Heimskringla - 30.09.1915, Qupperneq 5

HEIMSKRINGLA.
BLS. 5
WINNIPEG, 30. SEPT. 1915.
/
Merkur vísindamaður hrósar Vilhj. Stefánssyni
Cyrus C. Adams, forseti landfræðingafélags Ameríkumanna lofar
Vilhjálm að maklegleikum og telur hann hafa unnið sæti meðal
hinna fremstu landkönnunarmanna.
Vísindamaður þessi ritar um Vil-
hjálm Stefánsson í hin helztu blöð
Bandaríkjanna á þessa leið: —
Hið nýja land, sem Vilhjálmur
Stefánsson hefir fundið, liggur eitt-
hvað liundrað milur norður af
Prince Patrick eyju. Og suðurhluti
landsins, sem hann kom á, er nokk-
uð austur af austasta tanga Patricks
eyjar. Eftir þvi sem hann gat séð
þarna, rennur 115 .hádegisbaugur
vestur af Greenwich um eyju þessa
nálægt miðju. Hin næstu lönd, sem
vér þekkjum, munu vera Polynia
eyjar, hópur smáeyja norður af
Prince Patrick eyju. McClintoch
fann þær árið 1853. Þær ættu að
vera eitthvað 75 eða 80 mílur frá
þessu nýja landi Vilhjálms Stefáns-
sonar. ,
Eyja þessi er eitthvað rúmar 100
mílur vestur af norðurhluta Ellef
Ringnes eyjar, sem Swerdrup fann;
en norðurendi hins nýja lands, sem
Stefánsson fann, virðist ná lengra
norður, en nokkurt annað land eða
eyja i þessu hinu mikla eyjahafi
Parrys, norður af meginlandi Ame-
riku. Þessi hin mikla eyja Stefáns-
sonar rís þarna upp af grynning-
dnum, sem eru í kring um eyjarnar
í Parry eyjahafinu. Þessar grynn-
ingar eru framhald af hryggnum,
sem liggur eftir endilangri Ameríku.
Það er nú alment ætlun manna,
að öll íshafslöndin rísi úr grunnu
hafi, nema fáeinar goseyjar eða eld-
gigir. Og fundur Vilhjálms Stefáns-
sonar sannar það, að Nofð ir-íshafið
sé alt saman grunnur sjór, þó að
Nansen fyndi feiknadýpi nærri á
sömu breiddargráðu norður af Sí-
heriu-eyjunum.
ÞAB SEM STEFANSSON HEFIR
SANNAÐ.
Vilhjálmur Stefánsson hefir ó-
lirekjanlega sannað það, sem hann
var búipn að segja, að hann gæti
fengið alla þá dýrafæðu, sem hann
þyrfti á isnum og í sjónum. Mest-
allan tímann hafði hann meir en nóg
fyrir menn sína og hunda. Og það er
mjög svo merkilegt atriði, að þegar
hann var búinn í marga mánuði að
vinna hundunum hörðustu vinnu,
þá voru flestir þeirra í góðum hold-
um og færir til hvers sem var.
Aðallega hafa allar hugmyndir
hans reynst réttar. Siðan hann í
fyrsta sinni kom út á Ishafslöndin,
hefir hann verið fulltrúa um það, að
hann gæti lifað á því, sem ísinn og
sjórinn gæfi af sér. Og nú er hann
búinn að sanna það. Hann er maður
fílhraustur og eftir þvi úthaldsgóð-
ur og þolinn. Hvalaveiðamenn þar
norðurfrá, á Alaska ströndum, segja,
að enginn annar maður, sem þar
hafi komið norður, geti eða hafi far-
ið eins margar milur á dag eins og
Vilhjálmur Stefánsson.
Fyrir nokkrum árum síðan var
hann orðinn vistalítill og lagði hann
þá upp frá búðum sinum til þess að
ná sér í soðið. En þar var fátt um
dýr að veiða, og varð hann að ganga
40 mílur áður en hann fengi færi á
dýri nokkru. Loks fann hann dýr
eitt og skaut það og tók sér væna
byrði og hélt heim aftur og gekk
hann alla þessa leið með 50 pund af
kjötinu á baki sér og kom heim að
kveldi.
