Heimskringla - 28.12.1921, Blaðsíða 7

W.Xlx’IPEG, 28. DESEMBER 1921
iCRINGLA.
7. BLAÐSIÐÆ
TheD ominion
Bank
HOKNI VITKS DAMI ATB. «•
SHKRBReOKH ST.
HS(u«Mt*ll uppb...........«
VaruaJtSur ...............*
Allar rlfjvlr ............
Sérstakt athygli veitt TÍOBkfft-
um kaupmanna og verzlunartó-
aga.
Sp sr is j 68 s deildin.
Vextir af innstœðufé greiddir
Jafn háir og annarastaðar.
Vév bjóðum velkomin smá eem
stór viðskifti-
og héWu uppi söng og gleSskap
um hvöldið.
Forsætisráðlherra var lagður a
stað tiil Danmerkur, er |þetta gerð
ist, en sneri við í Hafnarfirði, og
er hér enn
PHOJÍE A »368.
P. B. TUCKER, Ráðsnufður
27
Uppþot í Reykjavík.
Rvík. 19.
Rvík 24. nóv.
Lögreglan fer að Ólafi Friðriks-
syni, tekur hann höndum og
27. menn aðra.
Aðdragandinn Þegar lokið var
þeim tíðindum sem gerðust hér
þann 19. ,þ. m., þótti öllum !bæ;j-
armlönnum komið í mijög óvænt
efni, og sáu, að svo búið mátti
ekki standa. Annaðihvort varð að
Ieita um einhverskonar sættir og
málamiðlun, eða taka iþar ti'I er
frá var Ihorfið. Fulltrúaráð verka-
lýðsfélaganna tók að sér að leita
samninga við stjórnina og talaði
nov- bæði við hana og Ólalf Friðriks-
AKINAGULL
Jód óánægði.
“Jæja þá,” mælti faðir hans, . horfði hinn róglegasti á þá hrygð-
sem kom að í jþessu. “Eg held að | armynd.
það sé bezt að þú fariir þá til | Jón ha,fði aldrsi fundið það
hennar undir eins og verðir hjá eins og núna, Ihvað heimilið ihans
henni framvegis. Eg fer niðuT í var gott og skeimtilegt, einmitt
Það var mikil'l gadli á honum
Jóni litla, sem allir ‘hlutu að veita
eft’rtckií, að hann vildi aldrei gera
það, sem hann var ibeðinn um, og bæinn bráSum- °8 Þá SetUT 1>Ú be§ar hann áttl aS yfirgefa PaS-
orðið mér samferða. Filýttu þér Jómfrú Pálána var auðvitað góð,
nú að taka saman það sem þér er mjög góð, en jþað var þó ómögu-
nauðsynlegt að hafa með þér. legt að jafna henni saman við
á morgun." , hana miömmu hans. Og svo létu
Jón sfóð rneð opinn imunninn, i þau hann fara svona. Jón andvarp
hissa og Ihálfsimeikur, eins og hann aði þungt; Ihann gat ekki að því
væri djemdur. Gat þetta átt sér gert, þó hann reyndi að sporna
stað? Heyrði hann rétt? við því.
var aldrei ánægður með neitt.
Ef 'rann fékk steikt kjöt og
rúgbrauð með smj'öri í morgun-
verð, þá möglaði hann yfir því,
að það skyldi ekki v'era hveiti-
brauð og egg, sem hann fékk. Bf
mamma hans sagði ihonum að
sitja kyrrum við lesturinn, þá
varð h an nendi'lega að fara út á
götu, og þegar hann var að leika
tl fyrra mánuði kom Ólafur, £on- Nefn ful'ltrúaráðsins bar fram sér með öðrum drengjum, þá vil L
Friðriksson hingað úr Rússlands- Ulboð, sem það taldi báðum við_ l hann æfinlega aðra leiki en þeir.
för og hafði með sér dreng, sem unandi og vildi stjórnin fyrir sitt, Hann versnaði talsvert með aldr-
hann hafði tekið að sér. Drengur leytj SanSa aS en Óa'Ifur hafn j in-,-n hvað þetta snerti, og for.
