Heimskringla - 24.02.1910, Blaðsíða 5

HUlMSKJtlN uu
WINNIPEG, 24. FEBR. 1910. Bl».5
Fyrsta bréf að sunnan.
llerra ritst. Hkr.
Ég sezt nú niður til að ráta yð-
ur nokkrar línur. F,£ ég man rétt,
l>á befir víst ekki verið ritað mik-
ið um 1!andaríojapolitik i íslenzk-
um blöðum hér vestan haís síðan
haustið 1896, að þedr Guðmundur
Daimann og Geo. Peterson ledddu
saruan hesta sína, sem endaði með
þvi, að þcir Guðmundur og Bryan
töpuðu, en George og Mclvinley
unnu. Síðan hefir repúb 1 ikanaflokk-
urinn setið við völdin. Á þessu
satna tímabili hefir repúblikanska
stjórnin liðið eða leyft dýrðlin.gum
sínum að rýja, kúga og sjúga þjóð
ina, þar til litlitið er orðið mjög
ískygigilegt fyrir land og lýð. Hinn
politiski himinn er nú dimmur sem
nótt, og ekki þarf spámannlega
vaxinn stjórnmálagarp til að sjá,
að politiskt óveður með þrumum
og eldingum er í nánd.
Já, eins og ég sagði í byrjun, —
Bandaríkja Islendingar hafa lítið
írætt lesendur íslenzku blaðanna
um politiska ástandið hér syðra
nú í seinni tíð. Hvort sem það
kemur til af því, að þeim þykir
hér ekkert varhugavert, eða þeir
eru oí pennalatir, læt ég ósagt. —
Fn nú, af því síðasta blað Baldurs
(dags. 2. fcbr.) minmist lítillega á
Bandaríkja politik, og mælist til,
að vér íslendingar hér syðra . sýn-
um svo mikla þjóðræktarsemi, að
gsfa Barða G. Skúlasyni atkvæöi
vor við næstu kosningar, J>ar eð
hann fylgi uppreistarmannaflokkn-
um hér og hafi sýnilega nú skipað
sér þar á bekk, sem mestur er
heiðarleikinn og þjóðarumhyggjan
í sameiningu, — þá finst mér mál
komið, að einhver taki ' til máls,
og sýni hvernig sakir standa hér
syðra.
það munu vera mjög fáir ts-
lendingar hér í Dakota, sem ekki
vildu unna Barða kosningu á sam-
bandsþing (Congress) Banda-
tnanna, ef hans politiska afstaða
stæði ekki í vegi.
Barði er með beztu lögfræðing-
um ríkisins, stjórnmálamaður góð-
ur, framúrskarandi mælskur og
drengur hinn bezti. En “grísir
gjalda en gömul svín valda”, er
gamalt máltæki, — Barði hlýtur
að gjalda þess nú hjá öllum J>eim,
sem bera velferð þjóðarinnar fyrir
brjósti, að hann því miður, fyrir
nokkrum árum \ siðan gekk í lið
þess flokks, sem nú er búinn að
missa alla tiltrú þjóðarinnar. —
Hann- mun iðrast þess fyrr eða
síðar, að hann nokkurntíma lagði
lag sitt við þann stjórnmálaflokk,
sem hefir haft og hefir það fyrir
stefnu sína, að vernda þá ríku, en
ásælast hina fátæku, og veitir
auðvaldinu alls konar einkarétt-
indi á kostnað alþýðu. Flokkur,
sem rambar nú á glötunarbarmi
af sdnni eigdn spillingu. Hvers
syndir eru svo svartar og rótgrón-
ar, að það er óhugsandd, að fáein-
ir uppreistarmenn (Insurgents) inn-
an þess ílokks geti afmáð þær. —
Hei, allir uppreistarmenn, að mínu
áliti, sem sigla undir þess flokks
^aKgi) tefja fyrir sönnum umbót-
um, af þeirri einföldu ástæðu, að
svo lengi, sem þeir eru kosnár á
sambandsþingið sem republikanar,
svo lengi situr republikan stjórnin
við völdin, sem er meiri og minni
orsök í hinu ískyggilega politiska
ástandi nú á dögum.
