Heimskringla - 09.02.1921, Blaðsíða 1

Heimskringla - 09.02.1921, Blaðsíða 1
S*TU!íS ÉfMr 'tSfMSJtóta, Ui R«:.*at f rum, »«»#„ jbwu , 6G4 Ma,m st- vrntotpog t;.«K5íS»8r -------------------—-----------------—/ 1 „•*.1 ®ra;iÆir v_ Spu.fti ftfl-w vcrMlsii U IXrmiBb Uif j 6!14 Ma,to fit, Wíflwt. . | _________________________> XXXV. ÁR. WSTWÐS, MANTTOBA, MÍÐVÍKUDAjGINN 9. FEBRÚAR, 1921 20 CANADA iace frá Iowa; verzlunarráSíherra , sem var fyrir verkfalliS. Er Oharl'ea B. Warren frá Midhig'an; i hagur námueigenda að fram- ManitofcaiþingiS á aS koma dcmsimálaráS'he-ra Harry Daugh-' ’e'SsIu-aukanum er talinn 1,400- ■saman á morgun. j erty frá Ohio; póstmálaráSherra • 000 sterlmgspund. Will H. Hays, kosningastjóri i Aukakosningin í Lakeside fór svo, aS hinn nýuppdu'bbaSi ráS- republikka. Fregnir frá Lundúnum skýra frá því aS tilfinnanlegur vistaskortur gjafi Norrisstjórnarinnar, Co,l. C. Henry Ford, miljónamæringur, ! sé aS verSa á Indlandi um þessai Ð. McFherson var kosinn meS hefir fengiS $5,000,000 meiS-1 mundir; einkum sé þurS á korn- Í50 atkv. umfram gagnsækjanda yrSamál á hálsinn og á fleiri í mat almennum. íbúar Indlandí smn, E. H. Muir, bændaflokks- vændum. ÁstæSurnar eru þær neyta tiltölulega lítils af kjöti, og mann. Kosningin var harSsótt á aS hann á blaS, sem gefiS er út í! kvarta sjaldan ef nægur kornforSi báSar hliSar. j Chicago og heitir “The Deerborn'er fyrir hendi. Nú er mæilt aS rdent. Hefir blaSiS ráS-; kornleysiS hafi leitt til uppþota um, meS því aS spráuta í hálsæf áeirra 20 millgr. af kúáberkilum ræktuSum í samsuSu af glyceríni og galli. Nærfelt 150,000 innflytjendur •. 'm .... i , rst alfmjog a 'CySmga í rrtstjora-j viosvegar um landiO, sem hægra komu til Canada áriS sem leiS, og var mieira en helmingurinn frá Bretlandi, eSa 75,805, frá Banda ríkjunum 48,866 og frá öSrum löndum til samans 22,704. ÁriS 1919 komu 117,633 innflyjtend- ur til landsins. dálkum sínum og áhrif þeirra á sé sagt en gert aS bæla niSur. Ný- amerískt þjóSlíf; sérstaklega hafa lendustjórn Breta hefir tekiS mál iS til yfirvegunar, en mun eiga fult í fangi meS aS ráSa því heppileg' til lykta, þar sem kornbirgSir é Bretlandi sjálfu eru næsta tak fleikinússtjórar og sjpnleikasýn- i endur orSiS fyrir hörSum árásum, en þeir eru flestir GySingaættar, sem unniS hafa sig upp til fjár og frægSar-úr lítilmátlegustu stöSum. j markaSar um þessar mundir. Kosningin til samlbandsþingsins Bendir rilstjórinn einmitt á þetta í fyrir West Peterboro, Ont., fór greinum sínum, aS þaS sé háska- fram á mánudaginn og fóru leikar !s^ aS ómentaSir götustrákar og þannig, aS iþingmánnsefni liberal-! s!irl"!! skuli gerast leiStogar leik- flokksins, Gordon, var kosinn I^s^arinnar og ráSa hvaS leijdhúsin meS rúmum 1200 atkv. meiri- bÍóða almenningi. Morris Gest, Muta. Fimm þingmannsefni voru sem áSur var blaSadrengur, en er í vali og féllu atkvæSin þannig: f nú einn stærsti sjónleikjaframleiS- Gordon, lib. 3998 atkv,, Denne, ' ari Bandai-íikjanna, hefir höfSaS cons., 2 797, J. H. Burnham, óh., t»etta