Heimskringla - 25.04.1912, Side 2

2. BLS.
WINNIPEG, 25. APRÍL 1912.
ÖEIMSKRINGLA
Æsknminningar um
Magnús Brynjólfsson.
(E irnreiðin)
Fyrst eftir aiS vér íslendingar tókum oss bólfestu
í Ameríku, var heldur litið oiiður á oss, sem þjóð-
flokk, af hiérlendri alþýðu. Mönnum var það yfirleitt
ekki ljóst, að vér vorum komnir af hinum {rermanska
þjóðstofni, heldur munu margir hafa álitið, að vér
yærum náskyldir skrælingjunum á Grænlandi og Labr-
ador. Og hefir, án efa, hið óheppilega nafn ættjarðar
yorrar átt góðan þátt í því, að mjenn höfðu þá hug-
mynd. Sömuleiðis voru til hér í landi ýmsar bækur
eftir enskumælandi ferðamenn, sem komið höfðu til
Islands, og höfðu borið Islendingum fremur illa sög-
una, talið þá tæplega meira en hálfsiðaða þjóð. því
þó hin ágæta bók Duöerins lávarðar (Letters
from high Latitudes) væri þá fyrir nokkru
ut komin, þá gætti áhriía hennar svo lítið á meðal
bændafólks og erfiðismanna, sem Islendingar höfðu
mest saman við að sælda fyrst fratnan af.
En þó vér íslendingar í fyrstu værum í litlu áliti
hjá alþýðu manna hér í landi, þá breyttist það smátt
og smátt til hins betra, þegax fram liðu stundir.
jþví hinir fyrstu íslenzku innflytjendur sýndu það
fljótt, að þeir voru duglegir og iithaldsgóðir verk-
menn, starfsamir Og friðsamir, og þess vegna ákjós-
anlegir borgarar. Á hinum fyrstu frumbýlingsárum
sínum áttu þeir lítinn kost á, að sýna hérlendum
mönnum, að þeir einnig höfðu mikið andlegt atgervi
tíl að bera ; en ekki leið þó á löngu, áður en hinir
yngri menn meðal þeirra fóru að leggja stund á
skólanám, þó efni væru lítil og ástæður allar næsta
erfiðar, fóru að ryðja sér til rúms, taka þátt í lands-
málum og komast í ýms embætti og opinberar stöð-
ur. Og kom þá brátt í ljós, að þeir stó.ðu ekki (hvað
andlega hæfileika snerti) að baki neinum af hinum
þjóðflokkunum, er til landsins fluttu, og voru jafnvel
með þeim allra fremstu sem námsmenn. — 1 fyrstu
voru þeir auðvi.tað fáir, og að eins þeir, sem gæddir
yoru frábærum kjarki og hæfileikum, er ruddu sér
svo til rúms, að innlendir menn fóru að veita þeim
eftirtekt, fóru að dást að þeim og l>era meiri virð-
ingu fyrir íslending yfir höfuð. Og einn þessara ungu
manna, sem með frábærum gáfum, mannkostiim og
atorku stuðluðu að því, að koma þjóðflokki sínum í
gott áiit meðal hérlendra manna, var MAGNÚS
lögmaður BRYNJÖLFSSON.
Magnús var fæddur að Skeggstöðum í Svartár-
dal í Húnaþingi 28. dag maímánaðar 1866. Faðir
hans er Brynjólfur Brynjólfsson, Magn-
ússonar, bónda að Starrastöðum í Hegranesþingi,
Magnússonar. Móðir Brynjólfs Magnússonar var Guð-
rún dóttir Stefáns bónda að Skatastöðum í Austur-
dal, 'og konu hans Sólborgar Bjarnadóttur frá Skjalda-
stöðum i Öxnadal. (Aíkomendur þeirra hjóna, Stef-
áns og Sólborgar, eru þeir séra Sigurgur í Vigur á
ísafirði Og Stefán Stefánsson skólastjóri gagnfræða-
skólans á Akureyri.
Móðir Magnúsar lögmanns var þ ó r u n n dóttir
ölafs bónda Bjarnarsonar, að Sellandi í Blöndudal.
