Heimskringla - 09.11.1921, Blaðsíða 1

Bendltt ettlr verSltsta ttl
Hoyal C»wa Saa|>, Ltd.
654 Main St
«g
• »ai», Lta. i /jj.
Winnipeg **WW
Senditi eftlr vertílií*r« Ui
Hoyal Cronn Suai*.
654 M&in 8t- Wtii ,
XX.XVI. ÁR WIWIPEG. MANITOBA. MIÐVIKUDAGINN 9. NóVEMBER, 1921. NOMER 7
Forsætisráði ierra Canada, Hon. Árthur Meighen, hefir fu byggingunni í Winnipeg 15. nóvember n nd í Boai i.k. rd of Trade
CANADA
Forsætisráðherra Meigíhen ,kem
ur veBtnr um nse@tu hel'gi. Hann
tvefir fund í Board of Trade bygg-
ragunni í Winnipeg ‘þriSjudaginn
1 5. nóv. kl. 8 aS ikvöldi. Á mánu-
daginn |þ. 14. hefir hann fundi í
Carman að deginu en St. Eustache
aS kvöldi. Á þriðjudaginn hefir
hann 'fundi í kjördæmi sínu, en
kemur til Winnipeg aS kvöldinu.
Þeir sem ætla sér aS h'lýSa á for-
sætisrá She rr ainn hér f bælnum
aettu aS koma tímalega, og áSur
en ihúsiS fyllist, því fundur han9
mun hér sem annarsstaSar verSa
vel sóttur.
Málinu, sem staSiS hefir yfir
millli samlbandsstjórnarinnar og
kornfélaganna, er nú lokiS. Eins
og ölluim er kunnugt, var rannsókn
sú, er stjórnin lét byrja á síSast-
liSiS sumar, viSvíkjandi kornsölu,
stöSvuS af korn'söl u f él ö gunum.
MáliS fór jþá fyrir rétt, og var úr-
skurSur dómstólanna sá, aS
stjórnin hefSi ekki haft vald til
þess, aS láta Ihefja þessa rannsókn.
Stjórnin áfrýjaSi málinu, og
hefir nú enn veriS feldur dómur í
því. En úrskurSur sá, sem nú
hefir veriS gtefinn, er algeflega
gagnstæSur hinum fyrri, og stjórn
m <r þar la.m «Ó hafa fult vald til
aS lláta rannsaka kornsölu lands-'
ins. Kornsölufélögin voru, auk
Grain Growers félagsins, 40 aS
tölu. MáliS hefir veriS sótt af
kappi á báSar hliS ar og voru lög-
menn svo tugum. skifti látnir
þvæla þaS frá ihliS kornsölufélag-
anna. VerSur þeim þaS því dýrt
nú, þar sem iþaS er falliS á þau. |
Rannsóknarnefnd stjórnarinnar
vann ekki lengi, en komst samt aS
ýmislegri óreglu á ifyrirkomulagi
kornisölunnar. VarS Grain Grov:-'
ers félagiS einkum fyrir þeim á-
kæirum, enda ibyrjaSi rannsóknin
þar og komst aldrei lengra, því
þegar til hinna kornfélaganna
kom í Winnipeg, neituSu þau aS
sýna ibækur sínar ogþá hófust þau
handa, aS fá rannsóknina stöSv-
aSa. Úr því sem nú er komiS, er
viS aS búast, aS rannsókninni
verSi haldiS áfram. Hér eiga
auSfélög hlut aS máli annars
vegar, en bændur, framleiSendur,
hins vegar. Ef stjórnin er eins
geSþekk auSfélögunum og látiS
er, af pólitískum andistæSingum
hennar, æ'tti hún aS láta rannsókn
al'Ia og kærur fallla niSur. Sé hún
hlyntari bændum og alþýSu, ætti
rannsókninni aS vera haldiS á-
fram. Og þaS er aS heyra á for-
sætisráSiherra Meighen, aS þaS
verSi gert. Og hvaS verSur þá
úr því atriSi stjórnarandstæSinga,
aS Meighen og hans sinnar láti sig
aSeins hag auSvaldsins snerta, en
ekki velferS aliþýSu? VerSa þaS
ekiki hálf ómerk ómagaorS, þegar
reynslan sjálf ber vitni um þaS
gagnátæSa?
