Heimskringla - 20.12.1906, Síða 2

Heimskringla - 20.12.1906, Síða 2
2 Winnipeg, 20. <Jes. 1906 HEIMSKRINGLA var Hjónabandið gagnstætt líl’sstaríi hennar f>ýdd smAsft(?a. maimleg or6 haít Ó, þi’tta var g'UÖrlómleg' aÍS ir injög m vruiark-gt Tómas. þati voru í efsta bekk háskólans. þau hétu: Anna Belle Morgan og Tomas Hannes Durbin. þau höföu veriö samferfia gegnnm allan skól- ann, og oftast veriö sessunairtar, og eftir fáar viktir át'tu þau að út- skrifast. 1 báðurn þeim var all- mikill metnaður, en sit't með hvoru móti. Iínginn efi var á þvi að boeöi kennarar og nemieudur skólans álitu þau snjöUust allra ■emendann.i. Frá því í byrjun samveru þeirra hafði Tomas dáðst að Önnu. Hún var hiin fegursta sýnum, glaðlynd og fjörmikil fyrstu árm, eu nokk uð alvarkgri á síðari skólaárum þeírra, og fram'farafýsn hafiði hún svo mikla, að sumir mundu neína metorðagirnd í .því sam'bandi' Hún fann það, að húu yrði að tiaka eit’thvað það fyrir, er væri þess v'irði, að lifa fyrir það. Húu vtldi verða f r æ g. Tómas hafði líka sínar hugsjón- ir. Tvent var það, sem haum' hafði ásett sér að keppa eftir og öðlast Amtað var, að verða frægur lög- maður ; hftt, að eignast hönd og hjarta Önnu Belle Morgan. Kvei<i eitt, litlu áður en þau áfctu að ganga undir prófi, urðu þau samíerða til þess að hlýða ermdi, et ein hin frægasta kona heómsins fyrir mælsku, át'ti að flyitja i samkomusal skólans. Meðan þau sátu þar, bæði' hrifiu af hinni undraverðu mælsku, rök serndum og allri framkomu kon- nnnar, tók Tómas efitár óvanaleg um roða á kinnum Önnu ; augun hennar tindruðu, munnurinn opinn og andardrátturinu hraður og erf- tður. Hann hafði aldrei séö hana stíka fyr. Að erindinu enduðu, kom hún að nokkru leyti til sjálfrar s;n ,en þó var sem augun störðu eitthvafi í íjarlægð. Á heimi'eiðinni lét hún tilfinuingar síuar í ljós. ‘•‘Aldrei l.afa slík áhrif á mig guðdóml’og ræða — öihi leyti*’. “Já, þaö v erindi”, sagði “Mv ndarlegt! " hrópaöi húr. hálf reéð. ‘‘Hvaða ósköp notið þér bversdagslegt lýsingíirorð! Ra'ð an var hrííandi, óviðjafnunkg, vtórkostleg. Hím gagnsnart sálu mína”. MHvað gi-ngur á, ungfrú Morg- an? Ég hefi aldrei séð yfiur svoua órókga”. ‘‘þaö er af því, að ég i kveld hefi séð fvrirmvnd mína. Ég htfi séð það framkvæmt í verkinu, sem nrig helir alia mína ævi langað ti! að gera: að fá mannsöfnuö á mut vald, gera hann gagntekinn, leggja bann i bönd, dákiða hann, og gera alt þetta með alli mælsku minnar. þissj kona er holdklædd í mynd hinna ljúfustu óska niinna”. ‘‘Kkkert miuna! ” mælti Tóm-as þnrlcga. “Hvi talið þér svona?" hrópaði húu æðislega, og hún skók hand legg lran.s t-ins og ti! l>ess að vekja hann. ‘‘Sannkikurimi er, ungfrú Morg- an”, sagði Tóinas, ‘‘að óg veitti þessari ræöu í kveld sárlitla eftir- tek t. Hg var að hugsa tim alt annaö”. “Útn alt aitnað?" sagði hún með ákefð. “Uni hvað í viðri ver- öld gátuð þér verið að hugsa?” “Um yðtir! ” Hann horföi á hana þeim aug- um, er engin kona misskilur. Hún kafroðnaði og í augunum brá fyrir ; ánægju-gfutupa, er allir karlmenn skilja á einn veg ; en óðara fékk hún aftur vafd yfir sjálfiri sér. “það er skammarlegt, herra