Heimskringla - 01.01.1919, Side 7

WINNIPBG, 1. JANÚAR 1919
HEIMSK.KINGLA
7. BLAÐSIÐA
þ«ss vér vihim nokkuS um upp-
runa þeirra, og þessi "innskot”
kunna ef til vill á stundum að
stafa frá þeim verum, sem miður
góðar eru. Hve oft hafa menn
skyndilega hrópað: “Því var eins
og hvíslað að mér", eða: “Ráð
ketnur mér í hug," eða: Það er
hugboð mitt”. ESa hvað eigum
vér að segja um forspáa menn;
hvaðan fá 'þeir vizku sína? — 1
fimta lagi þarf oss ekki að undra,
þótt hinir framliðnu kunni að láta
sér fátt um finnast tímanlega hluti,
líkt og oss fer, þegar vér brosulm
að tárum bamanna og hlsejum að
því, sem þeim finst svo miklu
skifta fyrir 'fávizku sakir. Er ekki
líklegt, að sumar vorar mestu á-
hyggjur sýnist þeim meir en bros-
legar? Frá þeirra háu stöðum
sýnst þeim allmargt andstreymið
vor á meðal lítið þyngra á metum,
en oss sýnist ariS í sólargeislanum.
Hví skyldu hinar háleitu verur
fást um faraldur þessa óSfleyga
Kfs, þaer sem búast við komu
vorri meS næstu eimlest. — I
sjötta lagi megum vér hugsa oss,
aS vinum vorum hinum megin, sé
mjög um megn, aS gera oss skilj-
anlegt hiS aeðra eilífa líf með þess
dásemdum Og heilagleik. Rósir
og aldini Paradísar eiga sér engan
Kka hér á jörSu. Og málfaeriS
þar er ofar voru tungutaki, og
hljófmlist þess heims hefir aldrei í
huga komiS Mozart eSa Beetho-
ven auk heldur öÓrum. Þar er
Virgill "bam í löguim", Shakes-
peare blygSasrt, er hann minnist
sinna léttvaegu leikrita. Auga hef-
ir ekki séS, né eyra heyrt, né í
nokkurs manns huga komiS hiS
óskiljanlega, hiS óumræðilega!
AS öllu saman lögðu: þaS sem
mest er vert, er ekki það að geta
fengiS framliðna til viðtals, held-
ur þaS, aS megna aS tala maeltu
máli viS GuS. Og GuS hefir sér-
stakt ráS á aS tala við einn og sér-
hvem af oss. GuS er aldrei svo
fjarri, aS böm hans nái ekki fundi
hans. Hann hefir aldrei skapaS
þaS barn, sem hann megnar ekki
aS tala viS, og til er einkasími
milli sérhverrar sálar Og skapar-
ans.
HiS eina áreiðanlega skeýti er
þaS, sem þú meðtekur í fordyri
eigin sálar þinnar.
Vísindin hafa ekki enn sem
komiS er framleitt eSa fundið
fullkomlega áreiðímlegan miðil
milli heimanna. Sjálfur hefi eg lít-
iS aS gera meS miSil eSa spirit.
tilraunir. I fullri hreinskilni aS
segja, hefi eg annaS betra ráð.
“Leyndardómur Drottins er hjá
þeim sem hann óttast, og hann
mun birta þeim sinn sáttmála.”
Eg hefi fundiS í eigin lífi mínu
“ziffruna" (þ. e. leynistafinn).
Skjátlist mér ekki, yfirskyggja
góðir andar fótspor mín. Hvar
•em eg er og fer, finst mér ein-
hverjir æSri vitsmunir en mínir
aéu yfir og meS mér; og daglega
finn eg sönnun þess, aS ósýnileg
sfejórn vaki yfir velferS minni;
mitt er einungis aS bíSa, þreyja og
trúa, þá opnast dymar. Og þetta
er orðiS aS föstu lögmáli í Kfi
aoínu..
