Heimskringla - 13.06.1918, Side 1

Opið á kveldin til kl. 8.30
Þegar
Tennur
Þurfa
ASgertSar
SjáitS mig
DR. C. C. JEFFREY
“Hinn varkári tan-nlæknir”
Cor. Logan Ave. og Main St.
> iii i ■ ... ii i ^
SLATTUVÉLA- OG BINDARA-
PARTAR ALLS KONAR
Bindara Segldriknr, hver ----- $7.50
Slfittuvcla HnffbNiti (25) - - - - 1.75
Rindara Hnffblöð (25)-----------------1.75
Slfittuvf'lu llnffar, hver------------2.75
Bindnra Hnffar, kver ------ 5.25
Slfittu v«'ln og Rindara Guarda - - 0.35
Guard l*lateN (25) - -- -- -- - 1.50
Sendið eftir vorri nýju Verðskrá.—Vér
seljum allskonar verkfæri og vélparta
THE JOHN F. McGEE CO.
79 Henry Ave., WINNIPEO
XXXII. ÁR. WINNIPEG, MANITOBA, 13. JONI 1918 NÚMER 38
---------------------------'
Særður á vígvelli.
Guðmundur Lúðvík Ottenson,
sonur Mr. og Mrs. Nikulás Otten-
son í River Park, er særður á
vestur-vígstöðvunum. Föður hans
barst svo hljóSandi símskeyti
sunnudaginn 2. þ.m.: Guðmund-
ur Lúðvík Ottenson særðist 22.
maí, fékk skot í bakitS, er nú á
bráðabirgða hjúkrunarstöð nr. 3.
Mr. Ottenson er í 27. canadisku
herdeildinni.
Styrjöldin
Frá Vestur-vígstöðvum.
Stórkostlegar orustur eru háðar
með stuttu millibili á vestur-víg-
stöðvunum og víðast hvar eru
það Þjóðverjar, sem sækja. Sókn
þeirra hefir þó að svo komnu ekki
borið þýðingarmikinn árangur og
þrátt fyrir sigurvinninga hér og
þar, eru þeir litlu nær en áður, að
koma aðal augnamiðum sínum í
framkvæmd. Á sumum stöðum
hafa þeir komist áfram, hertekið
nokkur þorp fleiri og bæi, en alt
bendir þó til þess, að viðnám
bandamanna sé að stórum mun
að eflast og enn eru varnargarðar
þeirra órofnir. Markmið Þjóð-
verja er þrenns konar, fyrst og
fremst að kljúfa varnargarð
bandamanna og aðskilja Breta og
Frakka, að ná hafnarborgunum
við sundið á sitt vald og svo að
brjótast lengra áfram, og taka
borgina París ef mögulegt er.
Eins og nú horfir virðast þó engar
líkur til, að þeim hepnist neitt af
þessu. En veður breytist oft fljótt
í lofti og því ekki óhugsandi, að
Þjóðverjar get komið ár sinni svo
fyrir borð, að bandamenn verði
að hrökva lengra undan. Sterk-
trúaðir virðast þó herstjórar
bandamanna á það, að þeim muni
hepnast að stemma stigu fyrir
frekara áframhaldi þeirra.
Á sunnudaginn var gerðu Þjóð-
verjar stórkostlegt áhlaup á milli
Montdidier og Noyon og fengu
hrakið Frakka þar alt að sex míl-
um aftur á bak, tekið þorpin
Mery, Belloy og St. Maur. Við
þetta áhlaup viðhöfðu þeir sína
uppáhalds bardaga aðferð, ruddu
liði sínu fram í þéttum fylkingum
og létu sig litlu ídtifta þó mann-
faliið þeirra megin væri ægilegt.
Sigrar þeirra á pessu svæði voru
þeim því kostbærir og vafasamt
hvort þeir geta talist gróði. Mann-
fallið Frakka megin, var margfalt
minna og fór undanhald þeirra
þar vel og skipulega.
Þegar þetta er ritað (þriðjud.)
eru Þjóðverjar enn að sækja á
öllu þessu svæði en virðist verða
lítið ágengt. Allar fréttirnar eru
samhljóða í því, að þetta sé eitt-
hvert öflugasta áhlaup þeirra frá
stríðsbyrjun og við þessa atrennu
hafi þeir beðið meira manntjón
en í nokkrum undangengnum or-
ustum. Aðal augnamið þeirra
með sókn þessari er vafalaust það
herfang, sem þeir girnast svo
mjög-—borgin Paris.
