga hans. Fyrst hafði honum oft legið við að örvinglast, en von hans glæddist æfinlega við það, að I honum fanst, aö henni hlyti að 1 þykja vænt utn sig, annars hefði hafði hún borið harm sinn svo dæmalaust vel, bara af því httn treysti guöi. — Svona kona og | svona móðir yrði nít Helga. þaö var alveg áreiðanlegt. Og hann1 hafði farið að taka eftir prestin- um þar í bygðinni, sem af alhug var að vinna að málefni sínu og sem aðallega virtíst fólgið í því, að viðhalda góðu- siðferði, að stuöla til þess, að fólkið lifði sem siðað fólk, en ekki sem -ósið- aður skríll. Og hann hafði farið að bera virðingu fyrir þessum presti, ekki fyrir orðin hans í pré- dikunarstólnum, heldur fyrir verk- in hans. En aftur á móti hafði honttm farið að þykja lítið varið í mennina þar, sem stöðugt hædd- ust að prestinum og söfnttði hans. þessir menn vortt þó flestir leiddir af öðrum og í orðsins fylstu merk- ingu ósjálfstæðir menn. En skoð- ana sinna vegna gátu þeir ómögu- lega starfað með þeim, sem þó vildu auka lotningu fólksins fyrir góðu siðferði og færa siðmenning- arbrag yfir sveitina.. Nei þeir vildtt mikið heldttr standa aðgerðalausir í andlegum skilningi, en vinna með svTo þröngsýnum og heimskum mönnum! miðjtt straumfall- sótt Pál í þvi orvttnar, sem inu berast, að halda sem bezt á-1 honum á villtt vegar hans, hafði fram, að láta l'fið á leiðinni á- samt forðast, að minnast á þetta fram; vera svo bornir áfram dauð- í viðurvist móður hans, en þegar ir að takmarkinu, hafinu ómælan-! Páll fylgdi honum á leið og áður lega, órannsakaníega, en óumflýj-, þeir skildu sagði honum, að nú , hún ekki hagað sér þannig, ekki skyni, að benda j yerið kipt upp úr skólagöngu hans , l4tiö þaö svona lniki8 á sig fá, vegar hans, ' " ~ “ anlega. Margir stranda á hólmttm, eyr- um eða sandrifum, og v i l j a ekki áfram, læra að elska grjótið þar, kalda og dattða steinana þar, og vilja ekki við þá skilja. þessir menn fara eingöngu að elska blett- ina, sem þeir standa á. þeim fer að verða illa við framrás straums ins og við mennina, sem með hon- um berast; reyna stundum rð halda ]>eim til baka með- höndmn að stöðva strauminn með sinttm, en alt árangurs- þegar þeir svo hvað eftir reka sig á lítilmátt sinn, líta löngunaraug- sem með straum- berast; kasta sér oft í strauminn og lát-a berast að öðr- um hólntum, eyrum eöa sancfrtr- um dálítið neðar, ögn nær tak- markintt, byrja þar svo á nýjan leik að vinna á móti straumnum. En ertt þá mikið frjálslyndari en áðttr; ertt þannig smátt og smátt að þokast að taktnarkinu, hafintt ómælanlega, órannsakanlega, en óumflýjanlega. Margir lenda í hringiðttm, þar sem ofmikið dýpi tefur framrás- ina; liringsnúast þar í dattðans ol- boði með óskiljanlegum ltr.iða, sogast ofan í djúpið og láta þar líf srtt; en dragast oftsinnis daltð- ir inn í strauminn aftitr og ertt sinum, lóf um laust. annaö fara þeir oft að um á eftir þeim, intim á snoggan og sorglegan hátt, þe^ ar faðir hans varð undir tré úti í skóginttm og var borinn heim ör- endttr. — þá varö hann að taka við bústjórninni með móður sinni og hætta við að ganga skólaveg- inn. En Pétur hafði samt haldið áfram, útskrifast af barnaskóla vorið eftir og svo ttm haustið lagt á stað að heimati til að stunda það var sunnudagskvöld og friö-1 nam vi8 œöri skóla, því það var ur og kyrð ríkti yfir öllu. Sólin hans innilegasta löngun að verða var aö ganga til viðar, og bygðin j kennari — Hve honum hafði leiðst litla var nú dýrðleg á að líta þar j mikig eftir að Péttir fór. Hve mikl sem httn baðaðist