Heimskringla - 25.09.1913, Qupperneq 4

BLS. 4
WINNIPKG, 25. SEPT. 1913.
HEIMSKRINGEjS
Heimskringla
Poblished every Thorsday by The
Heimskringla News & Pablisbing Co. Ltd
VerO blaðsins f Canada og Bandar
92.00 om 6riö (fyrir fram borsrað).
8ent til Islands $2.00 (fyrir fram
borgað).
GUNNL. TR. JÓNSSON,
E d it o r
P. S. PALSSON,
Advertisiog Manager,
iTalsími : Sherbrooke 3105.
Office:
729 Sherbrooke Street, Winnipeg
BOX 3171. Talsimi Qarry 4110.
Framtaksleysi.
Statt svar til Jóns frá Sleðbrjót.
JRitfitjórd. Heimskringlu er það
ánægjuefni, að veita greininni hans
Jóns frá Sleðþrjót, sem hér er
framar í blaðinu, upptöku, og enn;
}>á meiri ánægja, að gera athuga-
ísemdir við hana. Og er það hvggja
vor, að bæði Jón og aðrir vierði
fróðari eftir á en þeir eru nú um
ýms þau atriði, sem þar ræðir
um.
Gleðáiefni er það oss að heyra,
að hinn háttvirti grein-arhöfundur
er hlyntnr “Mixed Farmtng”,
sem á íslenzku mætti nefna f j ö 1-
brey ti-búskap, og er þakk-
látur Ilkr. fyrir grein þ.á, sem hún
ílutti um það efni. — Vér erum
þess fullvissir, að þess kyns bú
skapur verður affarasælastnr, þeg-
ar til lengdar lætur, og á sumium
stöðum, eins og í bygðinni kring-
nm Narrows, er fjölljreyti-búskap-
ur það eina, sem ráðlegt er að
stunda.
Sammála erum vér greinarhöf.
um, að samvinna milli þjóðar og
stjórnar sé nauðsynleg til þjóðar-
þrifa, en oftlega hefir það viljað
brenna við, að samvinnu írá hendi
þjóðarinnar hefir vantað. t sumum
bygðarlögum þessa fylkis er hugs-
unarhátturinn sá, að stjórnin eða
stjórnírnar eigi að gera alt, er til
framíara megi verða í bygðinni :
læggja vegí, brúa ár og læki, gera
skurði, grafa brunna, láiba leggja
járnbrautir um þvera og endilanga
bvgðina, og helzt að hafa þar
markaði fvrir afurðir þær, sem
bygðarhtiar kunna að framleiöa ;
styrkja skóla, kenna bændíuefnum
að búa, — og ef vel væri, láta tal-
sínia í hvern kofa, bæmdunum að
kostnaðarlausu, svo að þeir gætu
úr fletum sínum spjallað saman
«m landsiins gagn'og nauðsynjar,
meöan stjórnin væri að láta
legeja veg ht!im að kofadyrunum,
eða grafa brunm í túnjaðrinum
Iianda þeim og skepnum þeirra að
tltiekka úr. — Vera kynni, að
stjórnin gerði menn ánægða með
þvfí, að veita alt þetta, en þó
drögum vér það í efa.
En, í alvöru talað, meðan þann-
íg laigaður ómaga-hug sunarháttur
ríkir, <retur ekki verið að tala um
samvinnu við stjórnina. þaö, sem
gert er af framkvæmdum, gerir
hún ein, og allir, sem gæddir eru
snefil ai skynsemi, vita, að hváð
yel, sem hún vill géra og gerir, þá
geta framfarir bygðarinnar aldrei
orðið amnað en undirstaðá þess,
sem vera ætti. Bygðarbúar sjálfir
verða að leggja höndina á plóginn,
og það einhuga. Geri þeir það, þá
-er samvinna við stjórnina mögu-
Jeg, og þá er bvgð þeirra hárviss
um að taka góðum framförum.