Á öllum öðrum stöðum, utan
þessu svæði.virðist þeim nú við
nám veitt og hér og þar hafa
bandamenn snúið á þá. Fyrir
norðvestan Chateau-Thierry gerðu
Bandaríkja herdeildir áhlaup svo
öflugt í lok síðustu viku, að Þjóð-
verjar fengu þar ekki við þeim
staðist og urðu undan að hrökkva.
Tóku B.ríkjamenn þarna þorp
eitt (Torcy), tvæjr borgir og um
500 fanga. Frökkum hefir líka
víða gengið vel og á öllum þeim
svæðum, þar sem þeir kenna ekki
liðsmunar, virðast þeir halda sín-
um hlut óskertum — að eins með
því að sækja með ofurefli liðs fá
Þjóðverjar sigrað hina hugprúðu
Frakka.
Canadamenn berjast á svæðinu
fyrir austan Arras og segja frétt-
irnar, að þeir láti óvinina þar
engrar hvíldar njóta, hvorki næt-
ur eða daga. Ekki er þess þó
getið, að þeir hafi staðið í neinum
stórorustum í seinni tíð.
Seinustu fréttir segja Frakka
hafa unnið sigur mikinn á svæð-
inu milli Ruescourt og St. Maur.
Tóku þeir þar um 1000 fanga á-
samt mörgum stórbyssum og
þorpið Belloy og aðra staði fengu
þeir tekið aftur frá óvinunum. —
Bretum hdfir einnig gengið vel
við Amiens og komist þar áfram
2 /i mílu á einu svæðinu.
---—o--------
Liðsöfnunin.
Síðan herskyldulögin gengu í
gildi hér í Canada hefir liðsöfnun
gengið að stórum mun betur en
áður. Þær hundrað þúsundir
manna, sem ákveðið var að kalla
fram með lögum þessum, eru nú
bráðum fengnar. Um áttatíu þús-
und menn tilheyrandi fyrsta
flokki hafa fengið tilkynningu að
bjóða sig fram og um sextíu þús-
undir manna þessara eru þegar
komnir í hermannaföt. — All-
margir hafa reynst óhæfir fyrir
herþjónustu og nokkrir hafa dreg-
ið sig í hlé og ekki gegnt kallinu.
Quebec fylki leggur nú loksins
fram fullan skerf og er sagt að um
þrjátíu þúsund fyrsta flokks menn
muni fást þaðan. Úr þessu ætti
því ekki að líða á löngu þangað
til full talan er fengin (100,000)
og verður þá ekki hægt að kalla
út meira lið með herskyldu nema
með samþykki þingsins. Ríkis-
ráðið (order-in-council) getur þó
breytt herskyldulögunum hvað
þetta snertir, en talið er mjög ó-
líklegt, að slíkt verði gert. þegar
þessi tiltekna tala er fengin, verð-
ur því að líkindum hlé á her-
skyldukalli þangað til þingið
kemur saman aftur.
------o------
Ódýr kol.
Kolakaupmaður einn hér í
borginni, sem ekki vildi láta nafns
síns getið, sagði nýlega við fregn-
rita eins blaðsins hér, að hann
gæti selt þau kol, sem koma frá
Souris-námunum, fyrir $4.00 tonrv-
ið eftir að búið værí að flytja þau
hingað til Winnipeg og borga á
þeim allan kostnað. Verð þetta
er að miklum mun lægra en aðrir
kolverzlunarmenn hér selja þessi
kol fyrir — sem eru sögð brúkleg,
þó ekki séu þau eins góð og Al-
berta-kolin.
------o------
Dæmdur sýkn.