Móðir Ölafs var þórunn Helgadóttir, bónda í þver-
árdal, og alsvstir Árna Helgasonar að Fjalli í Sæ-
mundarhlíð, föður Sigþrúðar móður Jóns þorkels-
sonar, fyrrum rektors í Reykjavík. En móðir þór-
unnar (móður Magnúsar lögmanns) var Sigríður
Henrikstlóttir, hálfsiystir Henriks föður Jóns á Hellu-
vaði í Norður-þingeyjarsýslu.
Eg ætla ekki að fara að rita æfisögu Magnúsar
sál. Brynjólfssonar, þó engum væri það skyldara en
mér, ]>ar sem hann var hjartfólginn æskuvinur minn
og velg*jörðamaður. En bæði er það, að ég kyntist
honum lítið persónuíega eftir það, að hann fór að
gefa sig við opinberum störfum, (þó við að vísu hefð-
um alt af bréfav-iðskifti) ; og svo er hitt, að bróðir
hans, Hon. Skapti B. Brynjólfsson, ritaði í fyrra (í
Heimskringlu, sem út kom 11. ág.) ágæta grein um
hann, og tók þar fram hin helztu atriði æfi hans og
lýsti rétt og hispurslaust lundareinkennum hans og
hæfileikum. Og ber öllum saman um það, er rit-
gjörð þá hafa lesið, að hún sé snildarlega samin og
vel úr garði gjör að öllu leyti. Og vlsa ég því til
þessarar ritgjörðar þeim, sem vildu vita um starf
þcssa merkiloga manns (M.B.) og æfi hans.yfir höfuð.
En mig langar til að skrifa nokkur orð um æsku-
ár Magnúsar, og lýsa honum eins og hann kom mér
fyrir sjónir og reyndist mér, þegar við vorum
drengir.
Eg man eftir því, er ég sá hann í fyrsta sinn,
rétt eins og það heiði verið í gær. það var austur
í Nvja-Skotlandi, í íslenzku nýlendunni þar, á hinum
hrjóstrugu Mooselands-hálsum. það var í desember-
mánuði 1875. Við vorum þá á tíunda árinu. þá um
haustið kom ég með foreldrum mínum frá Islandi, en
hann kom þangað um vorið frá Ontaríó, því til On-
taríó fluttist hann Og íólk hans frá Islandi sumarið
1874. — Eg man það, að mér varð sérlega starsýnt
á þenna fallega, gáfulega og góðlega dreng, þegar ég
sá hann fyrst. Ég fann það glögt, þó ég væri barn,
og hann væri barn, að það var eitthvað við hann,
sem dró mig ósjálfrátt að honum, eitthvað það, sem
kom mér ósjálfrátt til að bera djúpa virðing fyrir
honum, dást að honum og elska hann. — Hann var
freimur stór vexti eftir aldri, fallega vaxinn og fjör-
legur piltur, var rjóður í kinnum og heilsugóður,
bjartur yYirlitum og með glóbjart hár. Ennið var
mikið, augnabrýnnar hvelfdar, augur^ djúp og gáfu-
leg, og öll framkoma hans aðlaðandi og um leið
djarfleg. Röddin var skær og einkennilega hreimfög-
ur, Og <yarð tneð aldrinum sterk og snjöll og tilkomu-
rnikil og lýsti einbeitni og sjáUstrausti, sem þó var
alveg laust við yfirlæti og tilgjörð. — Eg hevrði alla
segja það, að hann væri efni í góðan mann, og mundi
vei%a allra manna höfðinglegastur sýnum með aldr-
inum. Euda kom það brátt í ljós, því liann varð
einhver liinn tigulegasti og mætasti maður, sem verið
liefir með Vestur-íslendingum.
Frá því að Magnús var níu ára gamall og þang-
að til að hann var kominn á sextánda árið, átti
hann heima í islenzlcu nýlendunni á Mooselands-háls-
um, og var allan þann tima með foreldrum sínum.
Á því aldursskeiði er mannssálin næmust fyrir öllum
áhrifum, sem að utan koma, og maður býr að því
um alla æfi, sem hann nemur þá og iðkar. En lífið
í nýlendunni í Mooselandi var alt annað en glæsilegt.
