Heimskringla - 12.03.1908, Blaðsíða 4

•Winnipe£, 12. marz 1908.
HEIMSKRIKGLA
HEIMSKRINGLA
Pablished erery Thnrsday by
Tbe Heifflskringla News i Pablishiog; Go.
Verft blahsÍDS f Canada ov Handar
IB.OOnm áriö (fyrir frare borgao).
öent iil lslands $2X0 (fyrir Irnm
borsaðaf kanpeDdam blaðsins h6r$1.50.)
B. L. BALDWINSON,
Bdiior Jk Manairer
Offiee:
729 Sherbrooke Street, WiDDÍpc^
P.O BOX 11*. 'Pbowe 3S1 2.
Enn um bókasölu
Bla'Siö “Lögrc*t'ta”, dags 8. jan.
«1. flytur langa ritigerö um “ís-
k-«zkar bœkur veston ba£s”, og
ínmnist þar á þaö, se-m Hkr. og
LÖg>b. lvafa sagt um það mál.
Hins og væn-ta mát'ti licfir bla-ö-
»ö «iki gvtaö oröið 'algv-rk-ga sam-
dóiim þei'm skoöunum, sem birtar
voru í þessu bla-öi. “Lögr.” bekiur
þvi vtytvjvá fastkgu. fram, að svik-
ssmi vestur-íslenzkra bóksala, —
þcirra, er verzla mi?ð ísl. bœkur —
feafi á liðnum' árum verið og sé win
þá svo óþolandi, að ekki sé vTið
liaiva unandi. ‘‘Vanskilin frá þeirra
"teidi og óregla í viðskiftum”, scg-
ir blaðiö, “hafa verið svo hóflaus,
n.ð margir bókaú'tgcfcndur á ís-
landi eru algcrlega hættir að stenda
þeim bækur”. Ivn í sambandi við
iMnkvörtun á verði ísfenzkra bóka
1iér vestra, segir “Lögr.”, að það
ekki á valdi bókaútgefenda á
'ísflandi, að ákveða ne tt um það
meö hvaða verði bækur þess scu
scldar hé.r véstra, og gatur þcss
jjafnfram>t til leiöbeiningar, aö þeg-
gr vestur-ísknzkir bóksalar fái
bók á íslandi, scm kosti þá þar
il/2 kr., c-n sclji hana aítur út hcr
vcstr.i fyrir 4 kr., þá sá v,erðhækk-
iinin engum til hagnaÖar öðruin (en
útsölumönnuin liér vestra.
Vér efum ekki, að þessi upplýs-
ing sá gsfin í góöum tilgangi, og
kún er af oss Vestur-lsfendingum
þegin í sama anda, en “Lögr.”
getur ekki þess, sem þó frá sjónar-
iniði þeirra bóksölumannanna á
fskvmli, a'tti að veta aðalmergur
málsins, að þess gíhirfegri, sem
iramfærslan á vierði bókanna er í
n'teölu hér vestra, þess vdðbjóös-
legra og óþolanfe-gra er það ein-
ycldi, sem' liér licfir alt til þes*a
dags verið á sölu islenzkra bóka
og aö þess miimi er hagnaður
bóksalaí.'4agsins á fslandi, seni
bækur þess eru bér uppsprungdari
í verði, vegna þess, hve mikhi
tninna hlýtur að seljast af þeim
nndir slíku einokunar fyrirkomu-
lagi, en ella mundi verða. Ivn cin-
-okuuar fyrirkomiula'giö játar ‘‘Lög-
réfcta” afdráttarlaust með því, að
vdðurkeuna, aö pcningar hafi verið
endursendir hi'ngað vestur, sem
sendir voru þangaö lieim nicð bóka
pöntun. Sú afsökun blaðsins, að
þieir, san peningana setidu liciiin,
hafi mælst til afsláttar á vefði
bókanna í viðurkenniný 1 rskvm fyr-
ir, aö borga þær út í höud, — ct
aö vorri hvggju einkar létbvæg, og
í raun réttri ekkcrt amjað en við-
urkonning þess, að sá 25 prós.
