Heimskringla - 19.10.1921, Blaðsíða 4

* etUi&sM'
HEÍMSK«INGLA
WINNIPEG 19. OKTÓBER 1921.
HEliMSKRINGLA
(StofBD« 1886)
Kemur élt ú hverjum
CtgeieAdBr o»f elfffaéui :
THE VIKING PRESS, LTD.
86S *k 855 SARGENT AVE„ WINNIPRG,
T«J*ímJ: 91-6567
Vertt biak«ÍB« er SR.66 árKABfurtiio borjf-
l«t fyrir fram. AUar bncaoir aeuálat
rAt)siBtt«Bl bin^BJns.
Ráðsmaður:
BJÖRN PÉTURSSON
'Rit»tjórar:
BJÖRN PÉTURSSON
STEFÁN EINARSSON
Vta«8*kriW tll UaSatact
TH*S VIKIJta PKBSS, I.tB. B.x 3171,
WtaBlBrjt. Haa.
Utaalakrttt til rttat.ttraM
KDITOK HBINSKRlHGLJl, M,.x *1T1
Wiaaljr*, Hia.
The “HeiimsKringla” is printe* aal jrw*-
Jishe by the Viking Press, LlmiW. »t
853 og 856 Sargent Ave., Winnipeg, Mani-
teba. Telephone: N-ÍS37.
WINNIPEG, MANITOBA, 19. OKT. 1921.
Stjórnmála-pistlar
Hvað eru stjórnmál?
Það hefir svo mikið verið rætt og ritað
um þau, að hugsanlegt er, að ýmsum finnist
J>að ganga goðgá næst, að spyíja þessarar
spurningar. Það rekur alla að minsta kosti
minm til þeirra stunda, er kosningar eru haldn
ar. Trumbusláttur stjórnmálanna iætur þá
•ft svo hátt, að ílt er fyrir nruargan að heyra
til sjálfs sín fyrir honum. Við slík tækifarri
væri synd að segja, að stjórnmál séu ekki
rædd. En gallinn á Jjeim umræðum $r sá, að
J>aer eru um of háðar stjórnmálastefnum
vissra flokka, og að munnurinn mælir af
gnægð hjartans það sem flokkinum má verða
til dýrðar, í stað J>ess að kasta skímu á það,
i hverju stjornir seu folgnar, eða gefa nokk-
uð heildar-utsyni, á eðlilegum ástæðum bygt,
yfír þýðingu eða tilgang þeirra. Að flokks-
•tjórnir þrengi sjóndeildarhringinn í stjóm-
málum vilja að vísu .sumir ekki kannast við.
En hinu verður þó ekki neitað, að blinda
flokksfylgið, sem þar á ser stað, er ávöxtur
þess. Og það er álíka fáránlegt í stjórn-
málum það blinda flokksfylgi, og það er í
trumalum. Sáluhjálpm mun jafn nær í hvoru
efni sem er fyrir flokksfylgið.
Því var haldið fram í þessu blaði í fyrra,
að þá væru stjórnmálin komin í sitt eðlilega
horf, er allir gætu lagt sinn skerf til þess að
hefja þau og bæta, á svipaðan hátt og allir
legðu samhljóða og óskift fylgi menta- eða
kenslumálum. Ef allir sæju gildi þess, að
Jeggja stjórnmálunum Iið á Iíkan hátt og skól-
unum, hve ólík væru stjórnmálin þá ekki því,
sem þau nú eru. Og undireins og vakið er
máls a þessu sést, að svið stjórnmálanna er
vítt, þegar út fyrir flokksböndin'kemur. Þeg-
ar þess er gætt, hverskonar stofnanir stjórn-
ir eru í þjóðfélaginu, og hvaða ætlunarverk
þeim er falið að leysa af hendi, verður það
fyrst Ijósara en áður, hvað stjórnmál eru. ’
Að grubla dálítið út í þau með þá hliðina
fyrir augum, verður reynt í þessum pistlum.
