Heimskringla - 12.05.1910, Síða 4

B!*.r41| WííffilPEG, 12, MAÍ 1910*
. .»..i ______ii _LL U- IBJUJLIUUejfeB
RElMSKKÍffGíiTt
-oARannn&eHa
Fyrrum og nú.
Fyrir 30 árum átti ég beima
hér í Winnipeg. J>að var á hinum
svokölluðu ‘dauíu tímum”. J>á
var kaup verkamannsins frá 15 tii
20 cents um klukkutímann, þektist
jaínvel að ekki var bortrað meira
en 12%c. Nú er kaup aftur frá
til 25 cents um klukkutímann,
enda heyrist margur haía orð a
því, að þetta séu “góðir tímar”.
Kn svo þegar farið er nú að at-
huga alt saman, þá getur leikið
efi á því, hvort nokkuð sé betra
að komast af nú en áður. það
dugar ekki, að miða eingöngu við
kauphæðina, heldur og lika jafti-
hliða við verðlag á öllum lífsnauð-
synjum, og gæta svo að, hvort
maður feer nokkuð meira íyrir
dagkaupið nú en þá.
Eftir því, sem ég hefi bezt getað
litið eftdr, hygg ég að það sé engu
meira, gott ef það er eins mikið.
Flest alt er nú dýrara, og sumt
svo að munar um helming eða
jafnvel meira. Mjólk var j>á t. d.
5c potturinn, nú er hún i) eða 10c.
Bezta kjöt var frái 10 til 12c, nú
20 til 2öc. Húsaleiga heftr án efa
þrefáldast, smjör tvöfaldast, hveiti
og eldiviður að minsta kostt þriðj-
ungi dýrara. Svona mætti tel.ja
upp fjölda af nauðsynjavöru. Ég
skal að eins taka til eitt ena : þá
var hægt að fá gott fœði og her-
bergi fyrir $3.00 um vikuna, jaín-
vel í stöku stað fyrir $2.50. Nú cr
ekki að ræða um minna en-$4.50..
Ég held það sé engar ýkjur að
segja, að nú sé einum þriðjtmgi
dýrara að lifa en þá var, hvort
sem heldur er fyrir fjölskyldu-
manninn eða einhleypinginn.
En er nú kauphækkunin sam-
svarandi ? Ég held naumast að
svo sé. það gerir ekkert betur eu
að það sé % hærra, og þegar dag-
ur tapast írá vinnu, þá verður
uppsprengda verið enn þá tilfinn-
anlegra, því þá gengur þeim mtm
fyr á peningana, hafi búið verið að
draga- saman nokkur cents til
muna.
Ég veit nú reyndar, að nokkrir
munu segja : “þá var svo erfitt
að geta íengið atvinnu, nú er það
mikið léttara”. þetta hygg ég að
oé að nokkrti leyti rétt hugsað,
þegar um fasta eða daglaunavinnu
er að ræða, en þegar sú vinna er
af skornttm skamti, og um hlaupa-
vinnu er að eins að ræða, þá
hugsa ég að engu lakara hafi verið
að fá vik að gjöra, lieldur enn nú,
og þó að sumt af þeitn vikum
þætti illa borguð, t. d. viðarsög-
un, sem þá var tiltölulega miklu
meirí, þá var þó margur, sem
hafði nóg fyrir sig og sína með
þvi að stunda það verk af kappi.
Ennþá er eitt að athuga, og
það er, að við ýms störf er nú
ekki nema 8 til 9 klukkust. vtnna,
þar sem áður var tiu, og dregur
það úr dagkaupinu. Vitanlega er
það léttara fyrir líkamann, en það
gerir líka léttari vasann. Og það
veit ég með vissu, að á meðan að
tíu tíma vinnan var, þótti samt
mörgum vænt um, að geta fengið
yfirvinnu, til þess að afla sér þeim
Biun fleiri centa þanp daginn.
Hver er nú vegurinn til þess að
gera þessa “góðu tíma” annað en
orðin tótn, — gera þá að öðru en
dvinantli bergmáli, sem hverfur út
í geimínn og ekkert skilur eftir ?