Dómur hefir nú verið feldur í
meiðyrðamálinu, sem skýrt var
frá í síðasta blaði, gegn Noel
Pemberton-Billing, ritstjóra og
þingmanns í Lundúnaborg á Eng-
landi. Var hann dæmdur sýkn
saka og þessu einkennilega máli
þar með lokið. Fyrir réttinum
hélt hann aðal varnarræðu sína
sjálfur og tók það þá fram, að
hann hefði ekki borið það á Miss
Maude Allen, leikkonuna frá
Bandaríkjunum, að hún fremdi
sjálf þenna “ólifnað”, heldur
stuðlaði hún óbeinlínis að þessu
og stæði í nánu sambandi við
það. Engar frekari skýringar voru
gefnar fyrir réttinum viðkomandi
þessum “ónefnanlega ólifnaði",
en sjálfsagt leiðir mál þetta til
þess, að slíkt verður rækilega gert
síðar. Brezk blöð mörg lýsa mik-
illi gremju yfir þessu öllu samaifí
og segja þetta staðlausar ákærur
gegn beztu mönnum þjóðarinnar.
Sannanir engar hafi verið fyrir
þessu færðar og öll meðferð
þessa meiðyrðamáls frá byrjun til
enda hafi verið hin hörmulegasta.'
Rússneski sjóflotinn uppgefst.
Utanríkis ráðherra Bolsheviki
stjórnarinnar á Rússlandi (ef
stjórn skyldi kalla) hefir nýlega
tilkynt hermálastjórninni í Berlín,
að Rússar séu viljugir að gefa sjó-
flöta sinn Þjóðverjum á vald gegn
því loforði, að floti þessi verði
ekki notaður í yfirstandandi stríði
og honum skilað aftur að stríðinu
loknu. Þeir skilmálar eru líka
settir, að Þjóðverjar hætti að
herja á Rússland. Sagt er, að þeir
þýzku hafi undir eins gengið að
skilmálum þessum og lofað öllu
góðu. ---Rétt á eftir kemur þó sú
frétt, að Þjóðverjar muni vafa-
laust hafa í hyggju að nota rúss-
neska flotann til hernaðar, því
þeir séu þegar teknir -að manna
hann og undirbúa . — Kemur þá
í ljós sem fyr, að í augum þjóð-
verja eru samningar að eins
“pappírs sneplar." Þetta hefði
Bolsheviki stjórnin líka mátt vita
—en öfgatrúar menn og draum-
óra-spekingar finna sig að sjaldan
til knúða að brjóta hlutina til
mergjar eða læra af reynslunni.
------O-------
Deacon aÖ segja af sér.
Sagt er að T. R. Deacon, kola-
stjóri Manitoba fylkis, sé í þann
veginn að segja af sér. Kvað
hann bera við óhraustleika og að
í viðbót við aörar annir sé kola-
stjórnin Kér honum því ofauki.
Segist hann hafa tekið stöðu
þessa að sér án nokkurs endur-
gjalds í þeirri von að hann fengi
kornið einhverju góðu til leiðar.
— Af þessu að dæma hefir hann
átt við eitthvert ofurefli að etja,
því að svo komnu hefir starf hans
borð sáralítinn áfangur. Þrátt fyr-
ir stjórn hans og umsjón hafa kol
hér stigið feikilega í verði og eins
og nú horfir, virðast allar líkur
benda til að verð þetta muni hald-
ast. — I kolastjórn eða vistastjórn
ættu eíkki að vera skipaðir aðrir
en þeir, sem færir eru um að láta
eitthvað til sín taka.
-------O------
Heildsölu gróði takmarkaíur.
Stjórnin hefir takmarkað gróða
heildsölu verzlunarmanna í Can-
ada og mega þeir hér eftir ekki
bera meiri gróða úr býtum á
neinni matvöru en 10%. Gildir
þetta hvað snertir kjÖtmat allan,
ost, smjör, smjörlíki og aðra mat-
vöru. Smásölugróði hefir þó ekki
I verið takmarkaður enn þá, en að
líkindum verður það gert síðar.
! Haldi matvara nú áfram að stíga
j í verði, er einhverju öðru en
| heildsölugróða um að kenna.
Komnir til Englands.
_____ |u
Sir Robert Borden og þeir, sem
með honum fóru, eru nú komnir
heilu höldnu til Englands. Var
þetta tilkynt í lok síðustu viku.
Eins og nú er alkunnugt, er erindi
forsætisráðherrans til Englands að
sitja alrílkis ráðstefnuna þar, sem
haldin verður í þessum mánuði.
Með honum fóru þrír meðlimir
ráðuneytisins, þeir Hon. J. A.