"Hivað regirðu? Er þér al-
vara?” stamaði hann.
“Já, víst er mér alvara. Þú
þessi helfir illkynjaða augnveiki, j aSi hverri málamiðlun. Sambands
eldrar har.s ræddu oft
það
slitafund um málið í fyrrakvöld
til bragðií þv'í viðvikjandi.
sem "Trachoma" heitir, og Iheifir ^ sti°rn A.þýðufloil.csins hélt úr- sín á mil'li, hvað þau ættu að taka
augnlæknir A. Fjelld'sted lýst
'henni svo: — “Sjúkdómurinn er
smitandi, og sýkjast þæði augun
oftast samtíimis, en smiti berst
með útferð og tlárum úr sjúku
hefir svo o'ft talað um, hvað það ■ stamaði Jón og hagræddi sér í
væri betra að vera hjá hienni jóm- ! sætinu, reyndi að hressa sig upp
frú Pá'Iínu en okkur, svo eg áflít og lét sem hann væTÍ að horfa á
bezt að þú farir til hennar og fólkið á götunni.
verðir íhjá Cnsnni framvegi's. Að
auga og
því meiri,
og 'berst iþá sérstaklega með
þ vottaáhöl du m, vasaklútum og
fingTum, en ekki imeð loftinu.
Sótflkveikjan er óþekt.Meðgöngu-.
tíminn er taldnn að vera 8—14
dagar. Sjúkdómurinn er ekki til h0óSandl tillögu:
hér á landi. Rjörn sál. Ólafsson
sá engan sjúkling og eg heldur
engan séð fyrr. Tveimur fslenzk-
u.m mönnum hefir verið snúið aft
ur, sem ætluðu till Ameríku, en
hVorugur þeirra hafði trachöma
að mínutm dómi. Síðan heifi eg
“Það verður að reyna að venja
hann af þessu á einhvern hátt, því
annars verður einhver vandræða-
maður út íh'onum,” sagði faðir
hans.
Já, svaraði móðir hans; “en
og var Olalíur þar viðirtaddur, á-
samt öllum öðrum stjómarmeð-
limum, sem eru 9. Voru þeir allir
nema ólafur sammála um að
er þvtí smitunarhættan ,eita sarnhomulags, og lögðu fast
sem útferðin er meiri, aS honum aS taka beim sátta(boð-
um, sem nefnd fulltrúaraðsms eg gkil elkllcert í# hvernig við eig-
hafði borið fram, en það kom um ag fara ag Eg hefi oft og
fyrir ekki. Eftir 5 klukkustunda morguTn sinnum leitt honum þetta
árangurslausar tilraunir og um- j fyrir sjónÍTi en þag er ajveg árang
ræður samþykti flokkstjórnin svo ura’.aust.”
"Við verðum að bíða og sjá
“Samlbandsstjórn Alþýðu-j hvað uetur. Eg held eg geti gefið
sambands lislands lýsir yfir því, hcnuim' þá iráðningu, sem hann
að hún telur brottvísunarmál | man eftir Ifyrst um sinn.”
rússneska drengsins einkamál j Svo Var það einu sinni seinni
ÓlalJs Friðr.ikssonar, en eigi • part dags, sem oftar, að Jón sat á
flokksmál. ’ tröppunum við húsið, í leti og ó-
Var málið síðan rætt á flokks- j mensku. Lovísa systir hans kal'l-
skoðað útlflytjendur og kyrseTt fundi aIlmargra leiSandi a^Su" j aSi b'á til hans úr dagstofunni:
þrjá, fjóra af þeim, en þeir höfðu manna’ vorn þeir samþykkir "Komdu alllra snöggvast inn og
ha'ltu í hespu fyrir mig á meðan eg
vind Ihana; ósköp værir Iþú vænn
ef þú gerðir það."
“Það get eg ómögulega; eg
ætla að fara að leika mér með
honuim Elbba Frímanns,” svaraði
tíu rrjnútum liðnum er eg tilbúinn
oe Iþá verður þú samferða,” sagði
Ætli þau verði nokkuð sorgbitim
þegar þau vita að hann er farinn?