Á seinustu ferðum sinum á sjón-
um þarna hafði hann bát einn með
sér, er hann flutti á, og mátti á litl-
um tima breyta bátnum i sleða, og
með honum voru tveir beztu menn-
irnir af hópnum, sem norður fór.
Annan þeira, Storkerson, hafði hann
þekt síðan hann var í Leffingwell-
Michelsen förinni, og var það i
fyrsta sinni er hann kom á norður-
slóðir. Það er enginn efi á því, að
þessir tveir fylgdarmenn hans hafa
lagt sig alla fram að hjálpa honum
og tekið sinn skerf af torfærunum
og erfiðleikunum.
Vér vitum nú, að hvalveiðamenn-
irnir, sem fóru með vesturströndun-
um á Bankslandi og gátu ekki fund-
ið hann, voru marga tugi mílna
sunnar, en þar sem Vilhjálmur var,
og lifði á fitu landsins og sjávarins
allan veturinn. Það var alt alveg
eins og hann hafði ætlað. Þar var
nóg af dýrum til veiða.
Annað merkilegt og áríðandi verk
fullgjörði Vilhjálmur Stefánsson, er
hann lauk við mælingu og uppdrætti
af norðausturströnd Prince Patricks
eyjar. Það voru ómældar eitthvað
50 mílur af ströndinni, sem þeir
Clintock og Mechan ekki höfðu
mælt, er þeir voru þar. En nú er alt
landið eða réttara Prince Patrick
eyjan mæld og mun það koma að
góðu gagni sjófarendum.
ÍIANN LIFBI SEM ESKIMÓAR.
Vilhjálmur Stefánsson hefir sann-
að það betur en nokkur annar norð-
urfari, að spik og lýsi dýra þeirra,
cr hann gæti veitt, myndi vera meira
en nægilegt til eldsneytis og ljósa
alla þessa löngu vetrarnóttu. Hann
hefir æfinlega haldið þessu fastlega
fram, og verið áreiðanlega viss um,
að hann gæti sýnt það ,ef til þets
lcæmi. Hann sagði, að þetta nægði
Eskimóum og að hann mynd' gcta
notað sér það alt að einu og þeir.
Annað er það, sem hann einlægt
hefir haldið fram, og það er: að
hann gæti lifað í heimskautalöndun-
um alveg eins og Eskimóar. Hefir
hann oft látið þá skoðun i ljósi, að
heimskautabúarnir lifi hinu nota-
legasta lífi. Þeir hafi næga fæðu og
hentugan klæðnað, og hús þeirra
séu heilnæm, og þeir séu lausir við
margan sjúkleika og margt sem að
mönnum gengur, nema þvi að eins
að þeir láti hvíta menn ginna sig
til þess að búa í timburhúsum eða
húsum með þétthlöðnum veggjum,
eins og þeir gjöra sumstaðar á Á1
aska ströndum að norðanverðu.
Mjög fáir menn í landi þessu
trúðu því, að Vilhjálmur Stefánsson
væri á Iífi fyrir nokkrum dögum.
Lengi reyndi Burt McConnell að
safna fé, til að senda norður flug-
menn og flugdreka til þess að fljúga
yfir sjónum og isunum norður af
Alaska og Austur-Síberíu; en árang-
urslaust var það, því að allir héldu
að Stefánsson væri fyrir löngu dauð-
ur. Burt McConnell var sannfærður
um, að Stefánsson væri lifand'; en
hélt að hann hefði hrakist með ísn-
um langt til vesturs; en trúði bví að
liann gæti lifað á selum og isbjörn-
um, sem hann fyndi, og vel skygnir
menn á flugdrekum i lofti uppi —
•nyndu geta greint mennina á snjón-
um og ísunum og hjálpað þeim lil
að sleppa úr nauðum þessum
Jósep F. Bernard þekkir Vilhjálm
Stefánsson og hina stöku hæfile:ka
lians, að geta lifað og starfað í heim-
skautalöndunum. Hann skrifafi ný-
lega, að hann væri ekki i neinuni
efa um, að Vilhjálmur væri lifandi;
en hann hélt að rekísinn hefði flutt
hann vestur, og væri hans því helzt
þar að leita.
Nokkrir hinir nánustu vinir hans
hafa lýst yfir þeirri óbifan'egri
sannfæringu sinni, að hann væri lif-
andi, og að vér myndum frétta frá
honum áður en langir tímar liðu.
