Heimskringla - 14.12.1921, Page 1

SenditS ettlr TerVlista til
Royal Oown S««p, Ltd. i /d..
664 Maln St., Winnlpeg UIílOUÖlT
°8 Sendi'ð eftir verðlista tl
i Royal Crovrn Sonp, Ltd
UmDllOir 664 Maln Su winnlpa*
xjg<vi. ár
WINNIPEG. MANITOÐA, MIÐVIKUDAGINN 14. DESEMBER, 1921.
NÚMER 12
TT-J ..
Iðavellir.
Flytju'm ékki unaðs-löndin vor
Öll á bak við dagsetranna kælu!
Hér sjást Iíka mótuð manna-spor,
Mörg og gl^gg, að rjoðrum inna sælu,
Fram um þessa alda-eyðimörk,
Okkar jörð, með gleypisand og slörk.
Enriþá bjarmar yfir þeirra leið,
Enn í dag er nóttin þeirra heið.
Fáskeytnir um forustu og hrós
. Frá sér lýstu þyrnibrautir runnar.
Slo'knir eins og óvitandi ljós
Ú'tbrunnin á faðmi tilverunnar.
(1921.)
Sagði blindur, sem bl'nd-
ur
leiddi.
Að hann kvað mig illa sjá
Enginn slkyldi honum lá!
Örðu í auganu sínu
Áleit hann bjálka í mínu.
Stephan G-
(1921.)
Kærkomnir gestir
frá Islandi.
Eftir *mskeyti ifrá Reykjavík,
dags. 10. des., he'fir séra Eyjólifur
J. Melan lagt aif statS frá Reykja-
yfk meÖ Lagarfossi. Veröur (hann
þvi ko.minn Ihingað til bæjarins
væntanlega um'jól. Sk;eyti þetta
var sent séra Rögnv. Péturssyni. |
I bréfi, er sér Rögnvaldur fékk frá
Reykjavík núna í víkunni, er iþess 1
■einnig getið að séra Ragnar E. 1
Kvaran leggi af stað frá Reykja.
vík í janúarmánuði. Báðir þessir !
ungor og efnilegu prestar taka til
starfa, eftir þessum fréttum að
dæma, um eða fyrir miðjan þenna
vetur. Séra Ragnar er ákveðið J
að starfi hér í borg sem prestur
Sambandsafnaðarins, en séra Eyj-
ólfur úti í bygðum, að líkindum
í Nýja Islandi, meðal hinna frjáls- 1
lyndu sáfnaða þar. Séra Ragnar
er sonur Einaris Hjörleifssonar
Kvaran er flestir lslendingar hér
vestra munu kannast við. Hann
er fæddur hér í bæ, en var ungur
að aldri, er foreldrar hans fluttu
héðan alfari til Islands. Séra
Ragnar er kvæntur o-g er kona
hans dóttir Hannesar fyrv. ráð.
herra Háfstein. , |
Séra Eyjólfur er ættaður úr
Reyðarfirði eystra oig er talinn
með mestu gáfumönnum yngri
þar heima. Hann er skáld gott og
ha'fa kvæði hans birzt í blöðum
og tímaritum Reykjavfkur. Sann-
arlegt fagnaðaréfni ætti það að
vera, að ibáðir þessir menn koma
hingað vestur og gerast Starfandi
hér á meðal vor. lEr það góð við-
bót við íslenzka hiópinn, sem hér
eT fyrir. Þá ætti þjóðræknislhreyf
ingunni að vera góður styrkur að
þeim. Séra Ragnar hefir fengist
talsvert við ritstöi'f og hafa ýmsir
spáð því, að hann muni fljott
eignast marga vini á því sviði, eigi
síður en faðir hans.
beiðni læknáféllagsins í Grand
Forks bæ. Dr. Halldórsson, sem
anna. I Alberfa var um 12 sæti
að keppa. Hlutu bændur 9 af
þeim, stjómin 1, liberálar 1, ó-
háðir 1, en verkam. ekkert. Stjóm
arsinninn er Hon. R. B. Bennett,
Hberalinn Hon. Frank Oliver, ráð
gjalfa-efimi elflaust, og hinn óháði
W. Irvine; hann hefir ritað eina
eða fleiri bækur um bændastefn-
1 una, uppruna hennar og vöxt, og
rrá þvn telja 'mleð þéim þó óháður
sé (það er sama stéfna og séra
Albert Kristjánsson hefir fylgt).