Vegurinn er þessi : Bróðurlegur
félagsskapur og samtök ; ekki í
neinti ofstáki gerð eða raflgsleitni
við vcrkveitandattn, heldur leggja
fyrst nákvæmlega niður fyrir sér,
hvað þarf til þess að geta lifað
viðunandi og, sómasamlegu lífi
fyrir sig og sína, — forðast allar
öfgar, en miða við meðalhófs-spar-
semi ; lei/tast svo við að £á hæfi-
lega kauphækkun, það allra minsta
5c um klukkutímann. Biðja ekki
um þessa kauphækkun fyrirvara-
laust, heldur gera vinnuveitendum
aðvart með segjum mánaðar fyrir-
vara. þá geta þeir vitað, hvað
þeir mega bjóða í þetta og þetta
verkið, sem auglýst er á markaðn-
um. Fari verkamaðurinn að á
þennan hátt, beiti allri sanngirni
og biðlund, þá verður erfitt fyrir
verkgefandann að neita kröfum
hans. « t
Hugsið um þetta, drengir góðir,
og sjáið hvað þið getið gert. —
þöríin er brýn.
Páll Bergsson.
AN IRISHMAN’S VIEW.
Editer Pineer Priss,
Pembdnaw.
Gintlemin : —
I hav« been radin in the county
papers, of racint date about coort
house removale. A Jot of min and
childer, who run these j>apers,have
been abusing Mr. Farechile who
looks after our paper here. Now
tbey are not on the inside, or they
would kape their dirty prates to
thimsilves. In the first plase, we
have a bank of commerce club over
here that have radsed one hunder
an fifty dollars and it is my under-
standing that Mr. Farechile, the
foine man that he is (an shure an
he tills me that all his ancisters
cum írum the ould sod) gits half
the boodle an Jerry Carracker gitj
the other half to place the budld-
ings across the strate from Dave
illinbams. So you see Mr. Fare-
chile is not to blame as he is very
wake from his long sickness and
nades the money ; but I see noth-
ing in the rid shate the dimocrat
paper run by the ile man beyant,
in Bathgate, an its a wonder too,
so it is, as the attorne gineral of
Cavaler, and some of the lading
min, were very much opposed for-
ninst Wilson að the last gineral
illecton air tried to bate him outu
his job. Frid Farrer of our town
was to git the plum and phat a
pity he didut! Phat a dash Frid
would have cut down at Bismark,
with the ladies, and would’nt he
have made a foine runnin mate for
the govrner ; for the Bathgate íle
man, he’s so thin he’d put you iu
moind aí a shingle with two
matches stuch into its other inds
for ligs. But niver moind, its the
sthill sow that ginerally gits thc
schwill. I can’t till phat they want
the coort buildings over here for.
We farmers niver go to Pembinavv
at all, at all. For tin cints we cau
pau our taeks dues iny toime. We
have two foine banks in Cavaler,
if you wTant to borrow a few dol-
lars you can git it, very chape
Just twilve per cint an shure’n it
used to be fifty in Bathgate. But
it graves me from the bottom of
my hate to see so miny forriners
that have the aisy job, in tlie
coort house, over in Pembinaw.
I have seen play cards back in
Noo Yark m places where min was
wanted that red “No Irish need
apply”. Faix! • aa íf this county
aint the same regafds officers, thin
my name aint Pathrick.. Look at
the min who are sated in the
coort house now, shure and there-
’s Payterson, Jonson, Anderson,
Felson, Magnusson, Thorwaldson
an Brnwolfson besides, two “dot-
tirs” of .the same soort. Wouldn’t
thait cork ye ? No wonder pork is
high. And if the coort house was
brought over here, it would be tin
times worse. If there wasn’t
enough sons in the county, they
would unport thim and thin look
phat it would cost us for interpre-
ters. The only chance the Irish
have of gitting in the coort house,
is when they, are put behind the
bars, for taking a few glasses of
the crayther or baiting the loife
out of some man. Faix an you
cud put an Irishman with his back
up against the coort house and he
can bate all the forriners ye can
bring to him. Tliey say it is aginst
their religion to foight, but they
will stale tbe coort house if you
give thim half a chance. There ís
only a few of the bist of us leít
here now. John McGurn, Patrick
Jinnings, Billy Burns an miself an
we have no show at all, at all
with the forrin illemint. I would
ax ivery man. who has a throp of
Irish blood in his vanes to do all
he can forninst the coort house
coming ovTer here. Why look over
the situation gintleman, if thcy
can't lade you around they have
no more use for you than a rattle-
snake.
