Heimskringla - 05.02.1919, Blaðsíða 7

WINNIPEG, 5. FEBRÚAR 1919
HEIMSKRINGLA
7. BLAÐSIÐA
L»vU->'i i 11
J
mrnim
nmmmhi

'Nv'^vL.;
■iTvwvJ
'-VA •
iíSiátíMsá
‘: r-''
íSVtaw
.;.v.:<,rr;.v.:.-Mxs-;fe'j
‘-7,'\'>Vt~ t'X'V
LLyA'i'br,/
: .;!-;/■ V//fpf
11118111
'*^A V ' -v í $-\' j» ' 7 j
Aí.',-'/''.'.'', <]
«5s&
Mg;

§§*

:íi'i'WÖf'S
VÍ^V'Vfaí^

íy^.-rO-W.’xW'A'
w
íii ' 1/ . '
Í!'í®Míi
•V.íl’v'WeK
ss
íív^1'
hV'V-V/.'1-
/í^í'^/'^'SilV
'-’SV/^'-'rtV >>v'-
PIIéíp

.ji''i»C**«'';
’Aí'í'.i

STd$g&f
f%\|É
f^íV.SiC;
v/^c-N''-^
aÁ':;'.--'"'
li&ll
J
' A'VVÍ*'
h£^3h^sjuí#>J
|5ttl| WI
tóSr,'.sSí.-í^e.’S-viVi/áv.fe'mjSíg