Jarðvegur er ákaflega hrjóstrugur þar á hálsunum,
og frumbýlingurinn varð að herjast við myrkvið og
stórgrýti hvíldarlaust árið um kring, til þess að geta
dregið fram lífið. Allir, bæði ungir og gamlir, urðu
að vinna þar erfiðustu stritvinnu. þar var engum
líft, nema frábærum atorku-mönnum. Fæðið var af
mjög skornum skamti og ekki til krafta, því þr.átt
fyrir hinn aðdáunarverða dugnað og iðjusemi hinna
íslenzku frumbýlinga, þá var alt af þröngt í búi lijá
þeim. IIjá innlendu fólki þar nærlendis var örðugt
að fá atvinnu, og sízt vel launaða. það þótti g«tt,
ef duglegustu menn gátu unnið sér inn hálfan dal á
dag, auk fæðis, við þyngstu vinnu, og vinnukonur
einn dal á viku í ströngustu vistum. — En aftur var
veðurátta mild og hagstæð þar austur við hafið,
vatnið gott og heilnæmt Og útsýni víða yndislegt.
Margur mætti ætla, að i annari eins baráttu og
þeirri, er háð var upp á lif og dauða við myrkvið
og stórgrýti á Mooselands-hálsum, hafi lítill kostur
verið á því, að glæða andlega hæfileika unglinganna,
og vekja hjá þeim þrá til að komast áfram til ment-
unar og mannvirðingar. En þó undarlegt megi virð-
ast, þá var þar samt margt, sem stuðlaði að því,
beinlínis og óbeinlínis, að islenzk ungmenni fiengu þar
meiri og betri mentun, en ungmenni í öðrum íslenzk-
um by.gðum í Ameríku á ]>eim árum. — Fyrst og
fremst var það, að hið íslenzka fólk, sem tók sér
bólfestu í Nýja-Skotlandi, var yfir höfuð prýðisvel
upplýst, eftir því sem bændafólk gjörist, margt af því
var sérlega gefið fvrir bækur og stórgáfað., eins og
til dæmis : Brynjólfur faðir Magnúsar, skáldið Sig-
urður Jóhaiinesson frá Manaskál, Jón Rögnvaldsson
frá Hóli á Skaga, Guðbrandur Erlendsson frá Gauk-
stöðum á Jökuldal, Halla Jónsdóttir frá Svarfhóli í
Hnappadalssýslu, og ntargir fleiri, sem hér yrði of
langt upp að telja. — Fólk þetta flutti með sér vest-
ur um hafa meira og minna af íslenzkum skáldritum
og fræðibókum, og á vetrarkvöldum _voru bækur þess-
ar lesnar af kappi. — Annað var það, að þar í ný-
lendunni var ekkert, sem ieitt gat ungmennin út í
glaum og léttúð. þar ypru mjög sjaldnan haldnar
gleðisamkomur Og dansar, því öll hugsun manna
snerist um það, að yrkja hina hrjóstrugu jörð, svo
hægt væri að draga þar fram lifið. Öll skemtun
unglinganna var þá aðallega í því fólgin, að lesa þær
bækur, sem til voru. — Og svo vár hið þriðja það,
að stjórnin í Nýja-Skotlandi lét bvggja skólahús í
íslenzku nýlendunni vorið Í876, og sendi hún þangað
aldraðan kennara til að veita hinum islenzku börn-
um fræðslu. Kennarinn hét Alexander '\V i 1 -
son, hálærður maður frá Skotlandi, en undarlegur
nokkuð og sérvitur. líann var mjög strangur og
refsingasamur, en stundaði starf sitt með mestu elju
Og atorku, og tóku íslenzku börnin strax miklum
framförum hjá honttm. — Sem k e n n a r i átti hann
fáa sína líka.
Svo þrátt fyrir fátæktina og baslið alt á Moose,
lands-hálsum, var þó ekki með ölltt loku skotið fyrir
það, að gáfaður og stórhuga piltur, eins og Magnús
Brynjólfsson, gæti aflað sér nokkurrar þekkinga*.
þar var það einmitt, sem hann íékk þá mentun, er
reyndist honnm staðgóð Og óhult var að byggja á
síðar meir, þegar hann kom út í lífið. Hann fékk
satnt minst af þeirri mentun innan skólaveggja (því
í skóla sat hann trauðla lengttr en hér um bil hálft
annað á_r), en það var í heitnahúsum, sem hamThlaut
hana mesta og hezta. þar var sá Mímis-brunnur,
sem hann drakk úr í stórum teigum. Fræðslan, sem
hann fékk þar, var bæði góð og gagnleg, og hafði
holl áhrif.