Ilurbin, að vera að l.ugsa um nokkuð annað en hina inaka'lausu ra-öu, er vfð heyrðum, fyrir hvurn þann, er var þar viðstaddur. Ég vii ekki hugsa um neitt annað, Hmg-að til befi ég v-erið í vafa með l’fssfcefnti nrína, en nú vefit ég hvxrt halda skal. Ég ht-fi fiengið köfluiv! Stjarnan min befir birst mér, og ég skaf fylgja kiðsögu hennar.” “þér nieinið með þessu, að þér artlið að kjósa ræðupafKnn, ungírú Morgan ?” sptirði hann og föfnaði um fieið. “það er nákvænikga áform mitt”, svaraði hún. “líg hefi oft lwrgsað um það »g invg hefir enda dreymt um það nótt ofitir nótt. þér hafið séð mig á ræðupalKnum og 'þekkið þvi dátítið hæfileika tnína í þvi átt". “þér hafið efalanst mikla hæfi- leika i þá átt”. þt-ssa viðurkenn- ing varð liann að láta í ljós, þótt nauðugur væri, því hún var rétt- mæt. ‘‘Teningunum er kastað", mælti hún, og bar hún sig til eins og hún vdld'i hr’ista af sér efiaryk. “ Frá þessu augnu'bliki keppi ég að tak- ur sæti og við skulum tala um j “Kkkert, ekkert' þetta eirrs stillilega og okkur er j hin og reyudi að harka af sér. unt". j“Uttgfrú Morgan var skólasystir Ilann hlýddi í blindni. ! mín viö háskólann og við vorum “Nú, nú, Tomas", mæiti hún n«r|- villir' Þ*8 kom mér bara ofur- lýsti tn'eðaumkvan sér að eiga von a, íl'ti hun og , „ í röddinni.|1,1,ð.a'ð ‘,vor"m' marki lífs míns með ollum lífs og j *.j,ag hryggir mig að vera orsök j að sfa halla h e r- sálar kröfrtum”. Hún hló fjörlega j ag sorg yðar ; mér sárnar það j “Ó, ykkur hefir ef til vill þótt meira en ég geti lýst því með orð- vaE1*t hvoru um annað ? um. Kn þó get ég ekki uppfylt óskir yðar, mér er það með öllu ómögulegt”. og kinkaði kolli, eins og allur heimurinn hefði fleygt sér að fót- ttm hemvar. “Ég befi tekið ákvörð- un mína ; ó, hvað mér líður nú vel". “það var sem ljóma slæi á and- litið hennar feiiloga. Tómasi virt- ist hún svo drotningarleg á þessu au’gna'bliki, að hann haíði löngun til að kasta sér að fótum hennar. j En hún sá ei'tthvað i augum Lans ,, og svip, er kom henni til, aö láta j1 v‘*' fyrtr 'ast °£ hlonabandi ?” þá “Svo ég segi sannleikann, var því svo varið". “þú kemur samt og hlustar á “Viljið þér segja mér orsök-j hana ?” *na ? " i “Já, ég beld það. Mér ætti að “þér þekkið hana 'nú þegar ; ég verða nautn í því, að hlusta á befi ákveðíð tífsstarf mitt ; ég er j gamla skólasystur mína, einkrnn j vígð því". j þar sem hún er nú svo fræg orðin. “Hví skyldi Iífsstari yðar standa i vis g'etum setið þar saman, Wal- lace". I biðu hatvn ekki 6á ráðrúm til, að taka j “Hugsið yður um eitt augna-! Kvoldið til tnáls. Hún mælti skyndilega: : blik, Tómas. Gifrt kona verður að ^alnaIt’, “ Við erum komin heim. Viljið þér j vera h ú s s m ó ð i r, og jafnvel koma inn snöggvast ? En þó meft b ú s t ý r a. Væri ég gift, hvaða þvi skilyrði, að við tölum um ! tíma hefiði ég þá til þess að æfia í- ekkert annað en ræðuna þá i kveld þrótt mína ? Ég verð að verja og áforin miitt”. Og hún hló eggj- mörpitn árum tiil þess, að nema andi hl’átur. j íþrótt mina til htítar. Kí að gift “Afsakið mig, úngírú Morgan. j kona hætti að stnnda beimili sitt, Ég — ég get ekki gengið að