Actions spake louder than words
an if the Dutch don’t know, any
better than fall into their trap let
them too take their midicine.
Their rule is now “No Irish nade
apply”.
I would lodke to know who kap-
es up the buisness min of Cavaler
but us farmers, and thin to have
them same min force a lot oi dets
on the county when ivery intilligint
man knows that betwixt wather,
hale an the bade wades we have
been loosing ground the past thra
or fore years, ef they had any
branes at all, at all they would
niver do ifi. It is safe to say that
one half of us are rutinin behin as
it is an if they wud wate on this
coort house removale untdl we
could git a few cows, shape and
hogs, I would be for that same
thing meself, but to foorse us into
truble, look out, we’U niver
sthand fur it.
TACKSPAYER.
• * *
CAVALIER TOOK TIIE
COURT HOUSE.
Four gentlemen of Cavalier,
Messrs. McBride, Otten, Sturdi-
vant and Robbie were over on
Wednesday. They were just an
hour and a half getting to tliis so-
called inacessable corner and were
at the court house 15 minutes be-
fore busiitess hours afi j nine
o’clock and the arrival o£ the
county officers. Janitor Johnson
was on hand however and he says
that the rumor that the ex-county
treasurer McBride attempted to
pry out a brick from one corner
to take horne as a nest egg is un-
true, because as Mr. T. says,
“'How could he when I was there
with my two dogs”. As soon as
the officers arrived the Cava-
lier gentlemen went at work
at the old records, and the re-
sults of the digging will probably
be given ífl the Chroniclc af next
week. However, they actually
took the court house—and , the
other — outbuildings— all right —
with a kodak. They omitted how-
ever to invite the “sons and dott-
irs” referred to by our Irish friend
last week, to stand on the steps
and add some beauty to the land-
scape. After their doing the court
house, tbe party went over to
“Europe” to visit with our Cau-
adian cousins. Come again, gentle-
men.
— From The Pioneer Express,
April 15th, 1910.
THE DOMINION BANK
HORXI NOTRE ÐAME AVENITE OG SHERBROOKE STREET
Höfuðstóll uppborgaðar : $4,000,000.00
Varasjóður - - - $5,400,000 00
SPARISJÓÐS DEILDIN:
Vér veitum sparisjððs innleggjendum sérstakt athygli, og borg-
um hæztu vexti á sparisjóðs innleggjum af $1.00 og yfir. —
Barna innlegg velkomin. — Seljuu peningaávfsanir á ÍSLAND.
H. A. BltlHHT, RÁÐSMAÐUR.
LiljaJ.Einarsson.
Fædd 24. janúar 1909.
Dáin 9. marz 1910.
(Undir nafni foreldranna).
“Horfið” — hlómið horfið,
hallar gleðidegi ;
sígur sól að víði,
sést því blómið eigi.
Sárt var að sjá þig deyja,
á sælu-morgni lífsins.
Æska, fjör og yndi
enti í raunum kífsins.
Blómið okkar blíða
nú býr í ljóssins sölum ;
en við eftir þreyjum
enn í táradölum.
Huggun er það hjarta,
hér þó gleðin þrotni,
að við aftur sjáumst
innan skams hjá drottni.
MeO þvl aö biöla œfinlega rnn
“T.L. CIGAR, þé ertu viss aö
fé ágwtan vindil.
(UMON MADR)
Western Cígar Factory
Thomas Lee, eieandi Wínnnipee
NtJ TIL SÖLU
DREWRY’S
BOCK BEER
Hann er betri á þessu vori en nokkru
sinni áður. — Biðjið um hann.—
E. L. DREWRY, Manufacturer, Winnipeg
þótt héðan sértu horfin,
um hrygð skal ekki kvarta.
