Heimskringla - 20.12.1906, Síða 2

2
Winnipeg, 20. <Jes. 1906
HEIMSKRINGLA
var
Hjónabandið
gagnstætt líl’sstaríi
hennar
f>ýdd smAsft(?a.
maimleg or6 haít
Ó, þi’tta var
g'UÖrlómleg' aÍS
ir injög m vruiark-gt
Tómas.
þati voru í efsta bekk háskólans.
þau hétu: Anna Belle Morgan og
Tomas Hannes Durbin. þau höföu
veriö samferfia gegnnm allan skól-
ann, og oftast veriö sessunairtar,
og eftir fáar viktir át'tu þau að út-
skrifast. 1 báðurn þeim var all-
mikill metnaður, en sit't með
hvoru móti. Iínginn efi var á þvi
að boeöi kennarar og nemieudur
skólans álitu þau snjöUust allra
■emendann.i.
Frá því í byrjun samveru þeirra
hafði Tomas dáðst að Önnu. Hún
var hiin fegursta sýnum, glaðlynd
og fjörmikil fyrstu árm, eu nokk
uð alvarkgri á síðari skólaárum
þeírra, og fram'farafýsn hafiði hún
svo mikla, að sumir mundu neína
metorðagirnd í .því sam'bandi'
Hún fann það, að húu yrði að
tiaka eit’thvað það fyrir, er væri
þess v'irði, að lifa fyrir það. Húu
vtldi verða f r æ g.
Tómas hafði líka sínar hugsjón-
ir. Tvent var það, sem haum' hafði
ásett sér að keppa eftir og öðlast
Amtað var, að verða frægur lög-
maður ; hftt, að eignast hönd og
hjarta Önnu Belle Morgan.
Kvei<i eitt, litlu áður en þau
áfctu að ganga undir prófi, urðu
þau samíerða til þess að hlýða
ermdi, et ein hin frægasta kona
heómsins fyrir mælsku, át'ti að
flyitja i samkomusal skólans.
Meðan þau sátu þar, bæði' hrifiu
af hinni undraverðu mælsku, rök
serndum og allri framkomu kon-
nnnar, tók Tómas efitár óvanaleg
um roða á kinnum Önnu ; augun
hennar tindruðu, munnurinn opinn
og andardrátturinu hraður og erf-
tður. Hann hafði aldrei séö hana
stíka fyr. Að erindinu enduðu, kom
hún að nokkru leyti til sjálfrar s;n
,en þó var sem augun störðu
eitthvafi í íjarlægð. Á heimi'eiðinni
lét hún tilfinuingar síuar í ljós.
‘•‘Aldrei l.afa
slík áhrif á mig
guðdóml’og ræða —
öihi leyti*’.
“Já, þaö v
erindi”, sagði
“Mv ndarlegt! " hrópaöi húr. hálf
reéð. ‘‘Hvaða ósköp notið þér
bversdagslegt lýsingíirorð! Ra'ð
an var hrííandi, óviðjafnunkg,
vtórkostleg. Hím gagnsnart sálu
mína”.
MHvað gi-ngur á, ungfrú Morg-
an? Ég hefi aldrei séð yfiur svoua
órókga”.
‘‘þaö er af því, að ég i kveld
hefi séð fvrirmvnd mína. Ég htfi
séð það framkvæmt í verkinu, sem
nrig helir alia mína ævi langað ti!
að gera: að fá mannsöfnuö á mut
vald, gera hann gagntekinn, leggja
bann i bönd, dákiða hann, og
gera alt þetta með alli mælsku
minnar. þissj kona er holdklædd í
mynd hinna ljúfustu óska niinna”.
‘‘Kkkert miuna! ” mælti Tóm-as
þnrlcga.
“Hvi talið þér svona?" hrópaði
húu æðislega, og hún skók hand
legg lran.s t-ins og ti! l>ess að vekja
hann.
‘‘Sannkikurimi er, ungfrú Morg-
an”, sagði Tóinas, ‘‘að óg veitti
þessari ræöu í kveld sárlitla eftir-
tek t. Hg var að hugsa tim alt
annaö”.
“Útn alt aitnað?" sagði hún
með ákefð. “Uni hvað í viðri ver-
öld gátuð þér verið að hugsa?”
“Um yðtir! ”
Hann horföi á hana þeim aug-
um, er engin kona misskilur. Hún
kafroðnaði og í augunum brá fyrir
; ánægju-gfutupa, er allir karlmenn
skilja á einn veg ; en óðara fékk
hún aftur vafd yfir sjálfiri sér.
