Heimskringla - 24.06.1915, Blaðsíða 4

BLS. 4
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 24. JúNí 1915.
HEIMSKRINGLA.
(Stofnufi ISHO)
Kemur út á hverjum fimtudegi.
ÍJtgefendur og eigendur:
THE VIKIXG PRESS, LTD.
Vert5 blaísins í Canada og Bandaríkjunum $2.00 um árift (fyrirfram
borgati). Sent til íslands $2.00 (fyrirfram borgatS).
Allar borganir sendist rát5smanni blat5sins. Póst et5a banka ávís-
anir stýlist til The Viking Press, Ltd.
M. J. SKAPTASON, Ritstjóri H. B. SKAPTASON, Rát5smat5ur.
Skrifstofa:
720 SHERBROOKE STREET, WI5MPEG.
P. O. Box 3171 TalMÍml Garry 4110
Erum vér seldir sem sauðir, eða hvað?
Hann hefir verið þungur til loftsins um tíma nokkurn undanfarið
og margur hefir við óveðri búist; en þó að myrkt væri til lofts, þá
vissi enginn eða fáir, hvenær steypan myndi koma á eða hvernig hún
yrði. En nú kom hún loksins, frekleg, fáheyrð og sóðaleg, — ef að
þetta er alt satt, sem lögmaður Fullerton ber fram — sem lesa má á
fyrstu blaðsíðu — og segist geta sannað með vitnum, sem hann hefii
tilnefnt.
Hún er svo sóðaleg, að í rauninni hverfur alt hitt, sem á undan
var gengið, og verður lítilsvirði í samanburði við þetta. Aldrei hefir
verra heyrst hér um Canada, — um alla Ameríku. Tammany hring-
urinn keypti einn og einn, en hér fer stjórnin í merabýtti. Og hin nýja
stjórn kaupir hina horuðu húðarbykkju (völdin) fyrir tugi þúsunda,
og ekki einungis það, heldur með því að selja réttlætið fyrir silfur, —
réttlætið og mannorðið, sitt eigið, eða æru; því menn voru farnir að
vona, að hún myndi nú hreinsa til, og hjörtu fylgismanna hennar og
jafnvel andstæðinga margra, voru farin að hrærast og fyllast þakk-
lætis til hennar, og ánægju og vonar, að nú væru að koma nýjir tím-
ar, þar sem hreinleikinn og siðgæðið og mannskapurinn ríkti, — þar
sem dollarinn saurugur ríkti ekki lengur.
Þeir komu fram sem endurbótamenn, liberalar, og ekki einungis
vinir þeirra, heldur margir andstæðingar þeirra, sem hötuðu dollarinn,
voru fagnandi í hjörtum sínum, og sögðu með sjálfum sér: Nú verð-
ur þó ekki mútað lengur; nú verða ekki lengur keypt atkvæði ves-
alinganna; nú verða ekki lengur seld eða látin sem mútur embætti
fylkisins; nú verða hvorki heilar sveitir eða hálfar kevptar upp ti
að greiða atkvæði með hinum eða þessum flokknum Nú þarf ekki
lengur að safna tugum eða hundruðum þúsunda í kosningasjóð. En
það fer stundum öðruvísi en ætlað er, — því að nú er alt fylkið gjört
að flónum, sálarlausum, skynlausum kvikindum, sem selja má og
kaupa og hver getur eignast, sem silfur hefir nóg fram að leggja, — e
að ákærur þessar sannast. Og þær verða að sannast eða falla. Milli-
vegur er enginn til.
Það kemur hér fram, sem vér sögðum fvrir nokkru, að erfitt
mundi að greina sauðina frá höfrunum. Þó að það að vísu sé ekki
rétt, að taka einn og festa upp á gálga, þegar allir eða fjölmargir eru
sekir. En fylkisbúar, bæði liberalar og konservatívar, heimta að fá
að vita alt um þetta, sem hægt er að vita. Grunurinn er verri og ó-
bærilegri, en hvað sem upp kann að koma.
