Heimskringla - 25.09.1913, Qupperneq 2

2. BLS WINNIPEG, 25. SEPT. 1913-
HEIMSKRINGEA

Sigrún M. Baldwinson
(9
Ck
TEACHER OF PIANO>
727 Sherbrooke St. PhoneG. 2414
Hvað vanrækir sambandsstjórnin í Canada
og fylkisstjórnin í Manitoba?
Alptavatnsbygð, og þú munt sjá, leiö um vonda vegi, pengur mikill
aS allar mestu plægingarnar eru ! hluti verðsins í kostnaS, — eggja-
Dr. G. J. Gíslason,
Physiclan and Snrgeon
18 South 3rd Str., Orand Fork$, N.Dak
Athygli veitt AUONA, EYRNA
og KVERKA SJÚKDÓMUM. A■
SAMT 1NNV0RT1S SJÖKDÓM-
UM og UPP8KURÐI. —
A. S. BARDAL
selur líkkistur og annast um út-
farir. Allur útbúnaSur sá besti.
Ennfremur selur hann allskonar
minnisvaxSa og legsteina.
843 Sherbronke Htreet
Phone Oarry 2132
Graham, Hannesson & McTavish
LÖGFRÆÐINGAK
907-908 CONFEDEKATION LIFE BLDG.
WINNIPEG.
Phone Maln 3142
GARLAND & ANDERSON
Arni Anderson E. P Garland
LÖGFRÆÐINGAR
801 Electric Railway .Chambers
phone: main 1561.
SUNDURLAUSAR HUGSANIR
eftir Jón Jónsson
frá SleSbrjót.
j. J. BILDFELL
FASTEJGNASALI.
Onion'Bank SthZFloor No. !>4o
Selnr hÚ3 og lúCir, og annaO þar a6 lút-
andi. Utvegar .pemngalán o. n.
Phone Maln 2685
S. A.SICUROSON&CO.
Húsuin skift fyrir lönd og lönd fyrir hús.
Lán og eldsábyrgö.
Room : 208 Cakleton Bldg
Slmi Maii* 4463
A. H. NOYES
KJÖTSALI
Cor, Sargent & Beverley
Nýjar og tilreiddar lxjOt tegxindir
fisknr, fuglar og pylsuf o.fl.
SIMI SHERB. 2272
R. TH. NEWLAND
Verzlar með fasteingir. fjúrltn og AbyrgBir
lofa: 3 1 0 Mclr
Taisfmi Main
Skrifstofa: 31 0_McIntyre Block
867 Winnipeg Ave.
SEVERN THORNE
Selur og gerir við reiðhjðl,
mótorhjól og mótorvagna.
KEIÐHJÓL HKEINSDÐ FYRIR $1.30
651 Sargent Ave. Phone G. 5155
Gísli Goodman
TINSMIÐUR.
VBRKSTŒÐI;
Cor. Toronto & Notre Dame.
Phone
Oarry 2988
Hefmllla
Garry 890
CANADIAN REN0VATING G0.
Litar og þurr-hreinsar og pressar.
Aðgerð á loðskinnafatnaði
veitt sérstakt athygli.
599 Elllce Ave.
Talsfmi Sherbrooke 1990.
Ilerra ritstjórill
í blaSi þínu Heimskilinglu, er út
kom 4. þ.m., birtir þú ritgerS Irá
þér meS fyrirsögninni ; “HvaS
Manitoba vanrækir’’.
þ>ú átt þökk allra hugsandi
manna skilið fyrir ritgerð þessa,
því hún vekur umræSur um mál-
efni, sem er eitt hSS mikilsverS-
asta fyrir land og lýð, og sérstak-
lega fyrir bændastéttina.
ViS fáum oft frá ykkur, íslenzku
blaSstjórunum, m/ergjaSar ritgerS-
ir, um afreksverk stjórnmálaflokk-
anna, hvers um sig, og um glaPPa-
skot þess flokksins, sem blaSið er
andstætt. þaS er nú sjálfsagt gott
og blessaS frá ílokks sjónarmiði.
En um það er sama að segja og
Svb. heitinn Egálspon sagði um
notin af Eddu í skáldskap : ‘Hana
aS brúka ofmjög er, eins og tómt
aS éta smjer’.