í gullnum geisl- ir fagnaðarfundir það vortt um um kvöldsólarinnar. Vorið var nú (vorig þegar Pétur kom heim. Hve væri hann orðinn safnaðarlimur, I þá leysti Pétur dttglega ofan af I sk jóðunni, og sagði að endingu ' þetta að ofan. að líða; grundirnar voru nú grasi grónar, balarnir þaktir brosandi blómttm og skógtirinn klæddur skinandi skrúöi. Vorannirnar vorú nú um garð gengnar og heyvinn- an var nú í vændum; sunnudags- hvíldin var því dýrmæt og áhrif hennar blessunarrík bæði fyrir menn og skepnttr. “Skárri er það nú mælskan í honum Pétri”, sagði Páll hálf upji- j hátt við sjálfan sig um leið og j hjinn snéri heimleiðis, “þó hann sé skólakennari, hefði mér sízt komið til hugar, að hann gæti veriö svona mælskur. Hann hefir hlotið að búa sig vel undir þetta skr; í. Hann er mér fjúkandi reiður. það svo sem leynir sér ekki. Mér fellur það illa. Ef til vill hefir þetta verið fljótfærni af mér í gær. Eg get líklega aldrei orðið nýtur safn- aðarlimur. Eg er of reikull í skoð- tinum til þess”. — þetta var í fyrsta sinn, sem þeim Pétri hafði hafði orðið sttndurorða, og hafði lofaðir af mönnttm fyrir hr.tða það því talsverð áhrif á Pál og sínn í lifenda lífi og rannsökun jsökti honttm niður í djúpar hugs- sína á hýldýpinu. þeir, sem rnest vflja áfram, leika þetta samt ekki eft-ir þeim ; þeir verða auðvitað að bvltast niður fossana, tnissa oft nærri tnál og ræntt í drunum þeirra, en verjast með hraustleg- um sundtökum hringiðtinum fyrir neöan þá, svamla í gegnum þær, komast inn í mitt strautnfallið aftur og halda áfram eins og áð- ur að takmarkinu, hafinu ómæl- anlega, órannsakanlega, en óum- flýjanlega. En hvernig er því nú varið með | þig ? Ert þú nú ekki staddur í j einum hólmanum ? Jii, svo mun j vera. þessir óhræsis hólmar verða | æfinlega við liði, þangað til meiri vöxtur kemur i straumfaTlið, þá j munu þeir eyðileggjast. Og þeir j hafa æfinlega haft eitthvert að- dráttarafl fvrir þig; þér hefir æfin-' lega þótt svo vænt ttm steinana , þeirra. lín samt hefir þú alt af við og við látið herast niðttr strauminn frá einum hólma tíl annars; alt af verið að verða mikið Pétur var þá breyttur, orð- inn alt annar maður, og það sem undarlegast var af öllu, orðinn ruglaður í trúnni. — En ekki leið^ á löngu áður hann sjálfur yrði það líka. það var svo sem áreið- anlegt, að það vortt mótsagnir i biblíunni, og að prestarnir gætu ómögulega trúað sjálíir því sem þeir kendu; annars hlytu þeir að breyta öðruvísi en þeir gerðu. — Aldrei hafði hann samt látið á þessttm skoðunum bera við móður sina. Næsta vetur hafði svo Pétur haldið áfram við æðriskólanám sitt. En þegar hann kom heim um vorið, var hann ennþá breyttari en áðttr; orðinn vantrúarmaður í orðsins fylstu merkingu. En þess var ekki Iengi að bíöa, að hann sjálfur yrði það 1 ka. það var svo sem auðvitað, að biblían var að eins skáldskapur írá upphafi t;l enda, gæti ómögulega verið inn- blásin af guði; það kæmi í bága við heilbrigða skynsemi. Kristttr hefði ekki verið guðs son, heldur góður maður, — leiðandi maður sinna tíma. Ráðgátu tilverunnar þyrfti mannkynið sjálft að leysa úr með vísindttm og ranusóknum sínum. Á þesstt væri einungis hægt að byggja en engu öðru. Pétur hvaða skoðanir hann hefði þetta hlyti því alt aö lagast. 