nfslá'ttur, sem hinum sérstiiku bók
sölitm félagsins hér vestra er veifct
ur, sé gefinn þeiin í verðlaunaskyni
íyrir sviksemi þeirra við látiar-
•drotna sína þar heinia, og sc-in
bfceðið kvartar svo sárt undan, að
fyrir löngu sé svo megn, að hún sé
óþoiandi. “Lögr.” hlýtur að kann-
aesrt við þá viðskiftareglu, scm
gildir um allan hcim, aö i mörg-
nm veTzhuiargrednum er varan
seld ódýrara mótd peningum út í
iicmd, heldur en gegn láivi, og til
þcssa er þeim mun meiri ástæða,
sein borgun lánsins «r langdregn-
ari og óvissari.
Hinsvogar kemur Hkr. og Lögr.
sanian um það, að ísl. bókaútgef-
t-ndur geti engan hagnað haft af
ténokun á bókamarkaðmim vestan
hafs, og að þc-im mundi þvert á
móti vc-ra hagnaðarvon — betra
v-æri að segja hagnaöarvissa — af
því, aö samkepm yrði hér á söl-
unni, og að verð á ísl. bókum yrði
ia-rt niður, því aö 'þá mœtti búast
viö aukinnd sölu. Kn fullyrða má,
að Róksala fcélagið ísfenzka Htur
ekki svona á trválið, því aö það
JK.-Íir bundist samningum við fasta
útsölunnenn' srína hér t-estra, sem
algeirfega tryggja það að EINOK-
UN SKULI VERA á sölu ísl.
bóka í Amcríku. Og þar seim Lög-
rétfcta játar, ciins og hún þeigar hef- j
ir játað, að isl. BóksalafíJagið
fcyfi ekki öllum að njó'ta sama
réttar meö afslá/tt á bókavcrðmu,
og að það uc-iti að veita þeim
nokkurn afslátit, sem bjóða og
borga peninga út í hönd fyrir það,
Siim þc-ir panta. cn að í stað þess
sé fjórungs afsláttur voittur þeim,
sem alt fá að láni, og sem blað'ið
segir rejiida að svo miklum van-
skilum, viðskiftaóneglu og svik-
semi', að ekki si lciigur viðunandi,
— þá sjáum vér ekki bctur, en að
ljóslega sé sönnuð sú cinokunar-
kæna, sem Kkr. hefir borið á Rók-
saiafélagið á íslandi. Öll starfsemi
þass er sýniioga þaimiig skipuð, að
hiér vestra SKULI vara oinokun,
og að frjáls og óhindrúð sala á ís-
fenzkum bókutn hér SKULI vcra
ómögulegi.
Lögrétta hcfir áður benjt á það
happaráð við cinokunar mcinsomd
bókasölunnar h -r vcstra, að em-
hverjir aðrir en þoir, sem nú halda
um'boði írá Róksalafélaginu ættu
aö sæfeja um útsölurétt á isfenzk-
um bókum hér vestra, svo aö sam
bepni fengist. Vér gsta:n huggað
ailla hlutaðc-igendur mcð þeuri á-
rieiöanlegu frétt, að þetta hefir
þagar verið gert, en cftir er art
vita, hvort félagið sinnir þvi til-
boði nokkru. Um það get.tir Hkr.
væntank'iga fært fréfctir síðar.
Réfct «r l>að afchugað hjá ‘ I.ög-
réfctu”, að ranglátt sé lö atyrða.
! Róksalafélagið á íslandi fj-rir það,
þótt ekki scndi það bækur sínar
í hingað vc-stur fcil úfcsölu án nægi-
j legrar tryggingar fvrir því, að
1 Jxcr verði borgaöar, og ekki viH
i Heómskringla vísvitandi gerast sek
j mn það. En á hinn bópinn -ná
j tniginn lá vestan blöðunum það —
j Jxiu tala hér máli almieamings - -
1 }>ófct þau kveÖi skorinort á um
j það, s.m anðsjáanlega er rang-
i sfeátni í starfsaðfcrð félagsins gagn
vart Vestur-íslondingum.