Ilefir stjórnin stutt ‘Mixed Far-
ming’ ? spyr greimarhöf., og svar-
ar sjálfum sér nedtandi'. Hér hlýt-
wr hann að eiga við sambands-
stjórnina, því hann segir í næstu
málsgrein, að hún hefði átt að
sníða landsjögin þannig, að þau
hvettu menn til að hafa ‘Mixed
Farming’. }>að er sambamLsstjórn-
in, sem sníður lög þessa lands*, í
ílestum tilfellum, að minsta kosti
heimildsréttarlög Manitoha fvlkis,
og núgildandi landtökulög eru frá
Lauriers timum, og eins og grein-
arhöf. segir, þá eru þau ekki
hvetjandi til fjöll>reyti-biiskapar,
beldur hið gagnstæða. það eitt,
að Laurier stjórndn breytti heimil-
isréttarlögunum þanmig, að í stað
l<ess, að sá gæti fengið' eignarrétt
á landi, sem ætti 20 gripi og búið
hefði á því í 3 ár, skyldi' nú enginn
g,eta fengið eágnarrétt, ne.m;L hann
plægði 30 til 50 ekrur og sáði í
þæp:. þetta ákvæði v.ar beinlínis
gert til þess, að vinna á móti fjöl-
breyti-búskap, og þess utan mjög
óróttlát ; því mörg lönd eru með
öllu ómöguleg til akuryrkju, svo
sem greinarhöf. bendir 4, en gætu
aftur á móti verið ágæt fyrir fjöl-
breyti-búskapi: — griparækt, ali-
fuglarækt, svínarækt og mjólkur-
hú. — Laurier stjórnin er að’ þessu
leyti réttilega sakfeld, en hennar
nýtur ekki Lengur við, og nú er
önnur stjórn við völdin, sem muu
gera bragarbót frá þvi sem nú á
sér stað.
Að minsta kosti er Roblin
stjórninni hugarhaldið, að fá heim-
ilisréttarlögunum breytt og sníða
þau svo, að þau ger fjölhpieyti-
núskap auðveldari þeirra liluta
vegna., — }>á Hon. Dr. Roelie, inm
anríkisriáðgjafi Borden stjórnarinn-
ar var hér fyrir npkkrum dögum
síðan, fór búnaðarmálaráðgjafi
Boblin stjórnarinnar á fund hans,
og fór þess á leit, að lieimilisrétt-
arlögunum yrði breytt þannig, að
20 gripa ákvæðið væri tekið upp
að nýju og Laurier stjómar á-
kvörðunin feld í burtu, og þetta
vrði látíð gilda nokkur 4r aitur í
tímann. Dr. Rocbe hét góðu um.—
Ifér ræðir um lönd, sem illa eru
fallin til akuryrkjtt.
þetta sýnir, að Roblin stjórnin
er mjög hlynt fjölbreyti-búskap.
Hún hefir líka sýnt það á óital-
margan hátt. Hún hefir komdð
upp ágætasta búnaðarskóla þessa
lands, sem beinlínds kennir fjöl-
breyti-búskap, og hún heflr gefið
út fjölda rita sem fræða bóudann
í þessum efnutn ; eru rit þessi um
alt það, er fjölbtieyti-búskiap við-
kemur, og getur hver og einn
fengið þau send til sín að kostn-
aðarlattsu tneð því að skiffa land-
búnaðardeild fylkisstjórnarinnar.
Vér vitumi ekki, liver er meiri og
batri stuðningur en sá, að kenna
manni, hvernig á að vinna eitt-
livert verk. Roblin stjórnin kennir,
hvemig stunda eigi ‘Mixed Far-
ming’.
Satt segir greinarhöf., þá hann
getur ttm, hversu votlent sé í bygð
sinni, og að lífsspursmál sé að fá
Manitobavatn grafið fram, svo
það lækki. Hann segjr og satt,
þá/hann setir, að Laurier stjórnin
hafi lofað að gera þetta hvað eftir
annað, en loforð þau hafi reynst
brigðmælgi ein.
