Heimskringla - 28.03.1918, Side 1

l»ú forflast ekki a?5 brosa, ef tennur
?>ínar eru í gótSu lagi.—Til þess ab svo
'geti verib, er naubsynlegt ab láta
skoóa tennurnar reglulega. SjátSu
DR. JEFFREY,
*“JIInn KH'tna tannlfpknl”
Cor. LoKan Ave. or Main St.
Hinir Beztu—SendiS Oss Pantanir
12 þuml...........|«.2.%
13 ofr 14 þuml....$3.<«
15 ok 16 þuml.......$3.05
Sendib eftir vorri nýju Verbskrá.—Vér
seljum allskonar verkfæri og vélparta
THE JOHN F. McGEE CO.
79 Henry Ave., WINNIPEG
XXXII. ÁR.
WINNIPEG, MANITOBA, 28. MARZ 1918
NÚMER 27
STÓRKOSTLEG SÓKN
HAFIN Á FRAKKLANDl
Þjóíverjar brjótast áfram á stóru svæíi og viÓhafa allan sinn kraft.,
Fá tekií borgirnar Bapaume, Ham, Peronne og fleiri merka
staói. Fylkingar bandamanna hafa látið undan síga af ásettu
ráði, en eru nú teknar að veita viðnám. Mannfall í liði óvin-
anna um 100,000 daglega síðan sóknin byrjaði.
Árla morguns á fimtudaginn
t>ann 21. þ.m. hófu Þjóöverjar loks-
ins sína margauglý.stu sókn á
T'rakklandi. Fyrsta höggið létu þeir
ríða gegn Bretum á svæðinu frá
Vondouil, fyrir sunnan St. Quentin,
»g til Scarpe árinnar—svæði það er
um 50 mílur. Á öllu þessu svæði
Tuddust þýzku herfylkingarnar
fram með öllum þeim þunga er þær
ábtu völ á, og af því hve lengi sókn
■þessi hefir verið í undirbi’mingi, er
engum blöðum um það að fletta, að
alt muni hafa verið vandlega fyrin
bugað. Með feikilegum mannafla og
fleiri stórbyssum, en viðhafðar hafa
verið við nokkra undanifarandi
sókn, brutust Þjóðverjar áfram á
öllu iþessu svæði, sigandi liði sínu
miskunnarlaust fram á vigvöllinn,
sem væri þetta sláturgripir en ekki
mannlegar verur. Er þetta uppá-
halds bardaga aðferð þýzku her-
iierstjóranma og vona þeir nú að
geta með iþessu móti brotið niður
aiia mótspyrnu á vestursvæðunum.
Ekki verður ]>vi ncitað, að þeim
hafi unnist töluvert á sfðan
þessi sókn þeirra byrjaði. En fyrir
evo stórkostlogu manntjóni hafa
þeir orðið, að fult útlit er fyrir að
sigurvinningarnar séu þeim frekav
tap en gróði. Til þess að gera
mannfallið sem minst á sína hlið,
kusu Bretar þann veg beztan, að
láta undan síga.. Var siík varnar-
aðferð löngu fyrirhuguð, því engir
gengu að því gruflandi hvernig
sókn Þjóðverja myndi* verða háttað.
—Á öðrum degi voru þeir búnir að
taka fremstu skotgrafir Breta á
öllu svæðinu frá Arras til La Eere,
og bæði á Englandi og hér í landi
mun mörgum þá hafa þótt útlitið
hið ískyggilegásta. Undanhald
brezku fylkinganna fór þó fram
með rnestu röð og reglu. Yið hvert
tækifæri, seon þeim bauðst, létu
þær ákothríðina dynja á liði óvim
anna og feldu þá þannig unnvörp-
um. Er sagt Þjóðverjar liafi tapað
um 100,000 mönnum daglega sfðan
sókn þeirra byrjaði.