íhíp^pp
-•-v-V^ö^i^iííássAHa'Swí

av'ftsvv. í;
■«r'Víí^/^'"'<7Í
þ^VrVr.,>ri'.-r
é»»P*

Imperial Bank of Canada
STOFNSETTUR 1875 — AÐAL-SKRIFST OFA: TORONTO, ONT.
HöfuíSstóll uppborga'Sur: $7,000,000
Allar eignir . .
VarasjóSur:.............$7,000,000
. $108,000,000
125 útibú í Dominion of Canada. SparisjóSsdeild í hverju útibúi, og má
byrja Sparisjóðsreikning meÖ því aS leggja inn $1.00 eSa meira. Vextir eru
borgaSir af peningum ySar frá innlegs-degi. — ÓskaS eftir viSskiftum ySar.
Ánægjuleg viSskifti ugglaus og ábyrgst.
Otibú Bankans er nú Opnað að
RIVERTON, Ma\NITOBA
Að níða og prýða.
í titefni af fáum lfnum, sem til
miín niá og sknáð sfcanda í nýút-
kominni ritgerð eftir velim-otinn vin
miinn, berra Jón Eiwarsson, liangar
mig tii að ritia nokkrar lfnur. Og
©nda iþótt texti minrn — að níða ag
prýða — sé mjög hiversdagslegur
giestur mieðal v-or IsLendinga, þá eru
svo ótal miargar hliðiar á þessiari
orða-rnerkinig, að um .sifkt mœtti
rita hei'ia bólk, en til þeiss er 'hvorki
tími né áistæður.
I»að er mieð 'þetta eins og flest
annað, að þar vierður að gæta hófs,
toæði í umtali o-g viðræðum og ekki
ssízt f bundnu og óbundnu máli, sem
út 'er geifið á prenti. Að prýða um
of í ihófieysu, verður smekklaust
tfldur. Ef innviðir og eCni er þar
íagurt og mikils virði, sem stað-
litlu óhóftflofi er hrúgað á,þá hverfa
kostirnir og fegurðin. Tökum til
dæmiis tegra og vel .skapaða konu,
«itt af listaverkum guðs og náttiir-
unnar, sem við karlmennimir, frá
byrjun tii emda alls ilffs, verðum ald-
nei þreyttir á að tilbiðja og dást að.
Ef utan uim /þessa elskulegu fegurð
er ihrúgað og hinoðað hverjum fell-
ingapokanum eíftir — eða yfir —-
aninati f fata prjáli og smekkleysu,
og þannig myndaðir taðihihraukar
úr fturvöxnum Mkama, og síðan alt
andlitið makað í mjöli og ýmsuim
litum, þá segi eg að iþessi óhófa-
prýði hafi eyðilagt aíilt það fegurs'a
og þezta.
Efns er þvf varið í andliegum ofn-
um. Staðlítið oflof, sem haugað er
*ð sumum, yfirskyggir alla góða
kosti. Og að minni hyggju er þungt
og sárt að verða fyrir óverðskuld-
uðu mlði. En hiáifu verra og skað-
logra er að verða fyrir óverðskuld-
uðu 'loifi. Fyrir óverðskuldað nfð
gotur maðurinni fiengið lagalega
uppreisn og öli sú móðgun hverfur
mieð titmanum, og maðurinn stendur
jafnvcl hreinni og meiri icftir on
áður. En f öfiofimu verður maður-
inn að dru'sliast, með hvom felliinga-
pokann utan ylfir öðrum, og tapar
*vo allri hreinni og réttri mynd,
vorður eins og andl. taðhraukur út-
lits í laugum glöggra og réttsýnna
fflanna. Og aniniað enn háskalegra.
Maður sá, fleim fyrir islíku verður,
þartf að vera afhurðamaðuT að viti
og isMiilingu, ef 'ofið ekki á að stór-
•kemma ihann.
Að níða, er í öllum karLmiannleg-
um og manndómislegum skilningi
kallað þræla-Vök eða brögð. Lítum
á vora fögru fslenzku Iþrótt, glfm-
una. í«ar má -ekki undir inokkruim
kringuimstæðum nfða; iþótt maður-
inn falli til hálfa, þá er sjáif-
«agt að lofa honum að rétta sig við
af ur. Með drengskap og snilli verð-
ur sigurvegarinn að ganga af hólmi,
*f hoimrm eiga að veitast verðlaun-
in; að níða má ©kki eiga sér stað.
Hvað er svo starf Mfstilveru vorr-
ar 1 fliestum eða öllurn efnum, andl.
og verkl. sagt annað en iffs-glíma?
En hversu ósegjanlega oft er ekki
reymt að níða í glímunni þeirri? Eg
hoti töJuvert fengið að kenna á
alíku 'Sjál fur, sem telja má til and-
legu hliðarinniar, að vera niíldur
niður úr háifu 4aUi og veikleiika-
hrösun, vitanlega meira eða mest
•ökum þess, að mig skorti afiið og
æfinguna, sem lærdómur og andlog
uþplýsing veitir. En hvers vegna
flónaðist «g á stað út í iþessa glfmu?
Eg iheild iþað isé sökum þess, að eg
«r af aJlgóðum gdfmumönnum kom-
inn og ætbgemgnt gifmiueðili hefir
hrint mér á stað. Og svo verður
ineð þotta eins og svo margt annað,
»ð ilt er aftur að snúa, et of langt
er gengið. Og elf misjafnir oru dóm-
■amir um gMmuna (grfek-rómverska)
þá verður að glíma hana til cnda,
éiiar til bæði hierðablöð liggja flöt
▼ið jörðu. Engum góðurn og gætn-
uim dreng reiðist eg fyrir það, l>ó
'hiann álfti mig vosalan glímumonm,
fyrir alt iþað er eg hefi á hlaupum
fengist við að rita. En það eru tví-
Skiíftar skoðanir um það, hvort eg ætla að hugsa mér, að Mrviðar-
