Heimskringla - 28.10.1909, Qupperneq 4

l»i». 4 WINNIPEG, 28. OKT. 1909.
HKIMSKKINULA
Heimskringla
Pablished every Thursday by The
Heini>krinela News & Fnhlishiue Go. Ltd
verð blaðsins I Canada og tíandar
12.00 nm Ariö (fyrir fram boriraö),
Öent tiJ islands SS.í-O (fyrir fram
*wiriraf af kanpeudnm biaðsins hér$1.50.)
H. L. BALDWINSON
Editor Sl Manairer
Ottice:
ísherbrooke Street, Winnipeg
«» HOX 3083. Talsífni 3312,
I
Skylda blaðamanna.
Mál var íyrir nokkru höfðaö
tnóti eijyendum blaösins “Indiana-
poliis News” fyrir ummæli i blað-
inu um mál eitt.sem það ílutti
fregnir áf.
Anderson dómari, eítir að hafa
hlustað á málavöxtu sækjendanna,
sýknaði edgiendur blaðsins.
Sækjendur höföu haldið því
fram, að blöðin hefðu engan rétt
til þess, að fara með íregnir af
viðburðum á nokkurn annan hátt
en þann, að greina ljóslega og rétt
frá því, sem við ber, án þess að
draga nokkrar ályktanir int af því,
eða að ræða það á nokkurn hátt.
En Andierson dómari bélt fram
þeirri skoðun, að blöðin hefðvt
baeðd rétt og skyldu tdl þess, að
raeða öll almienn mál, og að birta
skoðanir sínar á þeim, og að
draga ályktandr af því, sem við
bæri. þ.etta væri nauðsynLegt al-
mennings vegna, því að skylda
blaðanna væri stt, að httgsa fvrir
alþýðuna og skýra máldn fyrir
hennd, og að draga fram i hverjti
máld þatt atriði, sem þau álitu í-
hugtinarverð, og til gagns alþýð-
tinni, að benda hentti á þau. Ilann
lagöi áherzlu á það, að blöðin
ættu að draga ályktandr f y r i r
í ó 1 k i S , til þess að auka skiln-
ing þess á málunum. Ilann gaf á-
stæður fyrdr þessari skoðttn sinni.
Meðal annars þá vörn, sem eitt
blað á Englandi hafði lagt fram í
réíti, í 'máli, sem höfðað hafði ver-
ið móti þvi fyrir níörit. þvi var
haldiið fram fyrir hönd blaðsins,
að það sem sagt væri eða ritað
“í einlægni og í rækt einhverrar
skyldu, sem lög.in viðurkendu, og
án þess að vera knúð fram af
löngttn til þess að skaða þá per-
sóntt, sem umræðurnar hefðu á-
hrif á”, — það væri ekki saknæmt
svo að varðaði við lög.
Blaðið Boston IleraJd, í tim-
ræðu um réttindi og skyldur blaða,
segir meðal annars þetta :
“ Fréttasöfnunardeáld blaðanna
er ekki eingöngu til þess, að þau
(■blöðin) geti ílutt daglegar fregnir
af viðburðitm, sem koma fyrir, og
af fyrirætlunum um það, sem í
ráðd er að framkvæmt verði, held-
ttr eru fregnritararndr ednnig til
þess ætlaðir, að skýra frá þeim at-
riðum, sem lúta að eða geta lotiö ,
að einhverri fregn. þeim er ætlað, |
að gera samstæðu úr sundurlaus- 1
mn fregnum, og að lesa milli lín-
ann t það, sem bendir til að fregn-
irnar beri með sér annaö en það, |
sem ákveðið er sagt m©ð bert'in
orSum, og að giagnrýna Iram- j
kvæmdir manna og að gera lesend-
um sínum ljóst, hvaða samban.l
sú starfsemi geti haft við kring-
umstæðurnar. þeiir eiga, að sjá,
hverjir standi á bak við það, sem i
starfað er, og að finna samband
mdlli manna og málefna. þeir eiga
að skýra frá viöburðunum og
■ednnig því, hvaða þýðdngu þeir
getd haft í framtiðinnd. Og ef svo
vili til, sem orsiik þess að starfs-
skylda sú er uppfylt, að grunscmd
legst á einhvern, þá getur nvert
blað réttlætt ummadi sín, sem
svndr, að þati voru ekki sprottin
af illum hviittim eða ásetningi, og
að þau vortt í fullii samræmd við
þær fréttir, sem blaðinu höföu bor-
dst, og að ástæða var til að trua,
að þær fregndr gætti verið sann- j
ar”.
