Heimskringla - 20.10.1910, Qupperneq 2

2 Bl*" WINNIPBG, 20. OKT. 1910.
HEIMSKRINGLA
Heimsknngla
Pnblished every Thursday by The
Beimskringia News 4 Fablisbin; Co. Ltd
aada <>g i
(2.00 um AriO (fyrir fram bor«aÐ).
8eut til islaudg $2.00 (fynr fram
borgaðaf kaupeudum blabsius hér$1.50.)
B. L. BALDWINSON
Editor A Mauager
Office:
729 Sherbrooke Street, WiDnipeg
P. O. BOX 3083. l alsími 351 2,
setuliðsvígi, og þeir íoringjar þar,
sem clrag-a vildu taum konuugs-
sánna, voru þegar skotuir.
Sagt er, að alls um 600 manua
hafi íallið í þessari uppareist í Lis-
bon og. Oporto borgum. — Alt
þetta gekk svo fljótt, að konungs-
Liberalar og tollmálið.
Eftik Árna Sveinsson
(Niðurlag).
þessi daemi sýna,
Iyaurier-s t jórnarinna r
að hátollar
útiloka að
stjórnin varð þess ekki vör fvrr en 'mestu innflutning á útlendum vör-
skothríðin hófst. þá fyrst vaknaði 1 ' ''SÍ 8
hún til starfa og beitti bví liði
Uppreistin í Portúgal.
öllu, sem hún ga/t til náð móti
4uppreistarmönnum. En þá tóku
herskip þau, sem voru þar á höín-
j inni, að berjast móti stjóruinní.
Bardagirm er sagt að hafi var-.ið í
30 klukkussundir, þar til stjórniii
Varð að gefast upp og leggja niöur
völdin. Ilún hafði áður til vara
útbúið skip og flutt um 'borð i
það nokkuð af eignum konungsíjöl-
skyldunnar, og um borð í það skip
f.ór konungur og hans nánustu
stra.x og byrjað var að skjóta á
konungshöllina, og komust þannig
undan til Gibraltar, á náðirBreta.
ins. Svo þeir geta með fullum
rétti nefnt sig Tory-Liberals, eða
flokk sinn fullu nafni : The Tory
Liberal Party of Canada.
það væri auðvitað mjög æski-
leg.t, að þjóðirnar gætu komið á
samningum um frjáls verzlunar-
viðskil svo allir gætu óhindrað
verzlað' þar, sem þeitn er hag-
um, og draga þar með mikið af
þeim tekjum, sem með réttu ættu | kvæmast, án þess að greiða auka-
Uppreistin í Portúgal, sem á 30
ilukkustundum breytti landinu úr
konungsríki i lýðveldi, twaust út
sem afleiðing af litlu smáatriði,
sem kom fyrir í Lisbon borg. x\ð
vísu var almenn óánægja orðitt
með stjórnarfarið, og hafði verið
svo árum skiíti um alt landið, —
eins og sýndi sig í því, að Carlos
konungur og elzti sonur hans voiu
báðir skotnir til bana fyrir tveim-
ur árum, er þeár keyrðu í vagni
rnn götur Lisbon borgar. En ekki
dætt stjórn landsins í hug, að bein
uppreist gegn veldi konungsins
værí' eins nálæg eins og raun hefir
á orðið, og þess vegna var hún
síður viðbúin áhlaupinu og því
jánari til varnar.
Svo stóð á, að einn herforingi, 1 aðalherkringinn í
að nafni Santo, haföi orðið vit- , margir undirforing jar
skcrtur og vcriÖ um tíma á vii*
firringaspí tala. Yfirlæknir spital-
ans var prófessor Bombarda. Vildi
stjórnin fa herforingjann lausan,
en 'Bombarda kvað hann ekki full-
læknaðan, og lagði það til, «tð
hann yrði lengur á sipítalanum
En áhrif stjórnarinnar máttu sin
vneira og maðurinn var settur fri.
Hafln fór þá strax til Parísar og
var þar um tíma, en sneri síðan
heéxn til Ivisbon borgar og lét það
vera sitt fyrsta verk, að heim-
saekja Bomibarda a spitalanum.
þatn varð sundurorða og Santes
skaut próíessorinn og særði hann
svo, að hann dó af þeim áverka.