Þá er British Columbia með 13
sæt-i; af þeiim hlaut stjórnin 7,
bændur 3, liberalar 3. Beattie lib-
eraj er talinn líkllegur ráðgjafi. Og
svo síðast er Manitoba. með 15
sæti; þrjú alf þeim eru í Winnipeg;
bændur hlutu Öll sætin (12) utan
Winnipeg. 1 Brandbn hafði bónd-
inn, FoHkJe, 5,020 atkv. framyfir
stjórnarsinnann. I. Lisgar, Brown
(bóndi) 1,082 atkv. meira en
Rogers, óh.; í Souris, Steedsman
(bændas.) 2492 atkv. fleiri en
Willis (oon.); í Dauphin, WaTd
(bændas.) 2637 atkv. fleiri en
Cruise (öon.); lí Néepawa. Milne
(bændas.) 35 71 atkv. fleiri en
Ross, í Provencer, Beau'bien,
bændas. 1 180 afckv. fleiri en
Molley (aon.), í Portage la Prai-
rie, Leader (ibændas.) 408 atkv.
fleirl en Meighen stjómarformað-
ur, í Macdonald Rogan (bændas)
4,1 38 aitakv. fleiri en sá -næsti; í
Nefso-n -Bird um 1000 atkv. í
ÖNNURLÖND.
PrófeSsor William Henry Pick-! Tvö hundruð miljóna skaða-
ering í Harvard, ei-nn kunnasti' bótakrafa er gerð áf eigendum
1 stjörnulfræðingur í heimv hefir ná- Denver & Rio Grande járnbrau-t- -----
kvæmlega rannsakað tunglið síð arinnar gaignvart stjórnendum Þær fréttir koma frá Indlandi,
an í ágúst 1920 og til febrúar- brautarinnar. Næstliðið tíu ára að 9000 Moplah uppreistarmenn
loka 1921 og telldið af því fjölda tímábil er sagt að þeir hafi dregið hafi gefist upp og gengið ensku
rr.ynda gegnum stjörnusjónauka. fé-undir sig á óráðvandlegan hátt. -stjórninni þar á vald. Þeir sem
Hann íhygst að ha'fa sannað með
Sjötíu og fimin manns háfa dá-
enn halda uppreistinni áfram,
kváðu vera á undanhaldi
alkunnuigt er, hefir lagt stund á merri hluta. í Marquette Crerar
berklaveikislækningar lengstáf síð
an hann tók til ladknisstarfa, og er
tvlímælalaust sá bezti berlklaveikis
læknir, sem vér Islendingar hö<f-
CANADA
Til læknaþings.
Dr. Magnús B. Halldórsson
berkaveikislælk'nir hér í bænum,
fór véstur til Grand F-orks í mlor-g-
un (14. þ. m.). Fer hann til
læknamóts, er haldið er í Grand
Forks. Fyrirlestur flytur hann
þar um með'ferð og lækningu á
tæringarsj úkdómum, samkvæmt
Ko'sningaúrslUtiin voru aðeins í
aðallatriðiínum sýnd í síðasta
blaði. Þó að þau haíi ekki mikið
br-eyzt, eru þau nú ekki alveg eins
og þá var birt. 1 laugardagSblöð-
unum en'sku voru þau sögð seim
hér segir: Gomservativar hafa 49.
liberálar 1 18, bændur 65, verka-
menn 2 og um eitt sæti er enn ó-
frétt; það er í Yukon og sá er
sæ'kir þar fyrir conservativa er
sa-g'ður no k'kurnvegin-n Viss þar.