þetta er framse<tndng Boston
lleralds á málintt. En tdl geta ver-
ið þeir dómarar, sem ekki væru s
blaðdnu samdóma. það er um þá
eins og aðra menn, að þaim kem- \
ur ekki satnan í áliti sínti á mönn-
nm, málefnttm eða krinigumstæð- j
um. I/ög þjóðanna ertt eitt, rétt-
vísi alt annað. Réttvísin er eins og
sannleikttrinn einatt sjálfri sér ,
samkvæm, og á í ratin réttri ekk-
ranglátt nú. Og það, sem ein þjóð
telur rétt, telur önnur rangt. —
þannrig er það fvrir dómurunum,
eins og öðrtim mönnum, að þó
þeir í embættdsfærslu sdnni sett
háðir lagabókstafnum, þá geta
þedr ekki allir skilið hann á sama
háitt. Oft er það, að dómurum í
sama rétti kcmtir ekki saman vm
dóntsákvæðd í gefnu máli, og það,
sem ednn dómstóll dæmir rangt,
segir annítr ré-tt að vera. það er
því ljóst, að lög og réttvisi eru
og verða j.ifnan sitt hvað.
Blöðin geta því aldr.ei v.ettð al-
gerloga vriss ttm afdrii þeirra mála,
sém móti þekn ertt hafin fvrir
fregndr, greinar eða — mynt’ir,
sem þau kunna að flytja. Kn i
flestum tiltellum standa þau svo
vel að vígi, að menn veigra sér
j við, að draga þau fyrir dómstól-
ana, því ba'ði er það, að blöðui
vinna flest slík mál, og málskostn-
j aður lendir á sækjendunttm, — og
svo er hitt engu síötir athugavert,
að þar sem sækjendum tekst að
fá dóma á hendttr blöðunum, þá
j fylgdr þuí vanalega sá hængitr, að
i það er búið aö nudda svo gyllittg-
una af orðstír sækjendanna uni
það dómur er fenginn, að þið
hefði verið þeim sjálfum betra, að
láta kyrt liggja.
það er einmdtt nú f.yrir fáum
dögum, að einn af ráðgjöfum
Laurier stjórnarinnar fékk dóm á
ritsjóra blaðs t-dns í Quebec fylki,
fvr,jr ummæli, sem blað hans hafði
haft tim ráðgjafann. Ri.tstjórinn
var sektaöur um $100, — en ekki
fvr en hann var búinn að ledða
svo ljós riik að máld síntt, að sið-
ferðds mannorð ráðgjafans var
orðið s n j á ð, o.g það svo m jög,
að það nær aldrei sinni fyrri á-
ferð.
Svipað mál kom fvrir hér i borg
þar sem prestur einn stefndi rit-
stjóra fyrir meiðandi timmali, og
fékk hann dæmdan í $150 fjárút-
lát. ICn ekkd fyr en ritstjórinn
hafði leitt þau rök að sekt prests-
ins, að söfntiður hans var knúður
til þess, að reka hann frá em-
bætti. Afleiðingin af því máli var
sti, aö þaö komst inn í meðvitund
almennings, að rits'tjórinn hefði
verið sektaðttr fyrir að segja satt,
og satna má að rnestu leyti segja
um fyrra dæmiö, sem að framan
er nefnt.
En þrátt íyrir misjafnar skoðan-
ir manna á þessum efntim, að því
er einstök eða sérstök atriði snert-
ir, þá er sú saíuifæring rótgródn
og alment vdðurkend, að blöðin
hafi fult vald og frelsi til þess að
ræða um alla hluti, nema “prívat
sakir prívat manna", og jafnvel
þar geta verið undantekningar.