“það er skammarlegt, herra
Ilurbin, að vera að l.ugsa um
nokkuð annað en hina inaka'lausu
ra-öu, er vfð heyrðum, fyrir hvurn
þann, er var þar viðstaddur. Ég
vii ekki hugsa um neitt annað,
Hmg-að til befi ég v-erið í vafa með
l’fssfcefnti nrína, en nú vefit ég
hvxrt halda skal. Ég ht-fi fiengið
köfluiv! Stjarnan min befir birst
mér, og ég skaf fylgja kiðsögu
hennar.”
“þér nieinið með þessu, að þér
artlið að kjósa ræðupafKnn, ungírú
Morgan ?” sptirði hann og föfnaði
um fieið.
“það er nákvænikga áform
mitt”, svaraði hún. “líg hefi oft
lwrgsað um það »g invg hefir enda
dreymt um það nótt ofitir nótt.
þér hafið séð mig á ræðupalKnum
og 'þekkið þvi dátítið hæfileika
tnína í þvi átt".
“þér hafið efalanst mikla hæfi-
leika i þá átt”. þt-ssa viðurkenn-
ing varð liann að láta í ljós, þótt
nauðugur væri, því hún var rétt-
mæt.
‘‘Teningunum er kastað", mælti
hún, og bar hún sig til eins og
hún vdld'i hr’ista af sér efiaryk. “ Frá
þessu augnu'bliki keppi ég að tak-
ur sæti og við skulum tala um j “Kkkert, ekkert'
þetta eirrs stillilega og okkur er j hin og reyudi að harka af sér.
unt". j“Uttgfrú Morgan var skólasystir
Ilann hlýddi í blindni. ! mín viö háskólann og við vorum
“Nú, nú, Tomas", mæiti hún n«r|- villir' Þ*8 kom mér bara ofur-
lýsti tn'eðaumkvan sér
að
eiga von a,
íl'ti hun og , „
í röddinni.|1,1,ð.a'ð ‘,vor"m'
marki lífs míns með ollum lífs og j *.j,ag hryggir mig að vera orsök j að sfa halla h e r-
sálar kröfrtum”. Hún hló fjörlega j ag sorg yðar ; mér sárnar það j “Ó, ykkur hefir ef til vill þótt
meira en ég geti lýst því með orð- vaE1*t hvoru um annað ?
um. Kn þó get ég ekki uppfylt
óskir yðar, mér er það með öllu
ómögulegt”.
og kinkaði kolli, eins og allur
heimurinn hefði fleygt sér að fót-
ttm hemvar. “Ég befi tekið ákvörð-
un mína ; ó, hvað mér líður nú
vel".
“það var sem ljóma slæi á and-
litið hennar feiiloga. Tómasi virt-
ist hún svo drotningarleg á þessu
au’gna'bliki, að hann haíði löngun
til að kasta sér að fótum hennar. j
En hún sá ei'tthvað i augum Lans ,,
og svip, er kom henni til, aö láta j1 v‘*' fyrtr 'ast °£ hlonabandi ?”
þá
“Svo ég segi sannleikann,
var því svo varið".
“þú kemur samt og hlustar á
“Viljið þér segja mér orsök-j hana ?”
*na ? " i “Já, ég beld það. Mér ætti að
“þér þekkið hana 'nú þegar ; ég verða nautn í því, að hlusta á
befi ákveðíð tífsstarf mitt ; ég er j gamla skólasystur mína, einkrnn
j vígð því". j þar sem hún er nú svo fræg orðin.
“Hví skyldi Iífsstari yðar standa i vis g'etum setið þar saman, Wal-
lace".
I biðu
hatvn ekki 6á ráðrúm til, að taka j “Hugsið yður um eitt augna-! Kvoldið
til tnáls. Hún mælti skyndilega: : blik, Tómas. Gifrt kona verður að ^alnaIt’,
“ Við erum komin heim. Viljið þér j vera h ú s s m ó ð i r, og jafnvel
koma inn snöggvast ? En þó meft b ú s t ý r a. Væri ég gift, hvaða
þvi skilyrði, að við tölum um ! tíma hefiði ég þá til þess að æfia í-
ekkert annað en ræðuna þá i kveld þrótt mína ? Ég verð að verja
og áforin miitt”. Og hún hló eggj- mörpitn árum tiil þess, að nema
andi hl’átur. j íþrótt mina til htítar. Kí að gift
“Afsakið mig, úngírú Morgan. j kona hætti að stnnda beimili sitt,
Ég — ég get ekki gengið að þeim j en tæki að fara sveit úr sveit og
skilmá'lum. þar að auki verð ég J halda ræ-ður, yrði það að eins til
að fara að bátta, því ég befi afiar- j þe«s, að eyðileggja mannorð henn-
mikið að gera á morgún. Góða ar> °g áhrif bennar yrðn brátt
nót't”. j engin. Nei, Tómas, mér er það ó-
Hann gekk þunglamafega bedm mö'gulegt .