þegar vissa var fengin um sigur
uppneistarmanna, lagði lögreglu-
stjóri borgarinnar sig upp í rúm,
kvaðst vera veikur og ekki geta
stýrt liði sínu, og varð lögregla
borgarfnnar konungssinnum jjess
vegna til miklu minna liðs en dla
hefði orðið.
Sem dæmi j>ess, hve stjórnin var
óviðbúin, er jiess getið, að einmitt
á j>eim tíma, sem uppreistin hófst,
voru ýmsir stjómarráðgjafarmr
í veizJum víðsvegar í borginni. En
Lisbon borg og
voru við
sk-emtibaðstöð langt frá borginni.
En konungur sjálfur var að halda
nýkosnum stjórnarformanni heið-
urssamsæti. það var því envinn í
borginni, sem nokkurt vald haföi
fcil að hafa á hendi stjórn konungs
sinrta. En upprieistarmenn bar á
mófei voru vel sameinaðir og höfðu
formlega flokksskipun og beztn
stjórn á öllu. Að vísu kom aðal-
herforingi konungsins til borgar-
innar á þriðjudagsmiorguninn 4.
þ.m., en þá hafði bardaginn stað-
ið vfir alla nóttína, og uppreistar-
menn höfðu búið svo vel um
að sigurinn var j>eim vís. Við sól-
arupprás um morguninn bættist
að dragast í ríkissjóð, í sjóð verk-
smiðjueigenda, því fyrir utan “ex-
cise” faer ríkið engan skatt af
heimatilbúnum vörum. þar setn
tek jutolla fyrirkomulagið, sem Mr.
Laurier lofaði — en sveik — marg-
faldar innflutning á útlendum vör-
um, og þar af leiðandi vaxa tekj-
ur ríkisins, og jafnframt lækka í
verði heimatíibúnar vörur, til
hagnaðar fyrir almenning. Hátolla
fyrirkomulagið er því að eins til
að vernda verksmiðjueigeiidur og
einokunarfélög fyrir samkepni ut-
anríkismanna.
■ Ekki reyndi Mr. Laurier að mót-
mæla framburði bændanna. Hann
kvaðst þeim að mörgu leyti sam-
þykkur, þótt hánn auðvitað væri
j>eim ekki nákvæmlega samdóma í
öllum greinum. Hann var j>eim
•þakklátur fyrir uppíræðsluna viö-
víkjandi tollmálinu og fleiru. Og
’ hann lofaði, að leggja kröfur þeirra
fyrir Mr. Fielding, og segja hon-
um að spýta í lófana og reyna að |
gera betur. það myndi verða Mr. j
Fieldiing óvænt fregn, því það I
hefði ávalt verið hans markmið,
að bæta hag bændanna! !
Fleira mæ.tti tilfæra úr ræðum
og ritum Liberala, sem sönnun fyr
ir því, að “tollmálið er ekki aðal-
málið, sem flokkumim ber á milli”
— en ég vona, að }>að, sem hér
hefir v.erið tekið fram, nægi til að
| sanníæra mína liberskn vini um
afstöðu beggja flokkanna vtðvíkj-
andi tollmálinu. Og ennfremur
I voaa ég að þeir s.jái, að þrátt fyr-
] ir hin ótviræðu lcforð Mr. Laurt-
]ers urtt afnám verndartcilanr. i cg
gjald til vissra stétta. Og þótt
[ gjaldjjegmar Canada yrðu þá að
greiða beina' skatta í rík ssjóð,
yrðu útgjöld ]>eirra mun laegri. þá
vissu J>eir líka betur, hve há út-
I gjöld srjórnin leggur á sjálfa þá.
j Og jafnframt ’ myndu þeir haía
; betra eftirlit með þvi, hvernig íé
j ríkisins er varið, og ekki láta það
| viðgiangast, að óráðvandir stjórn-
[ málamenn og flokksþjónar drægu
i stórfé úr ríkissjóði undir ýmsu yf-
j irskyni, til þess að halda .sér og
j sínum flokki við völdin með því.
j — þetta vita stjórnmálamenn mik-
! ið vel, og það, með öðru fieiru,
jstyður að þvi, að öllu er haldið í
gamla horfinu.