Vestur-Islendingar óska að ínieiga
j iijóta hagnaðar og ánægju af- fcstri
j íslen/kra bóka, og þeir eru hjart-
j anlega fúsir til þess aö borga fyr-
ir þann hagnað og ána-gju. Kn þá
langar jafnframt til ]>?ss, aö geifca
áfct kost á, að fá þær bækur kc-ypt
ar með sanngjarnari kjörinn, en
jxiim hafa verið gerð að undan-
förnti, og heldur en mögulegt er
að fá undÍT núvierandi einokunar-
fargi því, sein Bóksalafelagið set-
nr á bóksöln sína hér.
‘‘Lögréitta’ý- C'ins og allir aörir,
s&m nokkuð hafa hugsað ;itn við-
hald íslen/k.s þjóöernis hér vcstra,
hlýtur aö sja og viðurkenna, að
náfega það cina, setn ísland gcíur
lagt til viðhalds tsfenzkrar Utnglt
hér, er, að gera oss kost 4, að fá
aðgang að 'bókmcnitum jtess eftir
j þörfum vorum. þess vegn.i vii ðist
| oss iþað afaráríðandi, að hér sé
í hér séit jafnan nægar þyrg'ðir af 13-
! l.n/.kum bókum, og þær séu s.ldar
j ltér svo .sanngjörnu verði — t:nð-
j að 'við vcrð þeirra á íslandi -- að
ekki sé ásfcæða til að áJifca, að
álíta, að Vestitr-ísLnidiiigar séu
bei'ttir visvitandi ósanngirni í
kaupum þeirra.
Sú viðbára “I.ögréttu”, að ist.
í Róksalafélaigið gciti ekki raðið Við
! útsuhtverð bóka sinna aér vesíra,
j er eins gráfclega barnaieg .'ins og
hún er ósönn. Bóksalafélagið i.cfir
fult vald yfir verði bóka . irma á
íslandi, og leyfir ekki, að nt'in bók
þess sé þar seld dvrara en það
sjálft hefir ákveðið. Alt cins g-æti
það gert við bækur þess, sem ltér
eru seldar, og það með flcdru cn
einu móti, ef það að eins heföi
viljann til þsss. En þann vilja hcf-
ir þaÖ aldrei ennþá sýnt, "g tl’.s
enga tilraun gert til ]>ess að haía
nokkur aáskifti af því, hvaÖa okur-
verð umboðsmenn þeas setja á
bækumar. þeir hafa þar algerlega
óbundnar hcndur til þess að vinna
eins og þeir eru m®nn til — að
okra á viðskiftamönnum sínum
vcstra, og svíkja, segir “Lögr.”,
lánardrotna sína þar eystra. Vér
fáum ekki batur séð, en að vestur-
íslanzku bóksalarnir ættu að geta
sætt sig víð, að selja íslen/.kar
bækur bér meö smásöluverði þein a
á Islandi, að viðkættum flutnings-
og 'á'byrgöarkostnaði. Jteir hefð'i
þá sinn Óbrey'tta fjórðungs-hagnað
á sö]unni eins og Róksalafclagtð
ætlar útsölumönnum sínum á Is-
land/i að haifa. Kn þretta, að sefja
bæknrnar hér með 100 og 150 pró-
sent álagi og svikja svo lánar-
drofcna sína um borgun á kost-
veröi bókamta, þáð veitir gróða, saman
sem bæði er ósiðferðislegair og ó-
kristilogur, og sam Róksa laféla gið
æfct með öllu að fyrirbyggja. Og
það gæfci fyrirbvgt þetfca, ef það
að eins hiefði lund fcil þc-ss,. og það
æfcfci að sjá sórna smn í, að gera
það sem allra fyrst. Kn sanuleik-
urinn er, eða viröist óneifcanlegu
vera sá, að Bóksalafélaginu ekki
að leins sfcen-dur algorfciga á saina,
hverjum ránskjörum fólk hér er
berttfc í bókakaupum, hcldtir hctir
félaigiö meö opjium atigum og und-
irlögðu ráöi, bundið umboðsmenn
sína hér vestra þeim' samningutn,
sem algerlega tryggja það, að hin
svæsnasfca einokun skuli vera hér á
sölu bókan«.a, og að frjáls verzlun
•þeirra fyrir vesfcan haf skuli vera
algerlega ómöguleg. ]xað er undan
þessari lymskulegu sfcarfcsaöfcrð fé-
lagsins, sem Heútnskringla, fyrir
munn vestnr-íslenzkrar alþýðu finn
1906 1,416,305
1907 ... 1,722,406
701,963 714,341
775.731 946,675
Bftir þessari töflu er ástæða til
að æffcla, að á þassti yfirsfcandandi
ári gra''öi fclagið yfir milíón doll-
ara á brautum sínum hár í bæ,
eða um 4 milíón krónur.