til sín. Hann hafiði ætlað sér að
kom, og þoir sátu þar
Durbdn og Wallace, og
þess, að hin fræga kotta
| kæmi fram á ræðupallinn. þegar
I hún loksins kom, reyndi Durbin að
. athuga hana ineð stiliing og dóm-
greind. .
Hún var há kona og eitikar fag-
j itrlega vaxin ; öll framkoma henn-
I ar var þannig, að 'ekki að eins
líurbin, beldur hver einasta' sál í
salnum, varð gersamlega hrifin
áður en hún hafði sagt eitt eiti-
asta orð.
biðja hennar þetta kveld, en er
hann sá í hve æstu skapi hún var,
virtist honum tækifærið ekki heppi
legt. Allar kærustu óskir hans og
vonir virtust nú brunnar til ösku.
Svo tnikið hafði hún látdð hann
skilja.
Skófiaveran var að enda komin.
Tómas át'ti erfitt með að halda
hugainum við verk sitt. • Nístandi
hrollur hafiði lagst á hjarta hans.
Að eins síðasta daginn, er hann
skyld'i flyt’ja skilnaðarræðu s’na
við skólann, náði hann sér fcil fiulln
ustu. þá tókst honum ágætlega og
lófakfiöppin ætluðu engan enda að
taka.
Kn sarnt srm áður varð það
Anna, er fiékk hæstu verðlaun skól-
ns fyrir mælsku þennaiv skilnað-
dag. Vikum saman hafiði hún ver-
ið að hugsa tölu sína, enda tókst
benni nú svo vel ivpp, að allir urðu
forviða af undrun og aðdáun.
Tómas hafði ekki augun af henni
meðan hún fiutti tölu sína. <>, hve
honum Jattst hún hátignarleg ;
hoinim virtist hún líkari gyðju en
menskri konu. Tilheyrendur sína
tók hún þoim töfratökum, er þoir
gát-u alls ekki losað af sér. “Hvað-
an keimir henni afit þetta mikfia
vakl", hugsaðd hann. “hún er fiædd
fyrir ræðupa'llinn. Hún kýs rétt,
en ég vei't alt ofi vri, hvaða áhrif
sú kosning hefir á afit tífi mfitt".
Tfiaguritin var liðiiin. í sietus<tofu
Önnu voru þau Tomas og horfðu
hvort framan í annað. Andlit
hettnar ljómaði af fögnnði yfir sigr
inum, en fi.ann var fölur á svap og
hálfveikur.
I.íftur yður ekki vel, kæri
skólabróðir ininn ?" spurði hún
loks, og var rómur hennar bland-
in-n gfietni og áhyggju. “þér eruð
náföfiur. Að líkimhim ba-fiö þér tek-
ift of nærri yður í dag”.
Hann stökk á fa-tur og gekk ör-
skainma stund uin gólf til þess að
koma tilfinningum siuuin í fiag.
“Anna", mæltd hann og nam afit
einu staðar frammi fyriir benni.
“Vitið ‘þér, að þetta er okkar síð-
a.vta samvorustuiKl við okkar
gauiia, kæra skóla ? A morgun
“Svurið þér mér einni spum-
ingu, Atma", greip hanu fram í ;
“elskið þér mig, eða elskið þér
mig ekki ?' ’
Hún hrökk við. OrurKtla stund
gekk barmuriim upp og niður og
tár komu í augu henni. Hún misti
nær því vald yfir sjáfifri sér, en
brátt sigraði sterki V’iljakrafturiim
hennar og hún náði sér aftur.
“Já, Tómas, ég elska yður ; ef
ég skrl rét't hvað ást er, þá elska
ég yður eins heítt og in'ni'fiegia og
hverri konu ber að elska þann
mann, er húu ætlar sér að eiga ;
sé yður það nokkur hugfró, ást-
kæri vinur minn, á komandi ár-
tim, þá mmnist þess, að ég elska
yður ednmifct á þeirri stundu, sem
ég vísa yður á bug. Ég elska yð-
ur til dauðans”.