BændáPliokkn'um hlotnaðist Port
Arllhur sætið sem ókosið var í.
Sigur liberala í austurfylkjunum
var rnljög mikiil. I Quebec hlutu
þeir öfl sætin 65 talsims. Um 20
stjórnarisimnar sóttu þar og nokkr-
ir Ibændur og óháðir, en Iþeir töp-
u.ðu aillir. Þeir sem framsýnir voru
og öðrum en liberöl-um ihafa fylgt,
só'ttu þar sem 'liberalar ti-I þess að
ná sætum, eins og t. d. Borassa
-og Dr. Befand; annars var ekki að
tala um að ná sæti þar. Þá er
Nova Scotia með 16 sæti; þau
hilutki Hberalar öll', en stjórnim,
bændur -o-g óháðir sem þaT sóttu
töpuðu alllir. Á Prince Edward
Island, sem heifir 4 sæt-i, hlútu laíb-
eralar einnig ö-H. I New Bruns-
wick eru 1 1 sæti; það 'fylki hefir
-áður verið con'servativ; nú fengu
Uberálar þar 5, stjórnin 5, bænd-
ur 1, en óháðir og verkamenn
ek'kert sæti. Ontario er fólks-
ílesta fyM Canada; þar eru 82
sæti. Það héfir verið h. u. b. eins
Conservativ að undanförnu og
Quebec helfir verið li-beral, þar til
í síðustu fylkiskosningum að það
skipaði sér undir (fána bænda.
Þar hlaut stjórnin nú 38 saeti, ljb-
eralar 22 og bændur 22; hlutu
bændur þar færri sæti en búist
var við, en lfberalar a’ftur nokkur
fleiri en væ-nst var eftir. Saskat-
chewan hefir 1 6 sæti; 1 5 af þeim
náðu bændur, en libedalar einu;
stjórnin og óháðir engu. Motiher-
wel-1 var liberalinn og er hann nú
bændaTeiðtogi, 5,300 atkv. íleiri
en Dyer og Stubbs (^on. og lib.).
1 Selkirk, Bancrof-t bændasinni.um
3000 atkv. fleiri en sá er næstur
honum var; þar sóttu 5. I Spring-
field Hoey ibændas. um 3000 at-
kv. framyfir Molloy, liberal. 1
Win-nipeg var Woiodsworth verka-
imannasinni (kosinn í miðbænum,
með 3060 atkv. í meirihluta; A.B.
Hudson, liberál, í suðurbæmum,
með 3000 atkv. meiri hluta, og
McMurray óháður flilb. í Norður-
bænum með 250 í meirihluta.
Hudson er talinn líklegur til ráð-
gjáfa á þinginu fyrir Mani-toba,
enda eini -lilberalinn sem þaða-n
komst að í ’kosningunum.
sté-rhríðar í tunglinu -og oft koma
þar upp jarðeldar. “Vér finnum,"
sagði prófessorinn, “kvika veröld
svo að segja ifyrir dyrum vorum,
þar sem lífið er að sömu leyti
Kkt og á Marz, én á síðari árum
hafa stjörnufræðingar algerlega
vanrækt þessa verö-Id og ekki lit-
ið við henni.”
Það er talið váfasamt að Foah
hershöfðingi komi til Winnipeg;
hann er sem stendur í Ottawa.
Ungfrú /Agnes McPhail í Tor-
onto. er eina konan sem kosningu
náði í samiba-ndskosningunum og
er fyrsta konan -sem á sambands-
þingi situr í Canada; ;hún sótti
fyrir hönd veilklamanna.
“United Farmers" í Manitoba
Mellon heita í þarfir mentamál-
anna. Pitt-sburgh háskólanum
hafa þedr gefið hálfa aðra miljón
dofllara hv*or fyrir sig.