Þegar þetta er ritað eru Þjóð-
verjar komnir alla leið að Somme-
ánni á einu svæðinu og gerðu öfl-
uga tilaun á einum stað að komast
yfir á þesisa, en voru ~ ihraktir til
baka. Borgina Bapaume og víg-
stöðvarnar við Nesle og Guisoard
liafa þeir tekið á sitt vald og fleiri
staði. Er haldið að Bretar hafi
slept þessum sttöðum án þess að
reyna mikið að verja þá, en muni ef
til vill gera öfluga tilraun að ná
þei.m aftur áður langt líður. Mark-
mið Breta er vafalaust að láta óvin-
5na sækja til að byrja með og or-
saka þeim iá meðan alt það mann-
tjón sem hægt er, snúast svo gegn
Einar Jónsson ísdal, sonur Jóns
Péturs ísdal og Margrétar Erið-
riksdóttur ísdal, er fæddur 19.
nóvember 1894. Gekk hann sem>
sjálfboði í landher B.rfkjanna 18.
nóvember 1915, og var f Jiefferson
Rarraeks, St. Louis, þar til f apríl
1916; var þá færður til Eort vSam..
Houston í Texas, og er það rétt
við landamæri B.rfkja og Mexico.
Hann gekk að eiga ihérlenda konu
1. janvlar þessa árs.
Samúel TJnnsteinn Isdal er fædd-
ur 4. febrúar 1886 í ísafjarðarkaup-
stað á fslandi. Hann er hálfbróð-
ír Einars J. ísdal. Kom hann með
móður sinni, Margréti Friðribsd.
ísdal, til Ameríku vorið 1888, og
hefir að mestu dvalið hjá henni
og stjúpföður sfnum, J. P. fsdal,
þar til hann innritaðist sem sjálf-
boði f iandher Canada 18. febr.
1917. Hann gekk í herinn í Van-
couver, B.C., í herdeild þá sem al-
ment var kölluð: D.C.O.R. (þ. er:
Duke of Connaught’s Own Rifles)
en sem réttu nafni h'eltir “Smith
Regiment”. Til Englands fór sú
þeim með auknum liðsafla, oftir að
þeir eru komnir langt ,frá höfuð-
stöðvum sínum og alt orðið þeim
örðugra en áður, og láta þá srvo
kenna aflsmunar. Getur því farið
svo áður lýkur, að sókn þessari
verði snúið í þann ó.sigur fyrir Þjóð-
verja, sein ríði baggamuninn í stríði
þessu.
Erakkar snerust í lið með Bretum
á svæðunum fyrir sunnan St. Quen-
tin og segja seinustu fréttirnar, þeg-
ar þebta er skrifað, þá hætta að
hörfa undan og séu þeir því komnir
á röð við fylkingar Þjóðverja. Ekki
verður sagt, að Frakkar haifi farið
varhluta af sókn þessari, l>ví undir
eins í byrjun létu Þjóðverjar hana
skolla á þeim á stórum svæðurn, fyr-
ir sunnan og norðan Rheims og á
Champagne svæðinu, en af þeim
viðureignum ihafa ekki borist nein-
ar iljósar fréttir.
Einhver allra einkennilegasti og
dularfylsti abburður stríðsins skeði
á laugardaginn, er sprengikúlur
tóku að 'falla á Parísarborg. Eng-
inn vissi hvaðan kúlur þessar
komu; því ólíklegt var, að óvinimir
væru komnir svo nærri borginni, að
stórbyssur þeirra flyttu þangað.
Næsbu herstöðvar Þjóðverja, vsem
Parísarbúar vissu af, voru 62 mílur
í burtu — en hingað til hefir engin
stórbyssa ílutt lengra en 25 niiílur.
Yar því þessi allra nýjasta árás á
París dularfull mjög; en þar sem
kúlur þesisar orsökuðu ekki tilfinn-
anlegt tjón, urðu borgarbúar okki
til muna iskelkaðir. Getgátur ýms-
ar voru að því leiddar hvað valda
inyndi ófögnuði )>essum — og við
það sat.