þeim j en tæki að fara sveit úr sveit og skilmá'lum. þar að auki verð ég J halda ræ-ður, yrði það að eins til að fara að bátta, því ég befi afiar- j þe«s, að eyðileggja mannorð henn- mikið að gera á morgún. Góða ar> °g áhrif bennar yrðn brátt nót't”. j engin. Nei, Tómas, mér er það ó- Hann gekk þunglamafega bedm mö'gulegt . til sín. Hann hafiði ætlað sér að kom, og þoir sátu þar Durbdn og Wallace, og þess, að hin fræga kotta | kæmi fram á ræðupallinn. þegar I hún loksins kom, reyndi Durbin að . athuga hana ineð stiliing og dóm- greind. . Hún var há kona og eitikar fag- j itrlega vaxin ; öll framkoma henn- I ar var þannig, að 'ekki að eins líurbin, beldur hver einasta' sál í salnum, varð gersamlega hrifin áður en hún hafði sagt eitt eiti- asta orð. biðja hennar þetta kveld, en er hann sá í hve æstu skapi hún var, virtist honum tækifærið ekki heppi legt. Allar kærustu óskir hans og vonir virtust nú brunnar til ösku. Svo tnikið hafði hún látdð hann skilja. Skófiaveran var að enda komin. Tómas át'ti erfitt með að halda hugainum við verk sitt. • Nístandi hrollur hafiði lagst á hjarta hans. Að eins síðasta daginn, er hann skyld'i flyt’ja skilnaðarræðu s’na við skólann, náði hann sér fcil fiulln ustu. þá tókst honum ágætlega og lófakfiöppin ætluðu engan enda að taka. Kn sarnt srm áður varð það Anna, er fiékk hæstu verðlaun skól- ns fyrir mælsku þennaiv skilnað- dag. Vikum saman hafiði hún ver- ið að hugsa tölu sína, enda tókst benni nú svo vel ivpp, að allir urðu forviða af undrun og aðdáun. Tómas hafði ekki augun af henni meðan hún fiutti tölu sína. <>, hve honum Jattst hún hátignarleg ; hoinim virtist hún líkari gyðju en menskri konu. Tilheyrendur sína tók hún þoim töfratökum, er þoir gát-u alls ekki losað af sér. “Hvað- an keimir henni afit þetta mikfia vakl", hugsaðd hann. “hún er fiædd fyrir ræðupa'llinn. Hún kýs rétt, en ég vei't alt ofi vri, hvaða áhrif sú kosning hefir á afit tífi mfitt". Tfiaguritin var liðiiin. í sietus<tofu Önnu voru þau Tomas og horfðu hvort framan í annað. Andlit hettnar ljómaði af fögnnði yfir sigr inum, en fi.ann var fölur á svap og hálfveikur. I.íftur yður ekki vel, kæri skólabróðir ininn ?" spurði hún loks, og var rómur hennar bland- in-n gfietni og áhyggju. “þér eruð náföfiur. Að líkimhim ba-fiö þér tek- ift of nærri yður í dag”. Hann stökk á fa-tur og gekk ör- skainma stund uin gólf til þess að koma tilfinningum siuuin í fiag. “Anna", mæltd hann og nam afit einu staðar frammi fyriir benni. “Vitið ‘þér, að þetta er okkar síð- a.vta samvorustuiKl við okkar gauiia, kæra skóla ? A morgun “Svurið þér mér einni spum- ingu, Atma", greip hanu fram í ; “elskið þér mig, eða elskið þér mig ekki ?' ’ Hún hrökk við. OrurKtla stund gekk barmuriim upp og niður og tár komu í augu henni. Hún misti nær því vald yfir sjáfifri sér, en brátt sigraði sterki V’iljakrafturiim hennar og hún náði sér aftur. “Já, Tómas, ég elska yður ; ef ég skrl rét't hvað ást er, þá elska ég yður eins heítt og in'ni'fiegia og hverri konu ber að elska þann mann, er húu ætlar sér að eiga ; sé yður það nokkur hugfró, ást- kæri vinur minn, á komandi ár- tim, þá