Árni Eggertsson hefir afturkall-
aS þin.gframboS si'tt í MiS-Winni-
peg. Hann , var forseti liberála-
félagskaiparins í MiS-Winnipeg,
sem kennir sig viS A. E. Hilll. En
svo er annar Iflokkur liberala þar,
sem kendur er viS Knott, eSa
Laurier, McMiLlan eSa J. H.
Gíslason — um skínamafniS er
oös ekki kunnugt,----og sá liberal-
félagsskapur útnefndi Áma Egg-
ertsson nýlega fyrir þingmamw-
efni. Eggertsson tók útnefningu í
þeirri von, aS geta sameinaS þessa
stallbræSur alla, en þaS' hefir ef-
laust ekki tekist. Hills-sinnar eru
orþódox-hlutinn af liberölum, en
Knott-sinnar munu vera Laurier-
King liberalar. Og hvor leiStog-
inn um sig s'egist vera foringi lib-
erala í Manitolba. King mun þó
fremur halla sér aS Knott-sinnum
en hinum, enn sem komiS er, og
hafa einhverjar fréttir boríst út um
þaS, aS 'hann æitli aS styrkja þá
meS fé. Hill er sagt aS sé ekki
ant um aS set.ja þingmannsefni út
á móti bændaþingmannsefni, og
segir hann, aS Queþec-'liberölum
sé nær aS verja fé sínu vituilegar
en þetta. Þar sem svo er ástatt
fyrir liberalflokknum, var ekki ó-
eSli'Legt, þó Eggertsson héldi ekki
áfram meS framboS sitt, þvi auS-
vitaS gekk Ihonum ekki annaS til
en einlægni.
FylkisþingiS í Manitoiba verSur
sett 12. janúar n.k.; undanfariS
hefir þaS ekki komiS saman fyr
en mánuSi seinna. Þessi breyting
kvaS vera gerS tíl þess, aS bænd-
u-r, sem á þingi sitja, geti veriS
komnir he.’m til sín, er vorannir
byrja úti i sveitum. Nú er flest
gert af Norrisstjórninni og Free1
Press fyrir bændur! Eg vildi, j
börnin mín góS, aS þiS létuS
svona aS 10 árum liSnum, sagSi
einu sinni gamall ‘klerkur viS ný-
gift bjón.
I erfSaskrá sinni ánafnaSi
Lady Laurier húsiS, sem hún átti í
Ottawa, liberalflokknum, og eiga
leiStogar flokksins, hverjir sem
þeir verSa, aS búa í því, meSan
þeir eiga valdaláninu aS fagna.
Elzti maSur, sem atkvæSi greiS
ir í þessum kosningum, er Noel
Barnaby í Ottawa. Hann er 1 06
ára gamall. Fyrsta morguninn,
sem skrásetninginn fór fram, var
hann kominn á skrásetningarstaS-
inn áSur en skrásetjarinn var bú-
inn aS nudda stýrurnar úr augun-
um á sér, og komst fyrstur á
skrána. “MeSan eg hafSi háriS,”
sagSi karl, “lét eg aldrei aSra
bíSa lengi eftir mér."
Eftir þ ví sem skýrslur yfir fæS-
ingar í okitóbermánuSi bera meS
sér, hafa ilæknar í Winnipeg sagt
258 sinnum: “ÞaS er drengur”,
og 25 3 sinnum: “ÞaS er telpa”.
Fjós meS I 7 nautgripum í og
I 4 hestum, aS Lower Fort Garry,
brann til kaldra kola s.l. iföstu-
dag. Skepnurnar fórust allar í
eldinum. FjósiS var virt á $5000
og var vátrygt, en skepnurnar
ekki. Er skaSinn þvií mikill.
HaldiS er, aS einhver praikkari
hafi kveikt í ibyggingunni.