hafi oft legið pailfliatur á báðum
herðablöðum í réttri og drengi-
legri glíimu. Og það dreg eg út úr
orðum ihins góða J. E., að eg *sé ó-
drengillegum brögðum beittur, og
fiæri eg mér það inn til stór inn;
tekta, því hæði er Jón prýðis vel
viti borinn og í fylsta máta sjálf-
stæður og hræsniislaus f öllu, sem
skáldið góða, séra Mattlhías, hefði
nú með oss búið. Og enda þótt
hann sé é níræðis aldri, þá hefði sál
hans og hugarrlug orðið ungt í anm-
að sinm og ort um þebta langan
flokk sér og þjóð simni til frægðar
og huggunar. En hvað gerir stór-
skáldið okka.r, St. G. St ? Hann
steinþegir. Eg hefi aldrei getað
ihann ritar úm. Og á Iþví hefir ihann heyrt í gegn um alla þeissa -blóðugu
ifengið að konna, að hanin ibindur sbyrjöld, að hann hafi álitið þetta
síma bagga eftir ©igin ihugþekki og mál niá til hjarta og tiJlfinninga
tekur aldrei eyrisvirði að iáni frá þjóðar vorrar. Sigurður Jóbanns-
öðrum til sinna íhugsjóna.
Mér kemur ekki til hugar að mis-
virða þeissa hnútu íná St. G.St., sem
Sigurður Magnússon þurfti að hafa
tii uppfyHingar i “Hnútu’Ngreiniinni
sinni. Það var ekki iþess vert, að ó
það væri minst, en orð Jóns voru
þess virði. Og þóbt isifkt verði mlá-
ske t-alið barnialega hugsað, þá fcel
eg hverjum manrni gleði og gagn að
hlýrri viðurkenningu fná réttlátum
og góðum dreng, sem margar hnútur
og ofsóknir fær frá illskiftum ná-
ungum.
Á mfnu andlega brokki hofi og
að eg hold aldrei rekist á þenman
Siigurð. Hainm er lærður maður í
gegn um latínu o>g prestaskóla á ís-
landi og einn í ]>eirra tölu, sem var
að því leyti vel útbúiinm til að verða
oiss hér til mikids gagns og nyt-
somdar. — En hver er raunin. Rit-
verk ihans eru að þiví toytl einkenni-
iegust, að aldiiei sýnist neitt vaka
fyrir þiessum lærða manni annað en
sietja út ó alt og efckert, ef svo
mætti að orði komast. En. lábuin
það nú vera. 1 sjálfu sér getur það
verið bót og blossun að setja út á
og finna iað, of á betri ráð er bent
og ábyggiteg rök að baki. En því
er efcki að' hei-lsa. fnnan um ailar
að'finsfurnaT hjá S. M. er alla tíð í
aðra röndina ósjálfstæðið og sleikja
sfcapurinn, svo allir missa traustið
á manininum. Eyrir vort þjóðllf og
vora mierkustu inewn verður hann
hvorlki vinur eða óvinur, hann verð-
ur haldlaus blekkur í festinni, engu
traustari en eg og mfnir lfifcar.
J«að þarf efciki stóran manin' eða
sterkan og sfzt at öfilu háilærðan að
mentuin og siðfiágun, til 'þess að
tína saman þuissiaspörðin ihans St.
G. Sbepbanssomar til þess að kasta
f minn garð. I>að stóra sfcáld hefir
aufcið því á frægð sfna, að sonda
mér fleiri skammavLsur en nofcfcr-
um öðrum einstakl'ngi, og þar af
leiðandi um auðugan garð að gresja
f þeim efnum. Það er vfst efcki að
ásiæðusiau.su gort af sfcáldinu, mun
miargur segja. Nei, síðuf en svo.
Sbepbane r orðinn slfku rnanur, að
oflofi sé á bann hlaðið fyrir alt, ilt
og gott. Eims það, sem hnoð og
ruisl og óþverri væri hjá öðrum
kalTað ein.s og hi' \ sAm snild er í og
hann á verðskuldað lof fyrir. En
eg befi hnltimiðað alt til Stephans
og en,ga ýfirvigt gefið — gefið hon-
um alt sem hann á með ré'tu, en
etokert meira Þetta svíður karli,
því hann er orðinn svo vanur að
bera oflofs'hempuna með tað-
hrauiks-feliiinigunum, að hann gebur
ekki án heninar verið.
Nú dettur mér f hug, með ieyifi
þínu, horra ritstjórl, að lengja þessa
grein án allra óno’a. Vér höfum
allir fyrir hörmuloga fangan tíma
s' aðið á milli vonar og ótta, í hug-
ars' ríðs fangeisi og óstöðugum
geisliaibro*tum; ná'tmyrkur og skelf-
inigar helis og sára hefir gert hálf-
myrkt um heim allan. Nú er sól
og heiðrfkja friðarins á himin ris-
ið. Biessiaðir góðu Oanada-dreng-
irnir í hópum að streyma heim.
Pjöldi þei.rra liggja með ódauðleg-
um heiðiri fallnir.
“Hinina, sem hylur storðin,
toeimili þeirra nú er orðin
ókunn, útlernd gröf”
segir Jóini Jónabansson. Getur
nokkurs staðar verið til meira yrk-
isefni fyrir stórskáld og þjóðskáld,
en einmitt þessi umslkifti — sorgar
og gleði, sigurs og vonleysis. Eg
son, sem heima á vestur á Kyrra-
hiafsströnd, var fljóbur að skilja
hjartans inál tslendiinga flestra og j kvenna, sem þamn . félagsskap
orti ljómiandi kvæði <til afturkom- mynda, fyrir alla umlhyggjuna og
irana hermanna, sean hann á frá mér áreynsluna, sem því hefir fylgt ár