“Anna! ” hrópaði haun frá sér
1111111111111 af fögnuði. Hann rétti út
Iiendurnar eins og hann ætlaði að
grípa hana og hlaupa i burt með
hanai.
“Nei, nei,” hrópaði hún. Ég læt
ekki 11 ndan augnabliks áhrifum.
N'eyðið tnig ekki til að viðhafa
hörð orð."
“Ég segi yður satt, stúlka.
Hjarta konunnar var skapað til
þess að elska”.
“Ékki, ef ástin þarf að fiiægja
hetttti frá því, sem er enn meira og
naiiðsynlegra. Tölum ekki meira
tim þetta ; ákvörðun mín er tek-
in”.
Hann hrökk afrtur á bak cins og
hann hufði verið skotinn með ör.
“þér ætlið þá að fórna ástinni á
altari almenningshylfiinnar”, sagði
haim niæðu'fiega.
‘‘Verið’ ekki bituryTUir við mig,
Tómas. Ég er ekki úr is. Hjartað
i tnér er fufit af sjóðheitu bfióði.
Ástin er sterk, en frægðarþráin er
sterkari, og ég verð að lúta sterk-
ara aflinu".
“Ivátum það þá vera svo. Ég
gaf yður einu sinm bækling með
ástafijóðum eftir mig. þau ljóð
voru utn yöur. Mér þæfcti mjög
vænt um, ef þii vifidir gefa mér
hami aftur”.
“Má ég ekki hafia hann sem
°g
“Hún er makalaus kona”, hvísl-
aði Waliace. “Andlitið eitt nægir
til þess, að leggja áheyTendurtta ^Ö
fótum hcnnar”.
“’Já, hún befir sjáanlega veriö
sköptið fyrir þessa stöðu sina.
“•Hlustaðu, húu er að byrja að
tafia".
“Hvílík rödd! Hún er eins
fjölstrengjuð barpa tafii”.
Jiaft væri tneð ölfiu þýðingar-
laust', að ætfia sér að lýsa valdi
því, er kona þessi hafði yfir tifi-
heyrendum sdnum, enda -er hún
svo kunn í Ameríku, að þess er
ekki þörf. þegar fi.ún hafði lokið
uiáfii sdnti, hélt Durhin, ásaint
rnörgum öðrtim upp að r.æðupall-
inum, 'tifi þess, að taka ,í hönd
hennar og þakka heimi fyrir, því
hún hafði orð á sér fyrir að vera
tnjög vingjarnJeg við áfi.eyrendur
sína.
þ ú
þig
Og
að
skófiabróðir
og greip ttm
menj-.tigrio”, mælti hún 1 b.e'nar
fariö þér beim til vðar og ég einn- j ^
ig heim til min. Á milli okkar j
verða meir en fjögur hundruð míl- I
ur. Gotiö Jxir búist við, að óg sé j “v“lJ ““““
kátur, er þér athugið þotta?” ! Hún- tók bókina upp úr skúffu
j og íékk honutn. Siðar mintist
hann þess, hve hönddn hennar skalf
er hún rét’ti homtrn bókina. Hann
“það er ómögtil-egt”. Hann vissi
hvorki hvað hann sagði eða gerði.
‘J'á, ég vcit, að skilnaðarsitund
in ea komin”, svaraði hún með
nokkrum titring í röddinnii. Ég cr . . , a ....
. , , 1 . . c kvaddi hana scm 1 fietðsfiu og flýfcti
lika hrytgg, þvn samvera okkar hef-j , J
ir vcrið mjög ánægjuleg. Og ég
‘•‘Tóm'as Dtirbin,
mittn”, mælti húií
hendi bans með meiri ákafa cn við
hdna, er hei’IsuSu henni. “Við höf-
um ckk'i sést í — tíu ár. 0, hvað
þaö er sælt, að sjá yður aítur”.
“Htin kafroðnaði og led't út fyrir
æð hún hcldi, að hún befiði látið
au'gnabliks áhrif hfiaupa í gönur
inieð sig. Dtirbijt las fögnuðinn í
tindrandi angnnum hcnnar, og
þótt hanin væri hálf hissa á því,
hve hjartanlega hún heifisaði hon
um, þá vaknaði þó vonin í brjósti
hans.