Yfirledtt mun niega fullyrða, að
ritstjórar blaða hafi eins næma til-
finningu fyrir ábyrgð sinnd gagn-
vart alþýðu, eins og þeir hafa fvr-
ir valdi því, sem þeir geta beitt
gegn um blöð sín tindir lögum
þessa lands. Og þó það geti
stundum komið fyrir, að þeir van-
helgi stöðu sína meö því, að rita
eitthvað þaö, er við lög geti
varðaö, þá mnn þó sú reynd á
verða, að þeir — sem heild —
letzgi alúð við Ká skvldu sina, að
þjóna al’þýðu ef'tir beztu föngum,
og að beita blöSum sínum þannig,
að þau snedði hjá ásóknum á prí-
vat menn, og það jafnvel þar, sem
ástœða væri til að hafa afski.fti af
málttm þeirra. þá gegnir ri'tstjór-
inn bezt skyldu sinni, þegar liann
leggur eigin tilfinningar gagnvart
öðrum sem mest til síðu, en á-
stundar það eingöngti, að starfa
svo, að Iesendur hafi sem mest og
bez<t not af blaSi hans.
íslenzkan háfldauð og ]út-
erskan kriplingur.
Islenzkan og lúterskan líða und-
ir lok, — það er sannfæring min,
sem bygð er á eftirfylgjandd rann-
sókn :
Tuttugu ár bafa ldðið síðan ég
flutti til Alberta héraðsins. A þvt
tímaibili hafa 24 íslenzkar stúíkur
í héraðintt gengdð í hjónaband. Tíu
aí þessum 24 stulkum giftust út
úr þjóð sinni (hérlendum mönn-
um). Afkvæmi þessara 10 hjóna
eru algerlega frásneidd íslenzkum
félagsskap, þatt tala einttngds hér-
lent mál — ensku — og taka öll
trú föðursins, sem í þsssum tim-
ert annað skylt við lagabálka jnetnU tilfellum eru allir annarar
þjóðanna en það, að lögin er skýr- trúar en konur pejrra. A þennan
ing þess, hvernig þessi eða hin , , .... . .
, ., , ,,Ú . . T •• . liatt erti oll besst born algerteg.a
þtofitn litur a rettvisina. Logtn ertt ' ...
skýring á réttlætistilfinnittgu þjóð- K° 11 Is.'^n/. u þ.]°' erm u
anna. F.n rétUætistílfinndngin tek-, erskum trubrogðum.
iir sí og æ breytingum með vax- þegar ég lít yfir afkvæmi hinna
andi menning og göfugra hugar- 14 kvenna, sem gifst hafa Islend-
fari, og lögin eru því sífeldlega ingttm, er útkoman þessi : þar
háð breytdhgum með hverri þjóð. sem bæðt foreldrin er al-íslenzk
það, sem vortt lög í fyrra, ertt hafa börnin lært að tala móður-
ekki lög i ár, af því, að það, sem mál sitt að nokkrtt leytd. En þar
taldð var réttlátt í fyrra, er talið sem forenldarnir eru kanada-ís-
lenzk, finn ég ekki edn af þremur,
sem kenna börnum sínttm íslenzka
tungu.
íslenzkan er nú þegar hálfdattð,
og má líkja henni við stein, sem
sprungið hefirúr bjargi og oltið
tiiður, þar til hann steypdst fram
af bakka ofan. í vatn og hverfur.
Orsökin til afturfarar íslenzkrar
tungu hér vestra er aðaltega sú,
að foreldrarnir álíta hana til hind-
unar börnum sínum, sem að sjálf-
sögðu þurfi aö læra enska tungu.
Ilins vegar er og stimttm ibörnum
hamlað því að geta náð háskóla-
námi með því, að þau eru þvdng-
uð td.l þess, að nota meginið af
tíma stnum til þess að læra kver
og bdf liusögttr, svo þatt geti náð
fermingu. Á siðari tímum er það
orðinn ógerningur, að halda börn-
um viö íslenzkuna. þau neita
f.yrst að tala hana í viðurvist hér-
Lends fólks, og síðar einndg meðal
landa sinna út í frá, og sfðast
neita þau algertega að nota hana
í hieimahúsum.