Á elleftu stundu dags á aS
stöSva allar járnibrautarferSir og
hvert hjól í iSnaSi landsins í heill-
ar 2 mfnútur á vopnahlésdaginn,
1 1. þ. m. Þötta er auSvitaS gert
til minningar um lok stríSsins
mikla, og á sér eflaust víSar staS
en hér vestra.
Allar kirkjur Winnipegborgar
og ekki færri en 10,000 kinkna á
Bretlanidi lögSust á eitt og báSu
þesis heitt á sunnudaginn var, aS
fundinum í Wasihington mætti
lánast aS leiSa afvopnunarapurs-
máliS til farsælla lykta fyrir alt
mannkyniS. — Þetta minnir á
«túlkuna meS MkþomiS á tánni,
sem baS og baS aS þjáningar sín-
ar rénuSu, en sem auSvitaS sefaS-
ist ekki 'fyr en læknirinn kom og
reif líkþorniS upp meS pennahníf
sínum.
iNokkrar endur, sem maSur, A.
W. Martin aS1 nafni, náSi eigi alls
fyrir ilöngu norSarlega í Sask-
atdhewanfylki og sleptli þar merkt-
um, hafa veriS skotnar suSur í
Mexico nýlega, eftir því sem hon-
um er skrifaS þaSan.
Hveitimjöl kom nýlega niSur
um 30c sekkurinn, í Winnipeg. Er
milluverSiS nú $3.75. En brauS
hefir ekkert 'komiS niSur ennþá,
og er IþaS eitt af því, sem vísind-
unum er um megn aS gera grein
fyrir.
Sir Robsrt L. Borden fór suS-
ur til Wadhington s.’I. föstudag, til
þess aS sitja þar á afvopnunar-
fundinum. Honum var tekiS meS
kostum og kynjum í Chicago og
haldnar veizlur; honum og konu
hans voru og alfhentir biómvendir
af nefnd frá stjórninni, sem mót-
tcku veitir fuUtrúunum, sem á af-
vopnunarfundinn koma.
A. J. Andrev's, K. C. sækir
undir merkjum núverandi stjórn-
ar um þingmensku í MiS-Winni-
peg.
EndurskoSun kosninga-skránc ■_
fer fram í Winnipeg þ. 1 5—2 1 ;
þeir ssm ekki eru nú þegar skrá-
settir, hafa þá tækifæri aS kom-
ast á kjörskrá.
BANBARIKÍN
MáliS sem nú er ofax á baugi
en nokkurt annaS, er afvopnunar-
máliS sem von er. ÞaS er nú kom-
iS fast aS fundinum sem halda á
um þaS og fulltrúar frá mörgum
þjóSum eru komnir til Washing-
ton. HvaSa útreiS fær nú þetta
alvarlega mál? er spurning sem
fyrir mörgum vakir. Því ber ekki
aS neita, aS þaS hafa komiS fram
raddir, sem ekki líta aS mikilli
eftirvæntingu elf'tir algerSum friSi
eSa afvopnun af þessum fundi
fremur en öSrum fundum eSa til-
raunum sem áSur hafa veriS gerS-
ar í þá átt. FriSardúfurnar hafa
ekki ávalt verpt vel á Iþeim fund-
um. AS til þessa fundar hafi ver-
iS efnt í Ifulilri alvöru af Ihálfu
Bandaríkjanna, er þó fylsta sann-
færing flestra. Harding forseta og
Hughes fjárímálaritara aegja menn
einlæga í afvapnunar-málinu. En
jafnframt voninni sem þaS ve'kur
um farsæl málalok, vakir sú spurn
ing fyrir mörgum, hvernig fara
muni, ef fundur þessi orkar litlu
eSa engu í friSaráttina. 1 því efni
segja sumir aS ástandiS verSi þó
ekki ósvipaS og fyrir 1914; en þá
gerSi Bretland uipp aftur og aftur
tilraunir meS aS fá ÞjóSverja til
aS takmarka herútbúnaS sinn eink
um til sjávar. En Þýzkaland dauf-
heyrSist viS því og ófriSurinn
mikli kom svo aS segja í kjöilfar
þeirra friSar-umleitana. Líkt og
þá stóS á fyrir Bretum og ÞjóS-
verjum vilja sumir hafa aS standi
á fyrir Bandaríkjunum og Japan.