“þér getdð ekki verift glaðari en
ég yíir jiessum óvænta fundi okk-
ar”, diriftist hann aft segja. “Má
ég óska yftur til hainingju itneð
alla 'þá frægft, er þér hafið. ööl-ast
som —”
“Nei, ég vil þaft ekki", groip
hún fratu í. “Ég leyfi yfttir ekki
nioitt þoss háttar. Ég heyri sfiíkt á
hv^rjum degi. Segið þér mér eitt-
livaft — eitthvað af yðiir sjálf-
nm".
Hann fioit i augu henttar, og þótt
hún reyndi að leyna því, þá þótt-
ist hann gtefca lesift þar leyndar-
mál. þaft jók og á hugrekki halis,
aft hún hélt alt af um licttdina á
honum, þótt það kynni rcyndar
aft vcra (Vafvitandi.
“Ég get ekki sagt yður ttoitt
um sjMfan mig í þessari óskapa
manuös", sagð: hann svo lágt, að
hún að cins beyrði það. “Kn ef
þér viljið fieyfa mér aft fylgja yftur
þangað, sem þér gistift, þá ga-tum
svarafti Dur- hvaða eyða það getur verið”.
Hún svaraði aiiigu, en horffti nið-
ur á gólfið. Át'ti haun að voga, að
segja meira ? það var eit'thvað
við framkomu bettnar, er gai hon-
um von, og hann réði af, að fireista
forlagantta í annað sintti.
“Hafið þér Joksins komist að
þedrri niðurstöðu, ungfrú Morgan,
að ég liafi hafrt rét't fyrir mér fyrir
tiu árum síðan, er ég sagði, sorg-
lega kvölddð, sem við sk’ildum, að
h'jarta konunnar væri skapað til að
elska ?”
‘‘Ég er lira-dd um, að þér haf-
ið haft rétt að mæfia”, mæfiti hún
og leit framatt' í hann.
“Kinu sinttii neituðuð þér mér af
því, að hjónabatt'd kæmi í bága
við lífsstarf þaft, er þér befftuð
kosift yður”, sagði hann. “Viljift
þér fyxirgefa mér, ef ég spyr yður,
hvort þér í kvöld viljið veita inér
þaö hnos.s, er þér þá ncituðuft tnér
um ?”
“Já, Tóinas, ég vdl það, ef
elskar tnig enn. Ég hcfi eilskað
öll þessi tíu ár”.
“O, þú hjartkæra kona! ”
hann fafttnafti hana innilcga
sér.
K11 liontnn fanst þessi skynditega
haimingja of mikil til þess, að ht’in
gæti verið sönn. Hann hélt henni
frá sér, horfði spyrjandi í augu
benni og mæfiti: “En, Anna, hvað
verður þá úr lífsstarfinu þinu?"
“Og kærðu þig ekkert um það,
elsku-viintr mdnn”, og hún hló ynd-
isfiega'. "Svo að ég segi sannleik-
ann, þá þykir mér vænit utn, að ég
tók þet'fca fryrir, fyrst við nú höf-
tmt náö saman afrtur. Hcfröd ég
ekki lengdð að svafia frægðarþrá
mittni, er hugsanlegt, að ég hefrði
aldrei orðiö afigerlega áttægð. Iín
nú er þedrri þrá minni fmllnægt.
þar að auki get. ég nú, er við höf-
um náft saiman til þess, að skilja
al'drei aftiir, farið einstaka sinnum
upp á ræðupallin'n, ef kringum-
stæðurnar leyfa. Er þér það á
móti sk,i)vi, Tómas?”
‘ ‘Nei, nei, ég verð bara stoltur
af —”
“Hættii, elskan min! ” gteip hún
fram í og gaf hontim gfcitnislcga
sölbita á kdnttdna. Ég saikist ekki
framar eftir frægft fyrir frægö.-r-
.ittttar sakir. StJgi ég oftar fæti á
ræftu'pallinn, vcrður það í jiarfir
manttú'ðarinn'ar”. Kftir þaft var
hún hugsi um nokkur „i.gnaidik
og sagði svo: “Kn — .1 Tóm-
as, ég lagfti nokkuð mikift i sui
urnar frvrir jxrssa frægftarpra
inína. þvílík frífldirfska! ”
“Hvað var það, elskan’ in’11 ?”
“Ég hsfði getað mist þig fyrir
bragðift', og þann nvissi hefði allur
hedmurinn ekki gstað bætt mér".

Um Anfliitiú
Pleira i r til ú
• •n hrimspoki
hinini o>r jörðu, Horax,
okkar dn>mir um."
S/íj/a < np> itre.