íFlugmaðuri-nn J. A. Mac-
Ready í Dayton (Ohib) flaug 40
þús. fet í ío'ft u-pp í s.l. október,
1 og héfir engum áður tékist að
fljú-ga svo hátt. Fiugmaðurirui
var vel búinn; iföt hans voru hituð
með rafmagnsstraum og hann
hafði með sér mdkinn forða áf súr
efni. Fyrstu 30 þús. fetin gelkik
al-t áð óskum, en úr því fór loftið
að þynnaát svo, að hann varð að
grípa til súrefnisbirgðanna. Hæst
komst hann 40200 fet, en þá var
-l'O-ftið orðið svo þunt, að vélin lét
ekkilengur að stjórn. 'Svo var þá
kalt þar uppii, að klakahúð lagði
verði alveg tekið áður en árið er
á enda.
rannsóknum þessum, að grróður -,v - i .i ■ • ■ v I kvuou vera a unöannaidi og er
, . e ■ i ., lð ur boluveikmm í Kansas Gity ,. • 6
se í tunglinu. Segir hann að sja ^CTerði þar vart við °uist VIU fyrir óeyrðir þessar
megi áf myndunum, að gróður . , . , , « . . ,
. . .. I sig 1 september i haust, og virðist
þjóti upp öðru hvoru í tunghnu , * lC , , , , . ,
, , ii, 1 pao afar ha tala, ipegar tekið er
með otrúlegum hraða og blomg-. . .
. . . til -greina nutiöar pekkiing og var-
ist óðfluga, en áldrei standi þessi ,* , .* ,
uðarreglur við verki Ipessan.
gróður lengur en 1 I daga. r-ellur
Iþlá ak og löflnar. Einnig sýna! Sbórgjöfulir mega þeir bræð-
myndirnar að stormar eru tíðir og urnir Andrew: Mellon og R. B.
ætla að haífa ár-slfund sinn í Winni1 innan á glleraugu hans. —1 Þetta
peg dagana 11., 12. og 13. janú-
ar n.k. Er sagt að á þeiim fundi
verði stefnuskráruppkastið, sem
þeir söm-du á síðasta ársfundi,
tekíð til yfirvegunar, og að bænda
félagsskapurinn muni ákveða að
taka þátt í stjórnmálu-m fylkisins
Hér eftir.
BANDARÍKIN.
Það er gert allmikið úr því að
auðugar olíulindir séu í grend við
Stony Mountain í Manitoba.
Bandarískt 'félag er að iedgja
meira og meira af landi þar af
stjórninni og ætlar, að sa'gt er,
bráðlega að leggja 75,000 til
1 00,000 dal'i ifram til að vinna að
því að ná ollíu úr þessum lindum,
sem félagið segir þar vera. Félag
sem heitir “The Stony Mountain
Oiil and Gas Co.” hefir verið
atotf-nað með 1 imiljón dala höf-
uðstól. Umhverfið er þama, seg-
ir félagið, ólþrjótandi af olíu.
IRáðuneytí Meighens héfir kom-
ið sciiman og er í nndirbúningi með
að ski-la af sér verkum. Hvenær
King tekur við fer éftir því hve
Hjótt ihann getur myndað ráðu-
n • sitt. Fráfarandi ráðgjafar
fara vunalega ekki allir í einu,
heldúr einn og einn eftir bví sem
hinir nýrri koma til að taka við
verkum. Þó stjórnarski'fti verði,
kemur það því engri ringlureið á
störfin á skrifstofunum.
Vinn>leysi er að verða átak-
anlegít í Winnipeg. Er sagt að at-
vinnulausir rnenn, sem sk-ifta
orðið þúsundum, ætli að ganga
í ihóp saman einhvern daginn um
götur 'borgarinnar til þess að
draga athygli að hinu brjóstum-
kennanlega ástand-i þeirra.
x iHon. T. W. Crotíhers, fyrrum
verkamálaráðgjafi í Borden-
ráðu-neytinu og gerður að senator
fyrir 2 mánuðum síðan, lézt að
heimili sínu í Ottawa s. 1. laugar-
líklegur að verða ein-n ráðgjaf-' dag. Hann var 71 árs gamall.