Aftur hefir greinarhöf. rangt fyr-
ir sér, þá hann segir, að Borden-
stjórnin hafi dyggilega fetað í fót-
spor fyrirrennaira simta. Hún hefir
þegar gert ráðstafaniir til að
lækka vatnið, og mun þess ekki
langt að bíða, að það verði gert.
Ilún fékk þingið sl. vetur til að
veSta 11 þúsund dali til þass að
láta verkfræðinga gera binar nanð-
synlegu mælingar. Að sönnu hafði
Laurier stjórnin látið gera ein-
hverjar slíkar mælingar, en verk-
fræðingar þeir, er um þær dæmdu,
kváðu þær mjög ófullkomnar. Og
sama varð Hon. Wm. Pugsley, er
opinberra verka ráðgjafi var hjá
I/aurier, að játa. Er því sú stað-
hæfing greinarhöfi. rön.g, að Laur-
ier hafi látið gera mjög nákvæm-
ar mælingar um framræslu vatns-
ins. — Er því sú aodróttun hans
ómakleg, að þessi ^járveiting tíl
nýrra mælinga haíl að eins verið
veitt til að giefa gæðingum stjorn-
arimnar atvinnu. Hennar var full
þörf, ef nokkuð á að gera.
En það er líka óréttlátt hjá
greinarhöf., að ætlast til, að á
þessum stutta tíma, sem Borden
stjórnin hefir verið við völd, að
hún hafi þeg'ar aílokið þessu verki,
og jafn ósanngjarn að halda þvi
fram, að hún muni ætla að
smevgja því fram af sér. —
Vér erum, þess fullvissir, að þeg-
ar ábyggilegar mælingar erji Ýyrdr
hendi, muni stjórnin gera g'ang-
skör að því, að .byrja á framræslu
vatnlspois, —• sjái, hún fram á» að
það sé eindregin ósk þeirra, er
búa meðfram vatnimi.
Jón .frá Sleðbrjót og sveitungar
hans munu þá. að sjálfsögðu verða
ánægðir við Borden t stjórnina,
braj-ti hún heknilisríttarlögunum
þannig, að gamla ákvæðiö verði
aftur itekið upp, og svo Manitoba-
v-atn la-kkað. En verði þetta
( hvorutveggja gert, sem vér^ efum
ekki, veröur það ekki ‘að þakka
Robert Crusie, sem nú er sam-
bandsþingtnaðu r kjördæmisins.
Svo er úttalað um sambands-
stjórnina.
En nú snúum vér oss að þ\í,
sem greinarhöf. telur höfuðsynd
fylkisstjórnarinnar gagnvart sveit-
ungum sínum, og það er, að járn-
bráut hefir ekki verið lögð til
Narrows. Segir hann að Sir Rob-
lin hafi lofað því, að braut skyldi
lögð þangað innan tveggja ára
| (frá tíma þeim, sem greinarhöf.
tiltekur), en þetta loiorð hafi
reynst brigðmælgi tóm, — engin
járn'braut sé ennþá til Narrows
komin.
Vér þorum að fullyrða, yð Si,r
Roblin hefir aldrei lofað járn-
braut til Narrows, svo hér er því
um engin loforða-svik að ræða.
Greinarhöf. vitnar í Hkr. og
segir, að loforðið muni standa þár
— 1 Heimskringlu frá þeim tíma,
sem hann tilgreinir, standa þessi
orð, mieðal annara, tilfærð eftir
stjórnaxformanninuin, sem svar til
Narrows npfndarinnar :
“Ekki gat hann gefið neitt á-
“kveðið svar um legu braútar-
“innar, en lofaði hins vegar, að
“gera það sem hann gæti, til
j>ess að fá brautina lagða norð-
“vestur, svo að hún lægi sem
“hagfeldast fyrir Islendinga við
“Narrows”.