Brynjólfur Brj'njólfsson (faðir Magnúsar) var fvr-
ir margra hluta sakir, einn með þeim allra merkustu
mönnum, sem komið hafa vestur um haf frá Islandi.
Hann var frábær vitmaður, aíbragðs-vel mentaður
(þó hanu væri ekki skólagenginn), fróðttr ttm margt,
og allra manna hezt máli farinn. Að umgangast
hann, og hlýða á daglegt tal hans, var í sjálfu sér
æðri mentun. J>að var unttn, . að heyra hann tala.
Hann þekti til hlitar það, sem hann ræddi um, og
san-ði vel og skilmerkilega frá. Hann átti all-mikið
af bókum, og alt voru það fræðibækttr og merkustu
skáldrit. Hjá honum, og öðrum bókamönnum þar
í nýlendunni, fengum við íslenzku börnin bækur til að
lesa. þá var farið með hvert smákverið eins og
helgan dóm. Við lásum með gaumgæfni hverja bók ;
sumar bækur lásum við svo oft, að við lærðuín ó-
sjálfrátt langa kaíla utanbókar.
Ég man eftir því, að Magnús hafði um þessar
mnndir sérlegt vndi af að lesa Ilíons-kviðu (þýðingu
Sveinbjarnar Egilssonar í óbundnu málij og Ötvar-
Odds drápu eftir Ben. Gröndal. Hann kunni heila
kaíla úr þessum bókum, einkum Örvar-Odds drápu.
Honum þótti íslenzkan á Ilíons-kviðu svo hljómfögtir,
og líkingar Hómers svo merkikgar. Og hann dáðist
að hinum stcrku skáldlegu tilþrifum, sém svo víða
koma í ljós í Örvar-Odds drápu. — Mér er enn í
minni, hvað hann (drengur fyrir innan fermingu) bar
skörulega og snildarlega fram ýmsa kafla úr þeirri
dr.ápu. Einkum þótti honum mikið varið í síðari
hluta áttunda kvæðisins, þar sem sagt er frá viðtir-
eign þeirra Vignis Og Ögmundar, og Odds og Ög-
mundar. Hann lagði sérstaka áherzlu á þessi vísu-
orð :
“ En rétt sem ofan rauk hann fyrir bjarg,
með rammri hendi í kampinn Oddur náði”.
°K
“Á því liélt Oddur, sem hann gildur^ greip.”
það var snarræðið, karlmenskan, hugprýðin, og það,
að láta ekki hlut sinn, sem Magnús dáðist svo mjög
að, strax á unga aldri, því hann var sjálfttr gæddttr
þeim eiginleikum í fylsta mæli.
það var þarna austur í hinum hrikalegu frttm-
skófrtim í Nýja-Skotlandi, að Magnús Brynjólfsson
kyntist hinu bezta og kjarnmesta, sem til er í ís-
lenzkum bókmentum að forntt og nýju, og það var
þar, sem hann nam íslenzka tungu af þeim höfund-
ttm, sem hana hafa ritað með mestri snild, eins og
þeim Jónasi Hallgrímssyni, Benedikt Gröndal og
Sveinbirni Egilssyni. Enda talaði Magnús eins j
hreina íslenzku og margur, sem v.erið hefir við nám :
á Islandi. En á síðari árum, eftir að hann var orð-
inn lögmaður, var honum tamara og eiginlegra að
mæla á enska tungu, eins og eðlilegt var. Samt
unni hann íslenzkunni alt af, og þótti hún fögur. Og
íslendingur vildi hann alt af vera.
Heimilið, þar sem Magnús ólst upp, var eitthvert
hið helzta í nýlendunni, því þrátt fyrir fátæktina var
einhver rausnar-blær á öllu þar, eitthvert höfðingja-
bragð, sem minti mann á hin fornu höfuðból á Is-
landi. Heimilislífið var hið ákjósanlegasta. Ég hefi
aldrei á æfi minni orðið var við einlægara né frjáls-
legra samkomulag á milli foreldra og barna, en þar
átti sér stað. J>ar var alt heilt og heilsusamlegt.