Að lúterska trúin hjá Alberta Is-
lendingum sé lömuS, eru engar
ýkjur. þótt kirkjufiélagið ltafi gert
sína skvldtt gagnvart þedm með
því, að senda þeim presta á sinn
kostnað ög hvetja þá til sarnein-
ingar og staðfest kirkju sína á
meðal þeirra með heiðruðum
presti, þá samt er trúin í afitur,
för, sígtir niðttr í mælir trúarinnar
vdð kttlda vantrúar og efasemda,
eins og kvikasilftir í kuldamælir
við frosthörkur vetrarins. Lút-
ersku trúnni má ' l'kja við smá-
keppi, sem lent hafa í læk og
renna eftir honum út í á, og efitir
henni út í vatn eöa sjóinn. Atvik-
in t:l afttirfarar lúberskunnar í
Alherta héraðintt, eru og álík
þeim, sem edga sér stað í öðritm
bygðum Islendinga.
Alberta bygðin á fyrirmyndar-
mann, sem unpmennin h«fa horft
upp til með aðdáun og virðingu,
og skoðaö sem sannan Iiéraðshöfð-
ingja og lýðstj ira, og hafa tekdð
sér hegðun hans og trúskoðanir
til fyrirmyndar. þótt hann hafi
hvorki hrevft leptg eða lið í þá
átt, að hindra viðgang lúterskunn-
ar í Alberta byg'öinni, þá samt hef-
ir þögn hans oo-, hegðun, o.g ljóð-
in, sem lergmála í evrum íbúaiuta,
haft meiri áhrif ett nokktið annað
í þá átt, að gera uppvaxandd kyn-
slóðina nokkttð sérlega í trúskoð-
tinum.
Uitlit er fyrir, að allur þorri
ungra manna hér hafi aðhylst Úní-
tara trúskoðanir, þó enginn Únt-
tarprestur hafi nokkurntíma stigdð
hingað fæti. Orsökin til þessa er
að mínum dómi sú, að bygðtn á
hér einn gallharSan Únítara, —
mann, sem allir íbúarnir hafa í há-
veg.um fyrir he.iðarlega framkomti
sem bindindisfrömuður og siðprýð-
ismaður.
Ég fæ ekki betur séð, en að ís-
lenzkan sé óðfluga að ganga sér til
húðar hér vestra. Athugun min og
viðtal vdð íslendinga hér í fylkinu
hefir sannfært mig um, að ekki
einn líundi hluti þeirra fást tdl að
játa bókstafsinnblástiir biiblíunnar,
eöa að viðurkenna hana sem heil-
agt guðs orð. Frjálshyggjuskoðan-
ir nútfmans hafa náð föstum itök-
um í hugum manna, og ég þykist
gieta ey.gt í fjarlægri framtið sam-
band og skoðana einingu allra
sannmentaðra manna. Htigsanir
þeirra renna siem árstraumar um
k-ndur vaxandi mentunar og sam-
einast í hinu mikla hafi sannrar
þekkingar. Og þótt postulum eldri
tíma skoöana takist að stemma
framrás þeirra um stund, þá kem-
ur það alt fyrir eitt. Fólkið fræð-
ist og forfiast feður afturfarar.
Tala íslendinga i Alherta er
sem hér segir :
Sem viðhalda fslenzkunni :
1. Giítir karlmenn ........... 61
2. Ogdf'tdr karlmenn yfir 15
ára ....................... 11
3. Drengdr, 5 til 15 ára ..... 86
4. Giftar konur .............. 10
5. Ógiftar konur yfir 15 ára 64
6. Stúlkur, 5 itil 15 ára .... 42
Sem ekki viðhalda í.slenzk'unni:
1. Gdítir karlmenn ............ 3
2. Ógiffir karlar, vfir 15 ára 48
31
58
14
95
3. Drengir, 5 til 15 ára
4. Giftar konur ............
5. ógiftar konu, yfir 15 ára
6. Stúlkur, 5 til 15 ára ...
Börn innan 5 ára, beggja
kyns .................