Af
hefir
íslands blöftum aö dæina,
þar vcrift tnikiö rætt um
andatrú, eiginfiej.
mest V’L'giia
sakna yftar innifiega ; ég skal
ínntia eftir yftur sem kærum vin
meðan ég lili og vona að við sjá-
utpst aítur — oinhvertttíma”.
“HvxTnig gotið þér talað svona
kuldak’ga?” greip hann frram í.
'Jx.T vouift, aft við sjáumst —
eiii'hwrntíma! K'ruð ’þér gerftar úr
ís ? Hafidið þér, aft mér nægi, aö
ér mnniö eftdr mér
j ser ut.
“Svona endar þaft þá”, hugsaði
hann. “Get ég af borift þetta ?”
s.agöi hún
utn Leift.
efrtir táar
Tiu ár eru fiiðín. Ekki fór það
svo, aft líf Tómasar Jiði skipbrot
vift þessa æskusorg hans. — það
kenvur sjafidan fyrir — 1 einum
biiina stórn baija í tniöjum Banda-
ríkjunum var hann formaftur fyrir
mieira ? Ég þrái, aö þér séuft afit afjsfcóru lögmannafrjfiagi. Kn ógiftur
var hann og sárið ekki hcilt. Og
í hvcrt siim, sem bann fias uni
og ekkcrt
Lnna, sjáið þér rkki,
tifi yftar ?
hjá mér. Ö,
að ég brenn af ást
Hvernig get ég lifaft
Ég get þaft ekki! ”
Hann bar mikla virðing fryrir
sjáKum sér, og hatfti oít fiátið sér
tim munn fara, að hann skyldi
ildrei frafifia á kné fryrir nokkurri
konu. iín áftur en hann vissi, var
>essi heitsércnging rofin, og bann
kas-tafti sér á kné íyrir þessari
stúlku, er var í hans augum meiri
og íegurri en alt aonað í heimin-
um.
“Standið þér upp, ht-rra Dur-
hin, ma-Iti hún og reis sjálf á fæt-
án yðar ? frægð frlnnu B. áíorgan í blöðun-
um, tók sárið sig afrtur upp.
Kinn dag sat hann og reit á
skrifrstofu sinni. Kom þá staris-
bróðir hans inn og béfit á dag-
bfiaði.
“Littu á þetta, Durbin”, sagði
fiíagí bans um leift og l.ann kom
inn. “llér ganga ósköpin öll á
tneft þaft, að Anna BeHe Morgan
hafi lofaft, aft balda bér tölu næsta
miðvikudagskvöld. þú kemur auð-
vitaft cins og aðrir aft hjusta á
híitva ? Hútt er nú frægust kona á
Ameríku. — H vað
?' Kr þvr flfit ? ílvað
ur. “Fallift t-kki á kné fvrir nokk j ra ðupafili
urri tnarvr.k'gri vi-ni. Fallift á kné'gengur að þér
að eíns fyrir guftil Takift þér yft-• tr þetta?"
vift sj>jaHaft í næfti".
“Jæja, hcrra Durbin”,
einnig lágt og roðnaöi
“Ég skal verfta tilbúin
minútur".
Ilún kom aftur tdl Durbin eins
fljótt og hún gat sloppift fríi
1 rta nníjö 1 dann tn án þess aft vekja
j eítirfcckt, og þau hé-ldu þangaft,
I scm hún gisti, og þar gátn þau
rartt saman í einni af setnstohiin
gistihússins étn jx-ss, að v-cra ó-
náftuft. Ifanm sagfti henni fyrst
sögu ski.i í lám orðum, og hún
gerfti honum sömu skil.
“Framfarir yðar og frægft er
meiö ölfiu makalaus”, sagði hann,
er hún baffti cndað sögu sína.
“Hamittgjubikar vðar hlýtur nú
aft væra orftinn barmíiiu'lIuT".
Hun k-it sctn snöggvast til hans
og djúpur roði færðist um kinnar
hemrar. Kftiir nokkra þögn svarafti
hún: “Ég get ekki sagt, aft svo sé,
því þá segfti ég ósatt".
“þaft getur þó ekki vcrift roein-
ing yðar, aft viðurlu-nn:*, aft — að
það sé eyða í lífi yftar ?" spurfti
hann og horfój meS undrun ét hapa
um k-ift og hvivr taug i líkarna
hans trtrafti.
“ K y 5 a ?” haffti hún upp eftir
homiro. “Jú. svo aft óg segi santi-
I.-ik.tnti, þar er — eyfta! ”
þeirra undarkgu íyrirbri'gða, er
virðast hafa komiö fyrir þar, og
nt'enn segjast hafa hafrt viötal vift
h'ima látnu.