Eg trúi á sýnir, en eg kýs heldur
aS byggja á bjargi friímsanninda.
Sýa er fyrir þtmn og þann daginn.
Frumsannndi fyrir alt lífiS." Frum-
sannindi míns lífs eru fólgin í þess-
um orðum: “Eg mun biðja föS-
ur minn, aS hann sendi yður hugg-
ara, sem æfinlega sé meS ySur.”
Matth. Jochumsson,
(þýddi.)
Ath. Þenna fyrirlestur sinn end-
ar höf. með alkunnum enskum
sálmi, sem hefir fyiir viðkvæði
kendingar, er hljóða líkt þessu:
“FaSir, ef eg fer á sveim,
findu mig svo rati’ eg heim.”
ÞýS.
— Eimreiðin.
NÝ SAGA — Æfintýri Jeffs
Clayton eða RauSa DrekamerkiS,
nú fullprentuS og til sölu á skrif-
stofu Heimskringlu. Kostar 3Sc.
send póstfrítt .
Eiríksjökull.
FerSasaga eftir Gm. Magnússon.
(Niðurl.)
Ofan af jöklinum.
Fyrst um sinn var gangan ekki
léttari ofan, en hún hafSi veriS
upp, því aS hallinn var enginn.
En þegar hallinn fór aS aukast,
léttist sporiS.
ViS komum brátt niður úr
þokunni, sem þakti aS eins allra
hæstu bunguna, og aftur í sólskin-
iS, þótt dauft væri, því að dagur
var aS kvöldi kominn.
Og nú gaf fyrst á aS líta. VeSr-
iS fyrir neSan okkur hafSi breytt
sér á meSan viS vorum uppi. Nú
var runnið á beljandi norSan-rok,
sem hlaSiS hafði þoku á allar
heiðar og svffti henni til meS
miklu veSurmagni.
FróSlegt var og einkennilegt að
sjá nú þaSan, sem viS vorum,
hvernig norSanbelgingurinn hag-
aSi sér. Hann beljaði suSur yfir
landiS eins og stórflóS, og bar
meS sér feikn af kaldri ísaþoku.
En hann gekk ekki hátt. Jöklam-
ir stóðu allir upp úr flóðinu, og
uppi hjá okkur andaSi örlítiS á
suðaustan, eins og áSur er sagt.
VeSriS uppi hjá okkur virtist ekk-
ert eiga skylt við veSriS fyrir neS-
an okkur. ÞaS heyrir auSvitaS til
hátign jöklanna, aS hafa annaS
veður en láglendiS. Þannig lifir
alt þaS, sem hátt gnæfir, í öSru
lofti en almenningurinn. ViS stóS-
um í sólskini og skínandi heiS-
ríkju, en ský voru yfir okkur og
þokuhafiS fyrir neSan okkur. ÞaS
var sem stæSum viS á mjallhvítu
flaki í miSjum skýjageimnum og
'jörS væri öll horfin. NorSan-
belgingurinn náði aS eins lítiS eitt
upp fyrir hzunribrúnirnar undir
Eiríksjökli. Hann klauf sig um
höfuSjöklana, á sama hátt og haf-
straumar kljúfa sig um sker og
eyjar, og fylgdi eftir öllum bugS-
um Og hvylftum í jöklinum. Upp
á Langjökul komst hann ekki, en
OkiS hvai^ aS mestu í þokuna,
sem á þaS hlóSst.
Þokan lá yfir alt sjónhverfiS
eins og ullaibreiSa, og ljómaSi í
sólskininu. SumstaSar ólgaSi hún
hátt, en seig saman í daJi á milli.
Hvar sem hún hitti eitthvaS fast
fyrir, virtist hún halda sér dauSa-
haldi, og ekki vilja fara lengra
meS nokkru móti. Þokan er víst
löt og værukær aS upplagi!