Við aithugun þessara talna verð-
ur manni það ósjálfrátt, að bera
áætlun um allar fcekjur
landssjóðs íslands á næsfca fjár-
hagstímaibili, setn fcalið er að verði
2,828 þús. kr, eða sem næst 1,400
þús. kr. á áfi, — eða sem svarar
einum þriðja hlufca þeirra inntiekta,
sem strætisbrauta fé-lagið í Winni-
pcg rakar saimam í 5-cientia skild-
ingum af gangi vagna sintia nm
götur •borgarmiiar, svo og fyrir
ljós, gas og raf-aíi.
Taflati sýnir, að .félagiö fcektir fnn
2 pwnfnga fjrir hvcrn ednn, er það
borgar út. Kftir að hafa 1x>rgað
-all-an fcilkostnað ,við sfcarf sftfc hér,
þá hefir það niieara cffcir í sjóöi en
insmtir öllum útgjöldutn. Félagið
reiknar, aö þessi gróði sé að 'eins
iiJ-2 próscnt af mnsfcæðufénu. það
reiknar sem sé innstæðufé sftt 5
milióniir dollara til þess að vo.vf-
irnir sýnisfc sem minstdr. Kn þeigar
það cr aö tala máli sínu fyrir
þingniefndunum, til þess að komast

ur sér skyh að kvarta, og inun j hjá auka skafctálögum, þá færir
halda áfnam að kvarfca þar til full þag innstæöuverðið niður í cina
bót er á þessit ráðin.
Vér vonum, að ‘Tvögréfcta” taki
og hálfa milíón. Skabtgreiðsla fé-
lagsins á síöas-ta ári var rúm’e'ga
þessi ununæli vor ckki svo, 'siam 46 þús. dollars af þessum 5 milíón
viarið »é að atyrða félagið, heldur | dollara eigmim. Hiafði féfagið borg-
skoða þati sem ótticingaðan hisp- J að fciltölulegan skafct við það al-
urslánsan sannleika, se-m öll þörf I mienna, eða eins og allir aðrir fust-
ct á að sé sagður, og sem verður ci'giiaieúgendur vexöa að borga, ]>á
að endurtakast eins oft og þörf
er á, aö hann sé sagðtir,
þar til sanngjörn brcyfcing
á sbarfsaðferð félagsins nemur
hann úr gildi.
Róksalaféiagið ísfenzka er alfc
eins siðferðisfega skyldngt fcil þess,
að fcryggja það, að bækur þess séu
seldar í Ameríku með sanngjörnu
ákvæðisverði, eins og það sér um
þebfca á íslandi, og það á alt eiins
hægt mað að gcra það hér lains og
þar, ef viljinn væri til þess. Vér
getum og fullvissað félagiö um, aö
h'ér vestra er völ á áreiðanfegum
ínönnum til þess að taka að sér
útsölu bóka þess með þessari
skuld'bindingu, og til að hlýta á-
kvæðum þeini meö sölu bókanna,
sem tryggir sölu þeirra meö sann-
gjörnu verði.