Enda gat það ekki öðruvisi verið : faðirinn var sann-
kallað stórmenni Qg spekingur að viti ; móðirin göfug
°g gpð kona, svo hún átti fáa sína líka, og öll syst-
kinin frábærlega vel gefin, djarfmannleg Og dreng-
lunduð. I>ar var aldrei annað um liönd haft en það,
sem í alla staði var gott og nytsamlegt og heiðar-
legt. Á það heimili komu fleiri gestir, en á nokkurt
annað heimili í nýlendunni ; þangað leituðu menn
helzt ráða, þegar vanda bar að höndum, og þar
ræddu menn málefni sín, áður en kallað var til al-
menns fundar. þar var ekki farið í launkoía með
neitt, Og drengirnir máttu því hlýða á samtalið, og
heyrðu þá oft snjallar tillögur og viturleg ráð, og
lærðu um leið að hugsa og haga vel orðum sínum.
Börn Brynjólfs voru sjö : fimm synir og tvær
dætur. Var önnur þeirra elzt áf börnuuum, en hin
yngst. Magnús var yngsti sonurinn. j>eir voru
mannvænlegir, þeir Brynjólfssynir, fríðir sýnum og
gáfaðir. En vöxtulegastir voru þeir Magnús og
Skapti, og þóttu þeir bera af öðrum ungum mönnum.
þann tíma, sem Magnús gekk á skólann í nýlend-
unni, stundaði hann námið af mesta kappi. Gáfur
hans voru miklar, skilning.urinn ljós Og skarpur, aug-
að glögt og minnið framúrskarandi. Eg hefi engan
þekt, sem hafði eins gott minni. þar við bættist
hið mikla kapp og dæmafáa starfsþol, sem _ kom í
ljós hjá honum strax á bernsku-íárum. Og svo var
vandvirknin eitt af þv’, sem einkendi hann. Hann
hætti aldrei við hálf-unnið verk. Á öllu, sem hann
vann, var innsigli vandvirkninnar ljóst og óafmáan-
legt. HaJin gat numiö það á einu ári, sem (lestir
aðrir voru að læra í tvö ár. — það var því ekkert
undarlegt, þó hann væri alt af í fremstu röð í skól-
anum, og yrði lang-fremstur og helztur í_öllum þeim
félagsskáp, sem hann v'ar við riðinn. — I bréfi, sem
herra IVilson (kennarinn okkar) skrifaði mér, þegar
ég var kominn vestur til Winnipeg, segir hann : “Af
öllum þeim íslenzku ungmennum, sem ég hefi kent,
var Björn S. Brvnjólfsson fljótastur að nema, en
Magnús bróðir hans haföi lang-mestar gáfur af þeim
öllum”. Og gamli herra Wilson vissi, hvað hann
söng. En þessi orð hans um þá Magnús og Björn
hafa meira gildi, þegar þess er gætt, að engin sérleg
vinátta var með honum og Brvnjólfs-fólkinu, allra
sízt síðustu árin, sem hann var í nágr.enni við það.
Eftir því tók ég fljótt, að Magnús lék sér ekki á
sama hátt Og drengir alment gjöra, hvorki í skólan-
um né heiirta hjá sér. Reyndar voru frístundir fáar,
meðan við gengum í skólann. 1 kringum skólahúsið
var íremur blautt —, það stóð spölkorn frá aðalveg-
inum, sem lá í gegnum nýlenduna.— og lét kennarinn
okkur drengina búa til gangstétt úr grjóti í kringum
húsið, og aðra frá húsinu og fram á aðalveginn ef
ég man rétt), og gengu í það allir fritímar okkar í
skólanum fvrsta sumarið. — Leikir þeir, sem Magn-
ús tók þátt i, þegar liann var drengur tíu til fjórtán
ára, voru á einhvern hátt mentandi, eða miðuðu að
því að styrkja líkamann. Og við hluttöku hans í
hv.erjutn leik, koin í Ijós lijá honutn mikil dómgreind,
skarpleiki og drengskapur. það var eins og honum
j>rði aldrei ráðafátt. Og æfinlega kom það á hann,
tið stjórna og stýra hverjum leik, sem hann tók þátt
í, jafnvel án þess, að hann kærði sig u-m það. Allir
vildu hlýða hans ráðum, — allir treystu honum til
hins bezta. það var ætíð sjálfsagt, að fela honum
forustu á hendttr, hvar sem hann var, og hvernig
sem á stóð. það var honum meðfætt að stjórna og
vera í broddi fylkingar. — Og honutn var það líka
meðfætt, að viíja af öllum mætti rétta hluta þess,
sem á einhvern hátt var misboðið, eða bágt átti.