þín ljúf og lofsæl minning
skal lifa í okkar hjarta.
ÍSTF^AX
í DAG er bezt að GERAST KAUP-
ANDI AÐ HEIMSKRINGLU. —
ÞAÐ ER EKKI SEINNA VÆNNA.
I
Farvel barnið blíða,
blunda ró.tt hjá drottni.
Tára og trega-bikar
tæmdst senn að botni.
A. E.
Skrítlur.
Einhvorju sinni sat ungur maður
í fangelsi í Englandi, sem skrifaði
heim til foreldra sinna meðal ann-
ars þetta : “Að öðru levti líðut
mér vel, en þeir segja, að við vetð-
um bráðum hengdir, vona að hevra
það sama frá ykkur, kæru foreldr-
ar”.
“Veiztu hvernig stendur á þvt,
að sambúð gamla fGven.dar og kerl-
ingar hans er svo ánægjuleg. þatt
hafa nú verið gift í nærfelt 30 ár,
og aldrei lent í neinni innibyrðis
þrætu".
“Skilirðu það ekki ? Hún er
þvottakerling og er aldrei beima á
daginn, en hann er næturvörður og
úti allar nætur”.
Ung stúlka úr borginni var í
heimsókn úti í sveitinni : “En
hvað þessi boli lítur ilskulega til
mín”, sagði hún.
Bóndinn : “það er rauða sólhlíf-
in þín, ungfrú, sem honum geðjast
ekki að”.
Stúlkan : “ó, ég vissi raunar að
hún var ekki eftir nýustu tízku, en
mér kom ekki til hugar, að neinn
mundi taka eftir því hér”.
Manitoba á undan.
Manitoba hefir víðáttumikla vatnsfleti til uppguíunar og úr-
íellis. þetta, hið nauðsynlegasta frjógunarskilyrði, er því trygt.
Ennþá eru 25 milíón ekrur óbygðar.
íbúatal fylkisins árið 1901 var 225,211, en er nú orðið um
500,000, sem má teljast áuægjuleg aukning. Arið 1901 var hveiti
og hafra og bygg framleiðslan 90,367,065 busbela ; á 5 árum
hefir húu aukist upp í 129,475,943 bushel.
Winnipeg borg hafði árið 1901 42,240 íbúa, en hefir nú um
150,000 ; hefir nálega fjórfaldast á 8 árum. Skattskildar eignir
Winnipegborgar árið 1901 voru $26,495,770, en árið 1908 voru
þær orðnar $116,106,390. Höfðu meir en þrefaldast á 7 árum.
Flutningstæki eru óviðjafnanleg,— í einu orði sagt, eru í
fremsta flokki nútíðartækja : Fjórar þverlandsbrautir liggja
um fylkið, fullgerðar og í smíðum, og með miðstöðvar í Win-
nipeg. 1 fylkinu eru nú nálega 4 þúsund mílur aif fullgerðum
járnbrautum.
Manitoba hefir tekið meiri landbúnaðarlegum og efnalegum
íramförum en nokkurt annað land í heimi, og er þess vegna á-
kjósanlegasti aðsetursstaður fyrir alla, af því þetta fylki býður
beztan arð af vinnu og fjáríleggi.
Skrifið eftir upplýsingum til : —
JOS. HARTNEY, 77 York Street, Toron.to, Ont.
JOS. BURKE, 178 Logan Avenue, Winnipieg, Man.
A. A. C. LaRIVIERE, 22 Allfancc Bldg., Montreal, Quebec.
J. F. TENNANT, Gretna, Manitoba.
J. J. ©OJLDEN,
Deputy Minister af Agriculture and Immigration, Winnipeg.

254 SÖGUSAFN HEIMSKRINGLU
“Ekki það ? Ilvar hefirðu kjnst honum ? þið
lítið út fyrir að vera ókunnugir”.
“þessir endurfundir”, sagði Móritz, “vekja marg-
ar æsku-endurminningar í huga mínum”.
“þungbœrar eða innilegar?" spurði Albert.
“Beiskar”, sagði Móritz.