Allir getra séð,, að hér er hvergi
Lofað, að brau.t n skuli lögð tV
Narxow, enda mundi stjórnarior-
maðurinn hafa átt óhægt m*eð, að
uppfylla slíkt loforð, þó hann
hefði gefið það, sem hann ckki
gerði. því járnbrautarfélögin vilja
vanalegá. ráða nokkru um það,
hv.ar þau leggja hraútír sínar. þau
lofa að leggja þær um þessa eða
hina bygðinia, en þau fará sínum
ráðum fram oftast, hvar utn
hana þau leggja brautinia.
Einnig má geta þess, að 50
mánna nefnd kom úr Álptiavatns-
bygð, og oinnie í járnibrautarerind-
um, og iór hún Jiess á leit við
fylki.sstjórnina, að járnbrautin
væri ekki lögð til Narrows, og
terði hún all-góð rök fyrir máli
sínu.
1 Hkr. frá 14. júní 1906 má
lesa þetta : ■
“Nefndin fann Mr. Roblin að
“máli að morgni þess 5. og
“tjáði honum þá ósk sina og
“bygðarinnar, sem sendu hana,
“að framlenging Oak Point
“brautarinnar yrði bygð nokkru
“austar, en nú hefir hún mæld
“verið, og að svo yrði til hag-
“að, að ein vagnstöð gæti orðið
“í bvgð íslentLinga þar vestra.
“Mading sú, sem gerð heíir
“verið, sýnir framlenginguná
“eiga að liyfr ja um Clarkleigh og
“þar beygjast í norðvestur með-
“fram vatninu”.
“þetta taldi nefndin óráðlegt,
“því að með þessari legu væri
“bygð íslendinga sem naest ein-
“ang.ruð, og vagnstöð yrði’ eng-
“in innan sveitarinnar. Ekki
i‘‘beldur yrði brautín, eins cig
“hún væri mæld út, nerna áð
“hálíu liði, þar sem ekki yrði
“sótt að benni nema frá annari
“hliðinni, því engin bygð gæti
“orðið meðíram henni að vestan
“eða vatnsmegin. Nefndi’n bað
“því, æð brautarstæöið yrði
“enldurmælt nokkru a u s t a r
“en nú er það”.
þetta mun hafa átt hvað drýgst-
an þátt í því, að brautin var ekki
lögð til Narrows.
Greinarhöf. vill ólmur koma
mönnum í skilning um j>að, að
brautarframlengingin frá OakPoint
hafi mest verið gerð vegna Gyps-
umville félagsins, og sú framleng-
ing síðan sniKSin eftir geðþótta
j>ess féiags. Ekki var svo. Vér ef-
umst meira að segja um, að félag
þetta nokkru sinni hafi beðið um
járnbraut þangað norður. það
hafði igæfcar vatnasam,göngur og
flutti alt sitt til Westbourne, og
þar tóku járnbrautarlestiirnar vlð.
— Aftur er vel líklegt, að járn-
brautarfélagið hafi sjálfs sín vegna
fýst að ná Gvpsumválle, og að
minsta kostí hafa ílutningarnir
þaðan flýtt fyrir framHenging járn-
braútarinnar, því þess má getá,
að það’ eru 3,000 tons, sem járn-
brautin ílytur daglega fyrfr félíig
þetta, og er það svo tugum sdnn-
mn meira, en allar bygðirnar, sem
brauEn liggur um, hafa til að
| fivtja. Mundi brautin alls ekki
bor'-a si»-. vœri GypsumviLle félag-
ið ekki með flutninga sína. — En
til að greiða fra.in úr þörfum
Álptavatns bygðar cg ánnara
norður þar var járnbraut þess
bygð:
Enn e-r ein ástæða fyrir því, að
Narrows þarf síðúr járnbraut en
aðrir staðir, og er j>að vegn-a þess,
að hann er við vatn. Á bá/tum
mætti auðveldlýga flytja bændaaf-
uirðir tdl Westbourne og koma
jreim óskemdum á WintJipeg mark-
aðinn, væri að eins mánndáð í
fólkinu, sem þar býr.
