Heimskringla - 09.02.1921, Blaðsíða 2

2. BLAÐ3ÍÐA.
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 9. FEBRÚAR 192 r
jón biskup Vidalín
Fr,h.
En Vídalín var víSar vel heima
e.r í ritningunni enda var hann
o. SíagSur fyrir lærdóm sinn. I
t’ekking hans í fornum fra^Sum,
grískum og latneskum, hefir
iS afar víStæk, og oft koma upp í
ætti. ar emur ann, eins og jætur (hvert um sig bera sín boS tíl Hn, því aS hans vélræSi sér hann
vi ar, ram sem ^ i mikla skáld, áheyrendanna. T. d. á almenna alstaSar, og hvar sem hann sér
rannsa ar og sér sá arlíf manna bænadaginn: ‘‘Ót guSs ibörn, vér^ bóla á 'honum, rekur hann í hann
me bessu e‘n cnnilega næma erum ag sönnu allir iþvegnir í1 högg. Vídalín þekkir svo sem
aU,ga' 3nn næmur að skírnarlauginni, í hverja Jesú dýr-1 aSferSir hans. Hvort sem hann
ja r° 3 1Tr mann^artans mæta blóS er út runniS, en vorar “þenur sig út sem annar ístrumagi^
3 ,°g 9ja át vélabrögS fætur 'hafa síSan gengiS á vond-' svo aS fáfróSir menn glápa á hann
- ,^,U S*nS*L mann^^nu' Hann um veg*, og daglega eigum vér svo sem annaS furSuverk, og
, ,ÞeK or rag og aSfarir sjó-^ jejg í gegnum fen og óvegi 'þess-; meina þaS sé af himnum komiS,
A VIU IK.1V) U 0 U1 t tv I 1 I d UJJ JJ 1 1 / il / 1 i f “ O v i *
huga hans spakmæli og smellnar mannanna’ ur a æn annaj arar veraldar. Enginn er svo vel sem hann talar og býSur", eSa
,og skartgirm kvenna og ungra skófataSur, Efes. 6, svo reiSubú-S hann
sögur úr hinum suSrænu klassisku'
fiæSum, e
g>mginn hann
manna. Hann veit um skeyting-
‘setur sínar brillur upp á
syna, hve afar hand-1 , . , . . i mn a® ^SÍ^ evangelio friSarins, 1 réttirns nasir, svq aS hann ekki fái
hefir ve-.S þeim i °g ranSsleitna veraldlegra ag ej slettist nokkuS upp á--------------. rammaS iþann höggstaS, sem hann
enda var hann orSlagt latínuskáld.l rm^æt,tlS.manna °S.letl Prestanna’' ÞaS er ekki nóg aS vera skírSur ; ætti”, eSa hann “blindar menn
IVIætti lengi telja bau dæmi, ef ^egar Pe,r «ru a g amra e,ttl va jí Jórdan, vér skulum og skírast í 1 meS fólskunni”, eSa hvernig sem
I og eitt va í a un irbúnir. Og Mara, Exód. 1 5 ; Iþvomulbví hjart ’ I hann fer eftir öllum upphugsan-
lengi telja þau dæmi,
tíma og rúmi mætti í þau eySa.
Sama má segja um rit kirkjufeSr
anna. Og síSast en ekK.i sízt má
nefna þaS, hve óskeikull hann var
I hann er engu síSur þaulkunnugur
, i því, hvernig hver löstur hagar sér
og hvernig hann reynir aS smeygja
í trúfræSinni lúthersku,
sér inn undir fölsku nafni og
, , _. »i.i/ emS ,°<’ I fölsku flaggi. “Ágirndin er fram-
hun geroist a blomaold rettlrun-
aSarins. Þar skeikar víst aldrei
frá réttri snúru.