Liberalar eru sakaðir um að taka mútu. Hinir beztu menn flokks-
ins eru sakaðir um að þegja með þjófum. Eiðsvarnir menn, sem ciga
að vernda lög og rétt, brjóta þetta alt saman til þess að ná völdunum.
Og hvað skyldu þeir hafa ætlað að gjöra með þau, þegar þeir voru í
sæti komnir? Til þess að svara því, þá þyrftu menn að rannsaka
hjörtun og nýrun, — en því viljum vér leiða vorn hest frá.
Alt þetta er svo nýstárlegt og óheyrt, að það flýgur með rafþráð-
unum um allan heim. Ekki verður nokkurt það kot til í víðri veröld,
þar sem blöð eru lesin á einhverju tungumáli, að ekki komi þangað
sagan um merakaupin í Manitoba, um endurbótamennina í Manitoba,
um fimmtíu þúsund silfurpeningana í Manitoba, sem liberal flokkur-
inn eða foringjar hans féllu fyrir.
Það ætti ekki að líðast.
Engum manni, sem unnið hefir
brzkan borgareið; engum manni,
sem nýtur verndar hins brezka veld-
is; engum manni, sein hefir lífsupp-
eldi sitt undir vernd hins brezka
fána; engum manni, sem situr að
borði Canada og tekur þar af hvern
sinn hita, — ætti að líðast sá ósómi,
að svívirða þessa sína móður í orði
eða verki. Hvernig sem fer, hvort
sem Bretar og Bandamenn verða of-
an á, eða Vilhjálmur blóð og Þjóð-
verjar troða Bretland undir fótum
sínum og þar á eftir Canada, þá ætt-
um vér ekki að þola nokkrum manni
að rægja Breta, eða rýra virðing
þeirra, eða að snúa á verra veg mál-
stað þeirra; þvi síður að hæða þá
eða spotta. Enginn veit nær stríði
þessu lýkur. Það geta liðið langir
dagar og sorgfullar nætur, þangað
til það er búið, — og það er nógur
timi að krjúpa að fótum Vilhjálms
og kyssa fald klæða hans, þegar
hann kemur.
Samkoma á Hnausum.
Þann 17. þessa mánaðar var sam-
koma haldin á Hnausum í Nýja ís-
landi. Kvenfélag Breiðvikinga stóð
fyrir henni og stofnaði hana í þeim
tilgangi, að fá saman fé til að byggja
samkomuhús í bygðinni, því ekkert
var þar til áður. Þetta var byrjunin.
En mikið meira þarf fram að leggja
áður en lýkur.
óheppilega tókst til, því að rign-
ing var allan daginn, og komu því
færri en ella hefði verið, fyrri en
undir kveld. Þó konist fólk ekki inn
í skólahúsið. Og voru því tölur flutt-
ar úti og kaffi veitt í skógartoppi.
Samkomunni stýrði Stefán kaup-
naður Sigurðsson og setti með ræðu.
Auk hans flutti síra Rögnv. Péturs-
son ræðu, sem hér sést í blaðinu og
Þorst. Þ. Þorsteinsson kvæði. Sira
Magnús Skaptason talaði þar einnig
nokkur orð og Bjarni Martensson;
cn hornleikaraflokkur lék á lúðra
milli ræðanna, undir forustu Gutt-
orms skálds Guttormssonar, frá Biv-
erton. — Einkennilegast af öllu þar
neðra var að sjá og heyra flokk þann
— þarna úti í skógnum. Fór þeim
það úr hendi, sem þaulæfðum horn-
leikurum í stórborguin landsins, og
hafa þeir vafalaust þurft mikla
stund á að leggja. Og orð getur Gutt-
ormur sér sem söngstjóri þeirra
(bandmaster). Það er stór prýði fyr-
ir sveitina, að hafa flokk þenna og
jafnvel æfðan.