í Ontario fylkt eru, sem kunnugt
er, mörg vötn og stór, én víða
lítið um járnbrautir. þar hafa
bændurnir mest fjölbreytí-biiskap,
og flytja afurðir sínar daglega á
mótotbátum v'fir þangað, sem
’ járnbrautarstöð er, eða markaður
fyrir afurðirnar. Hið sama mætti
og hæglega gera í Narfows. Tækju
nokkrir framtakssamiir menn sSg
saman og keyptu sér góðan mót-
orbát, útbúAnn m;eð kælirúmum,
væri afar-auðvelt að Aytja rjóma,
smjör og egg daglega inn til West-
bourne, og j>aðan mundi miega
koma aiurdunum óskemdnm á
Winnipeg markaðinti. þetta æ.tti
að minsta kosti að geta gengið
yfir sumartímann. Á vetrum, er
ís er á vatninu, mœtti sem hægast
hafa mótiorvagn eðia mótorsLeða
til þess konar flutninga.
Ritstj. Hkr. dettur ekki í hug,
að bera á móti því, að þeir, sem
búa í kringum Narrows og Stglu-
nes, eigi við marga örðugleika að
búa, sérstaklega iþar sem lönd
Jæirra liggja svo mjög undir vatni,
en ekki trúum vér því, að ekki
geti gripir þrifist þar, þó blautt
sé, og ekki sé hægt að liafa þar
mjólkurbú (creamery), væri nokk-
ur framtakssemd og sæmrtök meö-
al búenda þar. Stærsti örðngleik-
inn hefir að vorri hyggju verið, aö
geta unndð eignarré.tt á hinum
votu löndum. En þar ern bænd-
urnir sjálfir i sökinni, því þeir
tóku löndin sem akuryrkjulönd, þó
þeir hins vegar vissu, að illmögu-
Leg.t var að rækta 30—50 ekrur á
]>eim vegna v'otlendis. Kn meö fvr-
irhugaðri briej'tingu á beimilisrétt-
arlögunum lagást jætta alt saman.
Vér álítum því, að það sé
hvorki núverandi sambandsstjórn
eða Roblin stjórninni að kenna,
hvað sveitungar Jóns frá Sleð-
brjót eru stutt komnir í fjölbreyti-
búskap, sízt af öllu Robliti stjórn-
ínni, sem hefir veitt miki-ð fé til
samgönigubóta einmitt á þes’sum
stöðvum, og sem með búnaðar-
skola sínnm og fræðsluritum kenn,-
ir, livernig stun-da á þess kyns bú-
skap. Sökin liggur hvað mest hjá
búendunum. það er framtaksleysi
þeirra að kenna, a'ð þeir eru ekki
betur af en þeir eru, og a.ð ,-fjöl-
breyti-búskapur er ekki stundaður
af þeim af kappi og er arðberandi.
Meðan að ómága-hugsunarhátt-
urinn ríkir hjá löndum vorum, og
þeir varpa öllum sínum á^yggjum
upp á stjórnina, skoða hana skyld-
tiya, að búa algerlega í haginn
fyrir þá, svo þeir haíi öll þægindi
lífsins innangarðs, — verða }>eir
aldrei til þjóöþrifa. þeir þurfa að
vera menn, sem sýna bæði mann-
dáð og vilja til áð bjarga sér.
þá fyrst verða þeir nýtir menn
og þessu landi til uppbyggingar.
Tóbaks reykingar.
Þær era bölvun, hugfrónu og
ánægja.
það' var liitasvækju veður i
borginni }>ennan ágústmánuð, og
við höfðum farið út í búgarð
Hjnrtar frænda til þess aö njótia
j>ar hressingar af vindsvalanum,
sem lék þar um hlíðarnar, og s-erti
Hjörtur hafði sagt okkur, að
þrengdi sér gegnum líkami og sál-
ir allra, sem þangað leituðu hvtld-
ar undan anna-íargi verzlunar-
starfsins i borginn .