En ofmikiS mun vera samt, aS
jafna hernaSaranda japönsku
þjóSarinnar saman viS hernaSar-
andann þýzika fyrir stríSiS. Vak-
andi fyrir þessu munu fulltrúa*nir
á friSarfundinum yera. Og veSi
ekki viS því séS og ein'hverju veru
legu til vegar komiS, er hætt viS
aS segja megi meS sanni: Heimur
versnandi fer. Því ef fundurinn
orkar engu, verSur þaS eflaust
fyrsta spor þjóSarinnar ennþá
gífurlegar en áSur í itáfni herguSs
ins. ÞaS er ekker.t á móti því, aS
búast viS því bezta. En þaS er
gott aS muna einnig e'ftir því, aS
allur er varinn góSur. AlþýSan
hefir veriS of andvaralaus um mál
iS, og hefSi átt aS krefjast al-
menns atkvæSis úrskurSar á því,
en ekki tefla því á tvær hættur al-
gert í hendur þessa fundar.
Hveiti kom niSur í $1.00 mæl-
irinn í Chicago um síSustu helgi.
Non-partisan League stjórnin hef-
ir ibeSiS ósigur í kosningunum í
NorSur-Dokota. En lítill var at-
kvæSamunurinn samt.
Fyrir þinginu í Washington
ligg’ur frumvarp sem lítur aS því
aS krefjast fulls jafnréttis kvenna
og karla, ekki aSeins aS því at-
kvæSi snertir, heldur í fjölda
mörgum efnum öSrum, svo sem
réttar þeirra til aS fara meS eign-
ir, gegna stöSum o. fl. o.fl.
stúLkna ef honum væri þaS frjálst. hægri hönd forsætisráSherráHara
BRETLAND
Hon. A. J. Balfour er nú lagS-
ur af staS til Washington til þess
aS vera á friSarfundinum þar.
Ekki gat Lloyd George fariS meS
sömu ferS og vafasamt einnig
hvort aS hann geti fariS seinna,
svo önnum kafinn er hann viS
írsku málin og fleira. MeS Balfour
sem eflaust verSur foringi brezku
fulltrúanna 'ef Lloyd George verS-
ur ekki á fundinum, fóru sex menn
frá Englandi aSrir sem allir eru
þaullærSir í Asíumálum og á-
standinu þar eyStra; Bretar sta ida
því ek'ki berskjaldaSir uppi þegar
á fundlnn kemur og var þaS lí'k-
ast þeim..
SíSustu fréttir af írsku mál-
unum, gefa vonir um aS þess
verSi ekki iangt aS bíSa, aS þeim
verSi ráSiS til lykta á farsælan og
friSsamlegan hátt. Lloyd George
hefir setiS á fundum meS Sinn
Feinum og Craig og Birkenhead
og Chaimlberlain undanfarna daga
og hefir árangurinn af því orSiS
siá, aS mjög líiklegt er aS írska
þjóSin verSi látin sikera úr málum
sjálf meS atkvæSagreiSslu. Á
írska þjóSin aS ihafna eSa þyggja
stjórnarbót þá er Lloyd George
ihefir boSiS Irlandi fyrir hönd
Bretaveldis. Ekki er alveg útgert
um þaS, hvernig atkvæSagreiSslu
þeirri verSur háttaS, en víst er
taliS aS þaS atriSi verSi enginn
Þrándur í Götu málanna. Á !aug-
ardaginn var sögSu blöSin aS inn-
an 7 daga mundi ráSstefnunni lok
iS um írsku imiálin og var sagt aS
allir flo'kikar gerSu sér beztu von-
ir um bau úislit þeirra sem allir
mundu vel viS una.