aS, sem er ibrunnur ilskunnar, af legum krókaleiSum, þá þekkir
hverju fram koma vondar hugs-1 Vídalín hann, og varar viS hon-
sýni köIluS, dramlbsemin höfS-
„„ ‘j ingsskapur, hræsnin vizka; þegar
Oll postillan er; - „
, , , ,j«. , . i men nbrjota rettinn kalla menn
steypt i ngfostu retttrunaSarmoti, ! , ,
, , * , , . , * ,,,, ,, (þao ao byggja hann, þegar menn
en þo verour ekki sagt, ao Vidalin- , ,
•i •* * . ( sleppa skalkum og ílIræSismonn-
gen mikio ao þvi, ao predika tru- ,. , , , ,
ohegndum, þa nefna menn
træoi eoa utlista hana enda Ihetoi , « i , ,
. . , , * í 'Pað kærleika og miskunnsemi,
hann 'þa naumast komist paö sem. , . , . , , . , , ,
. , ,, , •• 'ihirSuleysi og tomlæti i sinu kalh
hann komst. Hiann ber monnum
jafnan þaS vitni, aS enginn efist og en*baetti, heitir spekt og friS-
um sannindi hinnar réttu kenning-1 3emi * a öSrum staS. Hinn
aroglætur þaS svoeigasig, nema<dramlbláti hinn ágjarna, en
einstaka sinnum. Og orsökin er slg kalalr hann hu&Prú«an; hinn
auk þess aSsæ í því, aS mælska) agjarn‘ lastar h,nn eyðslusama, sig
hans nýtur sín ekki í þeim fjötrum, nefnir hann forsJalan: hin neySslu
og þær prédikanir eru lang-þung-’ fami brígs|ar, hinum aðsÍála’ en
lamalegastar og bragSdaufastar,
sem hann he’gar trúfræSinni. þykir
'Því hefir veriS veitt eftirtekt, , , .
. . , , , , , drambseminnar, vatnssyki agirnd-
enda næsta kynlegt, hve sneyddur , , ,, ,,
.,,,,, _ ., . , . , arinnar, koldu oihofsseminnar,
Vidahn er aS tilvitnunum í Islend- , ., , ,
. r ' brjostveiki ofundarinnar, dofa
íngasogur og yfirleitt forn fræSi , ,
, , , 0,„ , , . letinnar og æöi' reiSinnar
íslenzk. bhkt getur ekki venS til-' c , ,, ,, .
... • c , , , rær s,na nakvæmu ’lysingu og
viljun, jafn hugkvæmur og hann , .. , , ., ,
a _ , , , skorpu skomm hja honum.
var og hjolI’Sugur aS hafa alt a
hann vil lörlátur heita, og svo'
anir, Matth. 15, meS kristilegri
iSran, hreinsum fæturna meS
sama hætti, og hinn óguSlegi láti
af sínum vegi, leggjum svo þessa
fórn upp á drottins altari. Þegar
Aron hafSi helgaS samkundu-
tjaldbúSina og verkfæri þjónustu-
gerSarinnar og lagt brennifórnina
upp á altariS, þá gekk eldur út frá
drotni og fortærSi því, Levít 9;
þegarhin nýja tjaldbúS guSs, sem
er hjarta eins angraSs syndara,
þegar hún er helguS og hreinsuS
meS iSraninni, þá muni heilagur
andi í því birtast í einum eldsloga,
og upp kveikja í þess manns hjarta
eina brennandi elsku til guSs, er
honum svo margar syndir hefir til-
gefiS — — —. Þegar Gídeon
um. Og hann er ekki aS vor-
kenna mönnum, þótt orS hans
komi viS. Hann segir blátt áfram
í refsiræSunni hvössu ,5. s.d. e.
þrett.’ aS þaS sé bezt þeir gefi
hljóS frá sér, ef þeir finni til. Hann
veit sem er, aS læknirinn má oft
og einafct ekki hika viS, þótt sjúkl-
inginn kenni tíl.
NiSurl...
Sagan sögð.
hverjum af oss sinn fugljhafSi lagt brennifórnina upp á
”. Hann talar um ‘þrota klettinn, eftir því sem engill drott-
hraSibergi, er mál han3 gat stutt og
I Og svo þetta, sem af hinu leiS-
gert ræSu hans fjöruga og áhrifa- ‘r> hve nærri hann jafnan er tib
mesta. Þar hefSi hann svo aS heyrendunum- ^e.m hef.r aldre.