Vér óskum konunum í Breiðuvík-
inni til hamingju með fyrirtæki
þeirra og þökkum gömlum kunningj-
um fyrir viðtökur þær, er vér hlut-
uin.
Minni Islands.
En Ijóst er það, að nefnd sú, sem rannsakar þetta, má ekki skip-
ast af fylkisstjóra, þar sem hann er sökum borinn og kvaddur sem
vitni til yfirheyrsiu. En einhver ráð hljóta að finnast til að fá nefnd-
ina setta, þó að enginn geti sett hana í fylki þessu.
Fólkið, alþýðan, heimtar það! Sveitirnar, sem seldar eru, heimta
það! Kjósendurnir, sem bera gjaldið og kostnaðinn og mútugjafirn-
ar, heimta það! Þeir heimta að fá að vita allan sannleikann, óskor-
inn og ókliptan. Hér er hvorki um liberal eða konservatív að tala, —
heldur æru og heiður fylkisins, um það, hvort menn nokkurntíma geti
litið framan í ærlegan mann.
Það dylst engum, að hér þarf að hreinsa til, Fiokkarnir þurfa að
fá nýtt blóð og tappa hið úldna af. Það væri að setja kórónu á sví-
virðinguna, að fara nú að hafa kosningar, áður en útgjört er um
þetta, — áður en kjósendur geta vitað, hvort þeir kjósa fyrir fulltrúa
þjóf eða ærlegan mann. Kjósendur hafa hinn fylsta rétt til að heimta
að þetta sé rannsakað nú þegar.
Menn þurfa hver og einn að gæta þess, að nú liggur þung skylda
á herðum kjósenda og allra skynberandi manna í fylki þessu.
Hið fáheyrða er skeð; Stjórn ein er knúð og rekin til að segja
af sér.
Fulltrúi konungs er opinberlega sakaður um, að taka sér meira
vald, en stjórnarskráin leyfir og flækjast inn í flokkspólitík og óvirða
með því hið háa embætti sitt.
Hin nýja stjórn er sökuð um, að hafa náð völdum og sætum
með aðferð, sem er ennþá verri og óheiðarlegri, en aðgjörðir stjórn-
ar þeirra, sem hún steypti.
Alt þetta verða menn að hafa hugfast. Og sé ekki hægt að fá
menn í fylkinu til að hreinsa garða þessa, — þá þarf að fá þá að, því
að svo búið dugar ekki.
(Flutt á Hnausum 17. júní 1915).
Hciðraðu samkoma!
Sagan getur þess, eins langt til
baka og hún nær, að sá var siður
meðal feðra vorra og frænda, að
mæla að minnum að samkvæmum
öllum og veizlum. Var þá veizla
fyrst rétt hafin, er minni voru helg-
uð guðum og góðvættum lands og
þjóðar.
Þótt siðvenja þessi sé forn orðin,
helzt hún við enn á meðal vor og
er að líkindum hin eina úr siðum
feðra vorra, er geymst hefir; hitt
flest falið gleymsku, eða til moldar
gengið með burtu horfnum kynslóð-
um. En minnunum hefir fækkað, —-
eins og heilagleika hugsjónum hefir
fækkað, og tilfinningunni um helga
dóma farið aftur. Guðunum gömlu
hefir öllum verið steypt niður í ann-
aðhvort hafið, og minni þeirra sign-
uð gleymsku og þögn.
Eftir er nú eigi nema eitt helgra
minna, það er ættar- og þjóðar-
minni vort, — minni Islands. Það
er yngsta og síðasta forn-helga minn-
ið, er vér göfgum og varðveitum
inst í huga og það minnið á að verða
oss lengst heilagt, lifa með oss
eins lengi og “land vort fær lýði og
bygðum halda”, og deyja þá,—hverfa
burtu með hinum minnunum, —
er síðasti íslendingurinn er jörðu
ausinn.