Eg fékk fyrir viku siðan bréf frá
einum bezta vini Stefánssonar í Mas-
sachusetts, og lét hann þar í ljósi
traust og sannfæringu sína, að hann
væri heill heilsu og spáði því, að
heimurinn bráðlega fengi að vita, að
hann væri lifandi og llði vel.
Þessi hin sterka trú og traust
vina hans hefir nú fengið sina upp-
fyllingu, þrátt fyrir það, að mestall-
ur heimurinn og hver einasti norð-
urfaramaður héldu að hann væri
fyrir löngu dauður. En nú fagna all-
ir yfir þessari fyrirtaks frammi-
stöðu, — alveg eins dæmi i sinni
röð. Þrátt fyrir hið mikla óhapp,
sem hann varð fyrir i byrjun farar-
innar, þá er nú svo komið, að hann
skipar sæti með hinum allra-merk-
ustu heimskautaförum. Hann hefir
snúið ósigri í sigur, og öll hans
framkoma síðan hann lagði með
hinum tveimur félögum sínum út á
óþektar ísaleiðir, um ókunn lönd og
höf, hefir grundvallað frægð hans,
sem hins hugrakkasta ráðabezta og
hepnasta landaleitarmanns i norður-
höfum. Og ef að hamingjan leyfir,
þá gjörir harin meira á næstu inán-
uðum og árum, að lyfta huliðsblæj-
unni af löndum og höfum þeim, sem
hann er að kanna.
TIL JÓNS ÓLAFSSONAR
20. marz 1915.
"Vort kæra land” meS kalda jökuldali, ......
vort kæra land meS nakin eySihraun,
þaS á svo fáa frækna, djarfa hali
og fáum þessum bauS svo mögur laun,
en fegin vildi fagrar kveSjur vanda,
er fimm og sextíu’ árin kveSur þú,
sú þjóS, sem naut þín, höfuSs þíns og handa,
sem hjartagull þitt átti, dug og trú.
Þú hálfa öld í broddi þjóSar barSist
og brandi mörgum stefnt var þér á háls;
alt Island sá, hve vasklega þú varSist
og vissi' ei slíkan neinn aS leikum stáls.
Og þaS er víst aS erjur eigi þrotna,
en aldrei skelfdi þig neitt trumbuslag;
á þínum skildi allar örvar brotna,
og aldrei var hann traustari’ en í dag.
Njót bjartrar elli, aldna vopnahetja;
þér íslenzk tunga þakkar trausta vörn,
og meSan IjóS til manndómsverka hvetja
þau muna’ og blessa nafn þitt, Islands börn.
Á æfikvöld þitt aftanljóma skærum
slá öll þau verk, er mátt þinn sýndu’ og geS.
Þú unga skáld und öldnum silfurhærum,
þig ungir hylla — gamlir fylgjast meS.
— (“Óðinn”) Snæbjörn Jónsson.
Fyrir norðan.
IIEIMA A HÓLVM.
Eg kom að Hólum i Hjaltadal með
Haraldi prófessor Níelssyni 10. júlí
síðastl. Daginn áður hafði verið þar
22 stiga hiti. Þegar við komum þang
að, var hitinn 2 stig, með þoku á
fjöllum og úrfellis-hraglanda. Þvi
miður var veðrið fyrir norðan fyrri
liluta sumarsins oftar likt þvi, sem
það var 10. júlí, en sumarblíðunni
þann 9.
Það er stórstaðarlegt á Hólum.
Tvö stór hús, annað úr timbri, hitt
úr steini, handa skóla og heimilis-
fólki, — auk kyrkjunnar sjálfrar og
allra annara húsa, þar á meðal torf-
bæjar, sem enn stendur, en ekki er
búið í. Samt fundum við enn meira
til þess, þegar við riðum þar i garð
í þessu leiðinlega veðri, hve alt var
sópað og fágað umhverfis húsin. En
mest til þess, hve viðtökur skóla-
stjóra voru ástúðlegar.
Þegar við vöknuðum morguninn
eftir, var veður hið versta. Hitamæl-
irinn á núlli. Norðanstormur með
úrkomu. Snjór kom ofan undir tún-
ið. Mikil ófærð komin af snjó í fjöll-
in, sögðu þeir, sem fóru yfir Heljar-
dalsheiði samdægurs. Daginn eftir
fór eg yfir tún, sem var alþakið snjó,
á Enni i Viðvikursveit.