segja haft ótæmandi Iind spak- getaS fundl3t hann vera aS hverfa
mæla og kjarnyrSa aS ausa af. 1 skyJavaSh eSa vera a« gJalla uti
Á þessu er naumast til nema ein' á þekjU‘ Nei’ hann Var inni hjá
skýring og hún er sú, aS honum þeim’ frammi fyrir beim’ og tal'
hafi vejiS þessi fjársjóSur ókunn- aSl vlS bá bvern um 31g og horf8,
ur. íslendingasögur hafa aS vísu 3VO að 3egja geSnum Og þetta
ekki veriS meS öllu gleymdar, en hef,r hann hald,S áfram aS gera
geymdar hafa þær veriS um þess-‘ og bví gátu menn enzt 1,1 be9S aS
,. : i_ - í í • lesa postilluna kynslóS fram af
ar mundir. A prenti var þa ekki “
* , i j. _ , »i kynsIóS. H'ann fann þá altaf jafnt
annaö til en Islendingabok og * ‘
Landnáma og Edda Snorra. Lær- 1 fjöru og stóS 'bá aS rangindun-
dómur Vídalíns hefir alveg veriS um’ meS s,nnl dæmalau*u ratvr'^
steyptur í útlenda mótinu, og hafi 1 völundarhúsi mannlegs hjarta.
hann þekt eitthvaS af þessum
gömlu fræSum, þá hefir honum En alt betta hefðl Jón Vídalín
þótt þaS of hversdagslegt og Ktil- getað haft tiJ aS bera’ án bes3 aS
fjörlegt til þess aS fara meS þaS ná bessari yfirbur8a kennimanns-
upp í stólinn. Mótspyrna píet-' frægð’ og beta hafa án efa sum,r
istastefnunnar skömmu síSar gegn' aðrir haf‘ ti] a» bera en8u f8ur _ _
lestri Islendinga sagna bendir í en hann- En svo kemur 'hér til^ ^ eg vjj ugglaus búa, þá flytur
rauninni í báSar áttir. Hún sýnir Þaulv,gði þatturinn, sem áSur er ■ hann mig út í einn sterkan kastala;
aS eitthvaS hafa þær veriS hafSar nefndur, sa hæfileiki, sem hannj mín sáj vonar upp á hann alleina,
um hönd um þær mundir, og ein- hefir an efa hafl 1 rikara m*li en þv,j U,ann er' mín von, mitt traust,
mitt upp úr því fara þær aS koma' flestir eða a,lir kennimenn aðrir á Sá]m ,8> mín hjálp og mín hlíf,
ins bauS honum, íþá rétti engillinn
sin nstaf út, er var í hans hendi og
snerti fórnina, og þar spratt eldur
upp af bjarginu, og fortærSi kjöt-
inu og þeim ósýrSu brauSum,
Dóm. 6; legg þína fórn, kristinn
maSur,.. upp á þann stein, sem
uppibyggjendurnir forsmáSu, Sálm
I 1 8, þann útvalda 'hyrningastein,
er guS hefir sett í Zíon, Jesum
Kristum, Jes. 28; þar mun eldur
út frá honum ganga, já einn
brennandi elskunnar og trúarinnar
eldur, sem upptendrar þdna fórn,
svo guS, sem ‘býr í hæSunum,
lykti einn sætleiksilm þar af.“ ESa
þetta (sd. e. miSföstu) : “HvaS
kann mig þaS aS vanta, sem
Kristur er mér ekki? Vil eg hafa
mat og drykk, þá segir Kristur:
Sökum þess aS ýmsar hjáróma
raddir hafa íborist út, um tilgang
og erindi fólks þess úr Tjald'oúS-
arsöfnuSi, sem rekiS var frá safn-
aSarfundinum, sem haldinn var þ.
28. jan. s.l., leyfi eg mér ao segja
a söguna eins og hún gekk. —
MeSlimir TjaldbúSarsafnaSar.
þeir er ekki höfSu tekiS þátt í
málaferlum þeim, er átt hafa sér
staS innan þess safnaSar, og sem
aldrei hafa á neinn hátt gert sig
brotleg gagnvart lögum safnaSar-
ins, fundu köllun hjá sér til aS
1 biSja um safnaSarfund, þvi safn-
aSarfundir 'höfSu eigi veriS haldn
ir fyrir langa tíS, til þess aS fá aS
vita, hvernig hagur og málefni
safnaSarins stæSu og ræSa um,
hvaSa ákvörSun aS hægt væri aS
gera tíl viShalds og starfs safnaS-
arins, fyrir komandi ár.