Enginn tiauðstaddur fór “bónleiður til bttðar”, sem
leitaði liðveizlu til hans. Enginn varð úti, sem leit-
aði skjóls hjá honum, eins og vinur hans, skáldið
Kristinn Stefánsson, segir í hinu fallega kvæði, sem
hann orti til hans fyrir nokkrum árum ;
“Hörð er gjóla utn hrakfallsskarð
hröktum ólánslýði.
Engan kól, né úti ’ann varð,
,ef í skjól þitt flýði.”
Jæssi löngun eða tilhneiging til að rétta öðrum
hjálparhönd, og bjarga, og „vernda lítilmagnann, var
alveg eins sterk hjá honum eins og hæfileikinn til að
stjórna. Og örlæti hans var jafnan við brugðið.
En það var eins og hann vildi, að sem fæstir vissu
það, þpgar hann var að hjálpa. það var næstum
eins og hann vildi, að maðurinn, sem hann var að
hjálpa, fengi ekki að vita, hvaðan hjálpin hefðl
komið.
Jafnvel strax á unga aldri, var réttlætistilfinn-
ingin svo rík ltjá honum, og drengskapuru-.u á svo
háu stigi, að við leiksystkini hans gátum ekki annað
en veitt því eftirtekt og dáðst að því, þegar v:ð vor-
um að leika okkur með honum. Og skal ég koma
með dálítið dæmi því til sönnunar.
það var einu sinni, þegar við Magnús vorum á
tólfta árinu, að við, og þrír drettgir aðrir á okkar
reki, vorutn að leika okkur skamt frá húsi Brynjólfs
(föður Magnúsar). Jtar var afar-stór tréstofn fyrir
vestan húsið, og höfðum við það að leik, að við
þóttumst vera Trójumenn, en létum stofninn vera
einhverja af hetjunum í liði Grikkja. Stóðum við
nokkra faðma frá stofninum og skutum hver á eftir
öðrum ör af boga í áttina til hans og reyndum að
hæfa kvist, sem á honum var. Sá, sem hitti mayk-
ið, þóttist hafa að velli lagt þann kappa í liði
Grikkja, sem til var nefndur í það Og það skiftið.
Og þegar þeir Akkilles, Og Ajax Telamonsson, og
Díómedes, og Idomeneifur, og ýmsir aðrir kappar
voru fallnir, þá sagði einhver okkar drengjanna, að
nú skyldi stofninn vera Nestor frá Pýlos, og væri
gaman að vita, hver okkar yrði svo frægur að fella
hann. “Nei, ekki vil ég að stofninn sé Nestor”,
sagði Magnús, “því hantt var g a m a 11 maður, og
þar að auki spekingur að viti”. “þá skal það vera
Menelás”, sagði einhver drengjanna. “Nei, ekki vil
ég það heldur”, sagði Magnús, “því Menelás var sá
eini af öllum _Grikkjum, sem varð fyrir verulegum
rangindum af hendi Trójumanna”. “þá skal það
vera Odysseifur”, sögðum við. “Já, það vil ég”,
sagði Magjtús, því Odysseifur var kappi mikill og
slunginn bragðarefur”. Og svo héldum við áfram að
leika okkur ; og sá, sem næst hæfði kvistinn í stofn-
inum, hafði sigrað.hinn mikla kappa Odysseif. —
Jtanntg féllu að lokum allar hinar grísku hetjur, sem
um er getið í Ilíons-kviðu, allar, nema þeir Nestor
°g Menelás, af því Magnús vildi að þeim væri þyrmt,
sökum þess, að annar þeirra var æruverður öldungur
°g spekingur að viti, en hinn hafði orðið fyrir stór-
kostlegum rangindum og mestu skapraun.