Skemtilegast var aS sjá til hennar
á Strútnum. Þar hlóS hún sér
þannig á fjalliS og utan um þaS,
aS þaS var sem fjallið væri marg-
dúSaS í yfirsængum. Svo vand-
lega vafSi þokan sig aS því, aS
móSir hefSi ekki getaS hlúS aS
barni sínu meS meiri umhyggju.
Og sjá svo aumngja Strútinn und-
ir öllum þessum ófögnuSi! Þar
mótaSi nokkum veginn fyrir öll-
um vexti og vaxtarlagi , en hann
var orSinn margfaldur aS stærS
— var orSinn aS kjarna innan í
öðmm Strút, Þoku-Strút.
Þokan er fallegri aS sjá ofan
yfir hana, en neSan undir hana.
Þegar hallinn fór aS aukast,
fórum viS aS greikka sporiS, og
nú var sem værum viS óþreyttir
meS öllu og gætum gengiS á
heimsenda. ViS hlupum og hopp-
uSum, nálega dönsuSum ofan jök-
ulbrekkurnar, sem rétt nýlega
höfSu veriS okkur svo torsóttar.
Þegar niSur kom á flatlendiS fyr-
ir ofan skriSumar, kom þokan á
móti okkur. ViS áttum þaS vörS-
unum okkar aS þakka, aS viS
fundum vafningalaust leiSina ofan
af brúnunum.
Og nú hraus okkur ekki hugur
viS skriSunum. ViS stukkum og
stikluSum, langt hver frá öSrum,
sáum varla hver til annars fyrir
þokunni, oftast í mökk af sífeldu
grjótflugi. Nú bagaSi þaS ekki,
þótt urSin skriSi undan, þar sem
viS stigum niSur, því aS því meira
varS úr skrefinu, og því fljótara
náSum viS jafnsléttu.
Þokan var þá aS leggjast aS
láglendinu, og hékk hún í flyksum
í kringum okkur í miSjum skriS-
unutm.
Hestarnir okkar virtust verSa
fegnir aS sjá okkur aftur. Þeir
voru kyrrir, þótt ekki væri haginn
góSur.
Þá höfSum viS veriS 6 klukku-
stundir í fjallgöngunni, 4 stundir
höfSum viS veriS aS ganga upp,
hálfa stund stóSum viS viS þar
uppi, og hálfa aðra klukkustund
vorumv iS á leiSinni ofam.
Sól var þá gengin undir og veS-
ur fariS mjög aS kólna. N«rSan-
rokiS lamdi þokusuddann utan í
okkur svo aS vatniS dreif af okk-
ur öllum. ViS ætluSum aS drep-
ast úr kulda á meSan viS vorum
aS éta ofur lítinn matarbita, sem
viS höfSum meS okkur, og eg
skalf eins og hrísla af kulda, þegar
viS lögSum á staS heimleiSis.
Teýmdi eg þá klárinn fyrst í staS,
og hljóp mér til hita. Yfir mestalt
hrauniS urSum viS aS ganga, og
fálma okkur áfram í blindþoku.
Þegar hrauniS þraut loksins, gekk
ferSin greiSlegar. Hestamir voru
búnir aS fá nóg af þessu ferSalagi.
Þeir voru heimfúsir og hrollur í
þeim eins Og okkur. Eftir aS viS
komumst á góSan veg riSum viS
eins og heatarnir gátu fariS. Var
þá orSiS dimt af nóttu, og þokan
svo nístings-köld, aS mann sveiS
í andiltiS undan henni.
ViS gaddavírsgirSingu fyrir
austah túniS í Kalmanstungu
sprettum viS af hestunum og bár-
um reiStýgin heim aS bænum.