Fyrir þessu minni hefi eg verið
beðinn að mæla nokkrum orðum, og
þakka eg sæmd mér veitta með því,
að vera á þann hátt settur í spor
hinna fornu goða, og látinn signa
það síðasta og einasta minni, sem
heilagt er og úr siðum ekki numið.
ÍSLAND.
Flutt á þjóSminnlngardegi at5 Hnausum i Nýja Islanði
17. júní 1915.
Dag þennan, fyrir meir en hundrað árum,
fæddist þér, Island, frelsiskappinn þinn.
Áhrif hans vaxa vestanhafs sem austan;
voru þau rót, sem gáfu stofninn traustan;
laufhvelfing, ár hvert, lengir teinung sinn.
Greinarnar vaxa, gullna limið stækkar,
gróðurinn eykst og þjóðlífsbjörkin hækkar
smám saman, jafnt og stöðugt, öld frá öld.
Þá verður fagurt Island endurborið,
eins og þá fyrst í suðri blámar vorið,
þar sem hinn grimmi vetur átti völd.
Ást sú og trú, til Islands sem vér berum
auki vorn þjóðmátt, sýni glögt vér erum
börn vorrar móður meir en nafnið eitt.
Hér verður önnur íslenzk þjóð að myndast,
öflugum þáttum fósturjörðu bindast,
annars vér verðum verra en ekki neitt.
Framgjarna æska, vertu æ á verði
veigra þér ei að bregða hvössu sverði
sjáir þú Islands sóma gengið á.
Hann er þín sál og andans göfgi æðsta,
aflið, sem knýr þig fram til marksins hæsta,
án hans er líf þitt auðn og dauð hver þrá.
Elskum vort land og bindumst traustum taugum,
tengjumst enn fastar — brenni oss úr augum
ljósið þess elds, er frelsið feðrum gaf.
Lifi oss á tungu helga málið, hlýja.
Hamingjan blessi ísland gamla og nýja
— alt það, sem sprettur rótum Islands af.
Þ. Þ. Þ.
Þess utan er það líka ávalt þakka
vert, að vera gefið tilefni að bera
þess vitni, hverrar ættar vér séuni,
svo vér verðuni þess mi'nnugir, að
vér erum íslendingar, með því að
aðsætin áleitni álfu þessarar vill fá
oss til að kennast undir annað nafn.
Oss hefir á marga vegu verið frá
því skýrt á þessum þjóðminningar-
dögum vorum, að þetta land eða ríki
sé einskonar deigla, sem öllu að-
fluttu fólki sé kastað í. Úr deiglunni
á svo að risa ný þjóð.
Aftur er líkingu þessari stundum
snúið upp í grautarpott, og látið vel
yfir, að vegna meðskapaðra kosta
getum vér Islendingar öðlast þá
sæmd, að verða saltið í þessum þjuo-
argraut. Grauturinn — soðinn og
saltaður — á svo að verða hin nýja
þjóð, er ekki á ætt sina að rekja ul
neinna sérstakra landa, — einskon-
ar Ingveldur Allra-systir, allra ver-
aldarinnar Grautar-Halla, um allar
álfur. Eitthvert matar-óhljóð hefir
mér fundist vera utan um þessa
grautarpotts-líkingu, án þess þó eg
vilji ætla neinum þá hvöt, að hann
hafi löngun til að vera svo nærstadd-
ur pottinum, að hann fái náð ein-
hversstaðar utan um þvöruskaftið og
ef til vill fái snert tungu þvöru-
blaðið, ef á því vildi tolla skóf eða
skán. En það hefir mér jafnan ver-
ið efst í huga, að biðja þá Grautar-
suðu-menn, að taka graut sinn og
eta, eldsoðinn, moðsoðinn eða hrá-
ann, heitann eða kaldann, — en salt-
lausann.