— En hvað alt er tómlegt og kyrt
hérna í húsinu. Hvernig fer hiún.
jómírú Pálína annars að iþola
þe'tta til langframa? H'vernig sem
það nú var, gat hann ómöguilega
fengið nokkurt vit út úr myndun-
um, sem hann var að skoða.
Kannske það væri nú skárra að
skömminni til að vera úti. Svo
fór hann út og settist á tröppuri-
ar af gömíum vana. Það fór mú
að ha'i’a degi, Hann hafði heyrt
mömmu s'.’na segja Nóru að
sneiða niður nokkrar fransbrauðis-
sneiðar með tevaitninu, og það
þótti honum svo undur gott.
Hvernig færi hann annars að
solfna, ef hann fengi ekki kvöld-
. _ kossinn hjá imiömmu. En hvað
Jæja, þlá erum við kcmnir á hann hafði nú annars verið vond-
“Varlstu að segja
spurði faðir hans.
’Nei, ekki veit eg
nokkuð?"
til .þess,’
. I
ákvörðunarstaðinn,” mælti faðir
hans. “Eg get ekki komið með
þér inn, því eg þarf að flýta mér.
Þú getur skíilið það, Jón litli, að
faðir hans og fór.
Móðir hans var líka farin, þeg
ar faðir hans koim. Jón labbaði j við hefðum fegin viljað hafa þig
hryggur í bragði inn og upp ií her- j hjá okkur, en þú hefiir svo oft tal-
bergið sitt. — Hvað voru þau ann j að um það, hvað miklu betra það
ars að fara? Ætli að pabba og j væri í allla staði að vera hjá henni
mömmu þætti e‘kki vænt um hann jómfiú PáKnu, að við álitum það
ekki trachoma. Ef sjúkdómurinn
yrði hér landlægur, tel eg það
gerðum flokksstijórnarinnar. Voru
þá enn gerðar siíðuistu sáttatilraun-
Af framan- ir’ 611 ^ær urSu °8 árangurslausar.
Jafnframt þessu tók alþingismað-
mijög hættulegt.”
gremduix? ástæðum taldi augn- . . .
, , . . , ,, . . i ur lon Baldvmsson við ritstjorn
liæknmnn og settur landlæknir| A ^ . A., , , * , .
Guðm. Prófessor Hannesson,
nauðsynlegt að vísa drengnum úr
landi og félst stjórnarráðið
það og úrskurðaði, að hann
Alþýðublaðsins til Ibráðabirgða,
1 Ólafur hafði verið ritstjóri þess
iMeðan þessum sáttatilraunum
lengur? Míkil dauðans vandræði
væru það! Aldrei hafði Jóni liðið
eins iilla á æfi sinn og nú. Hann
var alveg viss um að gleðin væri
horfin sér um alldur og æfi; hon-
um lá við að gráta, en þá fanst
honum hann vear of stór til þess
“Ef þau endilega vilja losna við
mig, þá get eg auðvitað farið!”
tautaði hann sárgramur við ajálf-
an sig, imeðan hann var að taka
saman pjönkur sínar.
Hann heyrði föður sinn aka
vagninum að dyrunum, en samt
stóð hann kyr með böggulinn í
annari hendinni, en hurðarhúninn
í hinni, og ibeið og beið. — Hon-
um fanst hann ómöguiliega geta
farið. — Loks opnaði hann samt
dyrnar og gekk niður stigann.
Jón og sat kyr eftir sem áður.
a -J--------- ------ ------- | “Heyrðu, J ónl” kallaði (Móðir hans og Lovísa stóðu í
fór fram, stofnuðu margir sjálf-1 mamma hans til hans litlu síðar. dyrunum. * ^ 7 * W
skyldi filuttur út á Rotníu í gær. | boSar | bænum loggæsluhð °« | “Skreptu isnöggvast svoliítinn spöil
Ó.lafur Friðríksson undi þessu; bu\U e° ^ I ^ mig”
flla, og Ifór á fund eins iáðherr-;U9t^e*S;^0 j ‘‘Æ’ nei- mamma," svaraði
ans og beiddist þess, að drengn-
um yrði lagður lífeyrir næstu tvö
eða þiljú ár, saimtals 3600 kr.