beztu þökk fyrir. Og þótt hann
hefði aldrei annað ort ein þetba
eina kva/ði, þó má hann fyrir bað
kallasit lis a hagyrðingur.
PoTn-foiienzka hetjan og prúð-
miennið okkar háaldraða, sem vin-
sæll verður ti'l grafar fyrir alla sam-
leiðina á vorri laindnáanistíð, skáld-
ið S. J. Jóhamnession, hefir aldrei
borið kápuna á báðum öxium á
þesisum ah-iarieigu tíinuim; hann
hefir kveðið kraftinn og heiðurinn
inin í sína þjóð seimt og snemima;
hann á sagmd og virðing skilið og
kæra ]vökk þjóðar vorrar fyrir
hvafniingar isfirar, og öll Jiakkar orð-
in tfl h'eim'annianna.
“Þér hafið ibarist, þér toafið sigrað,
þér Iiafið uninið válegt stríð.
Þakkir eigið þúsuindfaldar
þér af öllum frjálsum lýð.”
Mundi ekki hver einasti góður og
drenglyndur maður vor á meðal
viija tala isömu orðum til voma
heimkoinmi hermanna? Jú, sann-
arlega. Hafðu beztu þökk fyrir,
gamli vinur.
Þá ier einn maður enn, sem imér
er orðið sérlega vel við ifyrir kvæði
hians í sambandi við stiríðið; það er
Jón Jónatansison.
Nú síðaist hefir Jón ort mjög lag-
iegt, hJýtt og tilgerðiarlaust kvæði
('eims og allur toans ikveðsikapur er)
til Jón« Sigurðssonar félagsins.
Hverjum góðum manni er gieðiofni
að heyra tfögur og fölskvalaus þakk-
arorð lögð í garð l»c«sa isístarfandi
félagis. Bg á engiin nógu góð oig fuil-
nægjandi orð til sjálfuir tiJ að leggja
Sem endurgjald til iþeirra ástríku
um siamaini fyrir þessar góðu og göf-
ugu konur að sefula ljósið og gleð-
ina og móðurlegu hlutbekni.nguna
og til'finningar faá fósturjörðinni,
sem þeir — hermennirnir — elskuðu
og offruðu öliu ifyrir. Senda þetta
á undan öliu öðru yfir til her-
mainina vorna, 'soin tfærði þeim á
margri þraubastundinini nýtt iíf og
nýjan 'þrótt. Þarna áttu aflir
hrauistu og góðu drengirnir okkav
mæður og systur í hreinunn kær-
leiíka. Guðdómlegum kærleika. Og
hvernig á eig Iþá að geta átt nógu
fögur og góð orð til að leggja á
þetta heilaga altari dyigða og móð-
urástar?
Jón Jónatansson segir:
“Sá þó glaanpa á gieðitárin
gegni 'um stríð og djúpu sárin.
Eru það yfckiar laun.”
Hermenn vorir viknuðu aldrei
fyrir eldi eða stáli, ógnum eða
skelfingum liessa voðaiega stríðs.
En þeir viknuðu fyrir bimneska
eldinum og hjartalaginu, sem fylgdi
sendinigunum og bréfuinum frá Jóns
Sigurðssoiniar félaginu. Og ]>að sem
vafcti ’gleðitár þeirra hefir staðið og
stendur að likindum enn, það eru
laun ykkar, eg efast um að aJt
guli heimsims sé dýmnætara, ef lagt
væri ó rétta vog. Svo þér góðu kon-
ur lvafið ekki unnið iaunalaust, eft-
ir alt. Hvort nokkurt skáld toetfði
ihefði getað vialið betri orð ©n þessi,
skal ekfcert uim sagt; en þau eru
rnér svo dýrrnæt, að eg dáist að
þieim. Og enin fremur segi.r Jón:
“Sá eg yifir ”boxum” bæraist
bænar varir, hjörtun hrærast
—blessu n guðs í gjöf.—
Eins og drottins eng*la fiokkar
urðu þes.sir jóiastofcfcar
sendir beiinis um höf.”
Það var tii heniiiannanna þvl Iíkast,
sem þessar bicsisiuðvi konur saiAiu
yfir um hafið til þeirra hálf heimil-
in þeirra og allan jóliafagnaðinn.
Þewsu fylgdi sainmarieg blessun
guðs í gjöf, og Iþá eru engin önnur
-orð befcri til.
Nú debtur mér í hug í sambandi
við þenna síðasta kafla, að miinna á
það, að vér eiguan að lfkindum von
á að fá bingað toeim—-með vorinu—
iijúkrunarkonuna okfcar góðu, sem
frreg er orðini fyrir sfín góðu verfc
og uanisjá, ungfrú Tngu Johnson.
Þá vil eg láta yrkja til hennar gott
kvæði, skrautritia |}>að aif list og
setja ásannt ineð mynd hennar í
hjiikrunar búningnmn í fagra um-
gjörð og heiðra Jiana tii vor aft-
ur komna með l]iessari gjöf. Að
því viðlögðu, að verði liistasafn
stofmað liér meðal vor íslendinga,
þá eigi sú gjöf að afhendast því
safni eftir bennar dag—iað henini
látinni.
Og eg vil gefa herra Jóni Jónat-
anssyni heiðurinn atf að yrkja það
kvæði. Hann þefckir og skilur til-
fiininingarnar á milli deyjandi
manns og góðrar hjúkrunarko'nu.
Eg skiJ það líka dáiftið sjá'lifur, síð-
an eg fyrir meir en þrjáitíu árum lá
í 16 vikur hér á sjúkrabúsi, oftaist
fast við dyr dauðans — og mig var
farið að sárlanga til iað stelast úr
vLstinni. En þogar farið vax að at-
lniga veganeistið og sjá hvernig
reikningamir istóðu, þó fékk eg
með engu móti að útsfcrifast úr
Framhald á 8. bls.