ViS sendum því beiSni til for-
seta safnaSarins (hr. Sigfúsar
Andersion), og þeirra annara full-
trúa er í safnaSarnefndinni. voru,
undirritaSa af tólf góSum og gild-
mitt blóS sannur drykkur, Jóh. 6;
vil eg klæSnaS hafa, íklæSiS ySur
herranum Kristi, segir postulinn,
Róm, 13; er eg sjúkur og þarf
lækningar viS, þá er Kristur lífsins
tré( hvers blöS aS þéna til heiS-
ingjanna lækningar, Opinb. 22;
, , _ um meSlimum TjaldlbúSarsafn-
mitt hold er sannarleg tæSa og
út. Þá er prentuS á Hólum 1 756 Islandi> þe«a sameinar alt hitt og
eöfnin “Agiætar fornmannasög-, gerir bað arðberandi, og þaS er
ur” og “Nockrir margfrooSir' malsnild hans’
sögulþættir”, en ákaflega sýnast Jón Vídalín er fyrst og síSast
þau söfn hafa veriS gerS af handa| mælskumaSur orator . OrSin
hófi og bera vott um ófullkomna' streyma af vörum hans eSa
þekkingu á því hvaS til var. Og penna hans, eins og stanslaust
mótspyrna þessi bendir líka í hina1 hrynjandi iSukast. Mælskan tekur
áttina, aS.þessi fræSi hafi veriS svo alla hans ágætu hæfileika í
í niSurlægingu og litils virt, úr þvíjþjónustu sína, skörungskap hans,
aS hægt var aS láta sér detta í hug vandlætingasemi, lærdómt mann-
aS kæfa þau niSur. ÞaS gera* þekkingu, trúarhita, og hvaS sem
menn helzt viS “ósiSi”, sem eru' er, og vefur þaS í geisladýrS
aS koma upp. Á dögum Vídalíns] glaesilegrar málsnildar.
hefir veriS litiS niSur á þetta af| ÞaS er málsnildin, sem gerir
lærSum mönnum meS hálfgerSri biblíuþekkingu hans arSberandi.
lítilsvirSingu eins og annan gagns- Fátt er jafn vandasamt ogþaS, aS
lausan og þarflausan “alþýSu- fara vel meS tilvitnanir, og því
fróSIeik”. Annars skal eg ekkij meiri verSur vandinn, sem meira
fullyrSa í þessu efni, vantar til er aS því gert. Án mælskunnar
þess rannsókn á þessu efni sér- j hefSi úr öllum þessum tilvitnunum
staklega. En þögn Vídalíns verS-j orSiS hrófatfldur og ógreiSfær
ur ekki skýrS né skilin öSruvísi en urSarvegur, sem menn 'hefSu fljótt
svo, aS hann hafi ekki þekt eSa orSiS sárfætti rog leiSir aS ganga.
kært s'g um þessi fræSi. AS hann En mælskan tekur viS því og
iforSaSsst ekki þaS sem íslenzkt hleSur því upp í stæltar skraut-
var, sést af því, aS 'han nvitnar aft_ byggingar, og svo undarlega beina
ur og aftur í ljóS Hallgríms Pét- og greiSfæra vegi, aS menn hafa
urssonar, og hefir vers hans eitt aS orSiS seinþreyttir aS fara þá.
einkunnarorSum framan á post- kemur þetta t. d. fram í því, þegar
illunni. j hann er aS “undirbyggja” efni
—---- 1 gitt, 'hlaSa svo aS segja ótakandi
Auk lærdóms Vídalíns, 'bæSi í vígi úr málmslegnum ritningar-
ritningunni, trúfræSinni og kirkju- 0rSum, til þess aS gera þaSan hin-
legum og klassiskum fræSum al- ar skörpustu útrásir gegn löstum
ment, verSur hér aS nefna hina og spillingu. ÞaS er mælskan,
dæmafáu þekkingu háns á mann- Sem kallar ritningarorSin oft og
lífinu og mannlegum hugsunar-1 einatt fram í heilum fylkingum, og
svo eg mun ei falla. — — KvíSi
eg viS dauSanum, þá er Kristur
upprisan og lífiS, Jóh. 1 1 ; og Iþótt
eg deyi mun eg samt lifa, eftir því
sem hann lofaS hefir, vilji eg hafa
ur andlega farsæld, hvers kann eg aS
óska, sem Kristur sé mér ekki?
Þar hann er mér af guSi gerSur til
réttlætis, helgunar og eilífrar sálu-
hjálpar, 1. Kor. 1". Hér og í
svo mörgum öSrum líkum stöS-
um lyfitir mælskan tilvitnunum
Vídalíns upp í svo rnikiS skáld-
skapar flug, aS þaS skeiSríSur
aldirnar, og gæti eins vel þénaS
nútímans kynslóS og þeirri, sem
lifSi um aldamótin 1 700.