Milíón dollara gróði.
t síðasta blaöi gat Hkr. 11 m
gróða þann, aein strætisbrantia fé-
la'gið í þessuni bæ hcfir fengið aí
starfsemi sinni á sl. ári. Flestir
munu jáfca, að hann sé mikill, og
ntargir vafafaust álíta ltann lan-gt
of mikinn i saman'bnrði við stærð
og íbúatölu borgarinnar, og í sam-
anburði við ársútgjöld fébigsins.
SkýTslan, eins og hún er birt í
blöðumifn þann 21. íebr. sl., sýnir,
að síðan á nýári áriö 1900 fram
að sl. nýári lvefir hreinn gróði fé-
lagsins orðið rúnifega 3 og eánn
þriöj'i úr inillión dollara, alt í 5-
ccnta skildingttm, og mest úr vös-
um verkalýðsins hér í bæ. þessi
gróði virðist óti'eifcanlega bonda á,
<iö fólki hér í bæ líði all-sæmiliega,
þeg;ir þaö á svo stufctu tímabili
getur ausið úfc þessari feikna fjár-
upphæð, eingöngu t'l þess, að
spara sér daglega eða' vikulega að
ganga fáein fófcmál effcir g.ötum
borgarinnar, þegar ]>aö licfir er-
iml'i í búðir eða aðrj^staði, scm þó
hægfega mætfci nálgttst fdtgang-
andi á ekki lakari vegum, cn hér
cru nú orðnir, og með hjáfp jx'irra
10 eða 12 þústind rciðhjóla, sem nú
eru árlcga notuð í ba> þessum.
Vö'xtur félagsins er i samræmi
við vöxt bæjarins á sl. 8 árum, en
með þeim mismun þó, að starfs-
svið þcss og gróöi á síðasta ári
heíir langt fcekið fratn- öllu því, er
hefði skattnr þcss orðið um eða
yfir 200 þús. dollara. Kn félagið er
óska/barn. ]>að fær undanþágu á
sköttum, sam aðrir ekki fá, og
ýiniskonar lagaleg hlyniundi, s-'in
öðrum er nei'tað um, svo sem ]>að,
að mega' reka starf sitt á sunnu-
dögum. Kn sk'ppum þecssu. Athug-
um að eins ársgróðann v saman-
burði við útgjöldin, og þá sést, að
félagið ga-ti hæglc'ga seitt fargjöld
sin fcalsvert lægri en þau eru nú,
og þó haft sæmilcga vesxti af því
stofníé, scm ]>að hcfir lagt í fvrii -
takið, eins og jxið líka halir heimit-
ingu á að fá. Annars viröist nú
tími fcil þs-fis kominn, að Winnipeg
b<>rg ifcaki að sér að kaupa og starf
rækja allar eignir stræfcisbrautaíé-
lagsins hér í beé. Jxssi milíón doll-
ara gróði, sem nú rennur í vasa
félagsins, væri botur koininn í bæj-
arsjoði, — í sjóði fólksins, sc-m gcr
ir hanp mögulegan. Menn mundti
una því miklu lx'tur, aö borga nú
verandi 5 cenfca gjalcl mieð s-por-
brautavögnunum, ef þcir vissu, að
gróðinn rynni í 1/æjarsjóð, svo að
skafcfcar þeirra la-kkuðu í réttum
hlutiollum vi'ð það. Að öðrum
kosti ga-ti bærinn tckið þá sfcefnu,
<ið starfrækja kerfið ni-eð kostverði
eða að rniða fliitningsgjöldin ein-
göngti við kostnaðinn, og munfli
þá sanniust, að hægt yröi aö fá
gjöldin lækkuð um réfctan hclfing,
svo fólk fangi 10 farmiða fyrir 25«.
þatta niál cr að minsfca kosti
þess v'irði, að það sé ctithugað.