Sannleikurinn kom svo í ljós áður
langt leið. Erakkar fundu staðinn,
þaðan sem Þjóðverjar voru að
skjóta á Parfs, og var staður þessi
í 72 miilina íjarlægð frá borginni og
íeyndi isér þá ekki, að þeir þýzku
myndu nú hafa með höndum stór-
byssur, sem flutt gætu alla þessa
óraleið. Síðar kom svo frétt frá
Austurríki þess efnits, að byssur
þessar væru smiíðaðar þar og fengju
þær flutt sérstakar sprengikúlur,
wem nýlega væru uppfundnar, rún>
ar 75 mílur. Era Austurrfkismenn
stoltir mjög af þessari uppgötvun
og eigna sér allan heiðurinn af
þes u “dularfulla fyrirbrigði”, ®em
óskiiljanlegt var jafnvel sterkustu
andatrúarmönnum í París!
Stórbyssur þessar era furðulegar
mjög, en ekki sagðar hættulegar.
Eins og gofur að skilja, gongur illa
að hæfa á svo löngu færi — og stór-
þyssur þ«**ar þvf frekar ætlaðar til
þeas að "hræða” en gera skaða.
Ekki er lvaldið að Þjóðv. hafi með
höndum að svo komnu ncma 3 slík-
ar byssur.
herdeild í júnf 1917, og til Frakk-
lands var S. isdal sendur núna
um áramótin. Hann innritaðist í
herinn undir nafninu Stoney ís-
dal, og er utanáskriift hans:
Pte. Stoney ísdal, No. 2015194,
Q.C.M.R. Erance.
Þessi upplýsing um þá isdals
bræður er sond sem skýring og leið-
rót.ting við fréttabróf frá Blaine frá
Mrs. M. J. B., sem birtist í Heimskr.
7. marz þ. á. — Það er og leiðrétting
við fréttabréfið, sem hér er sagt um
þriðja piltinn er þar var getið: —
Gustav Johnson, f. 25. apríl 1896;
foreldrar hans era Valdimar John-
son og Ingibjörg kona hans. Hann
var kallaður í landher B.rfkjanna 4;
okt. 1917 og var fyrst mánaðartíma í
Camp Lewis, WaSh, var svo sendur
til herstöðvann.' á Long Island, N.
Y, og eftir eibthvað mánaðardvöl
þar til Erakklands; þangað komst
hann laust fyrir nýár. Afi hans hcitv
ir Jón Ereemann (ekki Freemanns-
son) og kom hann hingað frá Ar-
gyle bygð í Manitoba.
J. P. Isdal.
Canadamenn gera áhlaup.
Sama daginn og Þjóðverjar liófu
sóknina miklu gogn Bretum og
rrökkum, fengu þeir ljótan skell
frá hál'fu Canadamanna á svæðinu í
grend við Lens. Skömrnu íyrir iiá-
degi þenna dag tóku Canadamenn
að láta rigna á þá gaskúlum alla
leið frá Lens til vfgstöðvar þeirrar,
sem nefnd er “Hill 70”, og þar sem
vindur var hagstæður svifu gas-
mekkimir yfir skotgrafir óvinanna
og hefir þetta að sjálfsögðu orðið
mörgum í liði þeirra að bráðum
bana. Kom þetta þeim alveg á ó-
vart og er ]>etta stærsta gasiáhlaup-
ið í sögu s'ríðsins. Slórskotahríð
fylgdi þessu og hættu Óanadmeno
ekki fyr en þeir höfðu bæði orsakað
óvinunum töluvert mannfall og tek-
ið marga þeirra fanga.
Lieut. B. Steíánsson
Lieut. B. Stefánsson
sem tók þátt í stórorustunum
við Somme og á Vimy hæðun-
um og var þá í 44. herdeildinni,
hefir nýlega verið gerður að
“lieutenant” i flugliðinu. Hann
er vel þektur hér í Winnipeg,
stundaði hér lögfræðinám og
vann í mörg ár á landa skrásetn-
ingarstofu stjórnarinnar . Móðir
hans og systir búa hér í Winni-
peg og eiga heima í Villa stór-
hýsinu á Sherbrooke stræti. —
Frett þeissi er tekin úr blaðinu
Free Press og birti blað það
einnig mynd Lieut Stefánssonar.