mmnist þess, að ég elska yður ednmifct á þeirri stundu, sem ég vísa yður á bug. Ég elska yð- ur til dauðans”. “Anna! ” hrópaði haun frá sér 1111111111111 af fögnuði. Hann rétti út Iiendurnar eins og hann ætlaði að grípa hana og hlaupa i burt með hanai. “Nei, nei,” hrópaði hún. Ég læt ekki 11 ndan augnabliks áhrifum. N'eyðið tnig ekki til að viðhafa hörð orð." “Ég segi yður satt, stúlka. Hjarta konunnar var skapað til þess að elska”. “Ékki, ef ástin þarf að fiiægja hetttti frá því, sem er enn meira og naiiðsynlegra. Tölum ekki meira tim þetta ; ákvörðun mín er tek- in”. Hann hrökk afrtur á bak cins og hann hufði verið skotinn með ör. “þér ætlið þá að fórna ástinni á altari almenningshylfiinnar”, sagði haim niæðu'fiega. ‘‘Verið’ ekki bituryTUir við mig, Tómas. Ég er ekki úr is. Hjartað i tnér er fufit af sjóðheitu bfióði. Ástin er sterk, en frægðarþráin er sterkari, og ég verð að lúta sterk- ara aflinu". “Ivátum það þá vera svo. Ég gaf yður einu sinm bækling með ástafijóðum eftir mig. þau ljóð voru utn yöur. Mér þæfcti mjög vænt um, ef þii vifidir gefa mér hami aftur”. “Má ég ekki hafia hann sem °g “Hún er makalaus kona”, hvísl- aði Waliace. “Andlitið eitt nægir til þess, að leggja áheyTendurtta ^Ö fótum hcnnar”. “’Já, hún befir sjáanlega veriö sköptið fyrir þessa stöðu sina. “•Hlustaðu, húu er að byrja að tafia". “Hvílík rödd! Hún er eins fjölstrengjuð barpa tafii”. Jiaft væri tneð ölfiu þýðingar- laust', að ætfia sér að lýsa valdi því, er kona þessi hafði yfir tifi- heyrendum sdnum, enda -er hún svo kunn í Ameríku, að þess er ekki þörf. þegar fi.ún hafði lokið uiáfii sdnti, hélt Durhin, ásaint rnörgum öðrtim upp að r.æðupall- inum, 'tifi þess, að taka ,í hönd hennar og þakka heimi fyrir, því hún hafði orð á sér fyrir að vera tnjög vingjarnJeg við áfi.eyrendur sína. þ ú þig Og að skófiabróðir og greip ttm menj-.tigrio”, mælti hún 1 b.e'nar fariö þér beim til vðar og ég einn- j ^ ig heim til min. Á milli okkar j verða meir en fjögur hundruð míl- I ur. Gotiö Jxir búist við, að óg sé j “v“lJ ““““ kátur, er þér athugið þotta?” ! Hún- tók bókina upp úr skúffu j og íékk honutn. Siðar mintist hann þess, hve hönddn hennar skalf er hún rét’ti homtrn bókina. Hann “það er ómögtil-egt”. Hann vissi hvorki hvað hann sagði eða gerði. ‘J'á, ég vcit, að skilnaðarsitund in ea komin”, svaraði hún með nokkrum titring í röddinnii. Ég cr . . , a .... . , , 1 . . c kvaddi hana scm 1 fietðsfiu og flýfcti lika hrytgg, þvn samvera okkar hef-j , J ir vcrið mjög ánægjuleg. Og ég ‘•‘Tóm'as Dtirbin, mittn”, mælti húií hendi bans með meiri ákafa cn við hdna, er hei’IsuSu henni. “Við höf- um ckk'i sést í — tíu ár. 0, hvað þaö er sælt, að sjá yður aítur”. “Htin kafroðnaði og led't út fyrir æð hún hcldi, að hún befiði látið au'gnabliks áhrif hfiaupa í gönur inieð sig. Dtirbijt las fögnuðinn í tindrandi angnnum hcnnar, og þótt hanin væri hálf hissa á því, hve hjartanlega hún heifisaði hon um, þá vaknaði þó vonin í brjósti hans. “þér getdð ekki verift glaðari en ég yíir jiessum óvænta fundi okk- ar”, diriftist hann aft segja. “Má ég óska yftur til hainingju itneð alla 'þá frægft, er