1 þessum httgleiðingum sítuttn hafði hann oft verið kominn á fremsta hlttnn með að gerast safnaðarlimttr og þannig gera tilratin til að öðlast hylli í augttm Helgtt. Ekki hafði hann samt komið sér að því. þá hafði hann oft byrjað á bréfttm til hennar, en svo hætt við þatt í tniðjti kafi. Hann ltafði vitað, að slíkt var ekki til neins. Helga var ólík flestum öðrttm stúlkum. Ó- beit'hennar á vantrúnni var svo tnikil, að hún myttdi hreint ekki taka það i mál, að giftast van- trúarmanni, hve vel sem henni f’élli henni í geð að öðru leyti. Ekki ( hafði hantt Svo Pétur inni. prestur ! antr, svo hann varla vissi af því, ' þegar hann kom heim í hlaðvarp- | ann, og hlammaði sér eins og ó- sjálfrátt niður á bekk, sem stóð undir hlið hússins, og tók að horfa á eftir Pétri, sem ekki var alveg kominn heim til sín enuþá. Sólin 1 segði var ntt sezt og skttggar allra hluta Satt. höfðu sameinast, orðið að einttm stórum skugga, sem nú óðum varð svartari og svartari. I<oftið fór líka að verða kælandi og hress- andi. — það var líka eins og hugs- anir Páls færtt smátt og smátt aö sko“htu seinn'*- ~ scfast. Hann fór aö hu^sa um hið ir nans mæ\st liðna, og hugsanir hans vortt fjót- .ééföist meðlimur, ar að koma og fara, svo enginn j ma*c*að í móinn gæti eins fljótt skýrt frá þeim j; Hera Þa<'í seinna. orðttm. !hefSi falbS . Þetta, | vært margmalug utn Bernskuár hans flugtt honttm í | httg, — þegar hann kom að heim-! an með foreldritm sínitm og þau j tóku sér bólfestu þar í bygðinni. j þegar hann á sumrin leitaði ótal imyndaðra æfintýra á meðan ir hans var að fella hin risavöxntt tré, — þegar hann á veturna rendi sér á slaða ofan hólinn fyrir \’est- þetta og það hiyti að vera frjálslvndari og frjálslyndari, þattg að til nti, að þú virðist hafa stað- an htisið, eða þegar hann á kvöld- næmst fvrir fult og alt. En getur in hlustaSí á föðtir sinn kveða rím þti ómögulega séð, að ólukkans ttr eða lesa í Islendingasögtinttm hólmínn þinn hefir ekkert að bjóða gömlu. — En alt af varð hann að utan s t e i n-dattða steinana ? — leika sér einn þá, því hann var Oetur þú ekki séð, að takmark einbirni foreldra s'nna og átti eng- straumsíns ef óumflýjanlegt fyrir in leiksystkyni. — En svo leið ekki mannkvnið, að það hefir frá því á löngtt áðttr hattn eignaðist leik- fyrsta veríð takmarkið, sem mann- kynið hefir verið að berast að< getur þú ekki skiIiTS ltina eintt réttu þýðíngtt al’ra trúarlegra byltinga, sem átt hafa sér stað ? Eg hefi ætíð þekt þig vel, þekt þitt mikla frjálslyndi, vitað vel ttm ástaaðttna fyrir þvi, að þú hef- bróðir, bara þrjú ár frá því hann kom i bygðina. það var Pétur, er þá kom að heiman með foreldrum .síntim, sem settust að þarna rétt hjá. — þá var hann á tíunda ár- intt, «n Pétur var tveimtir árttm eldri, og varð líka undir e:ns einn uiti ráðin, þegar þeir voru saman, ir svo oft kastað þér í st'rauminn — en saman vorti' þdr frá því með okkur. Eg varð því alveg fyrsta, öl'nnt stiindum setn þair h’ssa á þesstt unpátæki þiau í gær, gátú, vetur, sttmar vcr og hatt t. að gerast meðlimur s ifrtaðarins Og ttndir eins sagði Pétur honttm höfðtt liðið tvö ár. þá var orðinn kennari þar í bygð- þá kom þangað íslenzkur og myndaði þar söfnuð þá hafði móö- þess, að hann en hann hafði sagst skyidu Hve illa hanni þó hún ekki þaö. sttmat ko.11 Helga að heiman því móðursystir hennar i var dáin. — Hve vel honum hafði j undireins litist á hana, fyrsta ' fað- I kvöldið, sem þatt sáust. Hve oft \ I hann 'haíði heimsótt Pétur sumar-1 ið og veteirinn, sem Helga var j lteima. Hve vel þeint hafði alt af j komið saman Helgu og honum. j Svo þegar hann varð sér þess með ! vitandi, að hattn elskaði hana, j haföi hann talið sjálfsagt, að henni þætti líka vænt tttn sig. — J En hún var öðruv’si í skoðuntim 1 sínttm en bróðir henttar, hélt j barnatrú sinni ennþá óskertri og j hafði mestu óbeit á allri vantrú. 