stóra meiSyrSamál, fyrir cons. 2454, Camþbell, bænd., ' t>essi ummæli, og er búist viS aS 2448 og McMurray, verk., 1090. j David Belasco, Schuberts bræSur, Sigur liberala er einvörSungu aS Sam. H. Harris, Al. H. Wood þakka klofningi 'conservativa. j °S fleiri leikhússtjórar, sem allir Samtals voru greidd rúm 5 þús. j eru GySingar, muni feta í fótspor conservativa atkvæSi, en þaS lá Gest. Einnig ýmsir af helztu aS úr því Bumham! leikurum Bandaríkjanna, svo sem ÖMNUR LÖND Þýzkaland er í uppnámi um þessar mundir út af skaSabóta skilmálum bandamanna, og er búist viS aS ríkisþingiS neiti aS ganga aS iþeim. ÞingiS í Bayern hefir hafnaS þeim og í sambands- þinginu eSa ríkisdeginum er eng- inn flokku r fylgjandi þeim, ekki afnaSarmenn. En ernu smin i augum uppi, vildi ekki draga sig til baka fyrir þeim stjórnarútvalda, eSa stjórn- ín gera sig ánægSa méS Burnham, aS báSir hlutu aS tapa. Merki- legast viS þessa kosningu er hvaS fyrir meiSyrSi. verkamannafulitrúinn fékk fá at- kvæSi; þó unnu verkamenn kjör- dæmiS viS síSustu fylkiskosn- ingar. Lew Fields, David Warfield, Norah Bayes, Theda Bara og Charlie Chaplip, sem alt eru GyS- ingar, sæki einnig Ford aS lögum SamibandslþiingiS á aS koma BRETLAND Átta miljónir manan lfSa hung- saman á mánudaginn, og er búist j ursnauð á Bretlandl, aS því er viS aS þar gerist margt og mikiS verkamannablaSiS London Her- til tíSinda í alcl staShæfir. Atvinuileysi og I dýrtíS eru ástæSurnar til þessa Mrs. Raplh Smith hefir veriS ^ hörmulega ástands. kosin forseti fylkisþingsins í Brit- Reeding lávarSur, æSsti dóm ari Englands, hefir veriS útnefnd- ur varakonungur yfir Indlandi. ish Colunibia. BANDARIKIN Fjalla-Eyvindur Jóhanns Sigur- jónssonar, var nýlega leikinn í New York og þótti leikdómurum mikiS til hans koma, sérstaklega seinni hlu'tans. Á ensku ber leik- urinn nafniS “Eyvind of the Hiills” og er þýSingin eftir H. K. Schan- che. Leik-húsiS, sem sýndi leik- ínn heitir The Greenwich ViMage Theatre og hiefir aSállega fyrir hlutverk aS sýna útlend listaverk. Höllu lék ein af helztu leikkonum Bandaríkjanna, Margaret Wych- erly, kona leikritaskáldsins Bayard Veyler, höf. leiksins Within the Law. Ekki segja blöSin aS Fjalla-Eyvindur muni falla allþýSu manna í geS. Arthur Hohl, sem eitt sinn var viS Winnipegleikhús- iS lék Eyvind. Wilson forseti hefir kallaS sam- an aukáþing þann 4. marz n. k., er þaS gert samkvæmt beiSni Hard- lngs, sem |þá tekur yiS völdum, svo aS hann geti fengiS ráSherra- útnefningar sínar staSfestar. RáS- gjafalistinn kvaS eiga aS líta þannig út; UtanríkisráSiherra Charles E. Hughes frá New York; HermálaráSherra John W. Weeks frá Massachusetts, flotamálaráS- herra Frank O. Lowiden frá Illi- nois; FjármálaráSíherra A. W. Mellon frá Pittsburgh; innanríkis- ráSherra senator Albert B. Fall frá Nevi Mexico; atvinnumálaráS- herra James J. Davis frá Indiana; landbúnaSarráSherra Henry Wál- Þingkosningar fóru fram í SuS- ur-Afríkusambandinu í gær. Úr- slitin eru ennþá ókunn. En þeirra er beSiS meS