þér hafið. ööl-ast som —” “Nei, ég vil þaft ekki", groip hún fratu í. “Ég leyfi yfttir ekki nioitt þoss háttar. Ég heyri sfiíkt á hv^rjum degi. Segið þér mér eitt- livaft — eitthvað af yðiir sjálf- nm". Hann fioit i augu henttar, og þótt hún reyndi að leyna því, þá þótt- ist hann gtefca lesift þar leyndar- mál. þaft jók og á hugrekki halis, aft hún hélt alt af um licttdina á honum, þótt það kynni rcyndar aft vcra (Vafvitandi. “Ég get ekki sagt yður ttoitt um sjMfan mig í þessari óskapa manuös", sagð: hann svo lágt, að hún að cins beyrði það. “Kn ef þér viljið fieyfa mér aft fylgja yftur þangað, sem þér gistift, þá ga-tum svarafti Dur- hvaða eyða það getur verið”. Hún svaraði aiiigu, en horffti nið- ur á gólfið. Át'ti haun að voga, að segja meira ? það var eit'thvað við framkomu bettnar, er gai hon- um von, og hann réði af, að fireista forlagantta í annað sintti. “Hafið þér Joksins komist að þedrri niðurstöðu, ungfrú Morgan, að ég liafi hafrt rét't fyrir mér fyrir tiu árum síðan, er ég sagði, sorg- lega kvölddð, sem við sk’ildum, að h'jarta konunnar væri skapað til að elska ?” ‘‘Ég er lira-dd um, að þér haf- ið haft rétt að mæfia”, mæfiti hún og leit framatt' í hann. “Kinu sinttii neituðuð þér mér af því, að hjónabatt'd kæmi í bága við lífsstarf þaft, er þér befftuð kosift yður”, sagði hann. “Viljift þér fyxirgefa mér, ef ég spyr yður, hvort þér í kvöld viljið veita inér þaö hnos.s, er þér þá ncituðuft tnér um ?” “Já, Tóinas, ég vdl það, ef elskar tnig enn. Ég hcfi eilskað öll þessi tíu ár”. “O, þú hjartkæra kona! ” hann fafttnafti hana innilcga sér. K11 liontnn fanst þessi skynditega haimingja of mikil til þess, að ht’in gæti verið sönn. Hann hélt henni frá sér, horfði spyrjandi í augu benni og mæfiti: “En, Anna, hvað verður þá úr lífsstarfinu þinu?" “Og kærðu þig ekkert um það, elsku-viintr mdnn”, og hún hló ynd- isfiega'. "Svo að ég segi sannleik- ann, þá þykir mér vænit utn, að ég tók þet'fca fryrir, fyrst við nú höf- tmt náö saman afrtur. Hcfröd ég ekki lengdð að svafia frægðarþrá mittni, er hugsanlegt, að ég hefrði aldrei orðiö afigerlega áttægð. Iín nú er þedrri þrá minni fmllnægt. þar að auki get. ég nú, er við höf- um náft saiman til þess, að skilja al'drei aftiir, farið einstaka sinnum upp á ræðupallin'n, ef kringum- stæðurnar leyfa. Er þér það á móti sk,i)vi, Tómas?” ‘ ‘Nei, nei, ég verð bara stoltur af —” “Hættii, elskan min! ” gteip hún fram í og gaf hontim gfcitnislcga sölbita á kdnttdna. Ég saikist ekki framar eftir frægft fyrir frægö.-r- .ittttar sakir. StJgi ég oftar fæti á ræftu'pallinn, vcrður það í jiarfir manttú'ðarinn'ar”. Kftir þaft var hún hugsi um nokkur „i.gnaidik og sagði svo: “Kn — .1 Tóm- as, ég lagfti nokkuð mikift i sui urnar frvrir jxrssa frægftarpra inína. þvílík frífldirfska! ” “Hvað var það, elskan’ in’11 ?” “Ég hsfði getað mist þig fyrir bragðift', og þann nvissi hefði allur hedmurinn ekki gstað bætt mér". Um Anfliitiú Pleira i r til ú • •n hrimspoki hinini o>r jörðu, Horax, okkar dn>mir um." S/íj/a < np> itre. Af hefir íslands blöftum aö dæina, þar vcrift tnikiö rætt um andatrú, eiginfiej. mest V’L'giia sakna yftar innifiega ; ég skal ínntia eftir yftur sem kærum vin meðan ég lili og vona að við sjá- utpst aítur — oinhvertttíma”. “HvxTnig gotið þér talað svona kuldak’ga?” greip hann frram í. 