En það skal um leið tekið fram, að það er
tilraun, sem ekki ma skoðast oskeikul, og eru
því engar prestakröfur gerðar um, að öllu sé
trúað, sem sagt er, fremur en athugun og
skynsemi manna býður þeim.
I. GrundvöIIurinn.
Ef vér spyrðum einhvern að því, hvaða
skoðun hann hefði á stjórnmálum, myndi
svarið lúta að þvi oftast nær, að hann fylgdi
emum eða öðrum flokki að málum, ef hon-
um að öðru leyti væri sama, þó að hann
segði fra þvi. Ef hann væn frekar spurður
um, hvers vegna að hann fylgdi þeim flokki,
mlyndi svarið verða: vegna þess, að einhver
ágætismaður, er hann þekkir, væri Ieiðandi
þar að einhverju leyti og héldi fram málefni,
sem hinum aðspurða félli vel í geð. Ef hann
væn enniþa spurður, hvaða þýðmgu þetta
mál hefði, mundi hann svara því með orð
um, sem svipaði mjög til orða hins leiðandi,
en væru þó ekki alveg hin sömu. Frekar
mundi hann ekki vita um máhð. Hann
mundi, með öðrum orðum, þekkja lítillega
aðra hlið þess, og einkum þau atriðin, sem
gagnlegust -væxu tii að koma að haldi við at-
kvæðagreiðsluna um það, meira um það at-
riði heldur en hitt, hvaða þýðingu málið í
raun og veru hefði. Þetta á sér stað ekki
aðeins um þá,, sem “ekki þykjast færir um
að leiða sig sjálfir”, heldur einnig um Ieið-
andi mennina. En það kemur til af því, að
því er þá snertir, að þeir eru annaðhvort í
embættum, sem þeir eiga flokkinum að
þakka, eða hafa erft flokksskoðunma af
föður sínum. Það má því segja, að það Ieiði
biindur blindan í þessu efni. í stjórnmálum
hefir mjög verið varað við þessu á standi í
sambandi við stéttapólitík. En það þarf
ekki vitund fremur að benda á þetta í sam-
bandi við hana en hvert annað stjórnar-
fyrirkomulag, eða t. d. flokksstjórnar skipu-
lagið.
Ef vér ennþá héldum áfram að spyrja
þenna sama mann og áður að, á hvaða
grundvelli stjórnmálin hvíldu, mundi hann
nefna eitthvað annað en stofnanir þær í þjóð
féíaginu, er stjórnir heita..' Og þó að þar
með væri ekki fengið rétta svarið. við spurn-
ingunni, því grundvöllur stjórnanna eru hug-
sjónir mar.na, þá samt væri það svar svo
nærri því rétta, að vel væru tök á því, fyrst
í stað að minsta kosti, að athuga stjórnmálin
í sambandi við þessar stofnanir.
Þegar menn líta yfir þjóðfélagið í heild
sinni, virðist mörgum vissar stofnanir þess,
viss nöfn eða menn, eiga svo djúpar rætur
þar, að óhugsanífegt sé að hreyfa við því eða
gera nokkra breytingu á því. En það ber
þó á að Iíta, að enda þótt stofnanir þessar og
lög þjóðfélagsins væru til áður en vér fædd-
umst, hafa þær ekki verið til frá því er fjöll-
in fæddust og jörðin var sköpuð. Stjórnir
eru ekki til orðnar af sjálfu sér í þjóðfélag-
inu; þær hafa ekki vaxið sem víðirinn; þa?r
eru ekki frumgróður; þær eru mannaverk.