128
Af þesstim 651 manns eru 13 úr
tölu þeirra, sem tapaðir eru þjóð-
innd.
Af hverjum 59 piltum, sem mæla
móðurmál sitt innan fermingarald-
urs, eru að eins 11, sem viðhalda
því eftir ferminguna.
Af hverjum 109 stúlkum, sem
tala móðurmál sitt fyrir fierm.ing-
araldur, eru að eins 14, sem halda
þvi við eftir ferminguna.
AS sama skapi er og lúterskunni
viðhaldið.
A t h u g u 1 1.
Æfiminning.
Fdmtudagdnn þann 7. október sl.
andaðist að heimili sinu vdð Moun-
tain P.O. í North Dakota, úr
krabibameint eftir langvarandi þján-
ingar, húsfrevja
Sigríður Brynjólfsdóttir
Johnson,
tæpra 60 ára að aldri. Hún var
ein hin allra-fremsta myndarkona
ísknzk þar syöra og landnáms-
kona þeirrar bygðar, grednd vel og
mikdlhæf um marga hluti, edns og
htin átti kj'it tdl.
Sigríður heitin var fædd í önd-
verðum desemibermánuði að Gils-
bakka í Skagafirði árið 1849.
Faöir hennar er Brynjó.lfur Brynj-
ólfsson, er lengi bjó á.Skeggstöð-
um í Húnavatnssýslu, en á nú
heima við Mountaiin í North Da-
kota. Var hún því systir þedrra
Maignúsar lögmanns í Cavalier,
Björns, Skapta og þedrra systkina.
Tæpra 25 ára giítist hún eftirlif-
andi mamii sinum, herra Sigtirði
Jónssyni, þann 14. dag jtmímájiað-
ar 1874. það sam-a haust fluttust
þatt hjón af landi burt og vestur
hingað, og settust að fyrst í Kin-
mount í Ontario fylki, edns og
fleiri íslenddnigar, er vestur fluttu
það sumar. þar dvöldu þati hjón
utn veturinn, en í aprílmánuðd utn
voriö fluttust þau ásamt venzla-
fól! i sínu og öörum íslenddngum
þaðan til Mooselands hæða í Nýja
Skotlandi. En árið 1881 tóku þau
sig upp þaðan <>g fluttu alíarin til
North Dakota ríkis, og settust að
21. ágúst það sumar í Itemhina
County, uin miðja vegu milli Hall-
son og Víkur (Mountain), tóku
þar heimilisré't't og hafa búið þar
síðan. þá var íslenzka bygðin þar
að eins nýmynduð og fáskipuð við
það sem síðar varð. En edns og
þedrri bygð liefir í öllu flevgt íram,
svo fór og álit og efn.thagur hinna
tingtx hjóna vaxandi með ári hverju
unz nú vdð daiiöa Sigriðar, að þau
stóðu .ednna fremst þeirra búenda,
er bezt niáttu og m.est múttu þar
ttm svedtir. Baráttan er löng og
ströng í nýjutn bygðarlögum, eink-
um var það svo hér tiL forna. En
eftir því, sem þekkinigin á lattds-
háttum og lífsútvegum vex, átök-
in verða ÍLeiri, fækkar erfiðledkun-
um og sveitin grær. Og sveiitin
gröri. Og þar undir skógarrunni,
fáein skref fyrir sunnan hús þeirra
hjóna, var Sigríður heitin Lögð til
hvílu sunnudagskveldið 10'. þessa
mánaðar, aö viðstöddum flestum
nágrönnum, ungum og gömlum,
úr Víkur og Halison bygðum.
Hún var jarðsett að heiman frá
húsi þeirra hjótta, og talaðd séra
Rögnv. Pétursson frá Winnipeg
nokkur orð yfir líkinu.
þatt hjón eignuðust 5 sonu, og
lifa 4 þedrra, og ertt þar á hinum
forntt stöðvum. PCLztur þeirra er
Brynjólfttr, er býr þar skamt frá,
þá þórarinn, bankastjóri í Cava-
lier, Ilaísteinn Sigurður, verzlun-
armaður í Cavalier, og Skaptd (ó-
kvæntur) heima hjá föður stnum.