það Hggur auðsjáanfega eifct af
tvennti fyrir hendi, annaöhvort að
ganga röggsamlega að þvi, <iö fá
farg'jöldin niðursott af félaginu eða
liitfc, sam ba'ði er bafcra og réfctara,
að 'bærinn feggi alt kapp á, að
eignast kerfið uneð öllum þess gögp
um og gæðtmi og staríra-ki ]>að á
eigin rj'ikning ílniumtm til varan-
fegra haigsmttna.
Sunnudaga-málið
um um lög þessi og sýnir fram á,
hv-2 ósanngjörn þau sé-u í ýmsum
atriöum. Til dærnis bondir blaðið
á það, að undir þessunt lögum
megi járnbra'Utalsstiir renna allan
sunnudaginn, ef þær renna bc-itit á-
fram á óslitnum ferðum, cn að
ekki niiógi skifta þeim og sonda
sinn hlufca í hverja átfcina. þotfca
ákvæði segir blaðiö ekki vcrða
réfctlæt á nokkrum siðferðislegum
grundvelli, þvi að ef að það" sé
rétt, aö lofa fcstum að renna eftir
vissuin brautum, þá æfcfci satna
reglan að gilda með aðrar braufcir
Lögin leyfa, að btiinu sé til Ma-pfe
sykur og Maple síróp á suttuudög-
um, en ef hraðri'tarar blaða reyna
að skrifa niður ræður, scm
prcsfcar flyt.ja í kirkjum, fcil þess
hægt sé að birta þer í blöðuitum,
þá’ sá' það fangelsissök. Járn-
bræðshistofnanir megi vinna allan
sunnudaginn, en ef bóndi býirgar
htyjum sínum undan rigningu á
sunnudiegi, þá sé þið fangefsissök.
Gufulesfcir á brautum mega ekki
fl}'fcja ifólk til skemfcistaða á sunnu-
dögum, en rafmngnsbraufcir mega
gera það. Mieð þcssu er ríifmagn-
inu gert hærra undir höföi en guf-
untii. ölíka rangsfeitni segir blaðið
vcra algerfega óþolandi, og ekki
við því að búast, að nokkur mað-
ur virðd þau svo mikils, að faka
þau til greina. þait cinu varan-
fegu áhrif, sslti svona löggjöf geti
haít á þjóðina, sé sú, að tólk fjar-
la-gist kirkjuna og kcniiing;ir henn-
ar, af því það sé vitankgt, að lög-
in séu til orðiti fyrir áhrif presta-
sfcéfctarinnar á sfcjórni'lui í Ofctawa.
Blaðið heldur fram Jx-irri skoð-
im, að ckki sé hægt að skapa \ | _
mieðvi'tund ntanna virðingu fyrir
suivnudagshelgin 11 i mcð 'þvingunat-
lö'ggjctf.
Samkva-mt ráðum þessara ein-
völdu leiðtoga, er búið að selja,
nálcga alla nautgripi fólksins, og
leiötoganiir hafa andvirði þcirra í
vörzlum siuum. í sutniim þorpum
hafa kýrnar vcrið scldar, svo að
ekki ct mögulegt að fá tnjólk fyrir«*
ungbörtt. Á stðasfca hausti skipuðu
leiðtogarnir svo fyrir, að allar
sauðkindur fólksins skyldu selj-ast
og það varð að gerast. Voru þá
15 þús. sauðkindur seldar, sextt
kvekurafélag e.ifct hafði gefið fólki
þessu til styrktar, þe-gar það tók
að sér btilönd sm mcð því augna-
miði, að það kæini á hjá sér öfl-
ugri sauðíjárrækt. Og leiðtogarnir
tóku skildingana, sem komu inn
fyrir það. Saga er sögð ai.því, að-
þegar Jx-fcta fé var rc-kið til mark-
aðar, varð ein kindrn veik, og var
því skilin eftir, þar .sem hún upp-
gafst. Kn -hún komsfc bráðlega til
heiísu aftur, og bauðst þá kaup-
andi að henni. Kn fólkið þorði ekki
að selja kindína án fevfis yfir-
boöara sinna. það ráð var þvi
fcekið, að kjósa nefnd nianna og
senda hana 40 mílna langan veg á
fund vfirmannsins til þess að
spyrja hann, hvort kindin mæfcfcf
scý.jast og með hvaða verði.