KYRKJAN A HÓLUM.
Hún er fremur óálitleg að utan.
Ekki óáþekk því, að hún gæti verið
mikil geymsluskemma. Svo virðist,
scm turn liljóti að hafa verið fyrir-
liugaður af byggingarmeistaranum.
En hann hefir ekki komið. Þegar
inn er komið, verða áhrifin öll önn-
ur. Vera má, að helgi staðarins fái
nokkuð á hugann. En í hlutföllun-
um er einhver vegleg einfeldni. Nú
getur engum blandast hugur um, að
þetta hús hefir verið reist til þess,
að vera guðshús.
Inni i kyrkjunni eru 4 dýrgripir,
allir gamlir — auk legsteinanna i
gólfinu: Altaristafla, prédikunar-
stóll, skírnarfontur og krossmark.
Þessir munir eru leifar af fornri
dýrð. Þeir gjöra viðurstygð eyðing-
arinnar enn átakanlegri. Eg er ekki
svo kunnugur, að eg viti, hve miklu
kyrkjan hefir verið svift. Víst er
um það, að í henni hefir verið fjöldi
af myndum, sem allar eru farnar.
Eitthvað af þeim er hér á Forn-
gripasafninu. Milligjörðin mikla
milli kórs og forkyrkju er farin.
“Frúarstúkan” og “Biskupsstúkan”
eru farnar með öllu sínu mynda-
skrauti. Fornu, útskornu sætin úr
framkyrkjunni eru farin, og í stað
þeirra komnir tilkomulausir, ný-
tizkubekkir, alveg óþolandi við hlið-
ina á dýrgripum fortíðarinnar. —
Munirnir fyrir bragðið orðnir skræl
ingjalega sundurleitir, og hinn forni
vegsemdarsvipur kyrkjunnar með
öllu horfinn.
Eg skil ekki, hvernig Norðlend-
ingar, sízt Skagfirðingar, fá unað
þessu um sinn merkasta stað. Mér
finst að þeir ættu ekki að linna lát-
um, fyrr en kyrkjan hefir bæði feng-
ið aftur þá muni sína, sem til verður
náð, og að öðru leyti þá fegurð og
þann samfelda itgnarsvip, sem á
lienni var, þegar henni var mestur
sómi sýndur. Tilefnið er nú sér-
stakt, þar sem farið er að nota kyrkj
una af nýju til prestvígslu. En á
engu sérstöku tilefni ætti að vera
þörf, tilþess að það sjáist, að mönn-
um standi ekki á sama um annan
eins stað ættjarðar sinnar eins og
dómkyrkjuna á Hólum.
ERINDI PRÓFESSORSINS.
Sira Haraldur Níelsson var á leið
norður á Akureyri, til þess að flytja
þar fyrirlestra eftir samráði við
vígslubiskup síra Geir Sæmundsson.
Hann lagði á leið sína þessa lykkju
að Hólum eftir tilmælum prófasts-
ins í Skagafirði, síra Björns Jóns-
sonar. Hann átti að prédika í Hóla-
kyrkju og flytja þar fyrirlestur um
“Áhrif sálarrannsóknanna á hinar
kristilegu trúarhugmyndir”. Efni
fyrirlestursins höfðu þeir komið sér
saman um fyrir fram, prófasturinn
og prófessorinn.
Við vorum að tala um það um
morguninn, hvort nokkur maður
mundi koma i því veðri, sem þá var.
Víst var það, að ekki gat sumarblið-
an teygt neinn frá heimili sínu þann
daginn. Menn komu. Fjöldi manns.
Samt var fullyrt, að miklu fleiri
liefðu komið, ef veðrið hefði verið
betra. Tiltölulega fáir höfðu komið
langt að, af þeim mönnum, sem
kunnugt var um, að ætlað höfðu að
koma.