Enginn má þó skilja orð mín
svo, að ég meti einskis umbótatil-
raunir uppreistarmanna, þær eru
virðingarverðar svo langt sem þær
ná. Eg veát líka, að það þarf
bæði kjark og þrek, þegar fáeinir
þingmenn gera uppreist (þó ekki
sé nema gegn einstöku atrdðum) á
móti sínum eigin flokk, sem er
hin.n voldugasti og bezt “organi-
seraðd” stjórnmálaflokkur verald-
arsögunnar, og sem heldur þeim
undir ströngum flokksaga. Jafnvef
forsetinn sjálfur, Mr. Taft, hefir
ávítað þá fyrdr sitt uppistand í
þinginu, svo þeir hafa dregið inn
hornin og auðmýkst. Mr. Taft
hefir fyllilega látið þá skilja, að
það væri þeirra hedlög skylda, að
fy^gj3- þeiui flokk að málum í öll-
um atriðum, sem þar til beyrðu,
og að halda saman flokknum (Par-
ty Solidarity) væri meira áríð-
andi en ýmsar umbeetur, er þeir
genigjust fyrir. Sem sagt, það er
liið ‘'or.ganiseraða” vald republik-
an flokksins (Tbe Órgand’zed power
of the Republican Party), sem þarf
að hræðast og varast.
Er þá mögulegt, nð yfirvinna
republikan flokkinn með því að
kjósa þingmenn, sem samkvœmt
flokksböndum eru unddr áhrifum
og aga hans ?
Svo er nú ýmislegt athugavert
við stefnuskrá uppr.edstarmanua,
sem ég mun minnast á seinna. þó
er það verra : þeir eru sundur-
dreifðir (Unorganized), hafa engan
reglulegan flokksforingja, og sitt
v 11 hver, en flestir af þeim hafa þó
það samieiginlegt, að húrra fyrir
Taít, og láta í ljósi sína ítrustu
von og traust á hans stjórnmála-
steínu.
En hver er þá stefna Mr. Tafts,
og hvernig hefir hann komið fram
gagnvart velferðarmálum þjóðar-
innar síðan hann. varð forseti ?
það mun óg segia yður í uœsta
bréfi. En svo mikið get ég þó sagt
yður straix, að Mr. Taft er bara
leiksoppur auðvaldsins, og um leið
vinur Aldrichs, Cannons og Ballin-
gers, en hefir hina mestu óbeiit á
Pinchot, Glavia og La Foli, og
þeirra líkum.
'“Uppreist hefir verið byrjuð af
minna en því, sem amerisk alþýða
líður nú á dögum", saigði nýlega
Senaitor Joseph D. Bristow frá
Kansas (.sem er þó Tepublikan).
Og Mr. Bristow segir það sama
og hver annar óhlutdræigur maður
myndi segja um það, ef hann segði
nokkuð. þegar svo er komið, að
verkamenn, sem \-inna þó nœstum
daglega og eru reglumenn hafa ó-
nó-g fyrir sig og sína, af því ein-
okuniarfélögin hafa skrúfað upp
verð á öllum nauðsynjavörum svo
fram úr öllu hófi kevrir, þá getur
maður farið nærri um það, hvern-
ig þeim muni líða, sem enga at-
vinnu hafa.
það er því ekki óhugsandi, að
fólkið geri uppreist áður en soginn
er úr því allur mergur og blóð.
þess vegna segi ég, að ef ástand-
fð er eins ískyggilegt eins og dem-
ókratar og popúlistar segja að
það sé, eða jafnvel eins o.g repu-
blikan uppreistarmenndrnir segja að
það só, — þá er enginn maður,
sem lofar að fylgja republikanska
flokknum, sem er orsök í þessu
fyrirkomulagi, fær um að vernda
fólkið í þessu hættulega ástandi.
Dakotci Islendingur.
”Hulda”
Svo heitir kvæðabók, sem ei
kom fyrdr all-löngu hingað vestur.
Hún er eftir skáldkonuna Unni
Beniediktsdóttur, bónda á Auðnum
[ í Laxárdal í Suður-þingeyjarsýslu.
[ Skáldkonan hefir tekið sér ger\ i-
nafnið Hulda og orkt öll ljóö sin
undir því.
Bókin er prentuð í Gutenbergs
prentsmiðjunni í Rvik. Útgefandi
og kostnaðarmaður Sigurður
J Kristjánsson, Rvík. Hún er 179
[ bls. Prýðilega vönduð að öllum
i frágangi.
Af hendingu liefi ég lesið nokkuð
| í þessari bók, enda þó hennar hafi
i ekki orðið vart á skrifstofuHeims-
[ kringlu.
Ljóðabók þessi er áreiðanlega
þess virði, að hennar sé getið í
í blaði, sæm leitast við að fræða
lesendur sína um eitt og annað.