Á sfðasta hausti var og það boð
þefcfca v.-it etigiim betur en þeir
irnenn, scm kriitginnsfcæða sinna
vcgna eru ncyddir fcil þess, að
vimtó. 7 daga í viku livcrri, og
vcröa því að fara á nui.s við þá
hvíld', s."m þeir annars mundu
látið útgauga, að alla alifugla
þessa fólks skvldi þá tafarlaust
sclja og var það gc-rt, og fpengust
frá 10 til 15 cents fyrir hvern, eftir
stærð og fcegund. Yfirboðararnir
tóku j>en.ingana.
Fyrir skönumu var fólkinu til-
kynt, að ]>að mætti ekki hafu nciir
vasaúr eða klukkur í eigu sinni,
og menn voru gcrðir út til þess,
að taka úrin frá fólkinu og fá þau
í hcTidur yfirmöimumini. það er
talið, að þeir hafi úr hinum ýmsu
þorpum fengið tim 6 þús. dollara
dollara virði á þennan hátt. Fólk-
inu var oinnig fyrirboðið, að hafai
spegla í húsum sínum, og menn.
voru scndir út til þess, að feita í
hverju húsi og taka speglana. Var
þefcta í l’rince Albert nýfendunni.
áður ■hefir vcrið, edns og fylgjandi
tafla ljósfega sýnir :
Ár Vekjvr Útgjnld GróH
1901 ... 5280,132 $170,595 $109,535
1901 • •• 309,399 I73i2i8 136,181
1902 .... 397,091 210,984 186,107
1903 ... 568,225 278,403 289,822
1904 ... 831,736 627,754 403,082
I9<>5 ... 1,119,768 575,747 544,021
og lögsóknir þvr, sém gerðar hafa
verið á hendur hundruðum manna
í Winnipeg fyrir brot á suninudaga-
helginni undir lögum þeim, ».«m
sanvþykt voru í Otfcawa í fyrra,
og setn prenfcuð v®ru í síðasta bl.,
hafa vakið eítirtckt Hvervcitna í
þessu ríki, og ítest blöð landsins
hafa gert þær að uintalsefni. Al-
rruenfc mælist þsffca illa fyrir, og
fc.lja blöðin sjálfsa'gt, að alþý'ðan
rísi upp á móti þeim. Lögin þykja
óviturleg og ósanngjörn í nuesta
má'fca.
Rlaðið “Montreal Gazette”, sem
jafnan er ni.ji>g gætið í athuga-
544,021 ! setndum sínum, íer allþungum orð-
geta notið. I rúrækni kest ekki , jrn nokkrar konur gáfcu þó falið
gróðursett í huga fólks nueð lög- ! sj>eg]a sína, svo Ieífcannienn fundu
gjöft hcldur cr hún afleiðing af j ])a
m'eðtirddu hugarfa'ri, og sfcyrkt
trueð siðum þess þjóðfélags, sem
hv.-r og einn c-r umkringdur.
----«---M
Þrælahald í Canada
Bla'ðið "Winnipeg Frae Press”,
dags, 28. janúar sl., ilytur langa
gnain uin kúgun þá og ófcta, scm
IJoukliobors í Canada búi undir af
höndum lciðtoga þeirra hér og að
þar sem áður hafi ríkfc allsnægtir
og friður í bygðunu þeirra, sé nú
komin örbyrgð og allslcysi. Blað-
ið tckur fram, að mjög sé ör'ðugt,
að fá nokkr-ar fregnir af hitguin
þessa fólks, frá því sjálfu, því að
það þori ekki að segja neinar fréfct
ir af ófcfca við yfirmenn sína eða
leiðtoga. En nýlega hafa ungir
menn, sem skilja rfssruesku, terð-
ast uin bvgðir þessa fólks hér í
Vesturlandinu, og komist aö ýmsiu
með því að lilusta á fcal þess, sem'
annars hefði hulið verið umheimin-
um, því fólkið ófctast, að láta
nokkuð berast út frá sér í blöðin,
annað en það, sem leiðtogarnir
feyfa því að tala uin.