“Láttu þær þá fara skrattans til”, sagði Albert.
“'Míu hugmynd er, að hugsa aldrei um neitt sorglegt,
þegar það er afstaðið, því það er það satna og þjást
á ný, en það er ónauðsynlegt”.
“Nei — nei”, sagði Móritz, og brosti angurblítt,
“þær endurminningar, sem hér er um. að ræða, vekja
nú engar þjáningar hjá mér héðan af”.
“þú hefir oft lofað, að áegja okkur eitthvað frá
æskuárum þínum”, sagði Hólm. “Kska þín hefir
hlotið að vera auðug af sorgum, þar eð endurminn-
ingar þínar eru a!lar þess kyns”.
“0, já”, sagði Móritz, “sumar eru líka sætbeisk-
ar”.
“Sætbieiskar”, sagði Albert og ypti öxlum.
“Hvers konar ímyndunar grdllur eru þetta ? Hvernig
getur maður átt sætbeískar endurminningar ?"
“Ein þedrra er til dæmis endurminningin um móö-
ur mína", svarði Móritz, “og önnur stendur í sam-
bandi við þtnnan skartgrip, sem ég hefi borið um
hálsinn í mörg ár”.
Móritz tók nú rafhjartað af hálsi sér og sýndi
vinum sínum.
“Hvað þá ?" spurði Hólm. “þessi skrautgrip-
ur ? ... Hver hefir átt hann?”
‘,‘þegar ég var ungur drengur, bjargaði ég einu
sinnd lítilH stúiku frá druknun. Á meðan ég stríddi
við bylgjurnar og strauminn, festist þetta litla hjarta
í fötum mínum — hún hafði festi það um hálsinn en
bandið slitnaði — og síðan hefi ég geymt það”.
FORLAGALEIKURINN 255
“þú verður að segja okkur þessa sögu uákvæm-
ar”, sagði Albert. “Hvað hét litla stúlkan?”
“ísabella Ehrenstam”, svaraði Móritz.
“Hvað þá?” sagði Hólm undrandi. “Systir
þessa unga barúns?”
“Já”.
“Og hann veit ekkert um þetta?”
“Hanu var barn þá, og befir líklega gleymt þess-
um viðburði. Að minsta kosti er ég viss um, að
hann hefir aldrei heyrt naín mitt”.
“Hér standa líka stafirnir I. E.”, sagði Albert,
sem hafði skoðað þennan menjagrip nákvæmlega,
“eiga þeir að merkja Isabella Ehrenstam?”
.“Nei”, svaraði Móritz, ‘'‘við þetta rafhjarta er
bundin endurminmngin um, langa. sorglega og mjög
markverða frásögu. Ég skal segja ykkur hana. Hún
hefir haft mikil áhrif á æsku mína”.
“Segðu frá, segðu frá”, kölluðu báðir vinirnir í
íneira lagi forvitnir.
“Én það verður að geymast hjá okkur”.
“Auðvitað”.
Móritz sagði þeim frá öllum atvikunum, sem
Lesarinn er búinn að þekkja. Hann sagði þeim frá
samfundum sínum og Jakobs Kron, útskúfaða sonar-
ins, hann útlistaði fyrir þeim forlög hans og samtal
þeirra við dysina í skóginum. Alt mundi hann, —
hann hafði ekki gleymt einu orði af því, sem Jakob
hafði sagt honum.
þar nœst sagði hann þeim æfisögu sína frá æsku-
árunum, atvikin með Austur-Indversku tebollana í
Liljudal, björgun ísabellu, vanþakklæti foreldra henn-
ar, og að síðustu um dauða móður sinnar. þetta
var röð af viðburðum, sem hreif vini hans stórkost-
lega.
“þetta er einkenndlegt”, sagði Hólm, þegar Mor-
itz endaði sögu sina, “það er eins og maður megi
256 SÖGUSAFN HEIMSKRINGLU
taka undir með Jakob Kron og segja : það er eng-
ín forsjón til, en að edns forlöig”.
“J4”, sagði Albert, “það er leikur forlaganna,
sem þræðir í gegnum þína sögu og Jakobs Krou.