Okkur lesendur blaSanna fýsir
| að heyra ykkur ritstjórana tala
j sem oftast um “landsins gagn og
I nauðsynjar’’ “frá almennu sjónar-
| miði”, óbundiS af flokkakreddum.
það vakti -því eflaust gleði, þeg-
ar síðustu íslenzku blöSin færðu
okkur ágætisgreinar um þjóðmá!,
óblandnar flokksdeilum. Hkr. fserði
okkur grein þína, er íg nefndi í
| upphafi þessa máls, og Lögberg
! færSi okkur ágætisrltgerð, eftir
ritstjórafin, er var hvöt til uagra
manna, að tihka göfuga lífsstefnu,
og setja sér “snemma háleitt
mark og mið” og keppa beint að'
því marki. -Eg vóna, þó ritstjóri
Lögbergs sé í andstæSingahóp þín-
j um og blaðs þíns, aS þú játir þaS
með mér, að þegar hann ritar um
i almenn efni, beri ritgerðir hans
j ætíS vott um gætinn, vel mentaS-
an mann, með göfugum hugsunar-
hætti.
• i En þó mér líki áðurnefnd rit-
gerS þín vel, þá langar mig að
biSja þig, að lofa mér að “tylla
j mér á skákina” hjá Ilkr. og ræða
dálítið meira um málefnið. — Elg
veit þi'i hefir ei álitið,, að greiu þín
segSi alt þaS um þaS mál, sem
hægt væri að segja. Og þess vcgna
vænti ég þess, aS þú takir því vel,
þó é- bendi á ým« atrlði, frá sjón-
armiSi okkar sveitabúauna, því
mér finst þín grein ræða málið að
mestu frá e i n n i hlið ; tek ég
það alls ekki sem hlutdrægni, held-
ur þannig, aS sú hafi veriS hugsun
þin, að vekja umræSur um þetta
mikilsverSa mál.
E,g vona okkur komi saman um
eitt atriði, að minsta kosti, og
það er, að til sannra þjóSþrifa sé
það nauSsynlegt, að þjóSin og
stjórnin vinni í sameiningu aS
þroskun allra góðra krafta í þjóS-
félaginu, og þá ckki sízt aS þrosk-
un bændastéttárinnar, sem bæði
þjóS og stjórn muu koma saman
um, aS sú hvrningarsiteinninn und-
ir varanlegum 'þjóðarþroska.
Okkur kemur sjálfsagt báðum
saman um þaS, aS “auðurinn sé
afl þeirra hluta, sem gera skal”.
Ilitt kemur okkur líklega miSur
saman um, að min skoðiin er, aS
auðfélögin hafi beitt sér, og séu
! alt af meira og meira aS beita
sér þannig, aS þau séu aS verða
þjóSlíkamanum sama átumein eins
og tæringargerlarnir eru í manais-
líkamanum. — En það er utanvið
efni þessarar greinar að ræSa þaS.
Eg skaut því svona fram af því
þetta eru “sundurlausar hugsan-
hjá mönnum, sem alls ekki voru
knúðir til aS plægja, hjá bændun
sala ómöguleg. Eins er um svína-
rækt. Hún borgar sig alls ékkj. —
um, sem höfðu fengið eignarrétt á þeir, sem vilja rySja lönd, sem
Fvrsta vísan: orma þvita niSurj
á að vera : v i S u r.
þriSja vísan : Eik vill finna auS-
grund sinn, á að verá: s v 5. n n.
löndunum áSur en nýju landlögin | eldiviður er á, geta ei komið hon- j Fjórða vísan. Lag hið fríSa
komu út. — Og hvers vegna foru \ um til markaSar. pessar astæður |
þeir nú að plægja? Af því þeir j eru þanníg, aS þaS drepur niSur
sáu, aS það borgaSi sig nú. Rétt ‘Mixed Farming”. — Væri lögS
eftir aS nýju landlögin komu út, Ijárnbraut til Narrows, annaS-
Gamla Dakota konan,
Paiil Bjariiasofl
FASTEIGN ASALI
SELUR ELDS- LÍFS- OG
SLYSA- ABYRGÐIR OG
ÚTVEGAR PENINGALXN
WYNYARD
SASK.
SHAW’S
Stærsta og elzta brúkaðra
fatasölubúðin í Vestur Canada.
