Heimskringla - 03.05.1922, Blaðsíða 7

WINNIPEG, 3. MAl, 1922
3 K. H
7. 0 L A Ð S 11> A.
77ie Dominion
Bank
HOKM N8TEB BAMfð OG
SUEHBttOOKB ST.
Höfu'Sstóll, uppb..$ 6,000.000
VarasjóSur ........$ 7,700,000
Allar eignir, yfir .$120,000,000
Sérstakt athygli veitt viSekifb
iim kaupmanna og veralunirtt'
aga.
SpttrisjóSsdeiidin.
Vextir af innstæðufé greiddir
jafn háir og annarsstaðar við-
gwigst
rHOHE A 92S3.
P. B. TUCKER, Ráðsmaíur
Eiríkur rauði kominn.
(Framhald frá 3. síðu)
breyting á vopnaburði, hefði kom
ið sér vel fyrir þá, sem helzt vilja
sitja við vinnu, vegna þess að örfa
smíði getur að miklu leyti verið
gerð sitjandi; eins að gera við
hjálma og skildi og skepta spjót,
og gera að byrgjum.
Eða hvernig haldið Jrið herrar
mínir að hefði Iitið út á skrifstof-
um hinna lærðu) Þar hefði alt
verið á ferð og flugi; allir sitið
með sveittau skallan við að end-
urskrifa gamlar sögur og ljóð, og
skrifa upp áður óþekt; þar hefði
verið fult af fólki sem aldrei hefði
séð skrifstofu, því síður unnið
þar, og þar fengu þeir loksins
vinnu sem þeim Iíkaði, þessir og
þessar, sem ekki vilja læta að
elda graut, eða að pæla upp garða
né mjólka kýr. Þeir lærðu hefðu
setið á fupdum við öldrykkju, því
Eiríkur hefði ekki drukkið vatn,
og því til blessunar fyrir ölgerðar-
menn og embættismenn, sem alt-
af eru að berjast með hnúum og
hnefum fyrir því að búið sé til
vín og öl og drukkið, komst það
á aftur, af því að Eiríkur var lífg-
aður, og þar var vinna; unnið dag
og nótt við öl, vín og flösku og
glasagerð, má vera, og er enda
líklegt að horndrykkja hefði ver-
ið tekin upp. Nú koma allir forn-
ir-dansar og leikir til sögunnar.
eins og þeir voru í fornöld, og þá
glíman íselnzka. Knattleikur eins
I og hann tíðkaðist þá, orðið heims-
list, því þar gátu kraftamenn sýnt
þrótt sinn í að gfípa og kasta
steinknöttum, því annað var ekki
brúkað. Togleðursboltar hefðu
fallið úr sögunni, af því Eiríkur!
hefði dæmt það löðurmannlegt'
leikfang. Og svo íslenzka glíman.!
Þar hefði Jóhannes Jósefsson [
fengið tækifæri til að læra rétt j
klofbragð og mjaðmahnykk, og1
mörg fleiri brögð.
Þetta er nú aðeins örfátt af öllu
því sem lífgun fornmanns þesca1
hefði breytt og bætt heiminn, að
ógleymdri stjörnufræði, læknis-1
fræði og grasafræði, og hefðu
þær þrjár fræðigreinar komið sér
vel nú fyrir bændur og búalýð.
Eg held, bræður og systur, að j
eg fari nú að botna þetta, og bið
eg alla að fyrirgefa hvað það er,
fátækt af hugmyndum. En nú er i
eftir að heilsa manninum að forn- |
um sið og bjóða hann velkominn, j
og þá koma skáldin til sögunnar. j
Eg er orðinn ókunnur á gamla
landinu, hverjir þar yrkja bezt, j
en hér vestan hafs eru aðeins tveir ;
sem ættu að reyna sig; það eru j
þeir séra Jónas A. Sigurðsson og j
Þorsteinn Þ. Þorsteinsson. Eg dreg
engar dulur á þao, að séra Jónas
féllur mér bezt í geð, og vildi eg
því mælast il að hann vildi yrkja
kvæði eða drápu til Eiríks, og svo
vildi eg mælast til að próf. Svb.
Sveinbjörnsson semdi lag við
kvæíðið, því þá er eg viss um að
það yrði sungið af öllum. Því mið-
ur er Matthías farinn; sá hefði
hleypt á sprettinn nú, svo allir
hefðu hlustað á. Áreiðanlega er
axarskaptið stærra en nokkurn nú-
lifandi mann hefir dreymt um, sem
Danir gerðu nú.