Var þá kl. yfir hálf-eitt á miS-
nætti. HöfSum viS þá veriS tæp-
ar tólf stundir í ferSinni; þar af
höfSu V/i kl.st. gengiS til ferSar-
innar inn aS fjallinu um daginn,
en rúmar tvær til sömu leiSarinn-
ar til baka; hinar sex stundirnar til
fallgöngunnar.
Eg átti bágt meS aS sofna fyrir
þreytu, fyrst eftr aS eg kom í
rúmiS, og daginn eftir hafði eg
hvimleiSar harðsperrur.
Eiríksjökull aS skilnaSi.
Þessi ferS hafSi tekist giftusam-
lega.
Eg tek þannig til orSa vegna
þess, aS margt gat þaS komiS fyr-
ir, aS hún hefSi fariS öSru vísi,
eSa jafnvel endaS meS skelfingu.
Hugsum okkur aS einhver klár-
inn hefSi fest fótinn í klungrinu í
Hallmundarhrauni og orSiS aS
drepa hann þar; sKkt hefir komiS
fyrir. En hvaS hefSi þá orSiS úr
jökulgöngunni? — Hugsum okk-
ur, aS einhver okkar hefSi bein-
brotnaS í skriðunni, annaS hvort
á leiSinni upp eSa ofan. ÞaS var
ekki hlaupiS aS því aS koma bein-
brotnum manni til bygSa þaSan.
— Af því viS sáum engar jökul-
sprungur vorum viS ekki svo var-
kárir, aS binda okkur saman, er
viS gengum á jöklinum, en vel
hefSi þaS getaS orSiS til þess, aS
viS hefSum lent í sprungu, sem
snjóhulda lá yfir, og einhver okk-
ar "fariS niSur þar sem hann var
8taddur,” eins og komist er aS
orði um draugana. Þá hefSi orS-
iS KtiS úr ferSagleSinni fyrir hin-
um, sem eftir stóSu. — Vel gat
þaS líka komiS fyrir, aS lungun í
einhverjum okkar hefSu ekki þol-
aS þessa miklu áreynslu og fariS
aS spýta blóSi. Hvemig mundi ó-
stöSvandi blóShósti hafa komiS
sér uppi á jöklinum?—Og hvern-
ig hefSi fariS, hefSi 3tórhríS skoll-
iS á okkur á jöklinum, í staSinn
fyrir þunna meinlausa þokuslæSu?
ÞaS er vetur uppi á jöklinum. þótt |
sumar sé í bygS. Og allra veSra er .
þar von. Þá heíSi íenc í slóSina
okkar og viS vilit Hamingjar
má vita hvemig okkur hefði þá
gengiS aS komast ofan. — Ekkert
af þessu kom fyrir. £n eg tek i
þe'tta fram aS eins til þess, aS sýna ;
fram á, aS þaS er ekki meS öllu
áhættulaust gaman aS ganga á
jökla. Og eg fann vel til þeirrar
ábyrgSar, sem þaS bakaSi mér,
aS hafa leitt unglinga út í þetta
meS mér, menn, sem aldrei höfSu
á jökla komiS fyrri.
Eg hafSi áSur gengiS upp á
Eyjafjallajökul, sem er miklu verri
umferSar, en Eiríksjökull, og kom- j
iS á nokkra fléiri jökla, svo aS eg
hafSi ofurlrtla reynslu, einnig aS
því er jökulgöngur snerti. Fjöllum
hefi eg vanist mestan hluta æfi
minnar, einkum á AustfjörSum.
Eiríksjökull hefir aldrei veriS
mældur til fullnustu, og veit eng-
inn meS vissu, hve hár hann er.
Björn Gunnlaugsson kastaSi á
hann þríhymings-'mæling og fann
hæSina 1,798 metra, eSa 5,739
fet (sjá FerSabók Thoroddsens
IV., bls. 130). Fyrst og fremst
eru þríhyrnings-mælingar því nær
gersamlega óframkvæmanlegar
fyrir einn mann, og í öSru lagi
voru heiSamar kring um jökul-
inn ekki svo mældar sem skyldi á
dögum Bjöms Gunnlaugssonar aS
eg þykist ekki rýra heiSur hans þó
efist um, aS þessi mæling sé rétt.