Vér gjaldjiegnar ríkisins gerum
! okkur ekki nægilega ljósa greiu
fyrir þeim útgjöldum, sem á ckk-
ur hvíla fyrir áhrif verndar’toll-
anna. Auðvitáð er það mest vegna
þess, að vér höfum ekki nægilega
j>ekkingu á stjórnmálum. Flestir
látia sér nægja þá uppfræðslu i
stjórnmálum, sem j>eir verða að-
njótandi gegnum flokkahlöðin —
sem virðast gefiti út og leigð til
að slá rykj í augu almennings —,
og láta stjórnmálamenn okkur
borga fyrir það, giegnum ríkissjóð-
inn.
Viðvíkjandi útgjöldum vorum
gegnum hátollana skal ég leyfa j
i eitt herskip við tölu j>eirra, sem
þegar atburður J>essi varð mj0 _ áður vortt á höfninni, og það hóí
J>egar bardaga með uppreistarlið-
inu. Klukkan 2 um nóttina hafði
konutigsfjölskvldan verið flutt um
j borð i skip það, sem áður er get-
| ið, og komst þannig undan í nátt-
• myrkrinu. þannig var frelsað iíf
konungsins.
þess er getið, að aðalherskip
; konungsins var á höfnitmi, þegar
skothríðin hófst, en tók engan
I þátt í bardagiaaum á hvoruga hfiö.
Eins er j>ess getið, að )>eir sem
stjórnuðu fiallbyssum j>eim, setn
j umkringdu konungshöllinja, gerðu
| enga tilraun til að skjóta á skip
j uppreistarmanna. Allir virtust
| vera konungi og stjórn hans ótrú-
j ir. þegar hlutar af konungshlill-
| inni voru skotnir í rústir og hús
i helztu ráðgjafanna, og
| f jölskyldan sjálf flúin úr landi, var |
I sigurinn unninn.
Daginn eftir gerði foringi upp-
reistarmanna, sem nú er dótns-
bxr, varð alþýða borgarinnar óð
og uppvæg. Kinstöku gætnir menn
litu svo á, að hér hefði verið að
ræða um glæp, sem brjálaður mað-
nr hefði framið, og væri hann fví
tæpast ábyrgðarfullur gerða sinna.
En öll alþýða leit svo á, að hcr
htáði einn hermaður konungs veriö
settur út til jæss að bana prófess-
or Bombarda, sem kunnur var fyr-
jr samhygð sína með lýðveldis-
sinnum. Blööin þar í borginni að-
hyltust þessa skoðun, og eitt
þeirra prentaði jægar afar-haröa
áhæru á konutigsliðdð, og skoraði
á alþýðu landsins, að risa nú taf-
arlaust upp í almætti sínu “g
brjjóta af sér kúgunarhlekki kou- j
ungsvaldsins. Prestur einn, sem
las ávarp þetta, mælti í heyranda i
hljóði heldur móti því og varði |
konungssinna. það var j>egar ráö- j
ist á hann og hann barinn og j
grýttur. Samt tókst honum að I
komast undan inn á skrifstofu ann- j
'“I
ars blaðs, og þar fékk hann skýh. j máiastjóri í bráðabyrgðarstjórn-
En götulýðurinn æpti sem ákafast jnnj nýtnynduðu, sér ferð á hendur
— “hefnið morðsins, niður nteð
konunginn! — jiá íór lögreglan (að
reyna að skakka leikinn og tókst
þegar bardagi með henni og óróa-
mönnum. Lögreglan hafði betur í
þeirri viðuredgn, en misti þó nokk-
nrra úr liði sínu, sem féllu fyrtr
skotum lýðveldissinna. Uppreistar-
menn kunnu því illa, að verða
undir í }>essari viðureign við lÖg-
regluna. þeir tóku sig því til og
héJdu að næstu setuliðsstöð, scm
var }>ar hjá bænum, og æstu upp
þann hluta hermannanna, sem
þéim voru fylgjandi í skoðunutn,
og voru }>eir svo margír, að þeir
tóku stjórn á setnliðsstöðinni og
handtóku og vörpuðu í fangelsi
tveimur af yfirmönnunum, scm
vortt eindregnir konungssinnar. —
Síðan hófu J>eir uppreistarfánann
á stöng, en drógu konungsfáttann
ndður og tröðkuðu hann undir fót-
um sér.