Svo okkiir kcm saman um það
— mér og prófessormim — að við
gætum ekki gert sjálfum okkur né
hústoóhda okkar þarfara verk jjenn-
an dag, heldur e,n það, að leggja
nið'ur starf og safna nýjum kröft-
utn úti hjá Ilirt'i frænda.
Við vorum rétt að því komnir,
að gera vart við komu okkar,
þegar við alt í einu heyrðum oss
óþektan skrækjandi' kvetLmiítnns
málró’in :
“Anna frænka” hvíslaði prófess-
orinn.
1‘Frá Nýjatúni vestra”, bætti ég
við.
Við höfðum heyrt ltennar getíð
og þess, að hún hefði um síðast-
liöin 20 ár heitið, eða hótað því,
að heimsækja Hjört frænda. það
var eina skýið,, st-m grúfði yfir
hans unaðsríka lieimilislífi, að
Anna frænka mundi nokkurntima
geira lteimsiókn þangað, og nú var
það komið á daginn.
Brófessorinn og ég voruni aö
reykja. Kupteisis vegna fundum
við okkur skylt, aö fjarlæ.gja okk-
ur frá konunni. þegar við voruin
bútiir að hcilsa henni, og við stóð-
um báöir upp til þess að ganga
út úr herberginu. En Hjörtur
írændi, sem vjirtist hafa lesið
liugsanir okkar, gekk í veg íyrir
okkur. “Nei”, mæltí hann, “þetta
er reykingja herbergið. Sitjið þið
kyrrir hér og gerið ykkur heim<i-
komna".
“Hteyrðu, frændi”, hrópaði Anna
— “ef þetta er meðf'erðin, sem þú
ætlar að beita við mig, þá ednu
sinni að ég geri þér hJimsókn, þá
verð ég atð biðjia þig að afsaka,, þó
é'g fari hé'ða.n. Ejg þoli ekki tó-
baksreykinn, og ég verð að segja
þér eitnniír, að ég hefi mína edgin
sjálfstæöu skoðun á þeim berrum,
sem legvja j>að í vatta sinn, að
reykja í návist kvenna”. Svo geikk
hún út úr lierberginu.
Við litum hver til aitniars, ég og
prófessorinn, og við svo báðir til
húsbóndans. Kn hann var hinn ró-
Legasti og brosti ánægjulega.
“Látið þig ekki þetta litla at-
vik ónáða vkkttr”, mælti hamn.
“Hún er að eins nýkomin hingað,
og það er eins gott, að við gerum
út u.m ádeilumál okkar nú strax
eins og síðar. Ef ég læt hana ná
3'firtökunum í þetta skiíti, þá líð-
ur ekki vika, þangað til hún fer
að hate afskiftj af öllu þ.ví, se.nj
húshaldinu v’iðkemur, og fer að
sagja mér, hvað ég ci<n að boröa
og drekka, hvernig lit hálsbindi ég
ei</; íið nota, hvenær óg eígi að
hátta á kveldin og fara á fætur
á morgnana. Viö skulttm biara
láta hana eiga sig. Hún er al-
miannilegasta kona, en gengur bara
m,eð þá grillu í kollimim, að sér
beri að hate afskifti af framkomu
allra karlmanna, og að endur-
skapa jtá eftir sínu hö'fði”.
Skttgc a har fyrir gluggann. þaö
var Anna frænka. Hún settist
niður úti fyrir gluggannm. Hjört-
«r frær.di Lst sem hann vissj ekki
af benni. Han,n vék máli sírnt að
prófessornum og mælti : “Heyrðu
kunniiiigi. þti hefir íerðast uni a!ll-
an heint cg ert margfróður. Viltu
nú ekki gera mér þá þaegð, að
gefa okkitr álit þitt á tóbaksreyk-
inrum ? Ég veit að Lni ert ákafur
reykingamaður. En þú hefir oft
sagt mér, að hverjjr J>eir ósdðir,
sem kunni að fitiníist í fari' þínu,
séu af yfirlög'ðu ráði þímt, en ekki
af tilviljuin eða af þvingun, eins
og ósiðir marjra annara. þess
vegna ættir þti að vera eins óvjl-
halt yitni og réttlártur dómari í
þessu máli, eins og nokkur vitni
eða dómarar geta verið í nokkru
máli”.