Meðal annars, sem þessir í.-rða-
nuenn komust að, er það, að á-
sfcand þessa fólks er svo aunut og
aumkunarvert, að óvíst er, hvort
nokkurstaðar í hc-iini er lakara, að
hvcrgi á bygðu bóli sé ,,okk,,r sjálfur nimtast nueð því 3 máltíðir,
llokkur fólks, siern sé í nuciri aþján
eða þrælbundnari undir yfirráð ein
stakra yfirboðara sinna hcldur cn
Doukhobors í Vestur-Canada.
þeitta fólk fær yfirboðurum Sín-
um í hondur allan vinnuarð sinn
og búsafurðir, og eru því sjálfir
einatt þurfalingar, hvc miklar,
sem iniutekfcir þess annars kunna
að vcra. Doukhobors lifa undir fé-
lags búskapar fvrirkojnulaginu,
undir yissum fyrirliðuin, sem
heiinta alla framleiðslu fólksins og
t f f
afcvmnuarð, sjá utti að konua þvi a
rnarkaðinn og feggja svo fúí) i fé-
lagsbús sjóðinn, eða svo^ír það
láfcið heifca, ctg háfa þannig öll um-
ráð alls þess fjár og fc-mætis, sem
fólk þefcfca vinnur fyrir.
Síðastia skipuuin, sem fólk þetta
lueíir feugið frá kúgurum sínum, er
sú, að það megi ekki drekka kaffi
eða tevafcn, eða búa til og éta
pönnukökur eða lumimir. En í
þess , stað má það ncyta brauðs,
sem búið er til úr hráum kartöfl-
um, lauk', gulrófum og næpum, og
8 öðrum tegundum, þar nueð talið
edik, sc'iii fólkið er skyldað til að
hafa í brauöinu. ]>etta þykir fólk-
imi haröir kostir, en vcrður þó að
búa við þá eða sæta reiði harð-
stjóranna *lla.
]>egar sú sfcefna var tt'kin, að
selja nautgripina, þá var nuaður
sendur til Yorkton tál þess að út-
vega miarkað fyrir þá, undir því
yfirskyni, að kaupa ætfcd kynbóta
gripi í stað þeirra seldu. En eig-
endur gripanna hafa hvorki fengið
kynbófcagripina, né andvirði hinna
seldu gripa.
Fólkið fivr nú mjólk sfna á þaun
háfct, að það verður á hverjum
morgni að koAia saman á vissum
stað nieð smáílat, og er því þá úfc-
hlufcaður viss tna'lir hverri fjöl-
skyldu.
Maður sá, sem höfðingjarnir
sendu til ]x\ss aö kaupa kornvöru
ívrir fólkið, prédikaði fvrir því um
að hafa ekki spegla, og að é'ta að
euis hráa fæðu og nedta hvorki fces
>1» kaflis. lún þegar Iiann hafði
vildi h.iml fá eitfchvað befcra fyrir
sjálfau sig. Hann bað þá komt
eina um egg, cn hún kvað öll sín
lia-ns hafa verið seld. Hann fór þá
á Laugan Hotel og keypfci sér þar
læði meðan hann var í bænum. —
Ekki að eins er fólkinu bannað, að
éta æfcan nuafc, heldur er því bann-
að að vjnna ýms þarfleg verk. Til
dæmis má gcta ]>ess, að þegar
þetta fólk kom fyrst til landsins,
þá voru konur þess æfðar í bród-
eringu og kniplinga vefnaði og öðr
uin kvcnlegum hannyrðum, en nú
er þeiin fyrirboðið, að taka á ]tess
konar störfum, af þcirri einföldu
ástæðu, að leiðtogarnÍT nenna ckkt
að hafa fyrir, að ritvcga verkefnið
og a'ð koma því á markað, þcgar
/