Sigríður liedtin var meðaikona
vexti, grannvaxin og hjört yfirlit-
um. Hún var rík í lund, en jafnan
viðmótsþvð og viSmótsgóð. Hún
var fastlynd op- trvgylynd og vdn-
ltolL og ágæt móðir og kona. Hún
var ör í hreyfingum, starfsöm og
hagsýn, frjáls í skoðunum og
bjartsýn. Við hurttör hennar er
ekkii eingöngu stórt skarð höggvið
í hóp landnemanna íslenzktt í
Dakota, heldur er bygðin öll tóm-
legri og berari við burtför slíkra
sem hennar. ^
Hún kaus sér helzt að mega
hvíla á heimajörð sinnd, undir trjá-
lundinum vdð húsið. A heimajörð-
inni höfðu hendur þedrra hjóna
oftast orðið samtaka og flesta erf-
iðledkatta sigraö. Frá leiðd hennar
m.á sji austur yfir alla bygð, og
breiða sig þar akrar yfir allar
slótturnar svo langt sem auga
eygir, þar sem áður fyrri voru ó-
ræktaðar öldttr og mýrar, er ís-
lendinga bar á það svæðd. Og bæn
hennar er veitt og hvílddn fengdn.
Blessan gnðs sé með leiði henn-
ar, ættingjum og vinum.
R. I>.
Menningarfélagsfundur.
Fyrsti Menningaríélagsfundur á
þessu hausti kom saman miðviku-
dagskv. 13. okt. í Únítarakirkjunni.
_Fyrsta verk fundarins var að
kjósa stjórnarnefnd. Illutu þessir
kosningu : Stefán Thorson forseti,
P. M. Clemens varaforseti, Friðrik
Sveinsson ritari, ILitines Péturs-
son féhirðir, séra Guðmundur
Árnason og G. J. Goodmundsson
tneöráðendur.
þar eð .enginn reglulegttr fyrir-
lestur var tilbúdnn fyrir þennan
fund, lagðd forseti fram þessa
spurningu : Hver eru líkdndd tdl að
verði framtiðar trúbrögð Vestur-
íslendinga? Innleiddi hann ttmræð-
urnar mieð að geta þess, að nú
sem stæði værí talsverðar trú-
brag'a hreyfingar með Vestur-ís-
Lenddngum. Nú sem stæði væri
flokkarnir þrír. það væru þeir, er
fylgdti lútersku kenningunni og
það væru Únítarar, og svo væru
þeir, er hefðu sagt skilið við lút-
erska kirkjufélagið á síðasta
kirkjuþingi, og sent til aðgredning-
ar frá hinum væri alment kallaðir
áhjangendur binnar nýju guðfræði.
Ræðumaður hélt, að enn sem
komið væri, þá væri naumast rétt
að kalla þá áhangendur hinnar
ii'ýju guðíræði, sem svo væri köll-
uð. Hann sagði, að hún (nýja guð-
iræðin) væri í raun og veru ]>tið
sama og< Únítarismti.s, og Únítarar
væru þessir menn vissiilega ekki
enn sem komið væri, annars
inundtt þeir ekki gera sér oins mik-
iö far um að afsaka sig frá slíku
tins og þeiir gera nti. Ekki mundu
þcir heldttr leggja að jöfnu Únítar-
ismtis, fáriseahátt, heiðin.gdóm og
trú'hra'snd eins og þeir hafa gjört
(samkvæmt tillögu Geo. Petersons
á kirkjttþingi síðast), ef þeir álitu
sig vera Únítarians. Annars hélt
ha.nn að þeir (min.ni hlttbinn á
kirkjuþdnigd) gætu naumast staðið
lengá á því stigi, sem þeir væru.
t því væri hann samtlóma hinum
“rótt-trúuðu”, þótt mismunurinn
nú sem stæði milli meiri og mdnni
hlit'ta væri ekki sjáanlegur annar
en sá, að minnihlutinn .efaðdst um
sannsöguliBgheit á ýmsum smærri
atriöum í biblíunni, og gæti ekki
álibið þa'ð sáluhjálparatriðd að
trúa þeim, þótt það stœði í hienni,
til dæmis, að Bileams asna hefði
talað. A ölltim meginatriðum trú-
arkerfisins væru þetr í rauninni
sammála, og þá hlytu þeir fyr eða
síðar annaðhvort að snúa til baka
til sinna fyrri heimkynna eða Lenda
þar, sem allir fyr eða síðar lenda,
sem á annað borð httgsa nokkuð
um þessi málefni. Ræðumaðtir hélt
að það væri enginn mdllivegur tdl.