Mér hcfir komið til hugar, aö
reyna að gcra ofrurtítla ranusókn
í þessa átt, þar scm svo margt
fólk af Jxim trúflokki er hér, og er
því all auÖvefit og kostnaftarlítiö
aö gera rannsóknir. K11 vegna þess
tilfelfiis, setn á'tti sér staft hér fry.rir
íáuin árum, þá héfit ég það vera
þarflaust. Svo stóö' á, að eintt ís-
lenzkur kunttin'gi minu hér sagðist
lia£a talaft vdð móður sína, cr lért
fyrir mörgum árum. Kn þéi gat
húu tkki talaö annað em i-nsku,
þótt hún í Iifanda lífi íifidrei kyntvi
íittnað mál en íslen/.ku. Kn svo
vifidi tifi, að ég byrjaði að vinna
mcð manni, sent afthyltdst unda-
trú. Jttssi tnæöur ér mjög ciiiilægur
og staftfastur í sinni trú, og færöi
liann mér svo margar nær ótrú-
legar sögnr af eht'kcnttilégum og ó-
náttúrkgum fyrirburðum, og full-
vissaöi mig aftur og aftur uin, aft
ég gæti fettgið hvert þaft tunguiniál
tafiað, 'lt ég óskaöi cfrtir. lín alt
fyrir það var ég lengi tregur á, ;ift
eyfta tíma í að fást við þann hé-
gótna, eins og það er víðast nefnt.
Iin svo 'tnundi ég efrtir, að ég haffti
rekist á rítstjómargrritt um þaö
inálefni i Vínlandi, svo ég fieitaði
að' þeirri ritgerð til þcss að lesa
l.ana aítur nákvannkga, því mcr
datt í hug, aft svo vel rar-ntaður
maftur, se-ra ritstjóri þess bfiafts cr,
hlyti að bafa góða þekkingu á
þcssu tnáleftti, og þess vxgn-a hugði
ég, aft hans niðurstafta í því hlyti
að vxTa all irwiðaníeg.
Ivn þvert éi móti því, e.r ég von-
aðli.st efitir frá ritstjórans pcnna,
þá er þt-s.si grtin hans i aprífinmn-
cri Vínlands full aí beiskju og hat-
ursfullri fordæming ge/Tn andatrú,
“Kg gct ekki getift mér ti-1, 'og Hvergi, frá byrjun til enda, er
hin minsta tilraun gerð tál aö gefa
j úitskýrittgu á einum 'einasta fyrir-
j burfti. Og datt mér þá strax i
hug, að hér hlyti eitthvaö að vcra
til, sem hinir svonefndu menta
! menn væru dauðhræddir við, og
j vísindin gætu ekki gert groin fyrir.
Og þess vegniíi. ásefcti ég mér, f ð
t gera ofurlitla rannsókn.
Ég vil fyrst aö ©ins minnast á
| þau viðurnefni, sem ritstj. Víul.
i gefur andatrútmi. Hann neínir
hana: “ósjálfráða trylfiing”, 1 ré-
gilju”, “Hjáitrú”, “Hindurvitoi",
‘Heimsku”, “Trúarofsa”, Vis-
öld”, “Taugaveiklun”, og segir að
visindi hcnnar ríöi bág viö þau
vísíimIí, er mannleg reynsla heiir
fcekdð gild afit fcil þessa tíma, og
þess vegna sé andatrúÍTi viftbjóðs-
leg, og heifibrigð skynsemi liljóti
j svo að afneita henni, og svo sé
mál komið, að taka fyrir kverkar
honnar. Sé nú alt þctta saifct um
andatrúna, þá eiga lesendur Vínl.
samvarlega bertntingu á því, að
það sé alt sannað.
Ég rita að eins sem rannsakari
og segi að eins frá því, «r ég hefi
sjálfur séð, heyrt og fundið til á.
þeitu stöðum, er ég hefi bér komið
á, og bdft þá aft dæma um, er sjálf
ir bakt rannsakað efta vifija hér
efrtir rannsaka þessa fyrirburðd.
En um eátt er ég sannfærður, og
það er, að ritstj Vínl. hefir aldred
gert einlæga bilraun til að rann-
saka þet’ta, því hefði hann gert
það, er ég þess fufilvdss, að hann
beíði ekki rifcaft í þeim anda, sem
hann gerði, því ótal rannsóknir
hafa verið gerðar af fraígum vís-
indamönnum, bæði hér O'g á Kng-
landr, cr alKr hafa komisit að
þcirri riiiöurstöðti, aö þessir fyrir-
burðir séu eðlilegir. Og hver heifi-
vi'ta maður vill taka fyrir kverkar
á náttúrunnar lögmáfii ?