1 Hann hafði því æfinlega forðast, j að tala ttm trúmál við hana. Hvei vel hann mundi nú e'tir sttmdinni, 1 egar fyrsti skttgginn féll á hinar glæsi'egtt vonir hans. — það var þegar hann heimsótti þatt systkvnin, hitti þau í stofunni heiiíia hjá sér, og sá, að þeittt h-’fVi orðið sn-.durorða. Helga sat blóðrjóð við satima s n.t, en P.'tur gert Pétur að trúnaðarmanni í þessti vandamáli síntt. Hann gat ekki dulið sig þess, að honttm fanst Pétur óbeinlínis vera orsök alls þessa. það var svo sem áreiðanlegt, að skoöanir hans höfðu myndast við áhrif Pét- ttrs, en hann hafði alt af verið honttm þakkláttir fyrir það, þang- að til Helga kom til sögunnar. — Hve rnikltt sælli hefði hann ekki verið, hefcði hann haldið við b-arna- trú sína og svo hlotið fyrir eigin- kontt .elsknlegustu stúlkuna á jarð- ríki ? Hvaða þýðingtt höfðu ann- ars skoðanir, sem kætmt í bága við ánægjtt og vellíðan manns ? Og Páll vissi það mi, að þegar hann hafði farið að hugsa þannig, var hann að leiðast frá Pétri og skoðttnum hans. þessar skoðanir, sem hattn þó áðttr hafði borið svo mikla virðingu fyrir, höfðtt þá far- ið að verða lítilsvirði í augtim hans. Helga fór að verða í sam- bandi við allar skoðanir hans og alt hans Iíf. Honum hafði fundist hann ekki geta lifað án hennar. Hann hafði líka vitað. að til þess að geta notið hennar varð hann að breytast. En það var ekki auð- leikið. Honttm hafði þá jafnvel fundist hann ómögulega geta breytzt í rattn og ver.11. En honttm ltafði staðið svo megn stuggur af, að látast breytast, að gera sig að falsara í sínum eigin attgtim, að | athlægi i attgum Péturs og ef til j vill að ósjálfstæöum bjána í aug- ttm Helgu, — því hpnum hafði fundist það mjög líklegt, að hún tmtncli fljótt komast fyrir það rétta;- fljótt sjá, að breytingin væri bara látalæti. — En hann vildi ekki gera lltið úr sér i attg- tim Helgtt. Svo hafði hann afráðiö að bíða og vona; bíða þangaö til Helga kæmi heim og vona að þetta myndi þá alt lagast. — En sár hafði þessi bið verið og marg- ar andvökunætur ollað honum. Og svona hafði hann haldið á- fram að breytast þessi þrjú ár. En hann hafði aldrei látið á neinu bera við Pétur og beitt allra bragða til þess að komast hjá að tala við hann. — Stundum hafði hann því talið víst, að Pétur mttndi eitthvað gruna. En þegar hann hafði tekið biblí- una og lesið hana með allri þeirri eftirtekt, sem hann átti til, hafði hann samt rekið sig á mótsagn- irnar, sem Pétur hafði bent hon- um á, en ttm leið orðiö var við við margt annað, setn alveg gagn- tók httga hans, sérstaklega í Nýja testamentinu, — þá hafði hann fyrst fyrir alvöru farið að telja sig snúinn. Og svo hafði hann nú fyrir skömmu síðan einti góðan veður- dag afráðið að gergst safnaðar- limur. — Hve hissa móðir hans hafði oröið og um leið íegin. þeg- ar ltann sagði henni frá þesstt. — þá ltafði hann líka loksins getað hert sig nógu mikið ttpp til þess að skrifa Helgtt biðilsbréf Hann hafði sagt henni, hve rnikið ltann elskaði hana, hve hattn hefði þráð hana siðan hún fór og hve mikið hann væri breyttur. Og hann hafði beitt öllttm sínum andlegu kröft- ttm til að sýna henni fram á hvern ig hann lteföi breyz.t. Hann va-ri ekki orcðinn sterk-lúterskur. En hvað gerði það til ? Hans áhttga- tnál siðferðislega værtt áhttgamál safnaðarmanna og hví skyldtt ]>eir þá ekki vinna santan ? Svolitlll skoðana mismunur ætti ekki að attka sttndrung og flokkadrátt eða draga úr bróðurkærleikanum. Hann hafði samt