Virðulegri er samlikingin hin við
deigluna, en næsta gömul er hún,
og finst ein frum-mynd hennar i
Eddu. Það er sagan af þeim Brokk
og Sindra ívaldasonum. Er það eina
g iðsögnin og fyrirheitið, er eg minn-
ist að hafa séð, að úr deiglu eða afli
megi leidd fram vera lifandi skepna.
Það var þegar þeir bræður bjuggu
til svínið fræga, — göltinn Gullin-
bursta, eyk Freys.
Er gelti þeim svo lýst, að renna
mátti hann loft og lög, nótt og dag,
meira en hverr hestur. Burstin var
úr gulli og aldrei var svo myrkt, að
eigi væri ærið ljós, svo lýsti af
burstinni. Göltur þessi var með
þeim hætti gjörr, að Sindri tók svin-
skinn og lagði í aflinn, en bað Brokk
blása. Og hann blés þangað til
smiðurinn tók úr aflinum og var það
þá göltur. Má vel vera, að orðið
gæti Gullinbursti vegleg þjóð. Að
minsta kokti fráleika þjóð, því svo
var Gullinbursti hinn forni.
Þeir ívaldasynir, Brokkur og
Sindri, hafa engum hagleik glatað;
ekki stendur á öðru en cfninu, -
svínsskinninu.
f sögunni af ferðum og hrakn-
ingum Odyssevs segir frá líku æfin-
týri og þessu, er hann kom til eyjar-
innar, er gýgurinn Kirke réð fyrir,
og liðum hans flestum var breytt í
svín. Sendi hann þá, undir forustu
þess manns, er Evrýlockus hét, til
hallarinnar, þar sem Gýgurin bjó.
Tekur hún þeim með kostum og
kynjum, býður þeim að ganga í höll-
ina og skipar þeim öllum í öndvegi.
En Evrýlockus stóð úti, því hann
hugði svik undir búa. Setur hún nú
fyrir þá hina beztu rétti, hunang og
mjólk, ost og hveiti og vín pram-
neskt. En drykkurinn var meini
blandinn. Gjörðust þeir nú brátt
hreyfir og gleymdu fósturjörð og
feðragörðum. En er veizlan stóð
sem hæst, laust hún þá alla með
töfrasprota; breyttust þeir þá i svín.
Segir svo frá:
“Skör báru skatnar
með skál á trýni,
rumdii rýtandi,
reistust burstir;
var vallbassaleyt
vaxtarlug ult,
ok þó vit heilt,
sem verit hafði.
Breyttust þá réttirnir brátt í þá fæðu
er eigi var ætluð mönnum, -—akarn,
eitla og mýla. En Odyssevs er ávalt
var minnugur ættar sinnar og óðala,
fékk þá alla aftur leysta úr nauðum,
með tilstyrk guðsins Hermesar, —
guði feðranna og ens fríða Grikk-
lands.
Það er mönnum stór vorkunn,
þótt þeim gangist hugur við, að vera
skipuð öndvegi og setlir að veizlum;
og með því falli þeir undir ægivald
Gýgjarinnar; en fríðari og fegurri
verður þó ávalt hamingja Odyssevs
og orðstír, er einum saman, með til-
styrk giftu og guða, frænda og feðra-
bygða, auðnast að yfirstíga allar tor-
færur og kalla liðsmenn sína Iti
heillrar hyggju.
Odyssevar þyrftu að rísa upp á
hverjum bæ meðal vor hér í álfu, er
gefið gætu aftur þeim mannsmynd-
ina, er henni hafa glatað.
“Fríðari miklu
ok fegri sýnum
ok vöxtulegri
á velli at sjá’’.
og lagt alla deiglu-drottna og graut-
ar-seiðlinga í aflinn hjá þeim Brokk
og Sindra, svo úr þeim verði smíð-
að það, sem guðirnir hafa ætlað þá
i. Mun þá líka aldrei fara svo, að
uppi verði eigi haldið minni voru,
hinu helga minni íslands, meðan
aldir renna.-----------------------
Land vort er hið sérstæðasta land
í heimi, í öllum skilningi. Það a
ekki sinn líka. Eigi þó vegna Jiess,
að það sé auðugra land eða veður-
sælla, en öll önnur lönd; því svo er
eigi. En það hefir þá kosti og þau
kynstur að bera, er önnur lönd hafa
eigi. Það er heimur í heimi þessum,
— heill sérstœður heimur, með öll-
um heims ummerkjum og eiginleg-
leikum. Það er heil veröld.