1. Er hún langbezta og vandað-
asta' útgáfa, sem birst hefir á
prenti eftir íslenzka skáldkonu.
2. Hún er táhrein við þá sjúk-
dóma, sem heita “ádedlur” og ‘‘ó-
not” til manna og málefna, sem
állar aðrar ljóðabækur á ísLenzku
bera með sér út á meðal lesend-
anna, að meiru eða minna leyti.
3. Að hún fer mjög smekklega j
með móðurmálið og íslenzkan j
Ijóðaanda, svo fáir munu eftir j
leika á þá strengi.'
4. Skáldtilþrif eru ekki risavax- |
in og hamremmuleg, sem hjá hin-
um gömlu og cldri skáldajötnum.
En tilþrifin eru einstaklega þýð og
aðlaðandi fyrir eyra og tilfinning-
ar ljúfhugsandi manna.
Kvæði þessarar konu hafa upp-
runa og hljóm í fegurð og töfra-
ríki náttúrunnar. Hún ljóðar um
lautirnar, lækina, fossana, fjöllin,
dalina, hlíðarnar, fuglana, blómin,
hafið, öldurnar, blæinn og himin-
inn. Hún nær tökum og tónum á
öllu þýðlega, í mjúkum, íslenzkum
anda. Henni svipar náið í máli til
þorsteins Erlíngssonar. Hún yrkir
þulur og forn lög með hrífandi
fegurð. Eitt sýnishornið er :
“LJÁÐU MER V.ENGI”.
“Grágæsa móðir!
ljáðu mér vængi”,
svo geti ég svifið
suður yfir höf.
Bliknuð hallast blóm í gröf,
byrgja ljósið skuggatröf ;
■ein ég hlýt að edga töf
eftir á köldum ströndum,
ein ég stend á auðttm sumar-
ströndum.
lÆ.ngt í burt ég líða vil,
ljá mér samfylgd þína!
Enga vængi á ég til,
utan löngun mína.
Lof mér við þitt létta fley
litið far að binda ;
brimhvít höf ég óttast ed
eða stóra vinda.
Okkar bíður blómleg ey
bak við sund og tinda.
Eftir mér hún ekki beið, —
yzt við drangann háa
sá ég hvar hún ledð og leið
langt í geiminn bláa,
langt í geiminn vegalausa bláa.
Annað sýnishorn :
MORGUNS.ELA.
Skýin hvít á himni bláum
hallir reisa i árdagsblænum ;
bdrtir yfir breiöum sænum,
brennur dögg af vallarstráum.
Yfir fjörðinn fagra, tæra
fer hinn ungi morgunsvali.
Innar lít ég álfodali
unaösbjarta, sólskinsværa.
Finst mér eins og okkar biði
allur þessi morgunljómi.
Yfir hverju æskublómi
er sem blær og söngur líði.
Á forna vísu 'kann hún að slá
gigjustrengi, bæði í máli og óði.
þar yrkir hún þannig :
HUGBUÐ.
Grátþrunginn himininn
grúfir yfir jörð.
Kvöldstjarnan skær
að skýjabaki
auglit sitt hylur,
horfin er sól,
dimmir náttskuggar
dali fylla.
McKenzie’s
Vestræna
FRÆ.
VÁLIÐ fyrir Vesturlandið.
Bezt fyrir Vesturlandið.
Vaxa bezt í Vesturlandinu Eiga
bezt við Vesturlandið. Hver á-
reiðanlegur og framtakssamur
kaupmaður s e 1 u r McKenzie’s
FRÆ. Ef kaupmaður°yðar hefir
þau ekki, þá sendið pantanir yðar
beint til vor. —
A. E.McKenzieCo. L
liKANDON,
Man. ---
CAUiARY
—— Alta.
vekja og glæða fegurð, ást og að- ' fjörð, og var þar við verzlun Thom
dáun á íslenzkri náttúru, íslenzku sens frænda síns, lyrst um sinn
máli og íslenzku sálaratgervi vel- bókhaldari, síðan sem verzlunar-
og há-hugsandi konu. Hún er hedl- stjóri, unz sú verzlvm bætti. þá
brigð og holl óspiltum sálum. keypti ensk verzlun .veszlunarhúsin
Verð bókarinnar mun vera $1.25 ; °g var Thomsen sál. verzlunarstj.
hér vestan hafs, og er það ekki I fyrir þá þar til 1866, að hann hætti
ýkjahátt, því hún er í sterku ! því starfi, en reisti ári síðar bú á
skrautbandi, og vönduð að öllu [ Skálanesi í Seyðisfirði, og bjó þar
leyti. | til dánardægurs, 16. ágúst 1885.