Að hugsa sér þær óumbreytanlegar, væri hið
sanría og að hugsa sér þá alfullkomna, sem
lögin og reglurnar sköpuðu, sem þær hvíla á
og eru orðnar til fyrir. Þegar betur er gætt
að, sjá menn, að bæði stofnanir þessar og
lög standa til bóta og þurfa nauðsynlega að
breytast, eftir því sem ástand þjóðfélagsins
breytist. En breyting sú má ekki koma og
kemur eðlilega ekki af handahófi. Þjóð-
félögin eru full af mönnum, sem halda að
lögin skapi alt, að lögin byggi upp bæi, að
lögin afli hverjum manni vinnu, hagkvæímari
viðskifta, meiri mentunar og einlægari trúar.
Eftir þeirra skoðun má gera alt með lögum,
ef hægt er að fá nógu marga menn, hversu
fávísir sem eru, til að greiða svo og svo at-
kvæði. Þetta kann að takast í svip, en var-
anlegur grundvöllur undir þjóðfélagið er ekki
fenginn með því. Slíkur grundvöllur ber
vott um andlegt þroskaleysi borgaranna. Ef
að stjórnmálin eiga að hafa nokkurn árangur
í för með sér, verða þau að standa á þeim
grundvelli, sem byggja má á, en sá grund-
völlur verður að vera afleiðing af því hæsta
stigi, sem þjóðfélagið stendur á að þroska
til. Og þjóðskipulagið í það og það skiftið
er í raun og veru ekki annað en mælikvarði
á mentunarstigi þjóðarinnar. Þjóðfélögin í
það og það skiftið eru því nokkurskonar
“minnisblöð farinna daga”. Að hve miklu
leyti þau nú þjóna hlutverki sínu, er undir
því komið, í hve góðu samræmi þau eru við
yfirstandandi hugsunarhátt og tíma. Þau eru
eins og mynt Iandsins. Þau eru góð og gild
um tíma, en úreltast og slitna og verða svo
loks að steypast upp að nýju. Þetta er hinn
eðíilegi gangur þeirra. Náttúran er hvorki
gjöful ne íhaldssöm; hun er sjálfri sér sam-
kvæm á öllum tímum. Að stríða gagnstætt
hennar lögmáli getur enginn mannanna sona.
En það vekur hjá oss þá spurningu, hvort
liberalism og konservatívism sé þá eðlilega
til hjá nokkrum manni. Borgarar þjóðfélags-
ins verða, að því er stjórnmálin snertir, að
vita hvað þeir vilja, og vilja það allir. Gott
er stjórnmálafyrirkomulagið eða stjórnin ekki
fyr en allir verða að viðurkenna stefnuna.
Nágrönnum og skyldmennum er ant um
það sama. Getur þjóðfélaginu ekki emnig
öHu venð ant um það sama í stjórnmálum?
Vissulega, ef óeðlilegir þröskuldir eru ekki
lagðir í veg fyrir það. En til þess að Iíta
þanmg á stjómmál, þarf einlægni manna.
Sérdrægni á þar ekki heima. Það er ekki
hér átt við það, að svo miklir spámenn rísi
upp, að þeir geti sagt fyrir, hvaða stjórn-
skipulag sé bezt fyrir alda og óboma; stjóm-
skipulag eða stjórn, sem hafi varandi gildi.
Það sem einhvem dreymir um í dag, en þyk-
ir ekki þess vert að birta það, getur verið
kallað lög á morgun, og meira að segja lög,
sem séu þess verð, að heyja stríð fyrir þau.
En einnig þær hugsjónir eða Iög verða seinna
að víkja fyrir öðrum, er taka þeim fram.
Saga þjóðskipulagsins og stjómanna er tal-
andi vottur um það, á hve háu eða lágu,
fögru eða fáskrúðugu hugmyndalifi þjóðin
hefir haft að halda á þessu eða hinu tímabili.
GmndvöIIur þjóðfélagsins virðist því í
eðlilegum skilningi vera ávöxtur af draumum
og hugsjónum borgaranna, en ekki neinu ó-
umbreytanlegu lögmáli öðru, sem til Kafi ver-
ið frá öndverðu.