“ AND
I - 'Ai' Ai,1' AVí'/ftfaí. >• lírfi: -jv.-As' .A-c'&'/n't-y
•\ V? O.Sn'V,
WMM
v. ->, -
Þ,i . íi .......... ?'»
Betri
en áður
Það verður þér að orði, ef.ir að
að hafa nákvæmlega yfirvegað VW
verð þeirr.a þúsunda af alks konar \!Í5
munuin, sem frá er sagt í stóru vöru-
skránni okkar nýju. 'ði
,/fr!«Saí'Lha.gír®Sibók hefði ekk' gotað '
skVrir á hent'uSTÍ tiíma, Jiví hún
skyrir frá svo morgu, sem er biátt áfram
O/rulegt, að því er gæði og verð snertir,
og .2ÍL. ,®r.u vorur sem lerigst hefir
™r«iAl>0rfifyílr og mikið sPurt eftir, og
verðið er iægra en nokkur bjóst við
Hafir þu ekki fengið VerÖskrána, þá
er ekki annaö en .semda póstspjald, með
nafni þínu og áritun og geta þess að þú
ha u, s<ið læssa augl. í Heimskringlu.—
Verðskrár vorar eru sehdar ókeypis. —
Skrifa 1 dafi\ Dráttnr lrnefor _
T. EATON C?
■ ■ LIMITEO
WINNIPEG CANADA
Dráttur kostar peninga