Hver verSur næsta drotningin
á Englandi? MeS öSrum orSum,
hver verSur sú ihin lukkulega sem
prinsinn af Wales giftist? Þetta
efni kváSu stjórnmálamenn á
Englandi oft tala um. Vilja þeir
aS prinsinn kjósi sér sjálfur konu
en fari ekki eftir því sem lögin
skipa fyrir. AlstaSar þar sem
prinsinn kemur á hann fjölda aS-
dáenda og gæti eflaust valiS um
nokkrar þúsundir þokkategra
En nú er gert ráS fyrir aS hann
giftist konu af kóngablóSi. Allir
ríkiserfingjar hafa orSiS aS
hlýSa því um Langan tima. En
sllíkt eru menn nú ek'ki farnir aS
skoSa í sama ljósi og áSur. Þær
giftingar vorn aSallega meS því
taxmarki gerSar aS tengja vin-
áttu ríkja saman og afstýra ó-
friSi milli þeiria. En nú hefii þaS
sýnt sig aS því er Þýzkaland og
Engalnd snertir og fleiri ríki. aS
slíkt er engan veginn einhlýtt til
aS halda vináttu þeirra á rnlili.
Álíta því margir þessar gifting.n-
reglur ríkiserfin ■ a heimskuíegar
jg þýSingarlaust v. En ef pri ís-
inn af Wales ’trSur nú aS lit .
samkvæmt viSteknu reglunni,
hverjar eru þá þær lílegustu til aS
setjast í drotningarstólinn brezka?
ÞaS er aSeins um tvær aS velja.
Önnur er prinsessa María af Rúm-
eníu. Hún er dóttir Ferdinands
konungs og Maríu drotningar
hams, sem var dóttir hertogans af
Saxe-Cobourg, skarpgáfuS kona
og fögur. Er sagt aS dóttur henn-
ar svipi til hennar. Hin er prins-
essa Yolanda á Italíu, ástúSleg-
asta stúLka einnig og mjög vel
kynt meSal landsfólks síns sökum
alúSar og þátttöku í stríSsmál-
efnum kvenna á Italíu. Er sagt aS
prinsinn hafi kynsit henni er hann
var á iherstöSvunum ítölsku. Hún
er 20 ára en prinsinn er 27. Ka-
þólsk er hún auSvitaS, en þaS er
eitt í giftingarreglugerS prinsins,
aS drotning hans verSi aS vera
mótmælendatTÚar. En svo hafa
þær reglur veriS brotnar upp aft-
ur og aftur. Um aSrar kóngs-
dætur er ekiki aS tala á giftingar-
aldri. Hvor spáiS þiS aS verSi
drotning Bretaveldis?
Þegar LLoyd George hélt heim-
leiSis eftir nokkra daga hvíld á
Skotlandi nýlega, var dráttvél á
brautinni sem hann fór eftir og
komst ekki neitt áfram. En svo
mjó var íbrautin, aS ekki var hægt
aS komast fram hjá dráttvélinni.
Lloyd George og föruneyti hans
fór út úr vagninum og tók aS bera
grjót og torf ofan í brautina til
þess aS geta fleytt vagni hans
framhjá dráttvélinni. ÞaS tók 45
mínútur aS fylla upp ibrautina og
er sagt aS enginn hafi unniS harS-
ara viS’ þaS en Lloyd George.
ÖNNURLÖND.
iForsætisráSherra Hara í Japan
var myrtur á föstudaginn var.
Hann var staddur á járnbrautar-
stöS í Tokio, þegar maSur noikk-
ur gekk. upp aS honum og stakk
hann meS hnífi í brjóstiS. Sá er
morSiS framdi er ungur maSur
og er ekki talinn meS réttu ráSi;
halda menn því aS .miorSiS hafi
ekki staSaS’ aS neinu leyti af óhug
þeim er margur virSist bera til
Harastjórnarinnar. En viS Lát
Hara hefir stjóm hans sagt af sér.
og stjórnar hans. Hlutteikningar-
skeyti hafa Japan borist frá Bret-
landi, Bandaríkjunum og víSar.