Kn þaö eru til merfti, jafnvel á
þessari öld, sem likt og munkarnir
á döigum Gafiileos, í byrjun- 17. ald-
ar, viHdu ekki líta í stjörmikíkirinii
og ekki rannsaka, heldur bara for-
dætna afit nýtt, og vifija fótnm
troða alt það, er þeiin viröist
koma i bága við hin svokölluðu
vísindi. Kn e£ vér eigum að trú'a,
að hjörtu þcirra brernii af tilfinn-
ingu og meðaumkvun til þjóðar
sinnar, þá verða þedr að sýtta það
itteö því, að gefa vísittdalega út-
.skýringti á þessum ýinsu andatrú’-
ar fyrirburðum, því á þann háfct
eingö itgu er mögufiegt, að taka fyr
ir kverkar á þessari hjátrú, ef þaft
er sannaríega hjátrú.
Olfium vísindamöniium er kunn-
itgt iim, að enn ct það inargt i fifi-
vcrunTii, sem vísindin geta ekki úr
leyst, og suint af þvi virðist al-
gerlaga gagnstætt fruinatriðum
eðl i sfræðin n ar.
Hver er visindaleg útskýring fyr-
ir því, að rauöhei'tt stál harðnar,
þegar því «r brugftdð niftur í kafit
vat.tt, en aö látán dignar við hina
söinu aftferð? Hver vcit hvxTnig á
því stendur, að ljósöldurnar
streyma viðstöftulaiist í gegn um
þykt gler, en komast varla gegn
um þann þynsta svartan ])api>ír ?
' Á Frakkfiandi voru nýfiega gerð-
ar tnargar ví.sindalegar tifiraunir
til að koinast að, hvernig á því
stæöi, aö kötturinn kemur ævinn-
lega niður á fæturna, hverrag sem
bann cr látinn dctta. Kn þeir gátu
eklvi kontist aö meinni vísindafiegTi
niðurstiiðu utn þebta atriöi. fiín
einmd'trt þessi lá'tfii daglegi fyrir-
burður virðist koma í bága við
það eðlisfræðislega lögmál, -að öll
áhrif og mótspyrna sé a’vinnlega
gagnstæð og jöfn.
Af öllum þeim, sem hafa rantt-
sakað andatrúar fyrirbnrði, þá er
hér einn visiudamaöur, setn fyrir
fáuin árttm gaf ú-t bók, sem nú af
tnorgum er átífcin ein-a vísindalegu
liitskýrinigm á þessutn virkilegu fyr-
irburðuttt. Bókin beitir: “Tbc' Lavv
of Pbysical Phenomena”, cfrtir T.
J. Jíudson, L.L.I). Ég befi lesið
hók þcssa iik-ö ttákvæmni, og V'erð
að jáfca, að m’r finst bi’m ekki
gripa yfir neina þöö, senn kafifiað
er aldcifa, og aö af öflii því, scm
. g hefi stft og heyrt, þá cr bug-
mynd þessa höfundar bein mót-
si'tning. Kn alt fyrir það er tnargt
áreiðank-gt pg göfugt í bók hans.
Og bann scgir, að hvcr sá maður,
scm nriti þvi, að þcssir fyrirburövr
séu árriöanfii-gir, sé ckki að eins
frulfiur hleypidóma, befidur fáfróður.
Dr. HikIsoii liefidur því fram, að
vísiudalcg sönuun sé til fyrir þvi,
að inannsandinu sé ódanölcgur,
og sannarlega :x htvgsattfræ-öLsficg
.sönnun fyrir því. Og sé svo, því
skyldi þá ekki gcta átt sér stað,
að möguk-gt »é, uudir vissum
kringumstæftum, með vissu ásig-
komufiagi, aft komast í samband
vift hina fiátnu ? líða cr það bara
tryHing, að bugsa slíkt mögu'Legti?
Kr slik hxigmynd sprotti af apd-
Icgri vesöld og taugaveiklun ? Oss
er ságt, aft Kristur hafi tafiað vfið
hcrisveitta sina efrtir daiufta smn,
og að Báfifi postufii hafi beyrt rödd,
cr sagfti: “Sál, Sál, því ofsækir
þú tnig?” Var það alt bara hjá-
trú og hégilja, sprottin af heimsku