Fyrirlesturinn flutti síra H. N. eft-
ir messu. Prófasturinn stýrði sam-
komunni, og byrjaði hana með
stuttri gamansamri ræðu. Hann
kvaðst hafa búist við því, að Skag-
firðingar mundu vera dálítið svip-
aðir Aþenumönnum, sem Postula-
sagan segir, að ekki hafi gefið sér
tóm til annars fremur en að segja
eða heyra eitthvað nýtt, og að þeim
mundi leika forvitni á, hvað þessi
“skraffinnur” hafi að flytja — eins
og líka er sagt í Postulasögunni um
Aþenumenn og Pál postula.
Það er ekki of mælt, að menn hafi
hlustað hugfangnir á fyrirlesturinn.
Hvorki leyndi það sér á andlitun-
um, meðan erindið var flutt, né á
vðræðum manna á eftir. Einn bónd-
inn sagði við mig, að þessar stundir
í Hólakyrkju, meðan síra H. N. pré-
dikaði og meðan hann flutti fyrir-
lesturinn, væru skemtilegustu stund-
irnar, sem hann hefði lifað.
Eg gat ekki varist þvi, að fara að
hugsa um það þarna í kyrkjunni,
livað það væri merkilegt, og hve ó-
sennilegt það mundi hafa þótt fyrir
nokkrum árum, að einn af lærðustu,
varfærnustu og mest metnu kenni-
mönnum landsins fengi nú prófessor
frá háskólanum til þess að tala um
j>etta efni í dómkyrkjunni á Hólum,
og frá því sjónarmiði, sem þar var
talað, og að alþýða inanna tæki
sliku erindi jafnvel eins og því var
þar tekið.
Ekki var þessu né öðrum erind-
um prófessorsins tekið lakar á Ak-
ureyri. Eitt Akureyrarblaðið, Is-
lendingur, kemst meðal annars svo
að orði í ritstjórnargrein með fyrir-
sögninni: “Andleg vakning”.
“í hvert skifti, er hann talaði, var
fjöldi fólks viðstaddur, og þarf þó
rr.ikið að vera i boði til þess að fólk
þyrpist saman að hlýða á andleg
efni á þessum tíma árs, þegar ann-
irnar og veraldlegt umstang er á
allra hæsta stigi. En það var líka
mikið í boði, þvi þó að atvinnu- og
búsýslumálin hljóti mjög að taka
upp hugi manna og eigi að gjöra
það, þá eru þó eilífðarmál manns-
andans, flutt af spámannlegri anda-
gift, enn dýrmætari. Þess vegna
fjölmentu menn, þegar H. N. talaði.
...... Veðráttan hér norðanlands
hefir verið köld og hráslagaleg nú
Members of theCommercial Educators’ Association
E. J. O’Sullivan,
M- A. Pres.
CSTA BL/S/iED
Stærsti verzlunarskóli f Canada. Býr fólk
undir einkaskrifara stöðu, kennir bókhald, hrað-
ritun, vélritun og að selja vörur
Fékk hæstu verSlaun á heimssýningunni.
Einstaklingskensla. Gestir velkomnir, eink-
um kennarar. Öllum nemendum sem það eiga
skilið, hjálpað til aS fá atvinnu. Skrifið, komið
eða fónið Main 45 eftir ókeypis verðlista með
myndum.
THE WINNIPEG BUSINESS COLLEGE
222 Portage Ave...Cor. Fort Street.
Enginn kandídat atvinnulaus.
um tíma. Hafísinn heflr spilt sumar-
blíðunni og sumargleðinni. Óhugur
hefir verið í mörgum hér á Akur-
eyri. En þann tíma, sem Haraldur
Nielsson var hér og flutti erindi sín
um eilifðarmálin, mun mörgum hafa
fundist birta yfir þessum bæ og hug-
arþjáningarnar léttast”.
H. N. ætlaði sér að prédika og
flytja fyrirlestur á Blönduósi i heim-
leiðinni. Mér fanst það vekja al-
menna sorg, að hann gat ekki látið
úr því verða. Menn höfðu hlakkað
svo mikið til. Og frézt hafði, að
menn ætluðu að fjölmenna úr allri
austursýslunni til þess að hlýða á
hann.
Sannleikurinn er áreiðanlega sá,
að hugir þjóðarinnar eru óðum að
Ijúkast upp þessi siðustu ár fyrir
öllum nýjum hugsunum og öllum
nýjum fróðleik, sem til hennar nær.