eftirvæntingu á Englandi og víSsvegar um ríkiS, því kosningarnar snerust um þaS, hvort halda ætti áfram samband- inu viS Bretland eSa segja því slitiS. Frakkar og Bretar segjast ekki víkja hásbreidd frá skilmálunum, og ef ÞjóSverjar vilji ekki ganga aS þeim góSfúslega, verSi þeir knúSir til þess meS hörSu. Sama krafa er gerS ti’I þeirra um afvopn- un. Briand yfirráSherra Frakka kvaS þjóS sína reiSulbúna aS senda her inn á Þýzkaiand, ef ÞjóSverjar gangi ekki aS skilmál- unum, og bætti hann því viS, aS fjöldi Frakka óskuSu einkis frekar en aS leggja nokkrar borgir og bæi í ösku á Þýzkalandi, eins og ÞjóSv^rjar hefSu gert á Frakk- landi á stríSsárunum. Stjórnarskifti hafa orSiS á Grikklandi. Hefir Rhalisstjórnin fariS frá, og heitir sá Kalogero- polus, sem myndaS hefir nýju stjórnina. HermálaráSherrann er sá sarni og áSur, Dimitri Gounaris. ÞaS þýkir fíSindum sæta aS Venizelos, hinn landflæmdi stjórn málagarpur, hefir beSiS banda- m^in aS halda áfram vinsældum viS Grikki og láta iþá ekki gjalda Konstantíns konungs, enda sé Ihann farin naS heilsu, og geti aldrei orSiS ÞjóSverjum aS liS: framar; sjálf sé gríska þjóSin á bandi bandamanna. ÞaS virSist svo sem rétt og hagkvæm leiS hafi fundist í deilu- málum kolaverkamanna og námu- eigenda meS samningsgerSinni í haust, nfl. sú, aS mjSa kaupgjads- hækkunina viS aukna farml'eiSsIu. MeS samningunum fengu verka- menn 2 sh. kauphækkun á dag strax og síSan átti kaupgjaldiS, aS 'hækka um hálfan ishiUing fyrir hverjar fjórar milj. smálesta, sem kolaframleiSslan jqp á ári fram yfir 250 miljónir smálesta. Fyrqtu aukninguna skyldi reikna eftir framleiSslunni hinar 5 síSustu vik- ur þessa árs og su launaviSbot aS gilda frá nýári. — ÞaS hefir kom- iS í Ijós aS framleiSslan fyrstu viku þessara fimm hefir orSiS stórum meiri en nokkurntíma áS- ur á árinu, sem sé 5,210,700 smá- lestir og svarar þaS til 260,000,- gjav-u 000 smálesta ársframleiSslu. Þessi vikuframleiSsla er 220,000 smá- ASstoSarmaSur Pasteur-stofn- lestum meiri en hún hefir orSiS | unarinnar, Calmette, sá sem fann mest áSur á árinu, en þaS var í J Upp eiturslöngu-serúmiS, hefir ný- apríl. Hafi framleiSslan orSiS|lega gefiS þaS til kynna, aS til- þessu lík þær vikumar sem síSan raunir, sem hann hefir gert síSustu hafa liSiS, fá námamenn því 1 Ú2 j 34 mánuSina, virSist hafa boriS shillings -launaviS'bót á dag eftir j þann áremgur, aS takast megi aS nýáriS, eSa 3/i sh. umfram þaS, gera nautgripi ónæma fyrir berkj- Hinn frægi rússneski byltinga- maSur, Krapotkin fursti, er nýdá- inn í Molskva úr hungri, 78 ára gamall. Hann var útlagi frá Rússlandi mikinn hluta æfi sinnar. Frægur vísindamaSur og rithöf- undur. HafSi ritaS margar bæk- ur sagnfræSislegs og landfræSis- legs efnis. Hvarf heim til Rúss- lands þegar keisaraveldiS leiS undir lok. Nikita Svartfellingakonungur héldur eindregiS fram rétti sínum til konungdóms í Svartfjallalandi og hefir neitaS aS taka viS eftir- launum iþeim, sem stjórnin í Bel- grad veitti honum. Nikita var vikiS frá völdum 25. nóv. 1918 af þjóSfundi Svartfellinga, sem I samlþykti sameiningu viS Jugo- Rvík ! 