ÞaS er málsnildin, sem líka
gerir þekkingu Vídalíns á mann-
Iífinu arSberandi, og hvergi er
mælska hans meiri og alkunnari
en þar. Dæmi hafa veriS sýnd
hér aS framan upp á þaS, en ann-
ars eru þau svo ótæmandi, aS bezt
er aS láta meS öllu kyrt. ÞaS er
ilt aS finan bæSi upphaf og endi
og má líka næstum því segja,
aS þeirri hliS á maelsku Vídalíns
sé mönnum fullgjarnt á aS halda
fram, og hafa gaman af, sem aS
því snýr, aS útmála lesti og spill-
ingu. ' En þar hefir víst varla
margur maSur jafnast á viS hann,
jótt leitaS sé langt út fyrir Is-
and. Þær flugbeittu eggjar og
hörSu hamarshögg eru oft og tíS-
um næstum því ægileg. Djöfúll-
inn hefir fengiS aS vita af Vída-
a8art hvar í vér biSjum safnaSar-
nefdina um aS halda ársfund
TjaldbúSarsafnaSar, og tilkynna
oss, hvar og hvenær fundurinn
yrSi haldinn. Vér tókum einnig
fram í fundarbeiSni vorri ástæSur
vorar fyrir því aS krefjast fund-
arins.
ÞaS næsta er vér vitum, er, aS
fundaiboS er auglýst í Lögbergi
þann 2 7. jan., hvar meS safnaS-
arnefndin boSar til ársfundar
TjaldbúSarsafnaSar föstudaginn
28. jan. 1920, klukkan hálf átta
e. h., á skrifstofu nr. 807 Paris
Building. — Klukkan rétt hálf-
átta aS kvöldinu mættum vér viS
dyr fundarsalsins, 24 mcÖIimir
TjaldbúSarsafnaSar, og ætluSum
inn aS ganga, en er aS dyrunum
kom, mættum vér þar hr. Líndal
Hallgrímssyni sem dyraverSi, og
neitaSi hann oss um inngöngu.
SpurSum vér hann aS ástæSum
fyrir slíku tiltæki, en svör hans
voru ógreinileg, og var þó helzt aS
skilja hann svo, ef hægt var aS
skflja eSa draga nokkra meiningu
út úr því, sem hann sagSit aS vér j
værum ekki meSlimir TjaldbúS-^
arsafnaSar. Beiddumsit vér skýr- |
ingar á slíkri staShæfing, en hon-
um varS fátt til svara, 'Og var sjá-
anlegt aS honum höfSu eigi veriS
lögS orS í munn til svara slíkri
spurningu. Er vér fundum aS
hann var illa viSibúinn aS svara
þessari spurningu vorri, spurSum
vér hann, í hvers umiboSi hann
bannaSi oss aSgang aS fundinum.
KvaSst hann gera þaS í sínu eigin.
Bentum vér honum á aS slíkt gæt-
um vér ekki tekiS til greina, og
virtist hann átta sig, og kvaSst
verja oss inngang í umboSi safn-
aSarnefndarinnar. — Er hér var
komiS sáum vér aS til einkis var
aS spyrja íhr. L. H. fleiri spurn-
inga þessu viSvíkjandi, og kröfS-
umst þess aS fá aS tala viS safn-
aSarforsetann, og kom hann fram
undir hurSina og staSnæmdist
þar. Hr. GuSmundur Gíslason,
sem aSállega hafSi orS fyrir þessu
fóTki TjaldbúSarsafnaSar, er eigi
var innganga leyfS, las þá upp svo
íorseti safnaSarins IheyrSi, yfirlýs-
ingu þess efnis, aS þaS fólk, sem
ritaS hafSi nöfn sín á skjal þaS er
hann hafSi meSferSis væri góSir
og gildir meSlimir TjaldbúSar-
safnaSar, sem aldrei hefSu í
nolckru fbrotiS í bág viS lög safn-
aSarins, eSur sagt sig úr söfnuS-
inum, og krefSist þess vegna síns
réttar aS sitja ársfund safnaSar-
ins. Eftir aS hr. G. Gíslason
hafSi lesiS þetta upp í áheyrn for-
seta, afhenti hann skjaliS til for-
setans, uhdirskrifaS af 24 meS-
limum TjaldbúSarsafnaSar. En
forseti kvaS þvert nei viS því aS
fólki þessu yrSi leyfS Muttaka í
fundinum.