Eg er hræddur um, aS jökullinn
sé ekki svona hár (nærri 6,000
fet). Eg hafSi meS mér í þessari
ferS fjallgöngu barómeter, sem
mér hefir reynst rétt aS undan-
fömu, þar sem eg hefi gengiS upp
á fjöll, sem nákvæmlega hafa ver-
iS mæld. En vegna þess aS viS
barómeter mælingar verSur svo
margs aS gæta, sem eg hafSi eng-
in tök á, gef eg ekki upp þær töl-
ur, sem eg fékk. Enda er eg ekki
viss dm, aS viS höfum komiS þar
á bunguna, sem hún er hæst; þó
getur sá hæSarmunur ekki munaS
nema örfáum metrum. En baró-
meter mínu og mælingu B. G. bar
allmikiS á milli. ViS bíSum nú
og sjáum hvaS herforingjaráSiS
segir.
Ort hefir veriS um Eiríksjökul,
eins og nærri má getá. StSeingrím-
ur Thorsteinsson minnist hans lof-;
samlega í GilsbakkaljóSum. En
mest kveSur þó aS löngu kvæSi,
er Þorskabítur hefir ort um hann
og prentaS er í kvæSum hans. I
því eru meSal annars þessar hend-
ingar:
Þig skreyta ei blóm né skrúSi
grænna hKSa;
þaS skraut, sem fölnar, hæfir
ekki þér.
1 sumarblæ, í hörkum vetrar-
hríSa,
þinn höfSingsskapur aldrei breyt-
ir sér.
Nú get eg sagt mönnum þaS
aS skilnaði, þeim, sem þetta nenna
að lesa, að það er ekki neíma
meSal mannraun aS ganga upp á
Eiríksjökul, þótt hann sýnist hár
og ægilegur. En hafiS mín ráS í
því, sem hér fer á eftir:
1. HafiS sterk bönd meS og
bindiS ykkur saman, er á jökulinn
kemur, því aS aldrei má treysta
því, aS hann sé sprungulaus.
2. HafiS áttavita meS, ef dimm-
viSri skyldi skella á ykkur á jökl-
inum. Hvergi er villugjamara, en
uppi á jöklum, og hvergi meiri
háski aS villast.
3. LeggiS helzt upp aS nóttu til
eSa undir morguninn, eftir þann
dag, «em sólbráS hefir veriS, því
aS þá em líkur fyrir gott gang-
færi. Sé loft hreint, er áreiSanlega
frost uppi á jökli seinni part nætur
og fraim á daginn. Aftur eru brodd
stafir aS eins til farartálma (viS
höfSum þá), því aS Eiríksjökull
er ekki svo brattur, aS ilt geti ver-
iS að fóta sig á honum.
4. HafiS snj óbirtugleraugu. ÞaS
er bjart sólskin uppi á jöklum, og
mikil viSbrigSi fyrir þá, sem koma
af auSu landi.
5. FariS hægt og sjáiS vel fyr-
ir. MuniS þaS um fram alt, aS
oftaka ykkur ekki á uppgöngunni.
ÞaS munar minstu, hvort þiS eruS
klukkustundinni lengur eSa skem-
ur, ef ykkur famast vel.
RokiS, sem rann á, meSan viS
vorum uppi á Eiríksjökli, varS
ekki endaslept. Fjóra dagana
næstu var því nacr óviSráSanlegt
veSur í bygS. Alla þá daga var
Eiríksjökull heiður og skínandi,
eins og þegar viS skildum viS
hann. Stunduffn þokvihnoSri á
blákollinum, stundum ekki.’SíSast
er eg sá hann úr hafi út af Borg-
arfirSinum, var hann enn hinn
sami. NorSanrokiS kom hans há-
tign ekkert viS!