2. jan. Kosningar til Alþingis á þremur þingmönnum fyrir Reykjavík eiga aS fara fram 5. febrúar. Útnefn- ingardagur var sá 8. þ. m. og komu fram fjórir listar, meS sín- um þremur framibjóSendunum hver. Listinn meS þeim Jóni Þor- 1 ikssyni, E. H. Kvaran og Ól. Thors, er A-listi; alþýSuflokksIist ir,n, meS Jóni Baldvinssyni. Ingi- mar Jónssyni og Ág. Jósefssyni B-’listi; á C-ilista eru: Magnús Jóns- son dócent, Jón Ólafsson skip- stjóri og ÞórSur Bjarnason kaup- maSur, og á Ddista: ÞórSur Sveinsson læknir, ÞórSur Thor- oddsen og ÞórSur Sveinsson | kaupm. C-listanum er haldiS fram af Vísis-mönnum, en D-list- anum af hinu nýstofnaSa kjós- endafélagi. TíSin hefir veriS hin bezta fram aS þessu; nokurt frost tvo síSustu dagana. GuSbrandur Jónsson er nýorS- i.nn doktor í heimspeki viS háskól- ann í Greifswald á Þýzkálandi. Próf. Þorv. Thoroddsen er á batavegi, aS því er síSustu fréttir frá Khöfn herma. Verkfall. Bakarar hér í bæn- um gerSu nýlega verkfall til þess -v rnótmæla ákvörSun stjórnar- innar um sköm|:un á hveiti og sykri. StóS verkfalliS í tvo daga og lét stjórnin undan. — NiSur- staSan varS því sú, aS bakarar fá sykur og hveiti til kökugerSar ail- veg ótakmarkaS, en skömtun he'let á matibrauSi og sykri til heimilis- þarfa, eins og áSur var ákveSiS. Mannalát. Nýlega lézt á heim- rli sínu á’Akranesi Jóhann hrepp- stjóri Björnisson, eftir þunga legu. Hánn var dugnaSar og atorku- maSur hinn meSti. — Björg Magn úsdóttir húsfreyja í Holti í Svína- dal í Húnavatnssýslú, móSir Magnúsar GuSmundssonar fjár- málaráSlherra, er nýdáin. — Dá- inn ier hér í bænum nýlega, Mark- ús FriSfinnsson, stúd. art., í fimta bekk Mentaskólans, sonur FriS- finns GuSjónssonar prentara. — ASfaranótt 31. f. m. andaSist BjarnhéSinn Jónsson járnsmiSur, á heimili sín hér í bænum. Hann dó mjög snögglega af heilablóS- falli, og hafSi veriS heilbrigSur kvöldiS áSur. — Á gamlársdag andaSist hér í bænum Lilja Bern- hölft, kona Vilhelms bakarameist- ara, aSeins rúmlega tvítug aS aldri. Banamein hennar var syk- ursýki. Svartilrad Jari mar “á bak við tjöidm'. I 5. tbl. Lögbergs þessa árs (3. fbr.) stendur löng árásargrein frá kirkjumálaráSgjafanum” herra Hjálmari A. Bergmann, gegn þeim flokki manna er voru svo ósvífnir aS vera verjendur í “TjaldbúSar- SiglufirSi 2. jan. VeSrátta hefir veriS meS af- brigSum góS í vetur, og lítill snjór kominn. — Á nýársdag voru tínd krækiber og bláber á leiS úr Fljótum til SiglufjarSar. —Nokkr ir vélibátar hafa stundaS þorsk- veiSar síSustu daga og aflaS 300 —600 á skip. Bæjarstjóm SiglufjarSar ákvaS á ílokuSum fundi í desemlbermán- uSi, aS kaupa jörSina SkeiS í Fljótum fyrir 20 þús. kr. meS hálfum réttindum til vatnsafls í fossi, sem jöroinni fylgir. — Hafa kaup þesis valdiS almennri óánægju, og er almennur borgara- fundur ákveSinn á morgun til aS mótmæla gerSum bæjarstjórnar- innar. fyrir hönd ný-guSfræSinga( 11). Grein þessi er og um leiS tilraun til þess aS rægja saman hina frjálslyndu ný-guSfræSis-söfnu3i og ísl. Únítara hér vestra. 