Medrihluti á síðasta kirkjuþingd
hefði haft alveg rétt fyrir sér :
Annaðhvort væri að halda fast við
gömltt kenningtina eða ekkd. Að
gefa nokkuð eftir, var að viður-
kenna, að efinn hefðd rétt á sér,
og stærsta trúaratriSi þeiirra er að
cfa ekki. • Og þegar menn fara að
efast um edtt trúaratriði og viður-
kenna rétt sinn til þess, þá fttra
mienn bráölega að efast um fledri
atriði, þar bil þedr efast um ílest
eða öll atriðd, sem koma í bedna
mótsögn við skynsemi þeirra. Trú
þeirra hlytd að breytast svo, að
hún væri helguð af skynsemd, í
staðdnn 'fyrir sem skynsemi þeirra
he£ðd áður verið helguS af trú.
RæSumaður álent þess vegna, að
þessi flokkur mttndi taka stórum
breytingum frá því sem hann væri
nú. Senndlegast þótti honum, að
fjölddnn mundd. halda áfram, halda
áfram að hugsa og komast á þá
skoðun, sem belztu flutningsmienn
nýju stefniinniar héldtt f.ram. Hvað
þessi sbefna væri köllttð, gerði
mdnst til, — hvert heldur húm væri
nefnd Únítarismus, Nýja guðfræði,
Campbellismus eða Eliotdsmus
grundvöllurinn væri sh samd, nefni-
Lega sá, að leita sannteikans. En
nokkrir mttndtt snúa til baka.
Margdr sagði hann að gætu ]>ess
til, að teiðandi menn í þessum
flokki lilytu að sjá hvert stefndi,
sérstakLega séra Friðrik J. llerg-
mann. Engar getur kvaðst hann
ledða að slíku. Kvaðst hann vera
þakklátur fyrir það verk, sem
unnið væri í frjálstrúarátrina, og
vafalattst væri þetta heppdlegasta
aðíerðdn ttnclir kringumstiæSunum.
Kf farið væri strax oflangt, mttndu
fáir fylgja.
AS undanteknum sttmum rit-
gjörðum ef.trir séra Friðrik J.Berg-
mann, væri sáralítið að græ'ða á
ritdiQÍlum þeim, er nú ættu sér
stað um þetta mál. Með clæmi
sýndii ræðumaður, hversu fáránleg-
ar yærtt sttmar ástæður h.inna
“réít-trúuðu" 'gagnvart ályktun-
tim þeim. er bdblíurannsóknir hefðu
komist að.
Mannúð kvað ræðumaöur vera
stöðugt að aukast í heriminum, Á-
leit hann það vera í nánu sam-
r-----------------------'f
Sparið
Línið Yðar.
Ef þér öskið ekki að fá
þvottinn yðar ritínn og slit-
inn, þ4 sendið hann til þess-
arar fullkomnu stofnui.ar.
Nýtfzku aðferðir, nýr véla-
íitbúnaður, en gamalt og æft
verkaíólk.
LITUN, HREINSUN
OU PRESSUN
tíÉRLEOA VANDAÐ
Modern Laundry &
Dye Works Co.,Ltd.
—HI5 Nit,
WINNIPEQ, IMANITOBA
Phones: 2300 og 2301
Sk-------
i
bandi við fr jálstrtiarhreyfinguna.
Gamla stefnan, sem kölluð væri,
væri miklu snauöari af mannúðai'-
tilfin'ningum heldtir en sú nýja.