Svipurinn, sem sktín á andliti
prófessorsins við þessa ræðu hús-
bóndans, fnar þiess vott, að 20 ár.a
ferðalög hans um öll heimsins
lönd höfðu kent lionum marga
hluti. Ilánn sncri sér undur rólega
yfir að Öltnu frænku og spurði
hana, hvcirt hún vildi ekki vera
svo góð, að segja fyrst álit sitt á
þessu reykingamáli, því að sér
væri persónulega mjög ant um, að
kynnast skoðttnii'm hennar á þvi,
og eimtig á hverjum rökum lttin
bygði bær skoðanir. Ilattn kvað
það vel geta skeð, að þú hún
•reykti ekki, og þó htm heföli mestu
óbeit á tóbaki, þá v'æiri óbeit henn-
ar, ef til vildi ekki svo mjög á
móti sjálfum reykiitgunum, eins
og því, hvernig með þær væri far-
ið. Sjálfur kvaðst hann vera með-
mæltur tóbaksbrúkun. Hann
kv'aðst J)ví vona, að hún segði af-
dráttarlaust skoöutt sína á máli
þessu.
“Jæja, ég hefi ltugsað talsverl
ttm j>etta mál’, mælti Anna
frænka, “og ég hefi talnð titn það
við fjölda kvenna, og — úg mætti
alt eins vel játa j>að strax, að ég
er annar varaforseiti félags, sem
hefir það að hlutverki!, ag vinna
móti tóbatnautn, og mér ertt ailar
hliðár málsins sv'o kttnuiar, að ég
hygg miig færa um að m’ð'a ttm
það frá 'hlið 1>eirra, som hafa móti
reykingttm.
“Sumuiti konum er illa við teyk-
ingar, af því þær álíta að j>að
hefti v<>xt barnia, að það háfi skað
leg áltr'if á heilsu karlmanna :
skemmi mieltingu þeirra, geri ]>á
lata til allra starfa, andlegra og
líkámlegra, og auki J>orstlæti
J>eirra, svo aö þeir leiðist út !i að
drekka og leiðist út í illan fé’lags-
skap og skemmi siðferði j>eirra og
junderni.
“En J>etta eru ekki þær ástæðiur,
sem úg hefi fyrir því að vera ánd-
víg tóbaksnautninni. Eig hefi þá
skoðun, að ef einlvverjum er ant
um að skemma sjálfan sig, þá
ætti hann að vera frjáls til þess
áö gera það, hvort sem það er
mieð tóbaksnautn eða á annan
hátt. Fólki er alt of gjarnt, að
skifta sér af annara fram'ferði, þó
þeir geri entgum mein nema sjálf-
um sér. Eg hefl enga samhygð1 með
því fólki, siem skoðax það hlut-
verk sitt, að hala afskifti af hiáitt-
semi annara, en sem því kemur
alls ekkert við um. Eig held fram
því, að' ef einhviex maður vill
drekka, reykja, eða gera annað,
sem honum er skaðlegt, þá er það
mér óviðkotnandi, svo lengi sem
ég líð ekkert vi'ð það. —
“Nei, lierra minn. það, sem ,ég
hefi á móti neykingum ,er það, að
ég ge.t ekki þolað tóbaksreykinai.