Hefiirðu ekki frétt neitt um hann síðan?”
“Ned, ekki síðau móðir mía dó. Hann var búiun
að ráðgera voðalega hefnd yfir hinum ónáttúrlega
föður sínum og fjölskyldu hans.------Vesalings Jak-
ob, ef til vill hefir hönd réttvísinnar gripið um hönd
hefndarinnar”.
“þrátt fyrir eymdina, er Jakob Kron eftirtekta-
verður maður”, sagði Hólm. “Hann er lifandi á-
sökun gegn þessa siðlausa tíma takmarkalausu eigin-
girni”.
“Og gegn rótfúinni mannfólagsskipun”, sagði Al-
bert. “það verður að rífa hana niður og bvggja upp
að nýju, því, finndst engin bót við þessum alþjóðlegu
meinum, þá hlýtur að koma ný, voðaleg bylting, sem
bælir núverandi ásigkomulag algerlega niður”.
‘‘það er þá á morgun, sem þú átt að optia erfða-
skrá föður þins?” því Móritz hafði líka minst u
þetta leyndarmál.
“Já", sagði hann, “á morgun er ég tvítugur”.
“En hvað forvitni þín hlýtur að kveljast”, sagði
Albert. “Ég skil ekki, hvernig þú hefir getað stilt
þig svona lengi”.
“Ég verð aö játa, að mér hefir oft verið .það erf-
itt”, sagði Móritz, “en loforðið, sem ég gaf móður
minnd, hefir verið mér heilagt”.
“Hver vedt”, sagði Albert spaugandi, “hvað þessi
skjöl hafa að geyma. Máske þú sért eins ríkur og
Krösus eftir alt saman. J®ja, þú hjálpar mér að
líkindum til að borga öllum skuldheimtumönnum
mínum ? Eða, máske þú sért prins, erfðaprins.......
ö, þú konunglega hátign”, bætti hann við með skop-
legri alvöru, stóð upp og hneigði sig, “sé svo, ætla
FORLAGALEIKURINN 257
ég að biðja þig að hugsa til mín með hægt og feitt
emhætti, helzt póstmeistaraembætti eða ráðgjafa-
stöðu, --- og þurfi þín konunglega hátign á hug-
rökkum og handíöstumi manni að halda, til að verja
réttindi þín, þá máttu reiða þig á mína öflugu að-
stoð, ...1... ég legg líf mitt í sölurnar fyrir'þig, ef þess
þarf".
“Ég treysti þér”, sagð.i Móritz metnaðarlega,
“og ég lofa þér því við minn tignarlega drengskap,
að undir edns og ég tek vdð stjórntaumunum, skal ég
gera þig að forsætisráðherra eða hirðfífli, eftir þ'í
hvort þér þóknast betur”.
“þú mátt vera viss um mitt auðsveipa þakk-
lætd”.
“Svona, það er nú nóg komið af þessu rugli ’i
sagðd Hólm hlæjandi. “það er dautt í ofndnum og
klukkan ,er að eins hálfátta, svo það er of snemt að
hátta. Hvað eigum við að gera?”
“EE þdð væruð okki eins miklir listfræðin'gar og
þið >eruð”, sagði Albert, "<þá dytti mér í hug að
stinga upp á því, að við færum á matsöluhús °g
fengjum okkur steik. En það cr Jíklega alt of efnis-
Legt”.
“Uppástungan er samiþykt”, sagði Hólm. “Eða
hvað segir þú um hana, Móritz?”
“Maginn hefir ekkert á móti því, en pyngjan
mikiö”.
“það hefir enga þýðingu, vinur, ég borga. þe£"
ar þú ert búiun að taka á móti arfinum, þá borg-
arðu mér máltíðina með kampavíni”, sagði Albert.
“Jæja þá”, sagði Móritz, “það er fullkomin á-
stæða til að skemta sér, þegar maður hefir lokið erf-
iðu undirbúningsprófi, eins og ég hefi gert í dag”-
“það er alveg satt”, sagði Albert. “bú hefir
lokið undirbúningsprófl í dag. Nú, hvernig
Jiað ?i”