því sem það séu þessi tvö atriði, sem stjórn-
ir séu ^rerðar til að Vernda. Að því er per-
sónufreisið snertir, hafa allir þar jafnan rétt.
Og krafan til þess felur í sér algert einstak-
lingsfrelsi. En þó að persónufrelsið sé öll-
um jafnt úthlutað, og þar sé enginn munur á
einstaklingunum, verður ekki sagt, að því sé
eins farið, að því er eignir snertir. Eignir
manna eru enganveginn jafnar. Einn á tæp-
lega það, sem hann stendur í, en annar á heil
iandflærni eða aðrar stóreignir. Þetta á sér
sumpnrt stað vegna ólíkra hæfileika manna
til þess að sjá tækifærin, sem opin standa til
að komast yfir eignir, og í því efni eru menn
oft afar ólíkir; en áumpart vegna þess, að
eignir falla einum í hlut sem arfur, en öðrum
ekki, og réttur þeirra í því efni verður auð-
vitað ójafn. Persónufrelsið, sem öllum er
jafnt úthlutað, krefst þess, að íbúatalan sé
lögð til grundvallar að því er stjórnir snert-
ir. Eignarrétturinn krefst þess, að undirstaða
þess sé bygð á eignum. Laban á hjarðir og
hann æskir þess, að litið sé eftir því að hann
sé friðhelgur með þær innan sinna landa-
mæra, og greiðir skatt í því skyni, að það sé
gert. Jakob á aftur ekki hjarðir, og hann
greiðir ekki skatt til þess að vernda þær. Að
því er persónufrelsi snertir virðast báðir jafn
I réttháir, Laban og Jakob, til þess að eiga þátt
| í því, hvernig stjórnað er eða hverjir séu
kosnir til að stjórna. En þegar kemur til
I eignarréttarins, virðist að sá hafi einn rétt til
| þess, að ráða nokkru um hann, sem borgar
j fyrir þau stjórnarhlunnindi eða eftirlit, sem
hann snerta. Og komi til þess, að auka
þurfi það eftirlit, eða að það verði óumflýj-
anlegt, virðist Laban ætti að ráða því, en
ekki Jakob, sem um eignir skeytir ekkert, af
'því að hann er ungur og fellur betur í geð
æfíntýralíf og ferðalög en að leggja stund
á að komast yfir hjarðir og gæta þeirra.
Að því er eignarrétt þeirra snertir, er upp-
í haflega komust yfir eignir sínar sjálfir, og án
þess að skerða frelsi annara á neinn hátt,
| virðist hann réttmætur í fylsta máta. Að
i lögin verndi þær eignir, á sama hátt og per-
sónufrelsið, er því sjálfsagt. En eignir á
seinni tímum eru ekki ávalt með því móti
i fengnar. Þær ganga í erfðir. Sá, sem erf-
: ir þær, er talinn réttur eigandi þeirra á sama
| hátt og sá, er skapar auðinn í fyrstu. Og
1 þá fóru menn að efast upp réttsýni laganna
um eignarrétt og sáu, að hann hlyti með tím-
anum að verða Þrándur í Götu persónufrels-
isins og jafnréttisins.
Þá ber einnig á það að líta, að
áhnf einstaklinga eru hlutur, sem
ekki verða sett nein takmörk,
hvernig sem að er farið. Persónu-
frelsið getur því gengið svo langt,
að það, eins og eignarrétturinn,
verði öðrum í óhag. Það er hlut-
verk þeirrar stjórnar, er mentun
borgaranna héfir að hyrningar-
steini sínum, að þræða milliveg-
inn, að stýra þá leiðina, sem hag-
kvæfmust er, hvernig sem á stend-
ur. Það hefir að vísu reynst erf-
itt til þessa. En er til of mikils
mælst, að þjóðfélagið komist ein-
hverntíma á það stig, að djúp sið-
ferðis- og mannúðartilfinning skipi
öndvegið í stjórn þess, og verði í
framtíðinni grundvöllur stjórnmál-'
anna.-1
(Meira.)