Eítdr j>að lagði mestur hluti her-
mannanna út úr víginu með 4 laU-
bvssur og önntir skottæki, og hófu
skothríð á konunghöllina, en aðrir
voru eftir til aö verja vígið á
tneðan. Næst fóru uppreistarmenn
að hergagnabúri stjórnarinnar;
brutu það upp og tóku j>aðan alla
riífla cg kúluskot, og útbýttu því
meðal uppredstar ledðtoga, sem
máttd reiða sig á. — Svo var sítn-
að um alt land, að uppreist væri
byrjuð, og að því loknu voru allir
fréttajwæðir út frá borginni tafar-
laust skornir suadur, cg einnig all-
ir fréttaþræðir milli laada, svo
eagar fregnir gætu borist til um-
hedfnsins. Brezki hafþráðurinn var
jikorinn sundur þar sem hann tók
■tvið land, og herskipum, sem þar
iroru á höfndnni, var með flöggum
tilkynt, hvað um væri að vera.
Kú varð ednnig uppreist í öðru
yfir í herbúðir uppreistarmanna til
j>ess að j>akka j>eim fyrir starf sitt
og Jratnkomu, og sérstöku lofsorðt
lauk hann á þær konur, sem borið
Öll stóryrðin ntn svik, blekkitig,
rán og þrældóm, að hann hefir við-
sig, j haldið tcllvernd alt fram á þenna
! dæg! þú um ledð, samkvæmt
! hans edgdn orðum, svikum, blekk-
ing, ráni og þrældómi, og að }>eg-
! ar }>að fer fram undir hans st jórn,
! er sem honum virðist jxtð alveg
1 rétt, cg þurfi ekki endurbóta ,við.
| Hann hneigist hvorki á eina hlið
eða aðra. t tollmálinu virðist
j hann stefnulaus, og haga j>ar segl*
um bara eftir vindi. þegar hann á-
varpar tollverndarmenn, er ha:i
þeim samþykkur ; en jægar
verzlunarfnelsdsmenn er að rœða,
er hann að sjálfsögðu verzhtnar-
frelsismaður ; en að vera sjálfum
sér samkvæmur og efna orð sín,
virðist' honum ekki mjög umhug-
að. En þó virðist, sem hann hafí
tilfi'nning fyrir því, að margt af
jyvf, sem hann hefir talað, og þau
loforð, sem hann hefir ekki tfnt,
væru betur gleymd, þar sem ha:m
tekur það fram : að sæll sé sá
kcnuno-s- [ maöur, og sæl sú þjóð, sem hefir
enga sögu. þó mun hann aldrei
hafa betur fundið til }>ess en á
£erð sinni um Norðvestnrlandið
næstliðið sumar, að
sambandi vdð stjórnmáJasögu hans
væri betur grafið og gleymt, j>eg- j
ar bœndur mintu hann svo rœki-
lega á hin sviknu loforð hans. — j
Hins vegar virðist það ekki bera
vott um háfleygar hugsjónir eða
framsókn í framfara cg menníng-
mér að láta þá skoðun í ljós, —
bygða á eigin reynslu, og gang-
andi út frá því, að tollnrinn á
nauðsynjavörum og jarðyrkjuverk-
færum sé til jafnaðar 20 prósent,
— að sá bóndi, sem kaupir $2,000
virði af vörum og verkfærum á
ári — greiði árlega $400 skatt, og
að af jyeirri upphæð fái rikið ná-
lægt $120 — samkvæmt staðhæf-
ing Lauriers —, en $280 lendi í
. s jóð verksmiðjueigenda.
Árið 1899 mun ég að minsta
kosti hafa borgað $900 gegnum
verndartollana. En það ár keypti
ég Bandaríkja þreskivélar (engitie
and seperator), ög var tollurinn á
| jæim $525, lagður á eftír “Fac-
tory” virðingarverði félagsins, var
| vélunum haldið í Winnipeg j>ar tii
j nefnd upphæð var borguð. Á *ama
| tíma keypti nágrannd minn Can-
j ada þreskivélar — hærra verði —
en borgaði engan toll í ríkissjóð ;
j hann auðvitað gekk í sjóð verk-
j smflðjueigenda. Svo }>eir, sem vilja
| auka tek jur ríkissjóðs, verða að
j sjálfsögðu að kaupa innfluttar
| vörur.