Á landi voru eru frjósamir dalir
og fiskivötn, elfur og lækir, fossar
og hverir, eldfjöll og jöklar, bygðir
og eyðimerkur, sandar og sævar-
borð, eyjar og útsker. Þar viðrar
öllum veðrum og skiftist í veðra-
belti á sömu árstíðinni, svo að til
fjalla og öræfa er heimskauta-loft,
en til sveita gróðurloft hins tempr-
aða og suðlægara baugs jarðar. Þar
eru flestar, ef ekki allar, þær upp-
sprettur, er finnast annarsstaðar
um heim, heilsu- og lífs-gjafa lind-
ir, heitar og kaldar, heimin hrein og
blá vötn, er grómlita hvorki mynd
mannsins, ský hmins eða Ijós sólar
og stjarna, er í þeim speglast, en
sýna hana með nákvæmni einsog
hún er, — sannur útvortis vottur
sannleiksástarinnar, er stjórnaði
hönd og huga sagnaritaranna, er i
letur færðu orð og gjörninga allra
Norðurlanda. Þar er friðarbogi yfir
hverjum fossi og bládögg á hverju
strái. Þar er “sjálf dimman ekki
dimm og nóttin lýsir sem dagurinn
og myrkrið sem ljós”.
Þar eru stenborgir, reistar upp
frá undirstöðum jarðar, — eilífar, ó-
bifanlegar, — bústaðir og iverustað-
ir heimssálarinnar. Þær hafa stund-
um verið nefndar Hulduborgir. Þær
eru hulduborgir — þess hulda afls
og máttar, sem reisti jörðina upp af
höfunum og festi hana á vötnun-
um.
Þar eru firðir svo fríðir, að
hvergi getur fegri að líta. Að hádegi
eða nóttu, Jiá bjart er, eru þeir Jiví
líkastir, sem niður í djúpum dal
breidd sé silfurvoð eftir ertdilöng-
um dalnum. Við sólsetrið bera þeir
annan lit; þá eru þeir rauðir sem
gull, einsog teknir væri tugir þús-
unda sólargeisla, undnir saman í
streng og lagðir niður í dalsbotn-
inn.
Á flest öllum stöðum landsins má
sjá öll þessi ummerki heims. Og þó
hver landshlutur, sem horft er yfir,
sé ekki stór, skyggir þó ekkert þar á
annað, ekkert náttúruafbrigðið á
hitt, og er þó hvcrt uin sig svo stór-
vaxin mynd, að það er ekki sýnis-
horn, heldur frummynd, fyrirmynd-
in, er hæfir, og hvergi er að finna,
nema í heilum og ómælilega stórum
heimi, og í fullu hæfi við heil-
an heim. Hvernig það fer að kom-
ast fyrir, er furðuverkið stóra. Það
er einskonar ytri staðhæfing heim-
spekiskenningarinnar fornu, að i
hugsun hins Eilífa felist alt. ísland
er heimshugsan hins Eilífa; heimur
innan lieims, sérstæður, óviðjafnan-
legur og ólíkjanlegur öðrum lands-
hlutum þessarar jarðar, og má telja
Jiað ástæðuna fyrir Jivi, að það er
fegursta og furðulegasta landið í öll-
um heimi.
Vér sögðum áðan að land vort væri
eigi auðugra og veðursælla en önn-
ur lönd, og svo er heldur eigi. Á
skömmum tíma breytist sá heimur,
sem vér höfum nú horft á; ljósið
deyr inn í hálfrökkur og nótt; dýrð
og fegurð falla undir hjúp fanna og
ísa; í stað hins fyrra er kominn
heimur kuldans og dauðans. Skiftir
það þannig búningum á hverju ári.