1 því verki óskum vér honum til lukku; er eigi nema von aS hann vilji fylgja sigri (!) þeim röggsamlega eftir, er hann þykist hafa unniS viS málaferlin, og vinan til kórón- unnar. Grein sínabyrjar hann meS því aS sér hafi borist sú fregn, aS eft- ir aS dómur féll í TjaldbúSarmál- inu hafi veriS leitaS eftir pen- ingalegum styrk til enskuimælandi Únítara í Bandaríkjunum, verj- endum málsins til styrktar, og hafi sér leikiS •“forvitni á aS vita, á hvaSa grundvelli sú málaleitan ■■ hefSi veriS gerS”. Hoijum var kunnugt um þaS, aS eigi höfSu er voru hin herfilegustu ósannindi. Allir vissu aS þetta var ósatt. En meS því aS verjendur'hefSu lýst því yfir a fundi, aS þeir vildu stoína sameiginlegan frjálslyndan söfnuS meS Únítörum, er tæki til sín prest frá íslandi, átti aS gera þá réttlausa yfir eignum sínum og fá eignirnar kirkjumálaráSgjafan- um og - hans nótum í hendur. Sambandstilraunin viS Únítara málinu” nýafstaSna, er hann sótti' var bvi ^erð að beinni skuld í því aS svona átti a8 fara meS verj- endur. HvaS var þá eSlilegra en aS Únítarar vildu hlaupa undir bagga meS þeim og safna nokkru fé þcim. til styrktar, svo þeir gaetu boriS hönd fyrir höfuS sér, þegar og líka allir vissu aS iþetta voru bláfátækir menn, og í því hróks- veldi var skákaS aS troSa mætti á fátæktinni, og þeir mundu eigi hafa kraft til aS verjast árásun- um?. Þess utan vitum vér og ekki betur en aS “kirkjumálaráSgjaf- inn reyndi aS draga Únítara inn í þetta mál, þar sem hann stefndi oss aS mæta fyrir rétti ásamt verj- endum. Mátti því beinlínis álíta, sem og kom á daginn, aS máliS var ekki eingöngu árás á hina fyr játuSu skoSun málaflutnings- mannsins, heldur og á Únítara líka. VerSur því eigi séS, aS Únítarar styrkt ÞingvallasafnaSar- nein ran^indi vaern ! !frammi menn um áriS, í máli þeiíra gegn b6tt Un>'tarar hefSu hafiS samskot Kirlíjufélaginu; gat því þessi t]1 aS Sera saklffls™ mönnum mála leitun þeirra eigi veriS kleyft aS verjast yfirgangi þessum. sprottin af Iþví, aS þeim væri ant um ný-gu3fræSi eSa stefnu séra FriSriks J. Bergmanns. Þetta er tekiS hér frarn til þess aS sýna, aS þó svo ’hefSi veriS, Svo barst1 aS Únítarar hefSu hafiS samskot honum — hann getur ekki hvern- i þessi áskorun, sem héSan ig var send, og leggur hann svo út af henni. ÞaS rann upp nýtt ljós fyrir honum. Nú sá hann, hvaS Únítarar voru miklií- falsarar. Nýja sem þó ek’ki var — því forstöSu- menn TjaldL.AarsafnaSar geng- ust fyrir samskct'wnm, — þá hefSu þeir ekki veriS a'3 fremja neinn glæp. Bera blöo i þaS meS sér hverjir fyrir samskc r-- guSfræSin hafSi ekki gagntekiS um stóðu- er bvi ónauSisynlegt hjörtu þeirra, svo aS þeir hefSu aS segJa meira um baS- Únítarar “falliS frá hinni fyrri villu og vildu hér < bæ Sáfu fáeina da!i t:1 b’ * nú gerast meSlimir lútherskrar ara samskota, sem þeim var skyld- kirkju.” Þá voru þaS og ósannindi ugt, meS því aS þeir voru dregn r smíSuS af óvildarmönnum hans,! inn 1 raaáliS. aS fariS hefSi veriS