SambandsþjóSirnar hafa veriS aS
þinga um forlög Karls f. v. keis-
ara og hafa ikomist aS þeirri niSur
stöSu, aS setja hann niSur á eyj-
una Madeira sem er úti fyrir norS-
urströnd Afríku. Eyjan er eign
Portúgals og hafa samlbandsþjóS-
irnar fengiS jáyrSi þess, til aS
flytja Karlinn þangaS. Drotning
hans verSur meS honum, en hirS
fá þau ekki aS hafa mi'kla um sig.
Þetta ha'fSi Karl upp úr flasinu,
aS ætla aS brjótst til valda á Ung-
verjalandi.
Joffre hershfSinginn franski, er
sagt aS ætli aS leggja af staS
þann 1 I. nóv. í ferS umhverfis
jörSina. Áætlun yfir ferSalagiS
hö'fum ver ekki seS, en svo mikiS
er víst, aS hann heimsækir marga
staSi 'í Canada.
I
Prinsinn af Wales sem fyrir
skömmu JagSi upp í ferS til Ind-
lands, býst ekiki viS aS koma
heim til Englands aftur fyr en aS
vori. Hann fer til Japan og
margra annara staSa þar eystra,
en um jólin verSur hann í Cal-
cutla á Indlandi og kváSu Ind-
verjar vera í mestu önnum aS búa
sig undir komu 'hans. Um óeyrS-
ir á Indlandi kvaS LítiS sem
stendur.
MaSur frá Ástralíu er W. H.
Potts heitir var staddur í Winni-
peg, s. 1. viku. Hann hefir veriS
aS kynna sér hveitimarkaS bæSi
yfir í Evrópu, Bandaríkjunum og
Canada. Segir hann mikla upp-
skeru í Ástralíu og hann er hrædd
ur um aS verS á Ihveiti verSi lágt
á komandi ári. ÁstæSuna fyrir
því segir hann fyrst og fremst þá,
aS uppskera hafi veriS mikil i
Canada, Bandaríkjunum, Aigen-
keypt nema eftir hendinniTHAR
tinu og Ástralíu og hitt þaS, aS
þannig sé ástatt fyrir flestum IþjóS
um, aS þær geti ekki keypt nema
eftir hendinni, sem tefji mjög fyr-
ir sölu. — FóLk frá Bretlandi seg-
ir hann streyma til Ástralíu sem
nemur aS minsta koSti 200 manns
á viku.
Northcliffe LávarSur er nú 1
Tokio í Japan. FJann 'brá sér þang
aS til aS kynna sér Kyrrahafs-
málin frá hliS Japana, til þess aS
geta skrifaS af sjón og reynd um
máliS í 'blöS sín, þegar þaS kem-
ur til umræSu á Washingtonþing-
inu. I Japan og Kina taka blöSin
Northcliffe meS miklu lofi.
Innan-ríkismálaráSherra Sax-
lands sagSi frá því í þinginu á
Saxlandi nýlega, aS þaS hefSi
veriS uppgötvaS aS net af félags-
sköpum væri breitt út um alt land
iS itil þess aS vinna aS því aS
koma á keisarastjórn þar aftur.
BlaSiS “Tribune” í Winnipeg
flutti á mánudaginn var eins dálks
langa grein um þaS aS hungur-
Ucide greifi fyrrum sendiherra hættan í SuSur-Rússlandi, sem
Japans í Bandaríkjunum og utan- undanfariS hefir veriS hrópaS
ríkisráSgjafi í Hara-ráSuneytinu meS svo undir hefir tekiS í hverju
hefir veriS settur bráSabyrgSar- holti, sé á engum rökum bygS, og
forsætisráSherra; er vonast eftir,
aS honum takist aS fá ráSgjafa
HarastjórnarinTiar til aS taka aft-
ut viS störfum. Yokata formaSur
fuHtrúa Japans á afvopmmarfund-
inum og sem kominn var til Was-
hington, hefÍT lagt af staS heim
aftur til Japana; hatvn vsur aagSur
aS hún sé meS öSrum orSum
blaSaýkjur, aS maSur ekki segi
annaS verra.
Japanar hafa ákreSiSi aS halda
ífund bráSlega um ÍSíIberíumálin
og hafa boSiS Soviet stjórninfci
»S aenda fulltrúa á þann fund.