Eg gleymdi að telja upp þorra-
blótsvéizlur, brúðkaupsveizlur,
erfidrykkjuu og drykkjur í höllum
konunga, sem alt hefði farið í
j vöxt, að fornum sið; einnig að
i skáldin hcfðu endurreist þann sið
j að flytja konungum og öðrum
stórmennum, kvæði og drápur, I
eins og þá tíðkaðist. Rauðiblástur
j tekinn upp; gátu þá kotkarlar
lært að búa til sitt eigið járn og
hefði því spaiað þeim stóra pen-
inga. — Fyrir ritfæran mann væri
, hægt að semja þumlungs þykka
! bók um breytingu þá sem orðið
I hefði á lifnaðarháttum í búskap,
gleðskap, trú, drengskap og
klæðaburði, sem alt hefði breyzt
til betra æf Eiríkur rauði hefði
j verið lífgaður.
Með vinsernd,
I -S.J.J.-
ARNAQULL

Hvor var meiri?
“Áttu að liggja úti?”
“Nei, eg á að sofa í tjaldinu
eins og fólkið.”
“Nú, kallið þið það að liggja
við?”
“Já, það kalla allir.
Veizt þú ekki hvað það er að
liggja við?”
"Jú, nú veit eg það.”
“Nei, þú veizt það ekki. Og þú
vissir það ekki. Þið eruð eins og
álfar út úr hólum, sem komið
þarna úr Reykjavík.”
“Með hvað ætlar pabbi þinn
að fara?” spurði Óskar.
Með hvað! Líklega með hest-
ana. Veiztu nú ekki heldur, hvað
er að fara með?
Skilirðu þá, hvað það er að
fara á milli?
Svona eruð þið úr Reykjavík,
þið skiljið ekki málið okkar.”
“Við skiljum það víst, og við
skiljum fleiri mál. Við getum tal-
að við útlendinga?”
“Eg skil ofurlítið í ensku og
dönsku.”
“Geturðu talað dönsku og
ensku?” spurði Búi.
“Eg get talað einfalt mál.”
“Hvað er klyfberi á dönsku?”
“Eg held það hafi alderi komið
fyrir.”
“Hefir klyfberi aldrei komið
fyrir? — Hvað þýðir það, að
hann hefir aldrei komið fyrir?”
“Orðið er ekki í bókinni minni,
og eg held mér hafi aldrei verið
sagt, hvað klyfberi væri á dönsku.’
“Nú. — lof mér heyra hvernig
þú talar ensku.”
“Það dettur mér ekki í hyg. Þú
leikur ekki með mig.
Læturðu mig gjalda þess, að eg
er úr Reykjavík? Þið eruð heimsk
ir sveitadrengirnir.”
“Við erum þó ekki eins vondir
03 drengir í Reykjavík,” sagði
Búi.
“Heldurðu að allir drengir í
Reykjavík séu vondir?”
“ la—á, þeir eru reglulega
vondir.”
“Hvernig geturðu sannað það?
“Þeir skrökva, þeir taal ljótt,
þeir brjóta rúður, þeir hrekkja
saklaust í lk og þeir æpa á það,
þegar það gengur um götuna.”
“Þf ð er engin sönnun þó þú
segir þetta.”
“Á er það ekki sönnun, þegar
kaupafólkið segir það, sem hefir j
verið hérna hjá honum pabba, og
það hefir umgengist þessa vondu
stráka.”
“Eg veit það eru til slæmir
strákar í Reykjavík, en þar eru
líka margir góðir drengir.
Það eru nú líka til vondir
strákar í sveitinni.”
“Ekki eins- margir,” sagði Búi
með miklum ákafa.
“Það er Iíka fleira fólk í Reykja
vík, en hérna til dæmis í sveit-
inni þinni.”
“Það er eg nú ekki viss um.\
“H—hæ! ertu ekki viss um
það?”
“Nei, eg er ekki vis um það.
Veizt þú nokkuð hvað margt fólk
er í heimili á sumum bæjum hér?
Það ei u nú til dæmis IS manns í
heimili í Hvammi og 12 á Gilj.”
“Já, já, skárri cr það nú fjöld-
inn! En hvað eru margir bæir í
hreppnum?”
“Þeir eru 22.”
“Eg skal nú segja þér það, þó
22 menn væru á hverjum bæ, yrðu
ekki fleiri en 484 menn í sveit-
inni. Og þá vantaði þig hér um
bil 22 hópa aðra eins, til þess að
hér væri jafnmargt fólk og í
Reykjavík.”
“Eg veit nú ekki hvort það er
rétt, en heldurðu það séu ekki
nokkuð margir menn 484? Þú
ættir að sjá allan þann fjölda í
einum hóp.”
“Og eg hefi séð miklu fleira
fólk saman komið.”
“Séð fleira fólk saman komið!
Þetta kalla eg nú mont.
Hvað heldurðu að séu margir
menn í Reykjavík?”
“Þar eru í kringum 20,000
manns.”
“Hefirðu talið þá sjálfur?”