479 Notre Dame.
RELIANCE CLEANING
& PRESSING Co.
508 Níotre Dame Avenne
Vér hrcinsum og pressum klœðnaö fyrir
50 eent
EinkuDDarorö ; Treystiöoss
Klœönaöir sóttir heim og skilaö aftur
Spurningin, sem ég ætlaði um
að ræSa hér, er þessi: Hefir
stjórnin verið samtaka bændunum
í því, aS efla og. auka þá búnaSar-
aðferð, som á hérlendu máli er
nefnd : “Mixed Farming” ? Elg finn
ekkert gott íslenzkt orð yfir þessa
hugmynd, nota því enska orðiS.
Máske þið málfræSingarnir vilduS
mynda fallegt orS íslenzkt yfir
þessa hugmynd ?
Svar rnitt um þessa spurning,
hvort stjórnirnar hafi í verkinu
stutt “Mixed Farming” verSur
neitandi.
HvaS átti stjórnin aS gera til
þess að styðja “Mixed Farming” ?
býst ég viS aS þú spyrjir.
Svar mitt er þaS : Hún átti aS
sníða landslögin þannig, aS þau
hvettu menn til að hafa
Farming”. Og hún átti 5S sjá
bændum fyrir svo góðum sam-
göngutækjum, að “Mixed Farm-
ing gæti þrifist og blómgast.
Eg býst viS þú segir, að hún
hafi gert það. En þar er ég þér
ekki samdóma.
þorsteinn Erlíngsson hefir í epiu
af kvæðum sínum rálagt þeim, er
vildu vita, hvort umskiftingseSliS
lifði enn hjá þjóðinni, þá skyldi
hv,er einn “skygnast um sína
sveit”,
þaS var hollráð, og ég held þaS
eigi vel við, ef einhver vill rann-
saka, hvort stjórnirnar eru um-
skiftingar við það, sem þær eiga
að veira.
Eg ætla því að hafa ráðdS og
skvgnast um mína sveit, þaS er
um svæðið, sem ég er kunnugast-
ur, umhverfis Manitobavatn og
vestan Winnipegvatns.
þaS á líka í þessu máli vel við.
Mr. Roblin, stjórnarformaSur Man-
itoba fylkis, hefir eiuhverntíma i
ræðu sagt, að þetta svæði á
“milli vatnanna” væri framtíðar-
land Manitoba fylkis fyrir “Mixed
Farming”, og Liberal forsprakk-
arnir hafa prédikað hið sama. En
hafa þc-ir þá í verkinu, þessir for-
kólfar beggja ílokkanna, stutt bú-
endur á þessu svæði til að stunda
og efla “Mixed Farming” ?
Mér verður litið yfir þessi 10
ár, sem ég hefi verið í þessu landi,
og búsettur á þessu svæSi. Og
ég svara hiklaust : Stjórnirnar
hafa ekki stutt ''‘MLxed Farming”
hér á þessu svæSi', nærri þvi eins
mikiS og þær hefðu átt að gera.
það skal fúslega viðurkent, að
með stofnun BúnaSarskólans hefir
núverandi fylkisstjórn veitt mikils-
verðan stuðning þessu máli. Allir
hljóta að viðurkenna þaS, að þekk-
ingin er vald. Hún er undirstaSa
farsælla framkvæmda. En óhygg-
inn mundi sá byggingamaSur kall-
aður, sem byggja ætlaði v.eglegt
hús og vandað, en létí viS það
sitja aS leggja undirstöSuna.
Laurier stjórnin lofaði íbúum
}>essara ,bygSa hvað eftir annað,
aS láta lækka Manitobavatn meS
framræslu, og hún lét gera skurS
við Fairford ána, sem dálitið
dregur úr vatnsfióðinu, en er alls
ónógur. LoforS ttm að bæta þá
framræslu efndi hún aldrei, og þó
er haft eftiir formanni landmæl-
inga, er í stjórnartíð Lauríers
vatin á þessu svæði, að ef vatnið
yrSi hæfilega lækkaS, þxi þornuSu
við það 600,000 ekrur af landi um-
hverfis Manitobavatn, sem nú
væru undir vatni.