Ráðherra bauð 1 000 kr. úr ríkis-
sjóði, en sagðist skylldi leggja
eitthvað að auki úr sjá’lfs sín vasa.
Ekki vildi Ólafur taka því, og
strönduðu samningar þeirra á
þessu fjárhagsatriði.
Þegar Lögreglan ætlaði að
sagkja drenginn í gær á heimili
Ólafs Friðrikssonar í Suðurgötu,
þá fanst hann hvergi, en Ól'afur
hafði stefnt að sér nokkrum
mönnumu, sem voru þar inni.
Eftir nokkra leit hafðist þó upp á
drengnum; var hann Ifalinn í skáp
undir stiga. — Meðan á leitinni
stóð, hafði fjöldi fóJks safnast
saman í Suðurgötu, til að sjá
hvað gerðist. Þegar liögreglan
kom út með drenginn, þutu nokkr
ir vinir Ólalfs að henni með bar-
eflum og lenti í hörðum rysking-
um. Einn maður úr lögreglulið-
inu var selginn í rot og einn mað
ur úr hinu liðinu líka, en vísast er
að nokkrir hafi meiðst eitthvað.
Lauk þeirri viðureign svo, að
lögreglan misti drenginn inn í hús-
ið. Eftir þetta fór lögreglan öðru
sinni inn í hiúsið, en mannfjöldinn
beið fyrir utan. Fóru þá góðgjam-
ir menn að ibera sættaorrð í milili
og Ifærðu Ólafi þau skilaboð frá
stjórninni, að hún rvildi greiða fé
það, sem hann hefði upphaflega
farið fram á, en Ólafur hafnaði þá
öl’lum sættum.
Um klukkan 4 kom lögreglan
skyndilega út úr húsinu og hafði
þá hæitt öLlum tilraunum til að
ná drengnum, en isættir urðu
engar.
Margt manna fór fiá húsinu,
þegar llögreglan var farin, en sumt
stóð þar fram á nótt. Samherjar
Ólafs komu nú inn tii hans á eftir
reglustjóri væri skipaður, því að
þeim þótti stjórn Jóns Hermanns-
sonar ekki viðunandi. Eftir nokkr-
ar ráðagerðir setti stjórnin Loks
Jón, “mér er svo heitt og svo er
eg þreyttur. Eg var einmitt að
setjast niður til að hvíla mig. Eg
skíl annars ekkert í því, að eg
Jóhann Jónsson, dkipstjóra á Þór, | skufi alta.f eiga ag þag ^
lögreglustjóra. Tók hann þegar j mig |]angar ekkert að gera. Væri
eg hjá henni jómfrú Pálínu, þá
mætti eg gera það, sem mér sjálf-
um sýndist." '■
Jómfrú Pálína var ikenslukion-
an hans í skóianum og 'hann vitn-
aði al’taf til 'hennar á þennan hátt,
þegar svona stóð á.
bæði órétt og illa gert alf o'kkur
að láta það ekki eftiir þér. Vertu
nú sæll, drengurinn minn!"
Faðir Ihans hringdi síðan dyra-
bjöllunni og talaði no'kkra stund
við jómfrú Pálínu; hún kom svo um'
út á tröppurnar og sýndist Jóni
helzt, að hún ætti mjög erfitt með
að verjast hJátri.
"Jœja, drengur minn; svo þú
ert kominn til þess að vera hjá
mér framvegis. Það er mér gleði-
efni að sjá þig, því eg er svo ein-
mana, eins og þú veizt, og það er
óskemtilegt stundum. Gerðu svo
vel og komdu þá inn til mán."
Jón fylgdi jómfrú Pálinu inn. mamma’
Nú fanst honum að öll jarðnesk
gleði væiri horfin sér að fullu og
öllu.
“Hvort yilt þú nú heldur vera
inni hjá mér eða úti að leika þér ? ’
“'Eg — mér er alveg sama,"
svaraði Jón. Honum var sama um
alt, fanst honum.