Einu sinni spurði ég Magnús, hvað hann langaði
mest til að verða, þegar hann yrði fullorðinn. Hann
þagði litla stund, Og sagði svo brosandi : ‘Ég held
að ég vildi helzt af öllu verða d ó m a r i.” — Hann
var að vísu að eins tólf eða þrettán ára gamall,
þegar hann sagði þetta, og hefir, án efa, sagt það
meðfram í spaugi. En samt er það áreiðanlegt, að
hugur hatts hneigðist mjög snemma að öllu því, sem
að lögum og stjórn og réttarfari laut. — þegar ég
kom til Dakóta, vorið 1903, þá minti ég hann á
þessi orð, Hann var þá löngiiu orðinn lögmaður,
orðinn ríkislögsóknari fv-rir Pembina County Og borg-
arstjóri í Cavalier, í fremstu röð allra lögfræðinga í
Norður-Dakóta, og elskaður og virtur a.f öllum. —
“Manstu það”, sagði ég, “að þú sagðir það einu
sinni við mig, þegar við vorum litlir drengir og geng-
um berfættir um skóginn í Mobselandi, að þú vildir
helzt af öllu verða d'ótnari ? ” “Já, ég man það
glögt”, sagði hann og brosti, “en ég verð samt ald-
rei dómari”. “Mér fmst.þó alt benda til þess, að þú
verðir það”, sagði ég ; eða, hvað gæti verið því til
fyrirstöðu?” Eg man, að hann þagði fáein augna-
blik og horfði út í bláinn. “Ég verð ekki g a m -
a 1 1 ”, sagði hann alt í einu, og um varir hans lék
ofurlítið einkennilegt bros, — ef til vill ekki alveg
laust við ang.urværð — en það hvarf á augnabliki.
Og við fórum að tala um alt annað. — Hann hafði
áður látið í ljós við mig, að hann hefði hugboð um,
að hann j'rði ekki mjög gamall. Faðir hans sagði
mér, að hann heföi látið hið sama í ljós við sig.
Magnús Brynjólfsson fluttist með foreldrum sín-
um og systkinum frá Nýja-Skotlandi sumarið 1881.
Hann var einn vetur í Duluth í Minnesota, fluttist
vorið 1882 til Dakóta, var þar lengst af með foreldr-
um sínum á heimilisréttarlandi þeirra, þangað til ár-
1887, að hann byrjaði að lesa lög hjá lögfræðing ein-
um í Pembína. Fram að þieim tíma hafði hann unn-
ið algenga vinnu — jafnvel unnið um tima á járn-
braut — en jafnframt hélt hann þó áfram að menta
siy með lestri góðra bóka, tók þátt í öllum góðum
og þarílegum félagsskap ungra manna í íslenzku ný-
lendunni í Dakóta, og fékk þar snemma mikið orð á
sig fyrir gáfur, mælsku og manukosti. 1 september-
mánuði 1889 tók hann lögfræðispróf, Og gegndi mál-
færslu-störftim upp frá því. Hann var borgarstjóri í
Cavalier um eitt skeið, og ríkis-Iögsóknari síðustu
átta árin, sem hann lifði. Ilattstið 1898 kvæntist
hann og gekk að eiga itngfrú S i g r í ð i Magnús-
dóttur, Halldórssonar, Sigurðssonar prests að Hálsi
í Fnjóskadal. Hún er góð kona og gáfuð og hefir
náð hárri mentun, og er í fremstu röð íslenzkra
kvenna vestan hafs. Var hjónaband þeirra hið bezta
Og elskulegasta, sem hugsast getur. J>au áttu fallegt
°g skemtilegý lieimili í Cavalier, og var þar jafnan
mjög gestkvæmt, þvf á móti öllum var tekið með
opnum örmum gestrisninnar, — jaftit fátækum sem
ríkum.
J>ann 16. dag júlímánaðar 1910 dó þessi elskulegi
maður af hjartaslagi — kendi sjúkleikans í dögun um
morguninn, en andaðist um hádegið — tæplega hálf-
fimtugur að aldri. Enginn Vestur-lslendingur hefir
verið lneita harmaður en hann. Kf til vill hefir eng-
um Íslending verið fvlgt _til grafar af meira fjölmenni.