Fimmvelda samlband með að
taka hvíldardag í að byggj a hér-
útbúnað, er uppástun.ga Hughes á
afvopnunarþinginu. Þau fimam
veldi, er skrifa eiga undir þessa
samninga eru Bandarílkin, Stóra-
Bretland, FrakMand, Japan og
Italía.
iNíu velda samningur viðvíkj-
andi Kína og Austurálfunni, er
einnig uppástunga Hughes. Inn
i samninga þessa verð-ur tekinn
tilvonandi samningur um Shang-
cun-gmáldð, og verða þeir undirrit-
aðir aif Bandaríkjunum, Stóra-
Bretlandi, Japan, Frakklandi, lt-
alíu, Kína, 'Hollandi, Belgíu og
Portúigal.
Það lá nærri slagsmáktm í efri
málstbfunni í Washington, þegar
sakir voru bornar á Henry Ford
af senator Tom Watson frá Geor-
gia, um að h-ann hefði óbei-nlínis
rænt stjórnina í gegnu-m stríðið,
með ýmsu móti. Stóryrði fuku
óspart irá báðum málsaðilurn og
sáttu-m varð með naumindum á
komið.
Ef tiL’laga, sem gerð hefir verið
af senator T. S. Welsh 'frá Mont-
ana, nær ’fram að gang-a, missa
þeir sæti sín Truman H. New-
berry og Henry F-ord frá Miohi-
gan.
Nýlátiin er að héimili sínu, 240
Summit Ave. í St. Paul, ekkja
James J. Hill járnbrautarkonungs-
ins og framkvæmdamannsins
mikla, eftir -tveggja mánaða sjúlk-
dóimsiegu. •
Elleifu manns biðu bana er líllc-
fylgd-arbifreið varð fyrir farþega
gufuvagni á Santa Fe brautinni í
California. Óaðgætni ökumanns-
ins er um kent, en slysið varð
honum einnig að fjörtjóni.
var um hábjartan dag, en þó sá
flugmaðurinn stjörnur á himni, er
hann var kominn sVo hátt.
Látinn er fyrir nokkru Philand-
ler Knox, senator, eiftnt rnesti at-
(kvæðismaður samvelkdismanna í
iBandarfkjunum og mikilfl and-
-slæðingur Witsons, ‘fyrrum for
seta. Var hann mjög andstæð-ur
friðarsamininigdnum í Versölum og
-barðist ma-nna rnest fyrir því, að
Bandaríkin semidi sérfrið við
Þýzkaland. Fæddur var hann
1053, nam lögfræði og stundaði
löigmannsstörf Um ihríð. Hamn var
ií ráðuneytuim þeirra McKinley,
Roosvelts og Táfts og árið 1908
höfðu margir augaistað á honum
til forseta, en þó náði hann ekki
útnefningu. Hann var nýkominn
úr ferð frá Englandi er hann l'ézt.
BRETLAND
iLloyd George hefi-r -gdfið það
til kynna að hann geti ekki kom-
ið á Washington. fundinn eins og
hann hafði ætlað sér. Er það
•Jkoðað sem bending um það að
enn sé tal-svert að gera í samlbandi
við írsku málin. ,
Beatty, aðmírállinn brezki,
kom heim til Engflandls úr Banda-
ríkaför sinni síðastl. iföstudag. —
"Þingið, sem staðið helfir yfir í
Waushi-ngbon um ta-kmörkun her-
útbúnaðar er vænilegasta sporið,
sem lengi hefir verið stígið í frið-
aráttina," sagði hann. “Mót-
bárur Breta gegn sumum a-triðum
þess eru allar jafnaðar, og vinátt-
an milli {íess og Bandaríkjanna er
meiri og öruggari en nokkru sinni
áður.”
Dr. Walter Rathenan, fyrrum
formaður miála þeirra á Þýzka-
landi er aðk viðreisn land'sins lúta,
er nú í Englandi og er að sögn að
fá framl'engdan bímann á borgun-
um Þýzkalands á sam-a grundvelli
;og það sem hér er ikallað “mora.
itorium”, eða framlengcng 1-áns fyr
ir óákveðinn tíma. Er sagt að
Frakkar séu aéfk út af því éf af
Bankahrun virð-ist vera að
byrja á Þýzkalandi. Banki einn í
Ludvigshaven 'hætti nýlega og var
tap hans metið 340 miljónir
marka. EinhverjÍT fleiri bankar
halfa orðið (fyrir svipaðri útreið.