Færði hann fram ýms dæmd því til
sönnunar. þörfin fyrir medr.i mann-
ttð, medra umb.urðarlyndi og sterk-
ari trú á manninum sjálfum og
því góða, sem í honum byggi, væri
orðdn svo knýjandd um allan hinn
mentaða heim, aö þau trúbrögð,
sem í rauninni værtt eins snauð a£
slíkti eins og hdn “orthodoxu” trti-
brögð værti, hlytu að rýma fyrir
öðrum trúbrögðum, setn betur
gætu fullnægt þessttm kröfum. —
Menn hefðu t. d. andstygð .4 begn-
inv án tilgangs til betrunar eða
til viðvörunar (samanber fordaem-
ing til eilífrar kvalar). “Vegdn,
léttur, dedlt” sæu menn letrað á
alla musterisveggi fornkirkjttn'nar
Iltin yrði að sæta sömu forlög.um
og allar aðrar stofnandr, sem ekkt
gætu eða ekki vildu uppfylla þ«r
þaríir og þær skyldur, sem þedm
bæri : þær væru vegnar og ef létt-
ar fttndnar, þá væri þeim dedlt. —
Frjáls trúbrögS hlytu því að verða
framtíðar trúbrögð ístendin.ga eins
og þati hlvtu að verða framtíðar
trúibrögð allra mentaðra þjóða.
Næst talaði séra Gttðmundur
Árnason. Kvað hann “orthodoxu”
kenuinguna ómögutega meðal
mentaðra og skvnsamra manna, —
framþróunarlögmálið gilti í hinum
andlega heimi ekki síðtir en í hin-
um efnislega. Mannsandinn væri
alt af að þroskast og breyta tib
bæðd í siðferðdslegum og trú-
bragðategutn efntim, .ef'tdr þvf sem
hann auðgaðist að þekkingu, Nýja
guðfræðin væri tnerkileg hreyfing.
og viðgangur hennar fagnaðarefni.
Campbell, Lundtma presturinrr
frægi — merkdsberi hennar — væri
mikilmenni í andans heimi.
það, sem helzt mætti finna að'
iiýju guðfr’æðinni, væri það, að
hún væri of óákveöin. — Sá, sem
vill leiða, verðttr að vita, hvert
hann vill fara. — í ritum nýj*1
gtiðfræðinnar væru notuð orð ur
gömlu guðfræðinni í ógLeggrr
og annarlegri merkingu en tíðk-
ast hefði, til dæmds : “frels-
ari”, “endurlausn”. þetta væri
eins og að láta nýtt vín í gamla
belgi, — en þegar það væri gert,
væri hætt viö, að gömlu belgirnir
rdfnuðu. — Únítarar reyna að gefa
fullnægjandi svör upp á spttrsmál
tilvcrunnar. þessi spursmál væru
til i dag, eins og þau beiðu verið
til fyrir þúsun.dum ára, er maiuts-
andinn fyrst hefði revnt að gera
sér úrlattsn — mynda sér lífsskoð-
un.
Auk séra G.A. tóku þessir þátt
í iimræðunum : S. B. Bencdictsson.
Pá.11 M. Clemens, Skapti B. Brynj-
ólfsson og FriSrik Sveinsson.
Yfirteitt vdrtust þeir samdónia
málshefjanda.
Auglýst var, að á næsta fttndi,
miðvikudag.skvelddð 27. þ.m., flytti
séra Gttðmundur Árnason fyrir-
lestur.um “Kant og siðfræöiskenn-
ingar hans”.
Friðrik fíveinsson, ritan
Til Alberta baslarans.
Baslari sæll, þú hefir ófyrirsynju
Sen-t mér póstspjald. þar eru tvær
persónur að sedlast með koss hvor
til annarar. Á víst að vera þú
sjálfur og tilvonandi pip.armeyjan-
þú ættár að fá spjaldið endursent,
ef þú kynndr að geta komið því til
þess rétta hlutaðeiganda, ])ví eg
er ekki þessi vina þín, tilvonandi
piparmey. Slæm vonbrigði.
Baslari góðtir, ég vona. að Þu
finnir það, sem þú leitar að,
Vertu sæll,
H . J. Davíösson.