Vegna þessara umskifta, er draga
injög úr frjósemi jarðarinnar, er
landið ekki auðugt. Það er víða
hrjóstrugt og harðbalalegt, og fyrn-
indin öll af grjóti liggja þar allstað-
ar ofanjarðar. Vegna þess hefir oft
verið hallað kostum þess. — “Bjóð
þú að steinar þessir verði að
brauði” — hafa verið tiðkveðnari
orð, en hin: “Maðurinn lifir ekki á
einu saman brauði”, — þó tæplega
vegna þess, að heimildin sé betri!
í þessum breytilega heimi er þjóð
vor alin. Þar liggja ættir vorar og
óðul, og hefir hin sérstaka náttúra
landsins ekki haft lítil áhrif á upp-
eldi hennar, eðlisfar og sálarlíf. Feg-
urðin og skrautið hefir þroskað og
alið hjá henni fjölbreytilegt hugsana
líf, tilfinningariki og þekkingarlang-
anir, stríðar og sterkar, ekki ein-
göngu að fá að sjá og skilja, heldur
líka að lifa og reyna. Hugsjóna-auð
landsns hefir hún helgað sér, er
hvarvetna er svo bersýnilegur og
auðtekinn, en auðinn hinn siður,
enda er dýpra eftir honum að grafa.
Hvað landið er fullkominn heim-
ur í sjálfu sér, hefir orsakað fjöl-
breyti þjóðlífsins, því fult eins fjöl-
breyttu lífi hefir þjóðin lifað einsog
nokkur önnur. Og af sömu ástæðum
hefir það líka verið til þess fallið,
að ala hana upp til sérstakra hluta,
fá henni sérstakt verk að vinna.
Þjóðin hefir ekki vaxið að mann-
afla. Starfsefnið hefir ekki verið
það, að útbreiðast um allan heim,
unz afkomendur hennar væru fleiri
orðnir en sandkorn á sjávarströnd,
einsog ísraelssona. Hún hefir orðið
að vaxa upp á við og inn á við, inn
í hugsjónaheiminn. Verkefni henn-
ar hefir verið, að safna saman, lesa
saman atburði lífsins og tildrögin,
sem að þeim leiddu, — seinja sögu.
Hún hefir verið söguritari og bóka-
vörður menningarþjóðanna nor-
rænu. Vegna Jiekkingarlöngunar-
innar hefir hún lifað með í lífi ann-
ara Jijóða. Henni hafa verið fengn-
ir endarnir á hinum slitna örlagavef
hinna Gotnesku þjóða, og þá hefir
hún, í tómstundunum heima, ofið
saman i íslenzkt vaðmál, — hald-
betri og svikalausari voð, en guðvef-
ir Suður- og Austurlanda hafa
reynst.
Vér dáumst að sögustíl Snorra; cn
liað er sami sögustíllinn og hjá
körlunum og kerlingunum, er sagt
hafa oss þjóðsiigurnar, — aðeins er
efni frásögunnar ekki eins glæsilegt
og umfangsminna.
Úr þeim tveimur efnum, sem
landið notar mest í sínar feg-
urðarmyndir, hafa tveir sypir
þjóðarinnar lilaðið minnisvarða
tvo, — öðrum dýrri, — norrænni
siðmenningu: Úr grjótinu, Albert
Thorvaldsen; — úr ljosinu, Níels
Finsen!
Það er leitin upp á við og inn á
við í hugsjóna heiminn, cr stýrði
ferðum forfeðranna i æfintýra- og
landaleit.------
En um liðna tíð hæfir ckki að
ræða. Hún er öll bókuð og geymd.
Um það, sem framundan liggur varð-
ar mest.
Nú um all-langt skeið hefir mikið
verið þráttað um sjálfstæði þjóðar-