Bæði íslendingar og enskumælandi mepn drifu að úr
öllum áttum í hundraða-tali, til þess að vera við
jarðarför hans ; og á meðal þeirra voru margir em-
bættismenn og stórmenni, einkum úr Noröur-Dakóta.
þeir séra Rögnvaldur Pétursson og séra Hans Thor-
grimsen héldtt þar ágætar ræður, og C. M. Cooley,
dómari frá Grand Forks, ílutti þar fagurt Og snjalt
ávarp fyrir hönd lögfræðingafélagsins í Norður-Dak-
’ óta. Viðhöfnin var mikil og vegleg, og söknuðurinn
sár, er sýndi það, að v.erið var að fylgja sönnu stór-
tnenni til grafar. — ótal dagblöð fluttu fregnir um
lát hans, og mintust hans sem stórmennis og bezta
manns. Col. Ben. G. Whitehead, ritstjóri blaðsins
Williston S t a t e , segir í hinni ágætu ritgjörð
sinni um Magnús, að hann hafi verið eitt hið mesta
tnikilmenni í Norðvesturlandinu og sannur mannvin-
ttr ; og fer hann um leið rnjög vingjarnlegum orðum
um hinn íslenzka þjóðflokk. — Séra Friðrik J. Berg-
mann segir um Magnús (í Breiðablikum V. ár, Nr.
2) : “Einn mætasti maður og ástsælasti úr hópi
VesturTslendinga er genginn til grafar”. — Mörg
hinna beztu vestur-íslenzku skálda ortu hin fegurstu
kvæði um hann ; og kvæði hefi ég séð um hann eftir
tvö enskumælandi skáld. Allir, sem þektu hann og
kvntust honum, dáðust að honum, virtu hann og
elskuðu, og sáu að hann var þjóðflokki sínum til
stór-sóma, og stuðlaði að því (ef tif vill meira en
nokkur annar Vestur-íslendingur), að íslendingar
komust í gott álit hjá innlendum mönnum í Dakóta.
Að sjálfsögðu hefir Magnúsi verið ábótavant í
einhverju, eins og á sér stað um alla menn, hversu
góðir og miklir sem þeir eru. En hver hans veika
hlið hefir verið, veit ég ekki. Eg varð aldrei hennar
var. Ilennar gætti ekki, vegna þess að mannkost-
irnir voru svo miklir : hjartagæzkan, örlætið og
drengskapurinn yfirgnæfðu. — Og gæfumaður var
hann alla æfi — gæfumaður, að eiga góða og göfuga
foreldra og mannvænleg og mikilhæf systkini — gæfu-
maður, að eignast gáfaða og elskulega konu, sem
unni honum af öllu hjarta — gæfumaður, að vera
virtur og elskaður af öllum, sem þektu hann og
skildu hann rétt. — Frá vöggunni til grafarinnar
var hann sannkallaður gæfumaður. Og það gat ekki
öðruvísi verið, því hann hafði flesta þá kosti til að
bera, sem karlmann geta prýtt : fríðleik og karl-
mensku, atorku og þolgæði, frábærar gáfur og göfug-
lyndi, og —hjartað á réttum stað.
Leiðið hans er undir fögrum lundi á landi þyí,
sem faðir hans nam við rætur Pembína-fjallanna.
þar er lika gröf móður hans og ömmu. þar verður
grafreitur ættarinnar í framtíðinni. — Hlúð verður að
gröf þessa elskul^ega manns, eins og'framast verður
unt. Á hana hafa mörg heit tár fallið, og margir
blómhringir verið lagðir af ættmönnum og vinum.
Og ég vil líka vera með þeim, þó ég komi seint, og
leggja á gröf míns hjartfólgna æskuvinar þessa ein-
földu smágrein, frá frumskógunum á Mooselands-
hálsum, með þakklæti fyrir einlæga og stöðuga vin-
áttu og trygð við mig í 35 ár, með innilegu þakklæti
fyrir bréfin hans mörgu og elskulegu, og með hjartans
þakklæti fyrir hjálparhöndina drengilegu og bróður-
legu, sem hann_rétti mér, þegar ég dvaldi í Dakóta.
Meira get ég ekki.
Wild Oak, Man., 16. júlí, 1911.
J. MAQNÚS BJAllNASON.