“Jælja, hafði það þá eins og
þér sýnist. Sjáðu til, hérna eru
nokkrar imyndabækur á borðinu;
þær máttu skoða elf þú vilt.”
Jómfrú iPáHína settist við saumf hflaupandi.
sína, en, en Jón hlammaði sér nið-1 Mamma, eg er 'kominn aftur.
ur í legubekkinn með eina bók- Þú sendir mig nú ekki í burtu aft-
1 ur. Ætlarðu að gera það? F.rr
iHann ,fór að brjóta heilann um ( «era miS ánægðan með alt
r_8, hvort paibbi væri nú kominn j sem eg fæ og gera alt sem þú bið-
Jón sat eins og j heim og hvað mamma mundi nú ur mig um, bara ef þú vilt lolfa
horni vagnsins í [ segja. Nú var Hróbjartur, Anna, mér að vera. Ætlarðu að gera
(Æskan)
ur drengur! Bara að hann væri nú
kominn heim aftur, þá skyldi hann
aldrei miæla á móti því, sem hon-
um væri sagt eða líkaði miður.
Þvert á móti viLja hans runnu nú
tárin niður kinnarnar.
“Hvað er að þér.Nonni mfnn?'
spurði jómfrú Pálína, (þegar húi
sá hvernig komið var.
“ó, mér hefir víst orðiið ol
kalt," svaraði Jón. “Hver vei
nema eg fái nú tæringu upp úr
öllu saman; mér er svo ilt stund-
Eg held að mömmu þætti
verra, ef þér yrðuð fyrir öLlum ó-
þægindunum, sem »f því leiddu
ef eg yrði veikur, þess vegna hefd
eg að væiri bezt að eg færi heim
alftur. Ha4dið bér það ekki?”
“Jú, Jón 'minn, það held eg,
þvi það er enginn staður betri td,
fyrir Lítinn dreng eins og þig, en
foreldrahúsin; og enginn getur
verið þér betri en pabbi þinn og
"Vertu nú sæll, Jón! — Guð
gefi að þér llíði nú vel,” mælti
Loviísa.
“Vertu sælfl, drengurinn minn!’
sagði mamma hans. "Eg vona að
jómírú Pálína verði þér nú einis
góð og þú vonast eftir. Komi
nokkuð fyrir, |þá getur þú komdð
hingað aftur, þangað til þú ifærð
betri stað."
Jón kvaddi í styttingi, tróð húf
únni niður í augnabrúnir og fflýtti
sér niður itröppurnar. — Þetta var
þögul ökuför
hiraukur úti í horni vagnsins í
döprum hugsunum, og faðir hans | og Villi komin heim úr slkólanum. það.
"Já, eg veit það, jómfrú Pár-
ína. Eg hefi ekki verið vel hiaiL
brigður siðan eg kom hingað. ---
Eg held að það sé þá bezt að eg
fari undir eins heim.”
“Bíddu dá'Jítið við,” mær<:-
jómfrú PáLína hlægjandi; “bídd i
dál'ítið, svo hann Mikael geíi
fylgt þér heim.”
Þau sátu einmitt að kvöld-
verði heima, þegar hurðinni var
hrundið upp og Jón kom inn
ina.
við staríinu og mun eiga að gegna uppiþot urðu engin og allir voru sundið milli Labrador og New
þVí til nýáTS. En Jón Hermanns- hljóðir og alvarlegir. Rannsókn Foundland til þess að varna La-
son á að annast toll'heimtumál em var gerð á húsinu á eftir, og fanst bradorsstraumnum kalda, sem
bættisms. eitthvað lítið af barefluim. Rúss- kemUr~norð;m~úT”Baffinsflóa, að
nejski drengurinn var fluttur inn í fara suSur meS Norður-Ameríku.
fyrrakvöld hafði franska spítala, og er kona Ólafs Æjast verkfræSingurinn til þess,
Atlagan. í
stjórnin látið sitja verði um opin-
berar byggingar, og víðar. Var
umferð bönnuð um auma götu-
spotta í gærmorgun. 'Þegar hinn
nýi lögreglustjóri tók við embætt-
inu, hafði hann aðalstöð i Iðnað-
armannahúsinu, og hafði fjölda
þar hjá honum.