ekki fengið neitt svar ennþá, og í því átti hann bágt með að skilja. En hann taldi sjálfsagt, að Helga mtindí einhverntíma svara. það var ómögulegt attnað. En hvern- ig skyldi þá svarið verða ? þessi spurning reis stöðugt upp i httga hans og jók óþreyju hans og ttm- Uyggju- Og nú hafði hann deginttm áðttr gengið' i söfnuðinn og gert marga sveitunga sina alveg hissa. Svo haf'ði hann þetta kvöld fengið þessa duglegu ofanígjöf hjá Pétri. — Hve illa honum féll, að geta ekki varið skoðanir sínar fyrir Pétri. — Ef ltann bara hefði nú Helgtt með sér, fanst ltontim hann geta mætt bæði Pétri og öðrttm. En nú fanst honum lííiö eitthvað svo einmanalegt og eins og hann hefði tekið sér á herðar byrcði, sem hann þó einn v’æri ekki fær tttn að beia. En ekki hafði liðið á lóngu áð- ur hann varð sér þess meðvitandi, að hann væri að breytast, að 1 hattn væri farinn að líta á hlutina öðrttvísi en áður og farinn að hugsa öðrttvisi en ácðttr og veita eftirtekt ýmstt, sem hann áður hafði talið þýðingarlítið eða eink- is virði. farið að hugsa um sína og séð marga Hann hafði hana móðttr kosti við hana, sem hann ekki hafði áður gert sér gre'11 fvrir. — Dæmahiust 'tafði húti æfin’ega ver-j ið honttm góð móðir. Hve vel hún hefði innrætt honum með I «ð I trúnni, þegar hann var barn, elska og bera lotningu fyrir ölltt góðtt ctg göftigu. Plve blesstmarr'k 'h“'f triarf.- - sts'-'s h ntt rhefðtt gekk hratt ttm gc'líið. — “Heyrð i 1 verið, þegar fuðir hans dó; þá það var nú óðttm að dimma. Páll var svo sokkinn niðiir í hugs- anir sínar, að hann tók ekki eftir neinu í kring ttm sig. J»að kont einhver til hans og yrti á liann. Hann leit tipp. þetta var móðir hans. — “Hvaffct fjarska ertu í þungum þönkutn, Páll”, sagði htin, “kvöldverðurinn bíður þín inni og eg sé að Grímitr er að verða ci- þolinmóðttr”. — “Jæja, við skttl- uni þá koma inn”, svaraði I’áll, og stökk u]»p af bekknum. þegar þait komtt inn, létti líka sýnilega vfir Grími. Grímtir þessi v’ar ttng- lingspiltur, sem komið haföi að heiman með Helgu og af og til verið með þeim feðginum s ðan. Helga og ltann höfðtt leikið sér saman i æsktt og hélzt stöðugt mikiö vinfengi á milli þeirra. — þetta hafcði líka ollað Páli mikill- ar utnhyggju þangað til Grímur, að hann sjálfur sagði Páli í trún- aði, varð ástfanginn i ttngri stúlku þar í bvgöinni. þegar þati voru btiin að borða, sagði Grímttr þeim, að hann ætl-1 aði yfir um til Pétttrs þetta kvöld og tefla við hann eina skák. Hann hefði beðicð sig þess. Pál setti | hljóðan við þetta. Akaflega hlaut Pétur að vera honttm reiður. Að- ur hafði hann æfinlega beðið hann að tefla við sig, þegar hann mun- aði í skák. Én nú vildi hann held- ttr tefla við Grím, setr þó að eins kttnni mannganginn. þegar Páll var háttaður um kvöldið, gat hann ómögulega sofn- að. Eintt sinni enn fór hann að gera sér grein fyrir breytingunni, seitt á sér hefði oröið síðastliðin þrjtt ár. Hann fór að hugsa um reíði Péturs og þó mest um hvern- ig svarið mundi verða frá Helgu- — Hann bylti sér á báðar hliðar í rúminu og gat hreint ekki sofnað, heyrði kltikkuna slá hvað eftir annað og seinast vissi hann, að komið var undir morgun. Hann tnisti þá alla von tttn að geta sofnað þessa nótt og hugsaði sér að bíða dagsins, hinn rólegasti. þannig lá hann dálitla stund. En þá fóru httgsanir hans alt ‘í einu að verða óregltilegar og óljósar. Ímyndunaraflið fór að verða eitt um ráðin, fór að bera skynsemina og röksemdina ofurliði, og tók að leiða sálu hans inn í heim þann, sem allir þekkja, en engir skilja, eða