heimulega til dómarans; sjálfur segist hann HvaS því viS kemur, aS Únít- arar hafi haft einhvem dulinn til- hafa gefiS “málaflutningsmanni j gang meS því aS leggja fram fé verjenda skriflega tilkynningu um til þessarar málsvarnar, er komi í staS og tíma þegar rökrætt yrSi, ljós í þessari áskorun, seirn hann um þaS, hvaS tekiS skyldi fram í segir aS send hafi veriS héSan dómsúrslkurSinum (var sú til- kynning send áSur eSa eftir aS talaS var viS dómarann?); tveir af verjendum hefSu veriS í tétt- arsalnum 31. des. 1919, og mál- gagn Únítara væri eigi fariS aS birta dómsúrskurS þenna enn. Áskorun þessi bæri þaS á Hkr. og Voröld, aS þau hefSu veriS á bandi rétttrúnaSarmanna o. s. frv. En já,ta segist hann þaS, aS síSan dómur félli í malinu hafi Únitarar náS Heimskringlu undir sig. Þetta eru þá helztu atriSi grein- arinnar. Þá er fyrst aS athuga ásökun þá aS Únítarar hér í bæ hafi leitaS samskota til styrktar verjendum í málinu. Fáum vér eigi séS* aS meS því hafi þeir brotiS á nokk- urn hátt. Allir vissu áS málsókr þessi var hafin til þess aS svifta verjendur rétti sírtum innan þess safnaSar, sem þeir höfSu staSic^ í og stofnaS, vegna þess aS þeir vildu eigi þekkjast aS láta kirkju- málaráSgjafann” leggja sig inn sem aSra kaupstaSarull í Kirkju- félagiS. Hinum frjálslyndu skoS unum þeirra var misboSiS á allan hátt, og þaS alt sagt ósatt, sem áS- ur hafSi veriS viStekiS sem algild stefna safnaSarins í trúarlegum sökurn. I kæruskjali sækjenda var þaS tekiS fram, aS söfnuSur- inn væri bundinn truarjatningum hinnar lúthersku Tirkju, hefSi aldrei frá þeim vikiS, og aldrei annaS veriS en strang lútherskur. og hann birtir, þá verSur ekki séS jafnvel í iþeim samsetningi, aS þar komi fram neinn annar tilgangur, en sem frá fyrstu var opinberaSur og eigi fariS í neinn launkofa meo (eins og t. d. satnning “kirkju- málaráSgjafans viS Kirkjufélag- iS, er hvorki mátti birtast, ræSast eSa ritast), nefnilega aS Tjald- búSarsöfnuSur og ÚnítarasöfnuS- urinn mynduSu sameinaSan söfn- uS í komandi tíS. ÞaS aS Únít- arar ihafi ekkert liS lagt Þingvallc- safnaSarmönnum í máli þeirra urr áriS gegn' Kirkjufélaginu, er helc’ - ur ekki rétt. Peningalegan styr’; lögSu þeir engan, og engir héSan úr bæ. Er oss sagt af' kunnugum aS samskota hafi átt aS leita innan TjaldlbúSarsafnaSar þ \ og safnast hafi $3.00 og þeim ver- iS skiIaS aftur. Gat því nauma' t veriS aS búast viS aS fjármun - legan styrk legSi fram óskyld' r söfnuSur, því sérstaka máli, cr hann þá líka var eigi beSinn u'rn neitt. En styrk veittu Únítarar engu aS síSur. Fyrst og fremst má minna á þaS, aS BarSi G. Skúla- son var málafærslumaSur safnao- arins og munu flestir vita aS þaS- an háfi komiS hyggindi þau og rökfimi, er vann máliS söfnuSi.'i- um til handa. I öSru lagi veit eg eigi betur en aS Magnús Brynj- ólfsson héraSslögmaSur gerSi flesl til aS vekja samhygS hjá almenn- ingi meS málstaS safnaSarma.rna og vóg þaS ekki svo lítiS, og þá í (Framh. & 4. sfðu.)

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.