það, sem vér ’bændurnir erum ó-
ánægðir með, er þessi aukaskatt-
ur til vissra stétta. Vér erum á- :
nægðir m.eð, að borga sanngjarna
skatta í }>arfir þjóðfélagsins, sé
j fénu ráðvandlega vardð þjóðinni j
j til heilla cg hagsælda. En “það er j
vmisletrt í 1 ekki því að heilsa um þessa daga” ^
því óráðvandari meðferð á al-
að’ milíónir, sem brautin kostar
Canada þjóðina, “þegar óll
kurl koma til grafar” ? Og
varla mun allur byggingar-
kostnaður brautarinnar verða
borgaður með tekjuafgangi, með-
nn núverandi stjórn helþ völd-
in ; því í raun réttri mun hún
sjaldan hafa haft tekjuafgang, þótt
þið sé látið heita svo, }>egar tekj-
urnar eru hærri en hin vissu út-
gjöld. því þegar búið er að borga
hin óákveðnu gjöld, veröur oftast
tekjuhalli, og j>ar af leiðandi vex
rikisskulddn í milíónatal:; enda
varla við öðru að búast, meöan
byggdng G. T. P. brautarinnar
stendur vfir. Svo ber líka að gæta
þess, að b'yggingarkostnaður
brautarinnar verður margfalt
hærri, en fyrstu áætlamr Liberala
gerðu ráð fyrir. En þrátt fyrir
j>að heldur Lög.berg sömu fjar-
stæðunni fram, við kosningarnar
1908, og þá kemst j»að jvannig að
orði :
“]»essar $13,000,000 er sá hluti
“kostnaðarins við byggingu G.T.
“P. brautarinuar, er kemur á
“þjóðina, þegar öllu er á botniun
“hvolt. Hitt ber félaiginu að borga
“og hefir stjórnin næga tryggingu
“fyrir því í samningtmum”.
það þarf ekki að eyða mörgum
orðum til að leiðrétta jæsst ó
sannindi, j>au munu öllum augljós,
sem nokkuð hafa fylgst með
st jórnmálum Canada. En fróðlegt
væri að vita, hvar Löig.berg hefir
fundið tryggingu fyrir því í samn-
jngunum, að félagið borgi allan
kostnað vjð bvggdngu brautarinn-
ar, að frádregnum jjessum $13,-
000,000.
Auðvitað hiefir íélagið aldrei gef-
j höfðu skotvopn og staðdð í fvlk- j aráttina í samkepninni við aðrar
framfaraþjóðir hedmsins, að telja
þá þjóð sæla, sem hefir enga sögu.
Allar merkustu þjóðir heimsins
hafa haft og haía mjög frægar og
þýðingarmiklar sögttr, fyrir menta-
líf og framfarir í hedmdnum. Og
gerði, var að bannlýsa konuneinn sama er að segja um öll mikil-
tngum nppreistarmanua og barist
með jjeim við hlið bænda sinna,
sona og bræðra í 30 klukkustundir
samfleytt, }>ar til sigur var íeng-
ian.
Fyrsta verk, sem nýja stjórnin
og alla hans ætttnenn, og gera bá
útlæga úr landi. Sömuleiðis að
gera latulræka tafarlaust alla
mtinka og nunntir úr Portúgal.
Sex1 hundruð af því fólki var flutt
út úr ríkinu inna fjögra daga ettir
uppreistína. Og }>að hefir stjórnin
auglýst, að hún skuli sjá um, að
hver ednasti munkur og nunna sé
gerð landræk eins fljótt o« tæki
íáist til að flytja það hyski út yfír
landamærin. — það er og ákveðið,
að stjörnin leggi undir rikið allar
landeignir og aðrar fasteJynir kon-
ungsins afdankaða og ættmenna
hans, að unkanteknum eienum
móður konungsins, sem ekki verða
ai henni teknar.