En ekki sizt, þegar þær hugsanir og
sá fróðleikur kemur að einhverju
leyti eilifðarmálunum við. Ef eg
hefði verið i nokkrum efa um það
áður, þá liefði allur sá vafi horfið
i þessari ferð. Mér er vel kunnugt
um það, að þetta er ekki eindregið
gleðiefni öllum, sem eftir þessu liafa
tekið. Sumum finst nú vera að renna
upp ný hindurvitna- og lijátrúarö-ld.
Aðrir eru hræddir um,- að aukin
umliugsun um eilifðarmálin muni
veikja áhugann á því lifi, sem oss
er ætlað að lifa hér á jörðunni. Enn
aðrir hafa fest ást á gömlum trúar-
kenningum og óttast. að nú sé þeim
hætta búin. Eg ætla ekkert um það
að deila að þessu sinni, hvort það
sé rétt eða rangt, sem fyrir þessum
mönnum vakir. Eg bendi að eins á
breytinguna. Það er áreiðanlega
liollast hugsandi mönnum, að at-
huga tákn timanna og loka ekki aug-
unuin fyrir þeim, hverjum augum,
sem menn kunna á þau að lita.
BÓSKAPVRINN.
Eg var í Norðurlandi frá 8. júlí
til 15. ágúst. Mestallan júlímánuð
voru sifeldir kuldar. Hitinn venju-
legast frá núlli til 5 stiga, þar sem eg
var staddur. Og áður höfðu kuld
arnir verið álíka, nema dag og dag.
Mig stórfurðaði á þvi, hvað túnin
spruttu, þrátt fyrir kuldann. Það
leyndi sér ekki, að þau eru nokkurn
veginn ódrepandi, þar sem góð rækt
er í þeim. Ekki allfáir sögðu mér, að
hjá sér hefði töðufall orðið í meðal-
lagi. Hjá flestum mun það þó hafa
orðið töluvert ininna, einkum þeim,
sem slógu snemma. En merkilegt
samt i minum augum, hvað grasið
var mikið á túnunum.
Þar á móti voru grashorfur lengi
afarillar utan túns. Síðustu vikurn
ar spratt jörð nokkuð, en sumstað
ar mun grasvöxtur hafa beðið Jiann
hnekki af kuldanum, að hann hafði
ckki mikið gagn af hlýjindunum,
þegar þau loksins komu.
Ekki voru bændur samt neitt
daufir í dálkinn, enda höfðu naum-
ast verulega ástæðu til þess. Einn
bóndinn sagði mér, að hann hefði
að jafnaði fengið 8 kr. fyrir hvcrl
kindarreifi. Peningarnir voru að
streyma inn í sveitirnar fyrir hest-
ana, um 200 krónur fyrir þriggja og
fjögra vetra hesta, sem litið eða ekk-
ert hefir verið kostað til, og lanpt
um meira fyrir suma. Eg heyrði sagt
að einn skagfirzki bóndinn hefði
selt 22. Svo er fjárverðið, sem i
vændum er i haust. Alt liefir hækk-
að í verði, sem selt er. Vegabóta-
menn keyptu mjólk fyrir 18 aura
pottinn langt uppi í sveit. Einn
bóndi, sem bú reisti i vor, keypti
ærnar á 40 krónur. Margir tcldu
það fásinnu þá. Ekki vantar mikið
á, að afurðir ærinnar þetta eina
sumar borgi ærverðið alt.
FÓLKIB VILL BÚA.
Mikið hefir verið um það talað,
að fólkið tolli ekki i sveitunum, sé
friðlaust eftir því, að komast i kaup-
staðina. Mér virðist það ekki nema
hálfur sannleikur. Með vax.nidi
menning sveitafólksins hefir áslin
á sveitunum áreiðanlega eflst. Sjálf-
sagt eiga bændaskólarnir drjúgan
þátt i því. Hinu verður ekki neitað,
að fólk er ófúst á að vera i vinnu-
mensku. Eg gæti trúað þvi, að það
sé eitt af merkismálunum, sem vit-
mönnum bændastétarinnar ríður á
að ráða fram úr, að finna fyrirkomu
lag, sem vinnufólkið sættir sig við
og ekki lamar hættulega hagnað
bændanna. Fremur ósennilegt er, að
það sé í raun og veru ókleift.
Það, sem búlaust fólk í sveitunum
þráir mest, er að geta reist bú sjálft.