Jón Trausti
(Fyrirlestur fluttur á fundi Hins
íslenzka stúdentafélags í Winni-
peg, af forseta þess, E. Thorláks-
syni.
II. Persónufrelsi og eignir.
Þegar um þýðingu stjórna er að ræða, eða
Þó að þessi tvöfaldi grundvöllur fyrir
stjórn væri a(ð nokkru viðurkendur réttur,
var samt afar erfitt að framkvæma hann svo
öllum geðjaðist að. Eignir og persónufrelsi
urðu brátt svo óaðskiljanleg, að ilt var að
! finna nokkum greinarmun þar á milli. Loks
| varð það úr, að eignamennirnir fengu meiri
kosningaráð og réttindi en hinir eignalausu,
hlutfallslega við það, sem eignirnar voru
meiri. Það voru Spartversk lög óneitanlega.
Það var að kalla réttinn jöfnuð, í stað þess
! að kalla jöfnuð rétt.
I
En þessi grundvöllur fyrir stjórn og lög-
! um hefir á seinni árum engan veginn þótt eins
I sjálfsagður og fyr á tímum. Lögin hafa þótt
misbrúkuð í sambandi við hann, og hafa þótt
gefa eignamönnunum of mikið færi á að
þröngva rétti hinna eignalausu; eignamenn-
irnir gátu ekki aðeins setið að tækifærunum,
sem hinum voru lokuð, heldur gátu líka kom-
íð í veg fyrir að aðrir en þeir kæmust yfir
eignir. Þéir gátp með öðrum orðum haldið
j hinum eignalausu fátækum, sem öllum var
Ijóst, að niðurlæging hlyti að hafa í för með
sér. Var þá farið að líta þeim augum á
þjóðfélagið, að það, sem aðallega kæmi til
mál að því er stjórnir snerti, væru borgararn-
ir, en eigi eignir, enda fylgdu þær persónunni.
Æðsta takmark stjórnar væri því að menta
borgarana, svo að þeir gætu lifað saman og
búið hver að sínu sem frjálsast. Ef hægt
væri að menta þá, mundu stofnanir þjóð
félagsins bera það með sér og um Ieið hefj-
ast, og þar á meðal stjórnirnar. Göfgi og
siðfraeðistilfinning mundu þá eiga sinn þátt
í því, hvernig lög landsins væru rituð, og þá
væri fyrst fylstu sanngimi og réttar að vænta
af þeim.
til hvers þær séu, hvert ætlunarverk þeirra sé
o. s. frv., kemur personufrelsi og eignarrétt-
urinn vanalega fyrst til greina. Það virðist
En hvað verður um eignir undir slíkum
stjórnum? Verða þær nokkrar til? Ekk-
ert er líklegra en hver maður haldi áfram að
hafa eignir undir höndum, og að þær verði
ávalt verndaðar að einhverju leyti. Kornið
vex ekki nema að því sé sáð. Og bóndinn
sáir ekki nema að það séu hundrað tæ!kifæri
á móti einu, að hann skeri það upp. Líkt
mun því ávalt verða farið með eignir. Stjórn-
ir verða að hlýða sama Iögmáli og náttúran.
Þær hljóta að líta eftir og vernda eignir.
Lögin gætu ekki verið samkvæm hinu ytra
lífi borgaranna, ef það væri ekki gert. Eignir
og persónufrelsið eiga það sameiginlegt, að
það verður til hlýtar aldrei gerð aðgreining
á því.
ÞaS var af hreinustu tilviljun,
aS mér varð þeir,rar gaefu auðið
aS lesa eitt af ritum Jóns Trausta,
en síSan hefi eg veriS þakklátur
þeirri tilviljun, og leitast nú viS aS
auSga anda minn meS því, aS lesa
sem filest elftir ritsnrlling, sem má
skipa saeti meS Stevenson og Poe
sem sagnaritari.