Tvö böm meiðast. Engar blóðs
úthellingar urðu lí þessari atför,
sem betur ifór, og enginn fullorð-
inn maður meiddist, en svo slysa-
lega tóikst til, að ein bifreiðin
á kálkunnd á Suðurgötu
manms á að skipa. Klukkan 1 íór , skrilcag,j
hann með flokk manna er gekk j ^ ^ upp . gangstéttma> og
í tveim fylkingum að bustað Ól- urgu ^ smádrengir fyrir henni,
afs Friðrikssonar, og erhannkom ;og meiddu9t ^llmiklð. Þeir munu
að húsinu, var það Lokað. Krafð, . lífóhættu gem betur fer
hann inngöngn, og bao þá, er
fyrir voru, að hugsa sig um, áður
en þeir veittu viðnám. En er að-
vörun hans var ekki skeitt, lét
hann brjóta upp húsið og gekk
þegar inn á samt nokkrum mönn-
um. Fyrirstaða var engin inni, og
voru mennirnir teknir höndum
hver af öðrum, og síðan fluttir í
hegningarhúsið. Þeir munu hafa
verið 22 er inni voru, en alls voru
28 teknir fastir. Flest voru það
lítt kunnir menn, Fjöldi fólks
safnaðist þarna saman, og eins í
nám'unda við hegningarhúsið, en
Réttarrannsókn hófst í málum
hinna sakbornu manna í gær-
kvöldi, og voru þá 7 þeirra þegar
látnir lausir.
’ ‘Visir’ ’
Golfstraumurinn.
Tímaritið' "The Popular Sci-
ence Monthly” birtir langa grein
eftir verkfræðing einn, um að
hlaða stiflu í Belle Isle Sound,
að elf hlaðið verði fyrir stra.um-
inn á þessum stað, þá muni hann
gerbreyta stefnu og ganga til
norðausturs út i Atlantshaf fyrir
Norðan New Foundland. Muni þá
loftslag stórum batna á austur-
strönd Canada.
Stíflan þarf að vera 43 kílo-
metra löng og 50 feta þykk. Hafa
ýms fólög þegar sótt um leyfi til
að mega leggja járn'braut eftir
stíflunni til St. John á New-Found
landi, eif til þess kiomi að eitthvað
verði úr ráðagerðinni. Verður þá
St. Johns sú höfn í Ameríku, er
bezt liggur við siglingum til Eng-
lands. Ýmsir enslkir verkfræðing-
ar hafa ranrtsakað þessa ráðagerð
og ‘ber saman um að hún sé fram-
kvæmanleg.
___ Bf Labradorsstraumnum
verður varnað að komast suður
með Canadaströndum legst Golf
straumurinn upp að þeim, svo að
loftslagið verður mjög hlýtt. En
hvað verður þá um kalda straum-
inn? iHann fer austur í höf, legrt
upp að suðurströnd lslands, að'
öllum likindum og Iheldur áfram
norðanvert við Bretlandseyjar og
upp með Nioregi vestanverðum.
Verkfræðingar sem við ráðagerð-
ina eru riðnir halda þv'i auðvitað-
fram, að hann muni ekki verða
neinum til ama, þó Canadamenn
úílhýsi honum. En aðrir v*erkfræð-
ingar og ihalifræðingar fulfyrða að
ef þessi Ifáheyrða ráðagerð kom-
iislt !í framkvæmd þá megi eins vel
oúast við, að loftslag versni svo
á íslandi, að. landið verði nærri
óbyggilegt, og loftslag á megin-
andi Norðvestur-Evrópu og Bret-
landsieyjum muni einnig versna að
mun. Um þetta má lengi deila og
reynslan ein getur skorið úr. En
um það að hægt sé að hlaða garð
inn, ber flestum saman.
Hver veit nema sú komi tíðin,
að lslendingaf þurfi að 'befja
skaðabótamál gegn Canadamiönn-
um fyrir veðráttuspilli! En vaent-
anlega verður svo langt þangað
til, að eigi þarf að kviSa neinu
næsltu áratugina. ,