Hinn afsetti konungur hefir á-
kveðið að búa framvegis á Eng-
landi.
LEIÐRÉTTING.
menni. Sá maður og sú þjóð, sem
að engu er getíð — hefir enga sögu
:— verður aldrei til mikils ga<rns
í fyrir metining og mentun í heimin-
(flim, — og getur slíkt varla talist
sæla.
Jafnvel þó varla sé mögulegt,
1 að benda á nokkurt atriði í stefnu
j skrá Liberala — frá 1893 — sem
J»eir hafa trúlega reynt að fraflii-
fylgja, skal ég fúslega viðurkenna,
[ að tollmálið er mjög erfitt og
I vandasamt spursmál, einkanlega
| meðan nágranna og viðskiftaþjóð--
irnar viðhalda hátollum ; og því
varla sanngjarnt eða heppilegt, að
afnema verndartollana. En Inber-
aLar hefðu aldrei átt að lofa slíku,
| því mörgum þeirra hefir verið það
j full-ljóst, að undir þáverandi
kringumstæðum myndu j>edr ekki
gieta efnt það loforð, og að lofa
a
menningsfé mun varla hafa átt
sér stað í stjórnmálasögu Canada,
heldur en einmitt nú á stjórnarár-
| um Mr. Lauriers. Að vísu mun
hann lítil afskifti hafa af fjármál-
um, enda virðast ræður hans og
áæitlanir ekki bera vott um, að
: haiui sé mikill fjármálafræðingur.
] Til dœmis mun óg leyla mér að
'bendoi á hina nafnfrægu áætlan
jhans um byggingarkostnað G.T.P.
brautarinnar, þ\r sem hann held-
i ur því frm, að brautin — frá hafi
J tíl hafs — kosti Canada þjóðina
J þrettán mdliónir dollara, og ekki
leitt oent meira. Auðvitað er þetta
! svo mjkil fjarstæða, sem nær engri
átt, að enginn maður með heil-
! brigðri skynsemi leggur trúnað á
j slíkt, þótt hálfblindir flokksmenn
ið neina tryggingu fyrir slíku. það
gerir vissulega betur, en nokkur
von er tll, samkvæmt undanfar-
innd rej'nslu, ef j>að borgar aJJan
byggingarkostnað við sína etgilí
braii't frá Witinipeg vestur að hafi,
— því jjað er,svo náskylt Grand
! Trunk félaginu — oj í raun og
vertt sama félagið —, sem fyrir
mörgum árum fékk að.láni $25,-
000,000 af ríkisfé, en samkvætnt
j því, sem fram kom á þingi 1903,
hafði það aldrei Jxjrgað edtt cent
1 af vöxtum eöa höfuðstól. Og svo
er með fleiri samninga fclagsins,
þar sem Canada j>jóðin hefir átt
hlut að máJi, að }>að stendur
hvorki við orð eða gerðir. lín
stjórnn hefir borgað því stórfé úr
ríkdssjóði, jafnvel þótt hún hafi
ekkd haft rétt tdl þess, þar sem fé
lagið uppfvltí ekkj þá skilmála,
sem st jórnartillagið var bundið
við. það má því fara nærri um
j það, hvort félagið muni taka að
sér þann kostnað, sem samning-
[ arn.:r ákveða að þjóðin borgi. —
Enda var því haldið fram, begar
j G. T. P. samningarndr lágu fyrir
I þingi tdl umræðu og staðfestingar,
að j>að myndi varla txirga vexti af
byg'gdngar kostnaðí brautarinnar.
1 Kr vonandi sú spá rætist ekkj,
þótt hún styðjist við undanfar-
andi revnslu.
'
j>að virðist nú samt dálítið vera
að rofa til fyrir stjórnmálasjónum
Lögbergs, svo það sér, að ekki er
j tæk ju það sem g.óða og gilda vöru.
Að sjálifsögðu var Lögberg þar
j með, og lagði svo J>etta góðgæti
velgerðaföður síns á borð fyrit les-
endur sína með svofeldum orðum :
“Merkasta málið, sem þingið af-
“gredddi, má vafalaust telja samn-
l,iniga:ia við Grand Trtink Pacific
“fclagið, um járnbraut um þvert
“landdð frá hafi til liafs, sem ekki
“kostar Canada tvema $13,000,000,
“eða jainmikla upphæð eins og
“tekjuafganguri:m var á síðasta
“fjáLnhagsári”.