Micr varðar ekki umi, hvort þaö
gerir öðru fólki ilt eða gott, en
mig varðar um það, að tóbaks-
reykur gerir mig veika. Eí fólk
reykir í eigin húsum sínum, þá
j>arf ég ekki að koma þangað, og
jafnvel þó menn reyki úti á stræt-
um, þá get ég að mestu foröást
niálægð þeirra. En þegar þeir
reykja í matsölustofum, á stræt-
isbrautavögnum og í almennum
biðsöhtm, cxr í gönjum á gistihús-
um, og fevkja strokunum fram Úr
sér beint framan í andlit annara,
.sem verða á þessum stöðumi aö
þola návist ]>eirra, — þá segi úg
tíma til þess kominn, ef ekki -er
mögulegt, að kemna þessttm mönn-
um velsæmi í háttsemi sinni, að
koma í veg ívrir það, aö. |)eir geti
fenirið nokkuð tdl að reykja. Sá
maður, sem ekki getur verið án
rej'kinga svo lengi, að ltann gefi
sjálfum sér matfrið, eða timia til
þess, að ferðast óreykjiandi með
sporvögnum, — hann ’hefir engan
sið’ferðislegan rétt til þess, að um-
gangast annað fólk. Hann ætti aö
vera á sjúkrahúsi.
“þér báðiuð mig um áJit mitt á
þessu miálefni, og nti hafii þér feng-
iö það”.
‘‘Vér skuldtim j'ðttr það, frú
mín, að vér allir biðjum yður fyr-
irgefntngar. Kf vér hefðum vitað,
að ástæður yðar á móti tóbaks-
íiaiitiiinni væru bvtðar á svo gild-
itm rökum, þá hefði oss víst ald-
rei til httgar komið, að reykja í
nálægð yðar”, mælti ]>rófessorinn
í vingjarnlegum rómi.
“það vilL svo vel til, að ég hefl
þráfaldlega haft ástæðu til þess,
að ilntga J>etta reykinga málefni
með talsverðri nákvæmni, og eins
og Iljörtur frændi yðar veit, hefir
hann beðið mig að segja álit mitt
á þessu. Itg legg það því t'il, að
við karlmennirnir færttm oss út á
svaiirnar, j>ar sem þér sitjdð, svo
að |>ér getíð verið Lausar við ilm-
inn af reykingtim okkar, og sem
hefir rev'iist yður svo óhollur og,
vi'ðbjóðslegur, — á meðan ég skýri
frá skoðunum míntim og athygli
])ví, sem ég heíi veitt reykingum
og revkjendum”.
“Tá, það er hyggilegt”, svaraðl
Anna frænka, sem geðjaðist mjög
vel að hinu' þíða og viðféldna \Tið-
móti prófessorsins.
þegar við vorum sezt niður t
stóLa. okkar osr prófessorinn hafði
setið httgsi litla stund, tók hann
til miáls á þessa leið :
“Ef til vill er það markverðasta.
attíðið í sambandi við tóbaks-
nautnina, að á yfirstandandi tím.i.
lifa á iörðumti vægast talað þús-
ttnd milíó'nir mattna, sem neyta
tóhaks á etnn eða annian hátt, —
ýmist með að revkja bað, tyggga
það eða taka það í nefið.
“það eru að minsta kosti 5tnil-
tónir mantta, sem starfa að fram-
leiðslti, tilbúningi og söltt þessarar
tmdraverðu jurtar, og þetrar ég
fyrir nokkrum ár,u,m rannsakáöi
málefni þetta, þá komst ég að
þvi, að samianlagðar ríkisinntekþr
Frakklands, Knglands, Isalín og
Austurríkis, -áf tóbaksiðnaðinum,
var tneira en hundrað milíónir
dollars á ári, og að í Bandarikjun-
ttm er fraanleiðsla tóbaksjurtarinn-
ar yfir 50 miLíónir doLLara virði á
ári, og 'inntektir ríkLssjóðsins af
framledðsltt þess og sölti eru 70
milíónir doLlars.
Sé málið skoðað frá annari hltö,
þá kemtir í Ljós annað ei.nkar í-
hitgunarvert atriði, sem er það,
að tóbaksnautnin er ekki bundin
við ncikkra sérstaka þjóð, kyn-
flokk, kyn eða aidur, né við iofts-
lag, eða iífsástand manna, né víÖ
efnahag eða itmderni, eða gáfna-
stig eða sið&rðiss'tig.
(Niðurlag).
Kaupið Heimskringlu