Calder, Hon. R. W. Rowell, og
Hon. Arthur Meighen. Sömuleið-
is eru í ferð þessari forsætisráð-
herrar Saskatchewan, Alberta og
Manitoba og tveir meðlimir New-
foundland stjórnarinnar.
------o------
Genginn í herinn.
Gustar Gottfred, sonur Mr. og
Mrs. J. Gottskálksson, að Jessie
ave. hér í borg, lagði af stað aust-
ur til Toronto þann 30. síðasta
mánaðar til þess að ganga á her-
æfingaskóla þann, sem Canada
stjórnin hefir þar stofnsett. Ham-
ingju óskir vina og vandamanna
fylgja honum.
------o------
Islands fréttir.
(Eftir “Lögréttu”)
24. Apríl—Tíðin hefir verið hlý síð-
ustu vikuna um alt land, hér suð-
austan átt og rigmngar.
Kartöfluræktun á að reka í stór-
um stll næsta surnar fyrir reikning
Reykjavíkurbæjar, og á að taka á
leigu 50 dagsláttur af landi í Braut-
arholti í því skyni, en framkvæmda-
kvæmdastjóri er ráðinn Guðm. Jó-
hannsson í Brautarholti.
(Eftir “Vísi” 2.—13. maí)
Vfðir kom inn um síðustu helgi
og Ýmir í gær (1.) með eins mikið af
fiski og 1 þá komst. En, því miður
verður þeitm ekki ihaldið mikið
lengur úti, því þó að kolin séu kom-
in, þá vamtar nú saltið.
Af yélstjóraskólanum útskrifuð-
ust í fyrradag þeir sem hér segir:—
Guðlbrandur Hákonarson (49 stig),
Jón Bjamason (77 st.), Páll Jónsson
(87 st.), Skúli Sívertsen (51 st.), Þor-
steinn Þorsteinsson (59 st.).—Ha\«ta
einkunn er 119 stig, en til að stand-
ast prófið þarf 51 stig.
f nýútkomnum “Bagtíðindum” er,
eins og að undanförnu, skýrsla um
smáisöluverð í Reykjavík og sýnir
hún, að matvörur og aðrar nauð-
synjavörur, sem þar eru taldar og
nú eru fáanlegar hér, hafa hækkað
í verði um 212%. Á miatvörum ein-
um er hækkunin 191%; hafa þær
hækkað um 47% síð<an í fyrra vor
og um 12% síðan 1 ársíbyrjun.
Ketill Bergsson, bróðir Guðm.
Bergssonar póstaifgreiðslumianns á
fsafirði, er nýlega látinn hér á
Landakotsspíbalanum. ^ •
í gær voru engir fundir í þingi og
yfirleitt finst mörgum þingmönn-
um lítið að gera og ihefir það heyrst
að þeir vilji sumir láta fresta þing-
inu þangað til seinna í surnar í ron
um að þingmálin verði þá betur
undirbúin.
(Framhald á 5. bls.)
EINN AF HERMÖNNUM
UNCLE SAM.
____________________t
er fæddur í Minnimartungu í
Eystrihreppi í Árnessýslu. For-
eldrar hans voru Eiríkur Ólafs-
son og kona hans Elísabet Jón-
asdóttir. Hann ólst upp hjá for-
eldrum sínum og var hjá þeim
þar til þau dóu; móSir hans
áriS 1907 og faSir hans tveim-
ur árum seinna. Eftir þaS var
GuSmundur lausamaSur nokk-
ur ár, og veturinn 1911 gekk
hann á alþýSuskóla á Núpi í
DýrafirSi og lauk þar námi
meS ágætum vitnisburSi. Vetri
síSar, í júní 1911, fór GuS-
mundur til Ameríku og kom til
Winnipeg í byrjun júlímánaS-
ar. Þegar þangaS kom fékk
hann sér strax smíSavinnu. En
mánuSi síSar (í ágúst) skall á
EvrópustríSiS, svo öll smíSa-
vinna hætti í borginni, og þá
fór hann suSur til NorSur Dak.
í Bandaríkjunum til frænda
sinna E. P. og G. G. Eiríks-
sona, sem búsettir eru nálægt
Svold, N. Dak., og hefir hann
haft heimili sitt hjá þeim síSan.