En er hér var komiS málinu,
kom hægt og rólega fram úr fund-
arstofunni maSur, klæddur í ein-
kennislbúning lögreglulþjóna Win-
nipegborgar, og (þá aS líkindum
vopnaSur barefli og skambyssu)
'tók hann sér stöSu viS lyrnar aS
t baki hr. L. H.. SpurSum vér Iþá
L. H., hvort meiningin væri aS
verja oss aSgang aS íundinum
meS ofbeldi, og kvaS hann svo
vera, aS sú væri meining þeirra er
inni væru. Vér sáum þá ekki á-
stæSu til aS halda uppi samtali
viS L. H., þar eS ekkert mundi
vinnast meS slíku. Er vér vorum
komnir ofan í forstofu ibyggingar-
innar, tafSist fólkiS lítiilsháttar,
viS aS f.leiri safnaSarmenn komu,
sem ætluSu aS sitja fundinn, en
vér sögSum þeim, hvers væri aS
væn'ta.
Kom þá Iyftivélin ofan pg út úr
henni kemur hinn sami lögreglu-
maSur og, safnaSarnefndin fól sig
á bak viS uppi í fundarstófunni,
og er þaS erindi hans aS biSja 03S
aS fara út úr byggingunni, en sVo
stóS á, aS sumt fólkiS var fariS
út og sumt aS fara, þegar lög-
reglumaSurinn kom, svo hann
þurfti hvorki á kröftum sínum né
vopnum aS halda.
Eg hefi skrifaS þetta niSur cít»
nákvæmlega og hægt er, vegna
þess aS þessi viöburSur hefir í sér
fólgna all merkilega sögulega
þýSingu, sem meS engu móti má
gllatast. Þetta atvik félur í sér eins
skýra mynd og frekast er hægt aS
mála, af kristindómi og kirkjuleg-
um húgsunarhætti allmargra Is-
lendinga hér vor á meSal. Þessi
viSburSur er svo einkennilegur og
einstakur, aS eftir þvá sem eg bezt
veit, er aldeilis einsdæmi í sögu
íslenzkrar kirkju. ÞaS aS verja
meSlimum eins safnaSar, meS of-
beldi, aS taka þátt í starfi safnaS-
arins, án þess aS hafa nokkra
kæru gegn þeim fyrir brot á safn-
aSarlögunum, eSa nokkra aSra
kæru, kirju eSa trámálum viS-
víkjandi; og eg hygg aS dæmi
þessu líkt finnist jafnvel ekki í
sögu hinnar káþólsku kirkju.
Eg vil ‘benda þeim mönnum, er
í komandi tíS fást viS aS skrifa
ólhlutdræga sögu um kirkju Is-
lendinga í Vesturheimi, aS gleyma
ekki eSa fella úr þenna framan-
skrifaSa sögúlega at'burS, því í
honum felsf andi þess kristindóms
sem nú ræSur mestu um kirkju- og
trúarlíf Islendinga í Vesturheimi.
G. E. E.
Hér fer á eftir yfirlýsing sú
sem GuSm. Gíslason las upp, og
skrá yfir þá meSlimi TjaldbúSar-
safnaSar, sem vísaS var frá árs-
fundi safnaSarins, ein® og getur í
greininni hér aS ofan:
“MeSlimaskrá The Winnipeg
Tabernacle (TjaldbúSarsafnaSar)
Vér undirritaSir meSlimir The
Winnipeg Tabernacle (TjaldbúS-
arsafnaSar), er höfum hér meÖ
ritaS nöfn vor undir grundvallar-
lög kirkjunnar, samkvæmt fyrir-
mælum IV. gr. safnaSarlaganna,
lýsum því yfir aS vér séum fulll-
gildir meSlimir safnaSarins, og
höfum jafnan haldiS fast viS
grundvallarlög og stefnu safnaS-
arins.
GuSm. Th. Gíslason,
GuSm. E. Eyford,
P. J. Thomison.
GuSbjörg SigurSsson.
Eyvindur SigurSsson.
ASalbjörg Björnsson.
Ingibörg Björnsson.
Eiríkur Björnsson.
GuSni Jóhannesson.
SigurSur Stephenson.