Einmana vindur
á vegum úti
líður langt i geim
léttum vængjum.
Vorblómum látnum
hann leiði býr
og grætur siðan
á gröfum þeirra.
Illægja hugstóran
heiptir Skuldar,
getur þó enginn
við örlög þreytt.
Leiðarstjörnu
veit ég ljóma enga
vondjörfum, ungum
vegfaranda.
þessi sýndshorn eru gripin úr
lausu lofti. Öll kvæðin eru ljúf og
unaðsrík, svo naumast er hægt að
velja eitt öðru fremur.
þó Hulda líði um fjöll og djúpa
dali á Ægisöldum og með árdags-
geislum, þá er hún sí og æ sú
sama hugþekka Hulda.
Með vaxandi víðsýni og förum
til annara þjóða og landa mundi
henni vaxa stórvaxnari skálda-
blóm. En íslenzkari getur hún
naumast orðið. Ilún er kjörin af
tímans mögnum, að færa þjóð
sinni 1 júflingalög og leiðarsteina.
það ednmitt á tímanum, sem
hærst í landi láta elgur og vaðall
óþýðra og grófgerðra skáldsagna
höfunda.
þessi ljóðabók ætti að vera á
hverju einasta heimili, þar sem
börnum er kendur bókalestur. Að
máli og þýðleik, efni og göfgi ber
hún af öðrum bókmn. Hún er hin
ákjósanlegasta ljóðabók til að
K. Asg. Benediktsson.
Dánarfregn.
1 Ileimskringlu 16. september f.
á. er með fáum en velvöldum orð-
um minst á fráfall ekkjunnar Mad-
ame Guðrúnar Ólafsdóttur Thom-
sen, sem dó 19. fymefnds mánað-
ar, 76 ára gömul.
Guðrún sáluga var fædd 19. des-
ember 1832. Foreldrar hennar voru
Ölafur Jónsson, bóndi á Efra-Sam-
túni i Lögmannshlíðarsókn í Eyja-
firði, og kona h-ans Lilja Gunn-
laugsdóttir. Ólafur var Jónsson,
^ bónda á Yöglum, Beneddktssonar
á Krossastöðum á þelamörk, Guð-
mundssonar prests til þöngla-
bakka og síðar til Grundarþinga
(dó 1748), Jónssonar bónda á
Höfða á Ilöfðaströnd, Helgasonar
bónda í V'ík í Héðinsfirði, nálægt
11622.
Um fulloröins aldur mun Guð-
rún sál. hafa komið á Austurland.
j Var hún bæði í Vopnafiröi og á
Seyðisfirði, og þar giftist hún
vrerzlunarstjóra Hans Friðrik Á-
gúst Thomscn 1. dag febrúarinán-
aðar 1862.
H.Fr.Á. Thomsen var fœddur 29.
marz 1829 í Flensborg á þýzka-
landd, þar sem faðir hans Lárenz
Thomsen stundaði bakaraiðn. H.
Thomsen kom til íslands 1843, og
var fvrst búðardrengtir hjá Thom-
sen föðurbróður síntim, sem hafði
þá vérzlun í Reykjavík. Hann var
þar ellefu ár. Eftir fráíall föð-
urbróður síns fór hann á Sevðis-
I Thomsen sál. var frí'Sur maður
sýnum og tilkomumikill, prúð-
tnenni í allri háttsemi, orðvar og
orðheldinn, trúr vinur, góður fað-
ir barna sinnia og ástríkur ekta-
maki. Ilann skildi þýzku, ensku,
svensku, dönsku og ísteinzku.
þeim Thomsen og Guðrúnu sál.
j varð 8 barna auðið, 5 synir og 3
dætur, sem öll eru cnn á ltfi,
nema einn sonur, sem druknaði á
12. ári. það var því stóra fjöl-
skyldu frarn að færa, enn efnahag-
ttr ætíðifremiir af skornum skamti,
en Guðrún sál. var framúrskarandi
elju og atorkukoma, sfglöð og hug-
liraust, hvað sem að höndttm bar,
sýndi það sig aldrei betiir en þeg-
ar hún misti manminn, og stóð ein
[ uppi efnalítil með 8 börn, þó sutn
[ af þeim væru komin til vinntt.
j Mtindi flestum hafa bvllist httgttr,
I en það var ekki því líkt. Hún kom
börnuin sinum sómasamlega á
framfæri, og auk þess hennar ann-
álaða góðgerðasemi, sem hún
sýndi nær því ótakmarkaö ítú því
I fyrsta hún hafði húsum að ráða
til hins síðasta. lleyrði ég hana
segja svo oftar en eintt sinni :
“Mér verðtir æiinlega eitthvað til”
það tramsr, ásarnt hennar glað-
væru og góðu lund og óbilandi lík-
ams og sálar þreki, hcfir eflaust
stutt hana og styrkt til alls hins
góða, er hún framkvæmdi á henn-
ar löngu, og sem öðrum sýndist,
oft erfiðtt lífskáð.