VoriS 1917 fór hann vestur til
Montana og vann þar á hóteli í
bænum Havre um sumariS, og
svo um haustiS tók hann rétt á
heimilislandi nálægt Dawson í
því fylki. I júní mánuSi s.l. ár
varS hann aS skrásetja sig eins
og allir á hans aldri til aS fara í
herinn, þó hann væri ekki orS-
inn borgari Bandaríkjanna. Og
þrátt fyrir þaS, þó hann gæti
vel fengiS undanþágu, þá fór
hann sem sjálfboSi í B.ríkja-
herinn snemma í apríl í vor og
var hann fyrst sendur til Camp
Dodge, Iowa, en var þar aS
eins í þrjár vikur, síSan fór
hann til Camp Devens, Mass.,
og var þar viS æfingar þar til
hann nú nýlega fór meS her-
deild sinni til Frakklands., og
er hann nú þangaS kominn eft-
ir nýkomnu skeyti frá honum til
frænda sinna. — Allir vinir og
kunningjar GuSmundar óska
honum blessunar og aS hann
megi koma heim sigri hrósandi
aS stríSinu afloknu.
Stór bruni í Winnipeg.
Á laugardaginn þann 8. þ.m.
kom upp eldur í Telegram bygg-
ingunni, á horni Albert og McDer-
mot stræta hér í borg. SkeSi
þetta skömmu fyrir hádegi og leiS
langur tími áSur eldur þessi varS
viSráSanlegur. ÞakiS á bygging-
unni hrundi inn og alt brann á
tveimur efstu gólfpnum. Prent-
smiSja Telegram blaSsins skemd-
ist öll meira og minna og þar af
leiSandi verSur ekki hægt aS
gefa blaS þetta út í 3—4 vikur.
Bygging þessi er eign Sir Rod-
monds Roblin og Capt. W. L.
Roblin, en prentsmiSjuna eiga út-
gefendur blaSsins Telegram.
SVEINN JÓNASSON
Sveinn Jónasson
gekk í herinn í desember 1915. Hann var fæddur 15.
apríl 1 882 á BjörnólfsstöSum í Langadal í Húnavatnssýlu
á Islandi. Foreldrar hans, Jónas Jónsson og Margrét Jóns-
dóttir. Fluttust til Vesturheims 1888 meS föSur sínum og
bróSur, Jóni Jónassyni. Settust þeir feSgar aS á Akra í
N. Dakota. Ólst Sveinn þar upp hjá föSur sínum, en flutt-
ist síSar til Morden í Manitoba og innritaSist þar í 184.
herdeildina og fór meS henni til Englands í september
1916. Af bréfum, sem Sveinn hefir skrifaS skyldfólki sínu
síSan hann fór frá Canada sést, aS hann var sendur til her-
stöSvanna á Frakklandi skömmu eftir aS hann kom til
Englands, og sýna þau bréf ljóslega hugrekki Sveins og
skyldurækni sem brezkur borgari, er af fúsum vilja fórnar
kröftum sínum til verndar frelsi og mannréttindum, enda
var hann þrekmaSur aS kröftum, hugdjarfur og hermann-
legur á velli, og drengur hinn allra bezti. — Þann 1 1. apríl
síSastliSinn barst Jónasi föSur hans sú harmafregn meS
símskeyti frá hermálastjórninni í Canada, aS Sveinn væri
fallinn á vígvelli. Má nærri geta, aS þaS sé sár söknuSur
hins aldraSa föSur og skyldmennanna. Bréf hefir föSur
Sveins einnig bopist frá Canada hermálastjórninni, dagsett
10. apríl, þar sem hún vottar honum samhrygS sína viS
fráfall þessa hugprúSa hermanns. Enn fremur er nýlega
komiS bréf til föSur Sveins, ritaS 4. apríl 1918 af herpresti
þeirrar deildar, sem Sveinn var meS á Frakklandi, og segir
svo frá í því bréfi, aS 30. marz aS kvöldi dags hafi sprengi-
kúla orSiS honum aS bana, ásamt nokkrum öSrum, sem
hann var á ferS meS yfir vígvöllinn aS sækja vistaforSa
handa félögum sínum; enn fremur getur þaS bréf þess, aS
hann sé grafinn í “Villur Aux Boes” og sé gröf hans merkt
og verSi viShaldiS þar í grafreit brezka herliSsins á Frakk-
landi.