Jóhannes Gottskálksson.
Sesselja Gottskálksson.
ValgerSur Johnson.
Gustav Gottfred.
BárSur SigurSsson.
Jóhanna Elias.
Pálmi SigurÖsson.
Stefanía SigurSsson.
Ásta Hallson. i
Björn Hallson.
Steinunn Magnússon.
Björg Hallson.
Ásmundur Jóhannesson.
GuSm. S. Berg. ,
'----------*---------
EinsteÍBs-kenmngin.
_ i
Frh. v ;
MeS nákvæmum rannsóknum
og útreikningi bygSum á hraSa
þeim, er IjósiS iberst meS í gegn-
I um geiminn, hafa prófessorarnir
I Midhelson og Morley , amerískir
vísindamenn, leitast viS aS á-
kveSa jarSarhraSann; en urSu
ekki varir hinnar minstu hreyf-
ingar. Og var þetta alt annaÖ en,
viS mátti búast, því hver sem
hraSinn vart sýndist liggja í aug-
um uppi, aS á gagnstæSum árs-
I tíSum hlyti mismunurinn aS vera
3 7 mílur (enskar) á sekúndunni,
þar sem jörSin á hringferS sinn.<
1 berst í gagnstæSar áttir meS l8f/5;
míl. hraSa á sekúndunni tvo daga,
rétta 6 mánuSi hvor frá öSrum..
Verkfærunum gat ökki veriS um
aS kenria, því sýnt var reiknings-
lega aS þau voru svo nákvæm, aS*
slíkur hraSamunur hefSi átt aS
koma í ljós.
Ymsir aSrir vísindamenn'hafa
| reynt sig viS þetta úrlausnarefni-
En til þessa hafa allar tilraunir til
aS ákveSa hinn sanna hraSa jarS-
arinnar reynst árangurslausar; hin-
ar allra beztu og hugvitssömustu
aSferSir kaja akki áunnili mmaf,'
1 en þaS, aS leiÖa í ljós afstöÖu-
hreyfing mismunandi hluta efnis.
j Hinn neikvæSi árangur þessara
rannsókna getur því aSeins skil-
I ist, aS tekin sé til greina tilgáta sú,
aS hreyfing hafi áhrif á mælingar
bæÖi rúms og tíma. Þessi áhrif
eru svo lítil, aS þeirra verSur
sjaldan vart. ÞaS er óefaS vegna
þessa, aS lengd og tími eru alment
álitin óbreytileg — eitthvaS, sem
ekki breytist aS útliti eftir því,
hvort athugarinn er kyr eSa á
hreyfingu.
Einungis íþegar hraSi hlutanna
er stórkostlega minni en ljós-
hraSinn (186,000 enskar mílur á
sekúndunni) verSa áhrif hraSans
á lengd og tíma sjáanleg. Gott
dæmi þessa er samdráttur eSa
stytting arSarþvermálsins, sem
heimfærist til 18J/2 mílu hraSa á
sekúndunni, og er tæplega þrír
þumlungar á nærhæfis 4000 míl-
um.
Stafur, sem er ein ensk alin á
lengd, og er hreyfingarlaus, hvaS
afstöSu athugarans snertir, verS-
ur einum tvöþúsundasta úr þuml-
ungi styttri, ef hann er hreyfSur
langseftir fram hjá athugaranum
meS 1 000 mílna 'hraSa á sekúnd-
unni. En hvaS áhrif hraSans á
tímann snertir, þá hefir veriS sýnt
reikningsllega, aS þyti klukka fram
hjá athugara meS 1000 mílna
hraSa á sekúndu, myndi hún aS
öllum líkindum flýta sér um eina
sekúndu á sólarhring, iborin sam-
an viS klukku athugarans. Eng-
inn veit hvaS samdrætti hluta á
hreyfingu veldur. I staS þess aS
lei(a orsaka — reyna aS komast
fyrir hvers vegna, eins og aSrir
hafa gert, grenslast Eeinstein eftir
afleiSingunum; og árangurinn
verSur sá, aS hann hefir komist
nær því en nokkur annar, aS leysa
úr þes3u vandaspursmáli.
Prófessor H. A. L°rentz f
Leyden er þeirrar skoSunar, aS
samdráttur hluta er hreyfingin
veldurt komi af sérstökum eigin-
leikum rafeindanna — hinir síS-
ustu efnispartar frumeindarinnar