Laurier stjórnin breytti lands-
lögunum þanrfg, aS í stað þess,
sem hver og einn, er átti 20 gripi,
gát fengiS eignarrétt á landi eftir
3 ár, þá getur nú enginn fengið
það nema hann plægi 30 til 50
ekrur, og sái í þær, hvort sem
landiS er hæft til akuryrkju eða
ekki.
1 skjóli þessa ákvæðis er okkur,
scm búttm viS Manitobavatn,
skipað aS plægja lönd, sem vatn
flýtur yfir, ella fáum við ekki
eignarrétt á löndum okkar, og í
skjóli þessa ákvæðis geta lágt-'
hugsandi gamburmenni kært okk-
ur fyrir, að hafa ei “gert skyld-
urnar”, og neytt okkur til þess aS
sleppa löndunum, eða leggja í
plægingakostnaS, sem við viturn
fvrir víst, og allir vita, að er
tómur kostnaður, og hefir eitt
slíkt dæmi komið fyrir í þessairt
bvgS.
þetta tel ég nú syndir Liberal
ílokksins við bændurna.
þarna hljópstu nú á þig, býst
éc við þú segir. þú telur það til
Svnda flokksins, sem þú fylgir, að
hann vildi knýja ykkur, áhuga-
leysingjana, til að plægja, svo þiS
gætuð haft “Mixed Farming” í
góðu lagi.
En ég skal nú láta reynsluna
svara þessu. þegar ég kom í
ÁlptavatnsbygS fyrir 10 árum,
var búið að ncma þar Iand á
hverri einustu section “með jöfnu
tölunum”, og bændur höfu fengiS
eignarrétt á þeim eftir gömlu lög-
unum (að eira 20 gripi). þá var
varla nokkur ekra plægð þar ;
samgöngur þar höfSu að þeim
tíma veriS þannig, að alt, sem
selt var eða keypt varð að flytja
á' vögnum til og frá Winnipeg.
Svo voru “oddalöndin” ,boSin
fyrir heknilisrétt 1908, rnn leiS og
lögtinum var breytt. þau voru öll
að kalla.mátti numin 1. sept. það
ár. þá voru engar plægingar þar
hjá neinum nýjum né gömlum
bændttm.
Nú er talsvert mikið plægt þar
síðustu árin og *‘Mixed Farming”
að blómgast þar.
Já, þarna sérðu, muntu segja.
Lögin hans Laurier þíns hafa haft
þar góð áhrif. þau hafa knúð
menn til að rækta landiS.
En bíddu nú við, lagsmaður!
Elg er þarna kunnugur. Léttu þér
einhv-erntíma upp óg farðu út í
vanu núverandi fylkisstjórn að þvi
fv-rir Gypsumville félagiS, aS Oak
Point brautin var framlengd til
Gypstimville, og hún lá um Álpta-
vatnsbygð. Bændur þar hafa því
tækifæri, aS koma búsafurðum
sinum til markaSar annan hvern
dag. Nú borgar það sig, að eiga
góðar kýr þar og hænsni og svín -
alt þetta má ,nú selja, hvenær sem
þörfin kallar, og koma því kostn-
aSarlítið til markaðar. En til þess
að framleiSa þetta með hagnaSi,
sáu bændur þar, að þeir þurftu aS
1 rækta sjálíir fóSurbæti. þetta sýn-
ir, að ekki þarf lagaþvingtin til
hvort frá Eiriksdale eða helzt frá
Clarkleigh og Mianitobavatn lækk-
að hæfilega, mundi hér meSfram
vatninu verða öllu betra svæði
fyrir “Mixed Farming” en í Álpta-
vjatnsbygð. ViS sökitm Mr. Roblin
um brjgðmiælgi í þessu járnbraut-
armáPi. HefSi hann efnt loforS sín
um brautina, og vatnið hefði ver-
ið lækkað hæfilega, mundi hér nú
hafa verið “Mixed Farming” í
góðu lagi, og efnahagur bænda
blómgast. En i stað þess eru nú
ástæðurnar þannig, að margir eru
aS ganga afturábak efnalega, og
þeir þykjast góSir, er standa i
að plægja og rækta land. Eigin- stað. Áhugi á búnaSi fer þverr-
hagnaSar-hvötin bendir hverjum andi, og fjöldi manna, einkum
manni til, hvenær það sé hagur. hinna uppvaxandi, sem nokkra
Eg skal ekkert fullyrSa um plæg- skynsamlega grdin gera sér fyrir
jagar þetrra þar, er lögþvingaðir framtíöinni, missa “trúna á land-
voru til í'lÖ plægja. En þaS hygg ið” hér, sem er einn bezti horn-
ég samt, aö snmir þeirra hafi enn steinn búnaSarlegra framfara á
■ekki náð eignarrétti, og sttmnm hverju svæði. Og alt er þáS af því
verið, af sannejörnum umsjónar- að stjórnin hefir ekki í verkintt
mönnum, veittur eignarréttur fyr- veri'S samtaka bændum í því, að
ir helming þess verks, er lögskipaS skapa skilyröin fyjir “Mixed Far-
var, — auðvitaS með fullri sann- ming”.