'Jx.T vouift, aft við sjáumst — eiii'hwrntíma! K'ruð ’þér gerftar úr ís ? Hafidið þér, aft mér nægi, aö ér mnniö eftdr mér j ser ut. “Svona endar þaft þá”, hugsaði hann. “Get ég af borift þetta ?” s.agöi hún utn Leift. efrtir táar Tiu ár eru fiiðín. Ekki fór það svo, aft líf Tómasar Jiði skipbrot vift þessa æskusorg hans. — það kenvur sjafidan fyrir — 1 einum biiina stórn baija í tniöjum Banda- ríkjunum var hann formaftur fyrir mieira ? Ég þrái, aö þér séuft afit afjsfcóru lögmannafrjfiagi. Kn ógiftur var hann og sárið ekki hcilt. Og í hvcrt siim, sem bann fias uni og ekkcrt Lnna, sjáið þér rkki, tifi yftar ? hjá mér. Ö, að ég brenn af ást Hvernig get ég lifaft Ég get þaft ekki! ” Hann bar mikla virðing fryrir sjáKum sér, og hatfti oít fiátið sér tim munn fara, að hann skyldi ildrei frafifia á kné fryrir nokkurri konu. iín áftur en hann vissi, var >essi heitsércnging rofin, og bann kas-tafti sér á kné íyrir þessari stúlku, er var í hans augum meiri og íegurri en alt aonað í heimin- um. “Standið þér upp, ht-rra Dur- hin, ma-Iti hún og reis sjálf á fæt- án yðar ? frægð frlnnu B. áíorgan í blöðun- um, tók sárið sig afrtur upp. Kinn dag sat hann og reit á skrifrstofu sinni. Kom þá staris- bróðir hans inn og béfit á dag- bfiaði. “Littu á þetta, Durbin”, sagði fiíagí bans um leift og l.ann kom inn. “llér ganga ósköpin öll á tneft þaft, að Anna BeHe Morgan hafi lofaft, aft balda bér tölu næsta miðvikudagskvöld. þú kemur auð- vitaft cins og aðrir aft hjusta á híitva ? Hútt er nú frægust kona á Ameríku. — H vað ?' Kr þvr flfit ? ílvað ur. “Fallift t-kki á kné fvrir nokk j ra ðupafili urri tnarvr.k'gri vi-ni. Fallift á kné'gengur að þér að eíns fyrir guftil Takift þér yft-• tr þetta?" vift sj>jaHaft í næfti". “Jæja, hcrra Durbin”, einnig lágt og roðnaöi “Ég skal verfta tilbúin minútur". Ilún kom aftur tdl Durbin eins fljótt og hún gat sloppift fríi 1 rta nníjö 1 dann tn án þess aft vekja j eítirfcckt, og þau hé-ldu þangaft, I scm hún gisti, og þar gátn þau rartt saman í einni af setnstohiin gistihússins étn jx-ss, að v-cra ó- náftuft. Ifanm sagfti henni fyrst sögu ski.i í lám orðum, og hún gerfti honum sömu skil. “Framfarir yðar og frægft er meiö ölfiu makalaus”, sagði hann, er hún baffti cndað sögu sína. “Hamittgjubikar vðar hlýtur nú aft væra orftinn barmíiiu'lIuT". Hun k-it sctn snöggvast til hans og djúpur roði færðist um kinnar hemrar. Kftiir nokkra þögn svarafti hún: “Ég get ekki sagt, aft svo sé, því þá segfti ég ósatt". “þaft getur þó ekki vcrift roein- ing yðar, aft viðurlu-nn:*, aft — að það sé eyða í lífi yftar ?" spurfti hann og horfój meS undrun ét hapa um k-ift og hvivr taug i líkarna hans trtrafti. “ K y 5 a ?” haffti hún upp eftir homiro. “Jú. svo aft óg segi santi- I.