Svo brautin kostar Canada sam-
kvæmt Jæssu “ekki nema $13,000,-
þvi, sem menn hvorki geta eða 000”, sem borga má með eins árs
ætla kér að efna, er m jög skaðlegt j tekjuafgangi. Já, “miklir menn er-
í fyrri hluta ritgierðar nr. Árna
Sveinssonar, sem birtist i síðasta
blaði, hefir íallið úr eitt orð í
miðjum fjórða dálki á annar: bls.
þar stendur : “}>egar vér höíum”,
en á að vera : “þegar vér höfutn
v ö 1 d i n. — þetta eru lesendur
beönir að athuga.
og; óheiðarlegt. Og það gera ekki
nema óþokkar, en aldrei lieiðarleg-
ir og vandaðir menn. það er þvi
framkoma LiJ>erala í samtondi við
tollmálið, sem mér virðist litt 'fyr-
irgefanleg ; þeir sigla þar undir
fölsku flaggd : Skamma Conserva-
tiva fyrir hátolla-stefnu j>edrra,
}>ótt j>edr sjálfir fylgi sömu stefnu
og hafi í aðalatn'ðunum aðhvlst
og fylgt stafnuskrá “Tory” flokks-
j um við Hrólfur minn
snillingar eru Iyitæralar, }>egar um
hæg.t að treysta útreikningi vel-
gerðaföður síns. En, til hvers
skyldi I.ögberg þá snúa sér í vand-
ræðum sínum ? Já, “ótrúleg.t er
það, en samt er j>að satt”, það
snýr sér til Bcrdens, leiðtoga Con-
I serva.tíva, og leitar á hans náðir,
! til þess að fá nú áredðanlegan
[ grundvöll, sem því sé óhætt að
bygigja á útreikiiiing sina, viðvíkj-
! andi J»eim kostnaði, sem legst á
! þjóðina í sambandi við byggingu
í G.T.P. brautarinnar. Og Lögberg
fór þá lieldur ekki í geitahús að
leita ullar. það fanti fljótt $250,-
000,000 áætlun Bordens, og við
hana miðar }>að nú útreikning
! sdnn, og kemst þá að j»eirri niður-
stöðu, að vaxtagreiðslaii, sem
kemur á fbúana, verði að edns
i $38,769,126, og að það sé allur
kostnaðurinn, sem legst á þjóðina.
' En blaðtð gerir jafnframt ráð fyr-
ir því, að vextirndr verði að öllu
j sjálfráðu býsna mikið lægri en
Borden áætlaði, því að fretnur
muni hann hafa ofreiknað. En
j jafnvel }>ó }>að kostaði þjóðina 38
I milíónir, að fá slíka braut, álítur
blaðið það meir en tilvinnandi, og
langt fram yfir j>að. — Raunar
hafði Lögberg farið fremur óvirðu-
legum orðum um áœtlanir Bord-
ens og nefnt j>ær hringlanda ; en
}>að heftr líklega sannfærst um
það, að áætlanir velgerðaföður
sfns væru miklu fjarri því rétta,
og enn meiri. hringlandi, c? }>ess
vegna ledtað á náðir Bordens. —
og miklir j Jafnvel þótt nefnd ttpphæð f$38,-
769,126) sé nærri þreföld í saman-
stjórnmála afreksverk [»eirra er að i burði við þær $13,000,000, ^eml.óg-
ræða! Og von er að Löghærg dá-
ist að hinni makalausu stjórn-
málaspeki velgerðaföður síns, j>eg-
ar j>að trúir slíku. En því miður
voru }>etta að eins loftkastalar,
sem }>egar hafa hrunið, og hver
veát hvað langt niður. Skyldi það
herg var að reyna að telja fólki
trú um að væri allur sá kostnað-
ur, sem kæmi á þjóðdna við bygg-
■ingu G.T.P. brautarinnar, þá er
hún einnig langt frá því rétta, því
enn fylgdr blaðdð J>eirri reglu, að
telja j>jóði:mi til skuldar að eitts
ekkj verða talsvert á þriðja hundr- j vextí af }>edm höfuðstól, sem geng-
ur til að bygg'ja brautina, en j>að
er bæði rangt og viliandi, — j>ótt
I.ögberg staðhæfi : “Hd.tt t»er £c-
lagdnu að borga. En félagið borg-
ar aldrei }>etta “Hitt”, og stjórn-
in hefir enga tryggin.gu fyrir því.