kunna að meta. En — hvað er þetta ? Beljandi - straumfall! Hvítfyssandi öldur til beggja hliða og framundan honum. Hvaða ósköp ertt hér af mönnmn, sttmir í bátum en aðrir á suncli. Allir berast þeir fyrir straumnum með ærnttm hraða. Hamingjan gócða! þarna ertt menn að farast! Nei, mennirnir í bátunum kasta út til þeirra taugum og draga þá svo áfram. — þá tekur Páll eflir því, að allir sundmennirnif hanga í taugum,. sem þeir í bátunum hafa til þeirra kastað, og þannig dragast þeir áfram. Vesalings tnennirnir! Áfram, áfram! orga þeir hver í kapp við aðra, Áfram! kallar Páll eins og ósjálfrátt. — En hvar er hann sjálfttr staddur ? Átti hattn ekki kollgátuna, í svo- litlum hólma. Nei, þetta dugar ekki. Hann má til með að ná sér í bát og komast áfram einsog hin- ir. En enginn latts bátur er neins staðar sjáanlegttr. — Er þetta virkilega hann Pétur, maðurinn þarna í stóra bátnum framundan ? Já, það er Pétur. En hann ér ekk- ert reiðulegttr nú, heldttr hinn vina legasti eins og hann á að sér aö vera. — “Komdtt, Páll! ” kallar ltann og kastar út til ltans langri taug, “við erttm að berast áfram að takmarkinu, hafintt ómælanlega órannsakanlega, en óumflýjanlega. En Páll kærir sig ekki um, að hanga í neinni taug. Hann er bú- inn að sjá sýnishornið af því. — En eitthvað verðttr hann samt að taka til bragðs. í vandræðum sín- um verðttr honttm litið aftur fyrir sig. Hamingjan góða! þarna stendur Helga í miðjttm hólman- tint og hún breiðir út til hans faðminn og horfir á hann angur- blíðttm aiigum. Og Páll hleypttt til hennar og þríftir hana i faðm sinn. 0, hve hann þrýstir henni að hjarta sínti! Og hann lætur koss- uniim rigna á hinar rósrauðu var- ir hennar. — Eg hélt að þú ætlað- ir að kasta þér í strauminn, Páll, og yfirgefa mig fyrir fitlt og alt”. — “Nei, Helga, þig mun eg aldrei yfirgefa, aldrei. Geti eg verið ltjá ]>ér hérna í hóltnanum, svo er mcr sama ttm alla framrás og alla strauma; mér er líka sama, þó hólminn ltafi ekkert að bjóða netna steina. Eg hefi þig mér við ltlið, svo er eg ánægður, ánægðari ett frá megi segja”. Og hann faðmar hana að sér með meiri ákafa enn áðtir. — Páll, littu í kringum þig” — Páll gerir sem honum er boðið. En — hvernig víkttr þesstt við ? Straumfallið er horfið með ; ila bátana og alla mennina. Nú c-nt þatt stödd i skógarrjóörinu rétt hjá húsintt hans, þar setn hann svo oft hefir setið og óskað aö um ] m ig því. eins Helga væri kotnin t:l s'11. ‘ Hvern- ig er þesstt varið, Helga ? þetta er það undarlegasta, sent fyrir mig Itefir komið”. — “J)að er ofttr einfalt, Páll. Yicð eruin enn í hólm- aiiutn. J>að setn niaðttr oft í fyrstu ál tur líticð og einskk virði veröur við frekari kynningu stórt og mik- ils virði. Ntí skal ég segja þér alt þetta. En þti inátt ekki kyssa aftur fyr en ég er búinn að Miuidu það.” — Og I’áll er og í leiðslu, þegar þatt nú ganga fram og aftur tttn rjóðrið og rödd Helgti hljóntar þýð og skær í eyrttm hans. ‘ þegar eg fékk bréfið ]):tt. I’áll, hugsaði eg mér að fara Iveim og gefa þér munnlegt svar. Eg hefi þráð þig engu siöttr ett þú mig þessi þrjú ár. Eg hefi verið að breytast lika. Eg ltefi nti kastað mörgttm kredclum fyrir borð, en eg er engtt s-'ðttr trútið fyrir því. Eg er nú hætt að vanvirða- - fólk fyrir trúarskoðanir st'nar, ef það er kærleiksríkt, gcitt og starfandi fólk. Svona hefi eg nú veriö að breytast, alt af veriö acð færítst nær og nær þér. Eg vissi að þrátt ívrir þessar sköðanir þ'nar varst

x

Heimskringla

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.