-ik.tnti, þar er — eyfta! ” þeirra undarkgu íyrirbri'gða, er virðast hafa komiö fyrir þar, og nt'enn segjast hafa hafrt viötal vift h'ima látnu. Mér hcfir komið til hugar, aö reyna að gcra ofrurtítla ranusókn í þessa átt, þar scm svo margt fólk af Jxim trúflokki er hér, og er því all auÖvefit og kostnaftarlítiö aö gera rannsóknir. K11 vegna þess tilfelfiis, setn á'tti sér staft hér fry.rir íáuin árum, þá héfit ég það vera þarflaust. Svo stóö' á, að eintt ís- lenzkur kunttin'gi minu hér sagðist lia£a talaft vdð móður sína, cr lért fyrir mörgum árum. Kn þéi gat húu tkki talaö annað em i-nsku, þótt hún í Iifanda lífi íifidrei kyntvi íittnað mál en íslen/.ku. Kn svo vifidi tifi, að ég byrjaði að vinna mcð manni, sent afthyltdst unda- trú. Jttssi tnæöur ér mjög ciiiilægur og staftfastur í sinni trú, og færöi liann mér svo margar nær ótrú- legar sögnr af eht'kcnttilégum og ó- náttúrkgum fyrirburðum, og full- vissaöi mig aftur og aftur uin, aft ég gæti fettgið hvert þaft tunguiniál tafiað, 'lt ég óskaöi cfrtir. lín alt fyrir það var ég lengi tregur á, ;ift eyfta tíma í að fást við þann hé- gótna, eins og það er víðast nefnt. Iin svo 'tnundi ég efrtir, að ég haffti rekist á rítstjómargrritt um þaö inálefni i Vínlandi, svo ég fieitaði að' þeirri ritgerð til þcss að lesa l.ana aítur nákvannkga, því mcr datt í hug, aft svo vel rar-ntaður maftur, se-ra ritstjóri þess bfiafts cr, hlyti að bafa góða þekkingu á þcssu tnáleftti, og þess vxgn-a hugði ég, aft hans niðurstafta í því hlyti að vxTa all irwiðaníeg. Ivn þvert éi móti því, e.r ég von- aðli.st efitir frá ritstjórans pcnna, þá er þt-s.si grtin hans i aprífinmn- cri Vínlands full aí beiskju og hat- ursfullri fordæming ge/Tn andatrú, “Kg gct ekki getift mér ti-1, 'og Hvergi, frá byrjun til enda, er hin minsta tilraun gerð tál aö gefa j úitskýrittgu á einum 'einasta fyrir- j burfti. Og datt mér þá strax i hug, að hér hlyti eitthvaö að vcra til, sem hinir svonefndu menta ! menn væru dauðhræddir við, og j vísindin gætu ekki gert groin fyrir. Og þess vegniíi. ásefcti ég mér, f ð t gera ofurlitla rannsókn. Ég vil fyrst aö ©ins minnast á | þau viðurnefni, sem ritstj. Víul. i gefur andatrútmi. Hann neínir hana: “ósjálfráða trylfiing”, 1 ré- gilju”, “Hjáitrú”, “Hindurvitoi", ‘Heimsku”, “Trúarofsa”, Vis- öld”, “Taugaveiklun”, og segir að visindi hcnnar ríöi bág viö þau vísíimIí, er mannleg reynsla heiir fcekdð gild afit fcil þessa tíma, og þess vegna sé andatrúÍTi viftbjóðs- leg, og heifibrigð skynsemi liljóti j svo að afneita henni, og svo sé mál komið, að taka fyrir kverkar honnar. Sé nú alt þctta saifct um andatrúna, þá eiga lesendur Vínl. samvarlega bertntingu á því, að það sé alt sannað. Ég rita að eins sem rannsakari og segi að eins frá því, «r ég hefi sjálfur séð, heyrt og fundið til á. þeitu stöðum, er ég hefi bér komið á, og bdft þá aft dæma um, er sjálf ir bakt rannsakað efta vifija hér efrtir rannsaka þessa fyrirburðd. En um eátt er ég sannfærður, og það er, að ritstj Vínl. hefir aldred gert einlæga bilraun til að rann- saka þet’ta, því hefði hann gert það, er ég þess fufilvdss, að hann beíði ekki rifcaft í þeim anda, sem hann gerði, því ótal rannsóknir hafa verið gerðar af fraígum vís- indamönnum, bæði hér O'g á Kng- landr, cr alKr hafa komisit að þcirri riiiöurstöðti, aö þessir fyrir- burðir séu