Sagan sem eg las, ' SýSur á
keipum”, lýsti þegar í byrjun snild
þess er ritaSi. Hér var maSur, er
kunni list sína út í yztu æsar og
let ekkert fram hjá sér fara, sem
kynni aS auka fegurS verks þess,
er hann hafSi á hendi. Smásagan
(Short Story) er síS^st: vöxturinn
í bókmentalheiminum. ÞjóSsög-
ur og sundurlausar muimniæla-
sögur hafa vitaskuld langt aftur í
foitíS aS telja, en smásagan, eins
og viS þekkjum hana í dag, er ný
list. Smásagan hefir fram aS færa
í stuttu máli ákveSna spurningu,
er verSur aS leysa úr. EfniS verS-
ur aS vera einfalt og alt verSur aS
stefna aS ráSni-ng gátunnar, sem
er kjarni sögunnar. Smásögum er
raSaS í ýmsa flokka, og í einum
flokkinum er “karakter”-sagan,
þar sem atvikin eru bein afleiSing
af lund persónanna. “SýSur á
keipum” er “karakter”-saga.
Mætti fyrst benda á náttúru-
lýsinguna af stöSvum þeim, þar
sem sorgarleikurinn á >sér staS.
Umhverfi igurSar og Sæmundar
er drungalegt, jöklar og hraun,
fangamörk jarSelda og freySandi
sjávar. "Undan jöklinum kvísl-
ast breiSar hraunelfur í sjó fram,
eins og stoTknaSir blóSstraumar
úr brjósti fjallsins”. Undir Snæ-
fellsjökli, í Dritvík, sóttu menn
harSfengi og karlmensku, o^ hér
ólu menn aldur sinn á vetrarver-
tíSinni. Hér kendi náttúran
mönnum aS elska heitt og hata
djúpt, hér urSu menn “stálslegnir
hiS ytra en logandi bál hiS innra”.
I svona umhverfi festir þunglynd-
iS rætur, en meS þunglyndinu
ríkt ímyndunarafl og sterkar á-
stríSur.
Fámálugir og þuniglyndir voru
fslendingar yfirleitt á liSnum öld-
um, og enn er þaS ríkt í eSIi
þeirra, GleSimenn voru þeir aS
víisu a gleSistundum og gleymdu
ser þa i gleSi sinni. En eftir slík-
ar stundir kom þögnin og þung-
lyndiS tvöfalt þyngra en áSur, og
altaf voru þær stundimar lang-
samlega yfirgnæfandi,” kemst Jón
Trausti aS orSi. /
Tími sögimnar er um byrjun
1 7. aldarinnar, skömmu eftir siSa
skiftin, þegar loft var enn fult af
vofum og draugum og hugir
manna þrungnir f hjátrúargrillum.
Þá voru Iögin grimmileg og m>enn.
imÍT miskunnarlausir og harS-
geSja.
Þegar vér nú erum kunnug um-
hverfinu, eru mennirnir leiddir
fram. Sæmundur í Hraunbót og,
SigurSur í Totu. BáSum er ná-
kvæmlega Iýst og er sérlega snild-
arleg lýsingin af SigurSi. “Hann
gaf sér engan tíma til aS prýSa
—Oodd’s nýmapiliur eru fcezía
nýmsmeSWií. Lækna og gigt,
bakverk^ hjertabilun. þvagteppu,
og fcnnor veikinds, sem stafe frá
isýrwon. — Dodd’s Kidney Pillí
Kcsta 50c asfsjax: eSa 8 öskjtr fyr-
ir $2.50, og fást hjá öilunri lyfsöl.
um e5* frá The Dodd’s Medicine
: Co. Ltd., Toronto. Ont.........