Það vill langhelzt vera kyrt í sveit-
inni. En það vill “eiga með sig
sjálft”. Og engin jörð fæst, hvorki
til byggingar né kaups. Væri nokk-
ur jörð seld fyrir norðan, þá hefði
hún sjálfsagt hækkað mikið úr þvi
verði, scm hún var í fyrir fáum ár-
um. Samt má að líkindum ekki
draga of miklar ályktanir af einu
koti, sem keypt var fyrir fáum ár-
um fyrir 2000 krónur, en selt i vor
fyrir 5,200 kr„ þvi að það kot er
mjög nærri kauptúni, og kaupandi
átti þess sérstakan kost, að gjöra sér
mikið úr þvi. En hvað um það —
iiienn hafa sterka trú á búskapnum,
— þó að þeir berji sér svona við og
við, — bæði þeir, sem reka hann,
og þeir, sem ekki eiga þess kost að
eiga við hann fyrir sjálfa sig.
Fjöldi manna þráir ekkert annað
fremur, en að mega rækta landið,
geta ræktað' það. Allur meginhluti
landsins liggur annaðhvort ónotað-
ur, nema að ofurlitlu leyti. Menn
eiga þess engan kost, að nota það.
Og menn eru ávittir fyrir það, að
leita burt. Þetta er alt saman nokk-
urnveginn svo öfugt og andhæfis-
lcgt, sem það getur verið.
PENINGANA VANTAR.
Menn virðist ekki greina á um
það, að jarðræktin svari kostnaði.
Menn eru saminála um það, að mér
skilst, að liún sé öruggasti atvinnu-
vegur landsmanna. Meðal annars
hefir þetta sumar sýnt það á Norð-
urlandi. En það er fyrst og fremst
peningaleysið og óhentug lánskjör,
sem .stýfla framfarirnar og reka
fólkið burt úr sveitunum.
Þetta er eitt af þeim vandamálum,
sem stjórnmálamenn okkar verða að
ráða fram úr. í þessu efni er ekki
til neins að vísa mönnum á hinar
og aðrar dygðir, sem eigi að fleyta
öllu áfrain. Það þarf að útvega pen-
inga til þess að rækta landið, eins
og til annara framfara. Og þá pen-
inga, sem landbúnaðinum eru ætl-
aðir, verður jafnframt að nota til
þess að fjölga býlunum. Með öðru
móti er ókleift að halda í sveitunum
n.eira en litlu broti af þeim fjölda,
scm þar ætti að vera og þar gæti
Iifað góðu lifi.
EITT BÆMI.
Eg ætla að endingu að minnast á
eitt dæmi peningaleysisins, sem sá
maður sagði mér sjálfur, er í hlut á.
Hann keypti jörðina af lands-
sjóði í fyrra vor, og greiddi þá af-
borgun, sem áskilin var. Jörðin er
í veði fyrir þvi, scm eftir stendur.
Hann tók við henni með bæjar-
greni, sem með öllu var ólíft í. Síð-
m hefir hann rcist mikið og vandað
steinhús, sem væntanlega stendur
margar aldir og fullnægir húsnæðis-
þörfuin þeirra, sem á jörðunni búa
eftirleiðis. Lántökumagn jarðarinn-
ar vex ekkert við þetta. Hann fær
ekki einuni eyri meira út á jörðina,
þc hann hafi gjört þetta.
Nú hagar svo til á jörðinni, að
stórt svæði, þar sem aldrei hefir
verið sleginn nokkur baggi og ein-
göngu er bithagi, liggur ágætlega
við vatnsveitu. Kostnaðurinn hefir
verið athugaður nákvæmlega. Hann
mundi verða um 2000 krónur. —
Ráðunautur Búnaðarfélagsins áætl-
ar, að þegar vatnsveitan væri kom-
in i lag, inundi mega heyja á þessu
svæði um 2500 hesta árlega.
En maðurinn vissi ekki af neinni
þeirri stofnun á landinu, sem mundi
lána þessar 2000 krónur til þess að
koma upp þessum slægjum!
Er það undarlegt, að framfarirn-
ar séu nokkuð hægfara hjá okkur,
meðan við búum við annað eins á-
stand?
Einar Hjörleifsson.
—(“Lögrétta”).