Hollendingar í vanda
Stjórn Hollendinga hefir verið á
imilli tveggja elda í aeinni tíð, því
bandamienn ihafa gengið albhart að
þeim á aðra 'hliðina en Þjóðverjar
hótað þeim öllu illu á hina. Eins
og skýrt var frá í síðasta blaði af-
réðu stjórnir Bretlands og Randa-
ríkjanna að taka á sitt vald á með-
an Stríðið stendur yfir skip Hollend-
inga á sama hátt og iskip Noregsi-
manna ihafa þegar verið tekin og
sem gefist hefir svo vel í reyndinni.
Um tíma virtist hollenzka stjórnin
líkleg til þoss að taka þessu vel og
að ‘Skilmálar hennar yrðu fullvið-
unanlegir. Svo komu Þjóðverjar til
sögunnar og tóku að hóta Hollend-
ingum öllu illu, ef þeir létu tilleið-
ast að ganga að þeseum kostum
bandamanna. Var stjórn Hollend-
inga þá sýnilega á báðum áttutm
hvað til bragðs skyldi taka og út-
litið um tíma svo ískyggilegt, að
haldið var að þeir þýzku myndu
segja Hollendingum stríð á hendur.
Eór svo að lokum, að hollenzka
stjórnin sá sér eíkki annað fært en
að snúast andvíg kröfum Breta og
Bandaríkjamanna og mun henni
þó hafa verið þetta mjög nauðugt.
—Skip Hollendinga ihafa samt verið
tekin eins og afráðið var og við
þetta bættust 77 skip við flota
Bandaríkjanna. Ekki munu hol-
ilenzkir skipaeigendur bíða neitt
tjón við þetta, því skipum þessum
verður skilað afbur að stríðinu af-
loknu og ailur skaði bættur að fullu
í sambandi við þetta.
------o------
“Jitneys” senn úr
sögunni
Á mánudagskveldið var samþykt
á bæjarstjórnarfundi hér í Winni-
l>eg að láta hinar svo netfndu jitney-
kerrur hér hætta og banna þeim að
halda áfrarn starfi. Var fundur
þessi haldinn með því sérstaka
augnamiði að ræða l>etta mál. Nú
lengi hefi staðið yfir hörð barátta
njilli strætisvagnafélagsins og jitney
eigendianna, og liafa hvorugir viljað
undan ]>oka. Hefir þetta orsakað
bæjarráðinu hér mikiar áhyggjurog
þankabrot, því mál þetta er bæði
umfangsmy^ið og margbrotið! —
Þegar geifÍM var til atkvæða á of-
annofndum fundi um hvort jitney-
kerrurnar ætbu að ihætta, voru 12
atkvæði með þeirri tillögu, en 5
móti. Eru jitney-kerrurnar því úr
sögunni og verður lögmanni borg-
arinnar falið að semja aukalög, sem
banni þoim starfrækslu á götum
bcssarar borgar.
ytrætisvagna félagið lofar öillu
góðu. Við jitney kerrurnar hefir ]>að
béðið tilfinnanlegan hnekkir og
]iýí vil.iað alt til vinna að koma
þiim fyrir kattarnef. Nú er þetta
ioksins komið í framkivæmd fyrir
verknað borgarráðsins og standa
oigendur strætisvagna félagsins því
að stórum mun be'.ur að vfgi en
áður. Löforð þeirra eru hin glæsi-
legustu og meðal annars skuld-
binda ]>eir sig til þess að leggja
fram .$25,000 inánaðarlega í sameig-
inllogan sjóð með borginni, isem var-
ið vorður til ýmsra endurbóta.
Sömuleiðis lofast þeir til að láta
miljón dollara skaðabótamál það
faila niður, er þeir hófu gegn borg-
inni síðastl. ár, og einnig lofast
þeir til að borga án minstu tregðu
eða tafar allan ]>ann skatt, sem á
strætisvagna ]>eirra og annað hefir
verið 'iagður.
Frétt frá Vilhjálmi
Stefánssyni
Erá Ottawa kemur sú frétt, að ný-
komin séu þangað tvö bréf frá Vil-
hjálimi Stefánssyni norðurfaranum
heimsfræga, og segir hann áfoim
sitt vera að koma heim næsta haust
og gera svo einn leiðangurinn enn
norður á bóginn vorið 1920.