eðlilegir. Og hver heifi- vi'ta maður vill taka fyrir kverkar á náttúrunnar lögmáfii ? Kn þaö eru til merfti, jafnvel á þessari öld, sem likt og munkarnir á döigum Gafiileos, í byrjun- 17. ald- ar, viHdu ekki líta í stjörmikíkirinii og ekki rannsaka, heldur bara for- dætna afit nýtt, og vifija fótnm troða alt það, er þeiin viröist koma i bága við hin svokölluðu vísindi. Kn e£ vér eigum að trú'a, að hjörtu þcirra brernii af tilfinn- ingu og meðaumkvun til þjóðar sinnar, þá verða þedr að sýtta það itteö því, að gefa vísittdalega út- .skýringti á þessum ýinsu andatrú’- ar fyrirburðum, því á þann háfct eingö itgu er mögufiegt, að taka fyr ir kverkar á þessari hjátrú, ef þaft er sannaríega hjátrú. Olfium vísindamöniium er kunn- itgt iim, að enn ct það inargt i fifi- vcrunTii, sem vísindin geta ekki úr leyst, og suint af þvi virðist al- gerlaga gagnstætt fruinatriðum eðl i sfræðin n ar. Hver er visindaleg útskýring fyr- ir því, að rauöhei'tt stál harðnar, þegar því «r brugftdð niftur í kafit vat.tt, en aö látán dignar við hina söinu aftferð? Hver vcit hvxTnig á því stendur, að ljósöldurnar streyma viðstöftulaiist í gegn um þykt gler, en komast varla gegn um þann þynsta svartan ])api>ír ? ' Á Frakkfiandi voru nýfiega gerð- ar tnargar ví.sindalegar tifiraunir til að koinast að, hvernig á því stæöi, aö kötturinn kemur ævinn- lega niður á fæturna, hverrag sem bann cr látinn dctta. Kn þeir gátu eklvi kontist aö meinni vísindafiegTi niðurstiiðu utn þebta atriöi. fiín einmd'trt þessi lá'tfii daglegi fyrir- burður virðist koma í bága við það eðlisfræðislega lögmál, -að öll áhrif og mótspyrna sé a’vinnlega gagnstæð og jöfn. Af öllum þeim, sem hafa rantt- sakað andatrúar fyrirbnrði, þá er hér einn visiudamaöur, setn fyrir fáuin árttm gaf ú-t bók, sem nú af tnorgum er átífcin ein-a vísindalegu liitskýrinigm á þessutn virkilegu fyr- irburðuttt. Bókin beitir: “Tbc' Lavv of Pbysical Phenomena”, cfrtir T. J. Jíudson, L.L.I). Ég befi lesið hók þcssa iik-ö ttákvæmni, og V'erð að jáfca, að m’r finst bi’m ekki gripa yfir neina þöö, senn kafifiað er aldcifa, og aö af öflii því, scm . g hefi stft og heyrt, þá cr bug- mynd þessa höfundar bein mót- si'tning. Kn alt fyrir það er tnargt áreiðank-gt pg göfugt í bók hans. Og bann scgir, að hvcr sá maður, scm nriti þvi, að þcssir fyrirburövr séu árriöanfii-gir, sé ckki að eins frulfiur hleypidóma, befidur fáfróður. Dr. HikIsoii liefidur því fram, að vísiudalcg sönuun sé til fyrir þvi, að inannsandinu sé ódanölcgur, og sannarlega :x htvgsattfræ-öLsficg .sönnun fyrir því. Og sé svo, því skyldi þá ekki gcta átt sér stað, að möguk-gt »é, uudir vissum kringumstæftum, með vissu ásig- komufiagi, aft komast í samband vift hina fiátnu ? líða cr það bara tryHing, að bugsa slíkt mögu'Legti? Kr slik hxigmynd sprotti af apd- Icgri vesöld og taugaveiklun ? Oss er ságt, aft Kristur hafi tafiað vfið hcrisveitta sina efrtir daiufta smn, og að Báfifi postufii hafi beyrt rödd, cr sagfti: “Sál, Sál, því ofsækir þú tnig?” Var það alt bara hjá- trú og hégilja, sprottin af heimsku

x

Heimskringla

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.