Blessuð sé hennar minning.
S. M. L.
18. íebrúar 1910.
Leitað hjálpar.
Um myndina.
Myndin, sem hér með fylg-
»r, er birt í Hkr. að óskum
fjölmargra kaupenda blaðs-
•ns úr Manitoba, Saskatche-
wan og Norður Dakota. —
Með birtingu myndarinnar
wá enginn skilja svo, að
Heimskringla hafi að nokk.-
urti leyt1 breytt skoðun
sinni á núverandd stjórn Is-
lands eða fylgiflokk hennar,
■— heldtir er myndin hér sett
Lil þess að sýna, að menn
þar hedma eru að þokast á-
fram í dráttlistinni, eins og
andlitsmyndirnar sýna, því
þar má þekkja hvern ein-
stakling :
Stóri björninn er ráðgjaf-
iun, hrúturinn er Björn
Kristjánsson, kötturinn Ein-
ar II jörleifssott, apinn Ind-
riði E'narsson, grísinnBjarnd
Jónsson frá Vogi, refttrinn
er I)r. Jón þorkelsson, snák-
urinn er Thorefélagdð og
asninn er hér vestra álitinn
að vera Ari Jónsson, má
vera að þar sé mislesið.
Allir þesstr náungar eru
séndir að sdtja við lands-
sjóðspottinn, og rotturnar
°g haninn eru þatt sníkju-
dýr, sem nœst standa þvi,
að fá einhvern bitá, eftir
skilningd dráttlistarmanns-
ius, sem alment er talinn að
vera Ilannes Hafstein.
Myndin er að þv'i Leyti
Róð, að ekki þtrf annað en
þreyta andlitum hvenærisiem
stjórnarskifti verða á Isl.
MOTTÓt
. Gott er þaí
>egar elik afintýri
gerast med þjod
FEGURST K
Æ FIN T 7 RID
UGRIP).
•mnxati
•SýífMi
Ekkja með 4 börn ung, sem
misti mann sinn í sjóinn fyrir 3
átum, leitar til Ves>titríslendinga
að stvrkja sig til að komast til
Canada í sumar komandi. Hún
þarf að fá $14'5.W> styrk. það er
þegar btiið að saína handa henni
$79.90', en aígangsins er vant enn-
þá. — þeir, sem vildu styrkja
þessa fátæku ekkju og munaðar-
leysingja, gerðtt vel að senda það,
setn þedr vilja láta af mörkum
til Heimskringlu. Móti því verður
tekið þar og kvitterað í blaðinu.
Styrkurinn þyrfti að koma sem
fyrst. Ekkja þessi á ntt heima á
Aknanesi, og er sunnlenzk. Börnin
sögð mannvænleg eftir aldri.
þessir hafa þegar gefið í ofan-
nefndan styrktarsjóð : —
Th. S. Borgfjörð, W’peg ... $2.00
Friðrik Kristjánsson, W’peg 1.00
önefndur, W’peg ............ 1.00
Gísli Gíslason, W’peg ...... 1 00
■önefndttr, W’peg ........... 2.00
j Kristín Jackson, EIEros .... 2.00
Jóreiðttr Grimsdóttir, Wyn-
yard .................. 1.00
ónefnd ................... 0.25
Mrs. Rebekka Johnson, Win- i
ndpeg ................ $5.00
Ágúst Jónsson, W’pegosis 2.00
Guðjón Goodman, W’peg ... 1.00
Samtals ....... ..... $18.25
þeir, sem kynnu að vilja gefa í
þennan sjóð — og þeir verða vænt
anlega margir — geri srvo vel, að
[ hraða samskotunum, svo hœgt
i verði að senda féð til ekkjttnnar,
svo hún geti komið með börn sín
hingað vestur á komandf sumri.—
Sjóðmvndiinin er inörgum létt
verk, — ttm viljann rfast Heims-
kringla ekki.