færingu umsjónarmannanna, aS Mr. Roblim lagði undirstöSuna
þeir mundu engti sí'Sttr plægja, þó undir “Mixed Farming” meS
þeir ættu landiö. Umsjónarmenn- . stofnun búnaöarskólans. En hann
irnir sáu, að þeir voru það s'env. o-Ieymdi aS byggja veggina og
stjórnin kallar “bona fide settl- J láta á þakiS. þiS, sem eruö verka-
ers”. i menn í víngaröi hans, ættuS nú
þ.etta er nú um Liberal flokkinn | að beita áhrifum ykkar til aS fá
aS segja í þessu ©fni. En þá kem- 1 hann til að efna loforö sín um
ur nú Conservatíve . flokkurinn. —
þú verður, víst rýmilegvtr þar,
fyrst þú dæmir svona hart flokk-
inn, sem þú fylgir, býst ég viS
þú httgsir.
Eg skal vera þar jafn. E,g er
ekki að skrifa neitt flokksdeilurit.
Og mín skcöun er sú, að sá sé
beztur flokksmaSur, sem sann-
gjarnlega bendir á gallana á þeim
flokki, er hann fylgir.
Conservatíve stjórnin, sem nú
situr a'ð völdum í Ottawa, hefir
trúlega fetað í fótspor fyrirrennara
sinna, í því, að láta þá, er tala
liér fyrir hennar munn, fullvissa
okkur um, aö hún ætlaði a'ð
lækka Manitobavatn. En engar
hafa orðiS efndirnar aðrar, en að
hún veitti $11,000 á þinginu í vet-
ur til verkfræSingxt, er skyldu
skoða, á hvern liátt Manitoba-
vatn yrSi bezt lækkað. Var það
eflaust al-óþörf fjárveiting, þvi
það hafo'i þó Laurier stjórnin af-
rekað, að láta gera nákvsemar
mælingar um framræsluna. En
það er nú þessi vanalega aðferS
flckkanna, þegar þeir vilja smevgja
eínhverju máli fram af sér, og út-
vega gæðingum sinttm atvdnnu
(samanber kosningasögu Gunn-
steins Eviólfssonar um víggirSing-
arnar í Halifax). Hefði stjórninni
verið áhugamál að lækka vatrfiö,
heföi það verk vel átt vera á veg
komiS nú, ettir tvö ár, er hún hef-
ir að völdum setiS. Nú flæðir
iVIjani tohovatn hér yfir akra og
engi, og fyrir tv,eim ■ dögum flæddi
svo hátt, að þaS rann i'nn í húsiS
h já eintim landncma ; stóð þaS þó
á hæsta blettinum á landintt, og
landið er gott land, ef ekki flæddi
}-fir það, og það er nýbúiS að
neita þeim landnema ttm eignar- j
rétt, af því ltann hafði ei plægt
nema 10 ekrur. Og nú gerir hann
ráð fyrir að fara. Ýms dæmi fleiri
gæti ég sagt héSan lík þessu frá
mönnttm, sem hefir veriS neitað
ttm eignarrétt, en sem enginn mnn
neilta aS séu ''‘bona fide” landnem-
»r. Er það ei sagt “IsFiector” til
ámælis. Hann er bttndinn af blind-
fæddum lögum.
En þetta, er ég hefi ságt, vona
ég aS sýrni, að stjórnirnar hafa
verið samtaka í því, aSi lækka
ekki vatniS, þó þaS sé auðsær
stórhagur, bæSi einstakra manna
og þjóðfélagsins.