AS endingu verS eg þakka
innilega fyrir þá dæmalausu gest-
risni, sem mér var sýnd hvarvetna
í BorgarfirSinum. Eg nefni engin
nöfn, því þaS var undantekning-
arlaust, hvar sem eg kom.
Dr. Björn M. Olsen.
Um hann yrkir Guðm. skáld Frið-
Jónsson á Sandi hið einkennilega
og sníalla ljóð, er hér fer á ettir;
segir skáldið eér hafi orðið það á
munni eftir endurlestoir ekýringa
B. O. á Sólarljóðufm. Bjöm er talinn
eiim mestur frœðimaður þar heima
nú á tímum. Kvœðið er etutt og
höfum vér það eftir Lögréttu.:
Situr í Sögu
salkynni einn
Þungur á mannvitsmetum,
flestum færari
um fræðibrekkur
og um leyningu ljóðs.
Aldinn elskhugi,
en ungur þó,
hennar, sem heyrir og sér,
alla atburði,
en ávalt þegir
gagnvart meðlungsmönnum.
Björn er bjargvættur
beztur í raun
okkar Eddukvæða;
skákar skriffinnum
skörulega,
rökfimur riddari máls.
Skygn i skáidamáls
skilríki öll
löngu liðinna alda —
nið’r i dýpsta dal
draumvitrana,
upp um hæstu hæðir.
Sögu sjáaldur
sér í gegn um,
inn í hugskot hennar;
sá er sjónauki
sagnfræðingg
Bimi í vöggugjöf veittur.
Hefir hinn hugkvæmi
hljóður setið,
lesið milli lina
niður í krappan kjöl
kvæðagerð
dáinna djúpvitringa.
Hefir ’inn hugsvinni
Háva vinur
dýrindis drykkjar notið:
munngát mannvits
i Mímisbrunni
þegið og veglyndur veitt.
Gaf gullpenna
glæsiþyli
framvís fræðigyðja;
höndur á höfuð
honum lagði
disin og blessunar bað.
Situr á silki
Sökkvabekkjar
fráneygur fræðiþulur, —
situr í sælingdal
Sólarljóða
bjartur og heiðumhárr.
BORGIÐ HEIMSKRINGLU.
Nafnmiðinn á blaðinu yðar sýnir hvernig sakir standa.
Brúkið þetta eyðublaS þá þér sendið oss peninga:
THE VIKING PRESS, Ltd.,
Winnipeg, Man.
Kæru herrar:—
Hér meS fylgja ..................Dollarar, sem
borgun á áskriftargjpldi mínu við Heimskringlu.
Nafn................................
Aritun ..............................
............*"""...T...........
BORGIÐ HEIMSKRINGLU.
BORÐVIÐUR
SASH, DOOSS AND
MOULDINGS.
ViS höfum fullkomnar brrgðir af öílum tegundum
VerSskrá verður send hverjum þeim er þese óskar
THE EMPIRE SASH <ft DOOR CO., LTD.
Henry Ave. East, Winnipeg, Man., Telepbone: Mais 2511
/mperia' Bcmk of Ganada
STOFNSF.TTUR 1875 — AÐAL-SKRIFSTOFA: TORONTO, ONT.
Höfuðstóll uppborgaður: $7,000,000 VarasjóSur: . .
Aliar eignir .... $108,000,000
$7,000,000
125 útíbú í Dominion of Canada. Sparisjóðedeild í hverju útibúi, og má
byrja Spariíjóðsreikning með því að leggja inn $1.00 eða meira. Vextir eru
borgaSir af peningum yðar frá innlegs-degi. — ÓskaS eftir viSskiftum ySar.
Ánægjuleg viSskifti ugglaus og ábyrgst
Otibú Bankans er nú OpraS að
RIVERTON, MANITOBA

i