Af þessum bréfum að dæma virð-
ist hann ákveðinn í að halda áfram
landakönnun á hinum norðlægu ís-
hafs slóðum—segir þetta vera sína
hjartfólgnustu þrá. Nú sé svo kom-
ið fyrir honum, að 'hann eigi bágt
roeð að sveigja hugann að nokkru
öðru og sé því að llkindum orðinn
ineir og minna óhæfur til alls ann-
ars. — Kemur hér í ljós þrautseigja
hins íslenzka eðlis, sem engar þraub-
ir fá yfirbugað og heldur stefnunni
hiklaust unz takmarkinu er náð.
Vilhjálmur segir áform sitt vera,
að eyða þremur eða fjóram áram 1
landakönnun út frá Melvilleeyju
eða einhvejum öðrum stað. Kol hef-
ir hann fundið um 150 mílur norður
af Melville eyju og er á bréfi hans
að 'heyra, að þaðan hafi hann í
hyggju að fá kolabirgðir sínar.
---------------o-------
Frá J.B.A. skóla.
Þann 15. þessa mánaðar hélt séra
Rúnólfur Marteinsson og frú hans
samsæti fyrir nemendur og kennara
J.B.A. í Skjaldborg, og vora þar
saman komnir mjög margir af vin-
um skólans. Mr. Marteinsson bauð
gestina velkomna og mintist um
leið á starf skólans og þarfir hans.
Þá lék Miss Ninna Paulson á fiðlu
og því næst hélt séra Hjörtur J. Leó
ræðu, en íslenzkir söngvar voru
sungnir af og til alt kveldið. Við
]>etta tækifæri var kappræðu sigur-
veguram afhentur verðlaunapen-
ingur sá er Dr. Brandsson gaf í sig-
urlaun. Verðlaun þessi afhenti Mr.
M. Paulson, og hann lýsti um leið á-
nægju sinni yfir kappræðunum og
yfir skólanum í heild sinni. Hann
benti á, að með því að halda uppi
skólanum væra Islendingar að gefa
börnum sínum miklu þetri undir-
búning undir lífið, en þeir hefðu
allflestir fengið, og hlyti ]>að að
hafa þau áhrif, að unga kynslóðin
kæmist lengra á veg en hin liðna.
—Þessu næst voru bomar fram
rausnarlegar veitingar, eem Mrs.
Mrs. Marteinsson hafði séð um, og
er allir voru mettir, var tekið til
leika bæði af ungum og gömlum, en
hinir ungu héldu miklu betur út,
svo klukkan var nærri tólf þegar
allir fóra heim glaðir í huga og
þakklátir skólastjóm og frú hans
fyrir rausn þeirra.
Þessi síðastliðna vika hefir verið
mjög annarík 1 skólanmn. Nú era
Tveir bræður
1 Jngur íi slend f ingur fal 1 linn

Erlendur Bjamason,
frá Reykjavík P.O., Man., fæddur 12. okt. 1890,
féll á Frakklandi 1. febr. 1918, var því rúmlega 27
ára gamall. Hann innritaSist í 223. herdeildina
28. marz 1916, fór með henni til Englands í apríl
1917 og til Frakklands fór hann í desember síSast-
liðnum.
ÞAKKARORÐ.
Hér með þakka eg öllum vinum og vandafólki mínu
og míns elskaða sonar, Erlendar Bjarnasonar, er féll á
Frakklandi 1. febrúar þ.á., fyrir allan þann kaerleika,
hlýleik og vinarþel, er þið ávalt sýnduð honum, frá því
hann kom til þessa lands fyrir rúmum 9 árum síðan.
Sérstaklega beini eg þakklæti mínu til vina hans og
minna að Reykjavík P.O. og í bygðunum þar í kring.
Mér fanst eg sannarlega vera særður djúpu sári, er eg
las um lát hans; en eg veit, að þið eruð líka særð og
hafið tekið byrðina og borið hana með mér, og gjört
mér hana þar með miklu léttari. Mér er óafvitandi, að
sonur minn sálugi hafi verið í ósátt við nokkur mann;
hafi svo verið, bið eg fyrirgefningar fyrir hans hönd.
En eg veit hann skuldar föður sínum á himnum eins
og við öll, þess vegna íæri eg honum hann sem fórn
til lúkningar skuldinni; en eg er þess fullviss, að hann
gefur honum skuldina upp. — Hjartans þakklæti og
beztu óskir til allra.