En syndir fylkisstjórnarinnar nú-
verandi eru enn ósagSar. Árin áð-
ur en fylki'sst jórnin fékk fram-
lehgda Oak Point brautina fyrir
Gypsumville félagiS, fór bver
sendinefndSn á hæla annari á fund
Mr. Roblins til að fá hann til að
vinna aS því, a'ð braut vrði lögð
norður með vatninu til Narrows.
1 einni þeirri nefnd voru 100 bú-
endur, og ])á lofaöi Mr. Roblin
bví, aS braittin skyldi komin til
Narrows eftir 2 'ár. Eg var þess
áheyrandi, að hann gaf þetta lof-
orð, og það loforS mtin sjást
svart á hvítu í fylgiblöfeum hans
frá þeim tímia ; þar á meðal í
Hkr. — Jxetta loforð er óefnt enn
í da"-. Braiitin var lögð fast aS
30 nlílum fvrir austan Narrows,
til þess hún vrði sem allra beinust
leið fvrir Gvpsumville félagiS. —
Bændum hér er bví bægt frá að
hafa “Mixed Farming”. Mjólknr-
og rjómasala er ómögttleg, til
bess að flvtja vöryna svona langa
íþrótta áhöld][aí
beztu tegund.
járnbrautarlagningtina til N ar-
rows, og að beita áhrifum sintiim
á sambandsstjórnina til að fá
variúS lækkað. — Elg hefi sýnt hér
að framan, hver áhrifin eru af t(
járnbrautarlagningu í Alptavatns-
bygS. Sömtt áhrifin ertt í bygSun-
um við Íslendingaíljót síðan Ár-
dalsbrautin var lögð, og brautar-
vissan frá Gimli til Riverton er
þegar að hafa sömtt áhrif. Hér
meöfram Maniitobavatni er sama
brautarþörfin eins og þar á strönd
inni viS Winn pegvatn, og reynsl-
an mun sýna, ef braut kemur hér,
a5 hún mtwtdi hafa nóg að gera.
Vera má, aS Mr. Roblin haft
stutt “Mixed Farming” annar-
staðar, þar s,em ég þckki ei til,
bettir en hér. “þaö getur hver einn
skv -nst um sína sveit”.
Iin ef viS hér crttm imdarrteku-
ing, þá er það ttmhttgsunarefni
fvrir okktir : Hvort er það þá
landið eða lvSurinn, sem orsök eri
í því, að við erum liafðir aS oln-
bogabörnum ?
I Siglunes P.O., 12. sept. 1913.
Vér höfum á Doðstólum als-
konar áhöld sem að íþrótt-
um lúta, innan^húss og utan.
Gem,,, byssur og skot-
færi.
Verkfæri fyrir veiðimenn,
íerðamenn og landmælinga-
menn.
Vér ábyrgjnmst vörurnar og
að gera alla ánægða.
Reynið og sannfærist
Aðsetur íþrótta verkfæra er
■ hjá oss.
P. J. Cantwell & Co. Ltd.
346 Portage Ave.
Phone Main 921
Leiðrétting.
þaS hafa misprentast 3 vísu,r af
þeim, sem ég sendi síðast, ogi
sendi ég nú leiðrétting- á þeim ;
J. WILSON
LADIES’ TAILOR & FURRIER
7 Campbell Bloök
Cor. Main & James St.
Phone Garry 2595
$
*
High
WM. BOND
Class Merchant Tailor
Aðeins beztu efni á boðstólum.
Verknaður og snið eftir nýjustu
tízku. — VERÐ SANNGJARNT.
Verkstæði :
Room 7 McLean Block
530 Main Street
I Tómstundunum
Það er sagt, að margt
megi gera sér og sfnum til góðs
og nytsemds, f tómstundunum. Og
það er rétt. Sumir eyða öllum
sínum tómstundum til að skemta
sér; en aftur aðrir til hins betra
að læra ýmislegt sjálfum sér til
gagns í Iffinu. Með þvf að eyða
fáum mfnútum, í tómstundum, til
að skrifa til HEIMSKRINGLU
og gerast ltaupandi hennar, gerið
þér ómetanlegt gagn, — þess fleiri
sem kaupa þess lengur lifir fs-
lenzkan Vestanhafs.