' sig °g ræsta sem aSrir menn, og
var því jafnan óhréinn og illa tii
fara, meS háriS úfiS og slkegg-
toddana í allar áttir. Þótti hana.
| ófríSastur og ómannlegastur. ---
i Einhver græSgis- og gremjusvip-
ur var orSinn samgróinn andlita
hans. Hann var xnyrkur á Ibrún-
ina og skotraSi augunum tortryggi
Iega út undan sér, eins og hann
ætti sér jafnan ills von. Oftast var
einhver ó'lundartota á svip hans,
: og þagar hann glotti í hefndar-
j hug, drógst totan sundur til beggja
I kinnanna og grylti í tennurnar”.
Þessir tveir eru þaS, sem koma
helzt viS söguna. Synir þeirra og
hásetar fylgja þeim. Sæmundur í
Hraunbót er aS öllu leyti vænni
maSur, en stóra skapiS og sterk-
■ ar ástríSur eru lokaSar í brjósti
beggja.
j Nú keppa allir viS sjósókn í
Dritvík, og allra mest er kappiS
; milli feSganna í Totu og Hraun-
| bót. Hvorugur vill lúta hinum,
hvorugur vill láta undan. Illa er
þeim hvorum til annars, en aS
I mestu leyti er þaS innan brjósts
i Nú er leiksviSiS undirbúið oig for-
tjaldiS dregiS upp. Sagan íbyrjar.
Gamli flækingurinn Tobias
drepur á dyr hjá Hraunlbótar-
feSgum, og þar er honum veitt
1 slkjól. Hann er smásálarlegur
! garmur, sem engum er til þægS-
' ar, gengur húsanna millli og kveS-
I ur fommannavísur, sem hann
I sjálfur hefir ort. Illur er hann og
[ hefnigjarn. En einmitt þessi ræf-
! iH, sem strax kemur á leiksviSiS,
j er sendiboSi örlaganna. Si,gurSur
[ í Totu og synir hans hafa úthýst
honum, og feSgarnir í Hraunbót,
! eínkanlega Jón sonur Sæmundar,
; eggja hann til aS yrkja níSljóS um
| SigufS, og þurfti ekki meira til aS
æsa heift Tobba.
j Eitt kvöld í samsæti klemma
, Hraunbótar-feSgar SigurS á milli
j sín á meSan Tobbi kveSur níS-
j ljóSiS. SigurSur hlær einna sjálf-
1 ur, þó heiftin og hefnigirnin blossi
í brjósti hans. ÞaS býr eitthvaS
voSalegt í huga SigurSar, og les-
arinn bíSur meS óþreyju eftir því,
sem fram á aS koma.
En meSal þessara geSríku ofsa-
manna er einn, sem er mótsögn
hinna. Hann er stillingin sjálf,
gætinn og góSmannlegur. ÞaS er
! Salómon hnýtti, hinn dyggi þjónn
j Hraunbótar-feSga. Altaf reynir
hann aS stilla til friSar og oft héf-
ir hann afstýrt illu milli Sigurðar
og Sæmundar. Hann leitaSist viS
aS mýkja skap Todda og baS
hann aS hugsa sig betur um, því
hann þékti skaplyndi mannanna.
En hefnigirnin varS sterkari og
hin svipþungu örlög dragast nær.
1 samtalinu viS Tobba í Hraun-
bót er dæmi af snild Jóns Trausta.
Þar er okkur sýnd harSneskja yf-
irvaldanna í sögunni af hinu
grimmiiega lífláti Axlar-Bjarnar.
Þar sjáum viS göfuglyndi Saló-
mons, er hann segir viS Jón, aS
hann myndi fylgja honum út í
dauSann, ef ekki yrSi hjá því
komist. Og svo er draumur
Tolbba. Þetta þrent, miskunnar-
lausu lögin, spádómsfullu orS
Salómons og draumurinn ískyggi-
legi, búa lesarann undir þaS, sem
koma hlýtur.