River Park, Winnipeg.
Bjarni Bjarnason,
inargir í óða önn að búa sig undir
burtfararpróf, þvl mentamiáladeild
fylkisins hefir gert þær ráðstafanir,
að nemendur í 9. og 10. bekk fá að
skrifa á próf fyrir páska, og fara svo
út á land að hjálpa til við sáningu.
Á þriðjudaginn var (12. marz) koin
einn af kennurum við Manitoba
háskólann LTof. Eeginstrum, á skól>
ann að skýra ítarlega frá gjörðum
mentamáldeildarlnnar í þessu efni,
og sýndi hann fram á hve æskilegt
það er, einkum á þessum tímum, að
sem flestir starfi að framleiðslu í
landinu. Mr. Eeginstrum er eipnig
umsjónarmaður yfir einni af bygg-
ingum Y.M.C.A. félagsins f borginni
og bauð hann öllum piltum frá J.
B.A. þangað á föstudaginn. Þeir
fóra ásamt skólastjóra sjálfum og
léku sér vaskloga langt fram eftir
kveldinu og höfðu hina beztu
skemtun.
Á fimtudaginn f síðustu viku kom
séa Beizler, ensk-lúterskur prestur,
á skólann og flutti ágætt erindi.
Hann gaf stutt yfirlit yfir mentaleg-
ar athafnir og skóla lútersku kirkj-
unnar í þessu landi. Lýsti hann á-
nægju sinni yfir kennuranum og
nemendum skólans eins og þeir
kæmu sér fyrir sjónir, og sýndi fram
á, að *rá slfkum stofnunum og þess-
ari yrði kirkjan og þjóðin að fá leið-
toga, og því lægi sérstök ábyrgð á
þeim, sem að slíkri stofnun stæðu.
Á miðvikudaginn fór ellefti bekk-
ur ásamt frönsku-kennara sínum,
Miss Jackson, að heimsækja Frakk-
ana í St. Boniface fyrir handan ána.
Þeim var mjög vel tekið, eins og
vænta mátti af Frökkum, og sýnt
gegn um alla dómkirkjuna og
drengjaskólann, sem er stór og full-
komin stofnun; þar er franska kend
samhliða enskunni, enda eru flestir
v «
nemendanna franskir. Það er líkt
ástatt með Frökkum í Manitoba og
íslendingum, hvað skólamáli við-
víkur. Þeir era ófúsir að kasta frá
eér móðurmálinu og þar með öllu
því góða og göfuga, sem þeir hafa
erft frá frönsku þjóðinni, þó'þeir
séu komnir í nýtt land, land sem er
óþroskað og þarfnast hlns bezta frá
öllum þjóðum. Þess vegna hafa þeir,
eins og vér íslendingar, haldið uppi
eigin skólnm; en engum, sem kynn-
ir sér franska skólann i St. Boniface
og kemur æx> í Jóns Bjarnasonar
skóla, blandast hugur um það, að
íslenzki skólinn á enn langt í land
með að jafnast á við hinn.
NemandL
Welsby dæmdur
Dómur hefir nú verið feldur í máli
George H. Welsby majóris, fyrver-
andi gjaldkera við herdeildirnar
hér í Winnipeg, og hann dæmdur
í eins árs og 11 mánaða fangavlst.
Meðgekk hann fyrlr réttinum að
hafa stolið rúmum $11,000 af fé því,
sem Ihonum var trúað fyrir. Eftir
það varð lítið um vörn í máli hans,
utan að lögmaður lians lagði fram
öfluga beiðni að honum yrðl sýnd
öll sú vægð, sem unt væri. Vinir
hans margir beiddust einnig þes«
sama og vafalaust eiga vinisældir
þessa manns stóran þátt í, hve dóm-
urinn er vægur. Kona hans lá í
sjúkrahúsi hér á meðan á rannsókn
málsins stóð, all-þungt haldin eftir
uppskurð, og hennar vogna verður
Welsby ekki sendur burt úr Winni-
peg, heldur geymdur í varðhaldi
hér í borglnni.