það er óhætt a.ð trúa þvi og
treysta, að enginn. annar e:i Can-
ada þjóðin borgar byggingar kostn
aðinn á þjóðeignarhluta brautar-
innar, — hvað sem Iáberalar segja
því viðvíkjandi. Og þótt }>eir setji
j>að í stefnuskrá sína : að borga
að eins vextf af skuldum ríkistns,
en aldrei höfuðstól, og viðhaldi
þeím “planka” t>etur en gömlu
“plönkunum” frá 1893, sem flestir
eru sviknir og brotnir. Að reyna
að telja fólki trú um, að G. T. l'.
brautdn, }>egar hún er fullger írá'
hafi til hafs, kosti þjóðiaa að eins
13 til 38 milíónir dollara,’ kemur
-engum heiðarlegum mannd í hug.
Og J>að ætti líka að vera langt
fyrir neðan alla heiðvirða blaða-
mensku. — Eg er Lögbergi þakk-
látur fyrir allar uppbyggilegar og
fræðandi ritgerðir, sem það flvtar.
og eins margar }>arflegar og góðar
bendimgar, sem j>að gefur lescnd-
um sínum, en þrátt fyrir j>að virð-
ist mér }>að vera mjög óáreiðan-
leg.t i stjórnmálum', og að Lög-
txergska pólitikin sé verri en ekki
neitt, og því tiezt að hún fari :
“Ofan í heitan Heklutind”, og
“Hellub.jarg j>ar smellist yfir”.
Kirkju-mál.
Blaðið Gratid Forks Daily Her-
ald, dags. 15. j>essa mánaðar, get-
ur j>ess, að minni hluti Evford
safnaðar hafi gengið til laga móti
meirihluta safnaðarins i því skyni,
að fá sér dæmda kirkjueignina þar
á staðnum. Mál }>etta er risið út
af trúarsundrung jieirri — segir
blaðið — sem varð í hinum vms'.t
söfnuðum hiins ev. lút. kirkjufélags
íslendiiLga í Vesturheimi á sl. ár;.
EyJord söfnuður klofnaði um það
levtd. Medri hluti safnaðarins sagðt
skildð við kirkjufélagið, en hélt
kirkjunni, sem hinn samiedginlegi
söfnuður hafði bygt áður en hann
sundraöist. En nú hefir minnihlut-
inn lagt málið fyrir dómstólana,
og vill að kdrkjaiL verði dæmd eign
sín, af þeirri ástæðu, að hann haldi
fast við kenndngiar kirkjufélagsins,
en hinn frácarni minnihluti hafi
kastað trúnni-iOg geti því ekki haft
rétt til eigna þeirra, sem áður átrt
hinn samedgd'nlegi kirkjusöfnuðiir.
Málið verður að líkindum sketnti
legt, og mun Heimskringla revm
að fylgjast með því, og skýra les-
endum frá málalyktum.
Fylgdarmaðurinn : Hér verðurðu
að vera varkár, herra mizin. A
jæssiim stað hafa margir ferða-
menn hálsbrctnað.
Ferðamaðurinn (segir við koun
sína) : Ágústa, farðu á undan.

“KII '181 R”
kvæði eftir Sig. Jfil. .Tðhann- esson, til sölu hjá öllum ís- lenzkumböksölum vestanhafs
Vei rð: $1.0 0
A. SEGALL
(á«Sur hjá Eaton félaginu).
Besti kvennfata
Skraddari
Loðskinna fötum veitt
sérstakt athygli;
Hreinsar,
Pressar,
Gerir við.
Fjórir (4) alfatnaðdr. hreins-
aðir og pnessaðir, satnkvæmt
samningum, hvort heldur er
karlmanna eða kvenfatnaður,
fyrir aðeius $2.00’ á mánuði.
Horni Sargent og
Sherbrooke
i