Þjóðlbainkinn héfir þó borið skúlld
ir þéssara Ibanka enn sem komiið
er, svo að fólkið hefir éldki tapað
inneign sinni lí þeim.
Skáldið Maxim Gorki var
staddur í Heflsingfors nýlega og
var þar, að sögn, að semja við
fu-lfltrúa auðmanna o-g vísinda-
manna úr Bandarílkjunum um
prentun á ifjöflda mörgum rúss-
neskum yísindaritum sem verið
hafa í handritum síðan 1919.
Gorki he-fir lagt m-ikið að sér síð-
ustu árin; hefir verið sílstarfand-i
að vellferð Rússlands. Hann er
orðinn lasburða og þjáist allmik-
ið af hjartasjúkdómi.
il Genf-fyflki á Svisslandi fór
eigi alls fyrir löngu fram atkvæða
greið-sla um það, hvort konum
skyldi veittur kosningaréttur og
var það felt með 1 4000 atkvæð-
um gegn 6500, að því er hermt
er.
Sagt er aS norJka stjórnin ha-fi
þvertekið fyrir að viðurkenna yf-
irráðarétt Dana yfb (öllu) Græn-
-landi. Ber stjórnin því við að elft-
ir. því sem Danir fái meiri ný-
lendu umráð í Grænlandi, muni
einokun %eirra færa út kvíarnar
og útrýma atvinnurekstri Norð-
manna á og meðfram austur-
ströndinni. 'Eru dönsk blöð æf
mjög út alf þessu, en segja þó, að
þessi neitun Norðmanna geti eng-
in áhríf hatft, því flestar aðrar
þjóðir hafi þegar viðurkent yfir-
ráðarétt Dana yfir Grænlandi.
Landstjóri Norður-Grænlands,
Dr. Harald -Lindlow ifrá Dan-
mörku -klom til Winnipe-g s. 1.
fimtudag. Hann er á ferð vestur
að hafi; erindi hans er sagt hon-
um sjálfum aðeins viðkomandi.
Adfly Y. Pasha forsætisráð-
herra Egyptalands, héfir sagt af
sér. Frá embætti fpr hann að
sögn vegna þess, að hann var ekki
samþykk-ur su-mum atriðum í
samningum þeim, sem nýléga
voru gerðir nufllii ’Egyptalands og
Bretaveldis, og lutu að vernd og
yfirráðum Breta þar.
Stórríkjunum í Evrópu lízt ekki
A blikuna að því er ástandið í
Portugal snertir. Er sagt að þar
sé vöknuð svo öiflug Bolsheviki-
hreyfing, að þau sjái -ekki annað
fært en að sfloerast í Ieik og reyna
að friða llandið. Fra'kkland, Ital-
ía og Spánn eru mjög með því að
Bretland láti sig þetta nokkrU
ski-fta. Astandið í Portugal kvað
þannig, að það kvað vera erfitt
að fá menn 'till þess að vera í
ráðuneyti landsins. Stingur það
dálítið í stú-f við það 'sem er ann-
arsstaðar, því það er víðast hvar
ekki hægt að segja að menn fáist
ekki með góðu til að vera ráð-
gjafar.
I brófi nýkomnu að heiman
(frá Reýkjavík) segir að Gunnl.
Jónsson fyrv. ritst j.
’pessu verði. — Rússar er sagt að
iséu að reyna að semja við Lloyd Tryggvi
George um það sama, eða Hm1 Heimskringlu sé að fara noTður
iframllenging á lánum þeim er til Akureyrar að taka við ritstjórn
Rússland skuldaði Bretlandi fyrir I blaðsins Islendings , sem þar er
stríðið. gefið út.
/