“Nei, en mér hefir verið sagt
það, og svo hefir það venð birt
í blöðunum.”
“Já, í blöðunum, það er nú
ekkert satt í blöðunum, skal eg
segja þér.” •
“Þú veizt ekkert hvað þú segir.
Heldurðu til dæmis að það sé ó-
satt að pósthúsið sé opið frá kl.
9 til klukkan 2 og frá 4 til 7. Eða
heldurðu að það sé ósatt, að bað-
húsið sé opið frá klukkan 8. á
morgnana til klukkan 8 á kveld-
ín i
“Eg veit ekkert um það. Stend-
ur það í blöðtinum?” —
“Já, það stendur í hverju tölu-
blaði sumra biaðanna.”
“Jæja, eg tryði því nú ekki
samt. Spurðu hann pabba, hvort
hann trúi því, sem stendur í blöð-
unum. Hann ætlar nú að hætta að
kaupa sín blöð, af því þau flytja
okkur svo Ijótt og segja aldrei
satt.”
“Þið eruð heimsk! ” Ef þið
hættið að kaupa blöðin, þá verð-
ið þið eins og álfar út úr hólum.”
“Heldurðu hann pabbi minn sé
heimskur? Og heldurðu að hún
mamma mín sé eins og álfur út úr
hólum. Nei, þakka þér fyrir. Þau
eru gáfaðri en allir sem eru í
Reykjavík.”
“Þið eruð flón !”
“Þarna eruð þið komnir,
Reykjavíkurstrákarnnir.
Þið talið illa um alla. Hvað
heldurðu að hann pabbi segði ef
hann heyrði til þni?”
“Hann samsinti mér.”
“Það er ómögulegt að tala við
þig, Óskar. Þú ert óttalegt barn.
Það er líka von, þið heyrið al-
drei nema ljótt í Reykjavík. Þar
er ekki lesin húslestur. Þið lær-
ið engin vers og þið kunnið ekki
að signa ykkur.
“Nú veiztu ekkert hvað þú seg-
ir. Eigum við að vita hvor okkar
kann fleri vers?”
“Já, það skulum við reyna.”
“Jæja, kantu þetta: Ástafaðir
himinhæða?”
“Nei, það er ekki í Passíusálm-
unum.”
“Það veit eg vel.. En veiztu eft-
ir hvern það er?” sagði Óskar.
“Nei.”
“Versið er í Barnasálmunum,
og sálminn þýddi Steingrímur.
Kantu lagið við sálminn?”
“Nei.”
“Kantu þetta: Nú litlu vakna
blómin.”
“Nei.”
“Það er líka í Barnasálmunum.
Sá sem þýddi það hét Stefán.
Kantu þá þetta: Ó Jesú bróðir
bezti?”
“ÞeÞssa sálma kann eg nú alla
og miklu fleiri.”
“Já, en eg kann aðra sálma og
önnur vers Eg kann þetta: Hveiti
korn þetu þil;. Það er eftir ha::n
Hallgrím Pétuvsson. Og eg kann
þeíta: Vertu guð faðir, faðir
minn. Og eg kann miklu, miklu
fleira. Svo kann eg veraldleg er-
indi. Eg kann þetta: Eldgamla Isa
j fold, Hvað er svo glatt, Ó fögur
er vor fsturjörð og Séra Magnús
settist upp á Skjóna.”
“Þetta kann eg nú alt líka,
j nema þetta : Séra Magnús settist
upp. — En kant þú lögin við þessi
kvæði, sem þú lögin við þessi
kvæði, sem þú nefndir?”
“Já, eg kan lagið við Eldgamla
ísafold.”
“Kantu ekki hin?” spurði Ósk-
ar. •
“Eg get sungið þau með öðr-
♦ *
um.
“En eg get sungið þau öll og
það aleinn. Og eg kann “Óhræsið”
“Eg læri aldrei Ijót kvæði,”
mælti Búi.
I “Óhræsið er ekki ljótt kvæði.”
“Hvernig er það?”
“Kantu ekki þetta: Ein er upp
til fjalla?” .
, “Nei.”
“Kantu Dalvísur?”
“Nei.”
“Kantu lagið við þær?”
“Nei”.
“Veiztu hver hefir ort Óhræsið
og Dalvísur?”
“Nei.”
“Hann Jónas hefir gert það.”
“Hvaða Jónas?”
“Jónas Hallgrímsson.”
“Nú.” íjl (Framhald)
sá hávaðinn ykist æ meir. Svo kom það alt í einu
yfir hann, að hann væri svo einn, svo algerlega einn
og einskis verður.
“Eg er — — eg er einskis verður,” stamaði
hann. Hann sagði það ekki hörkulega og það var
iðrun í röddinni. • En það var eins og hún hefði vartt
tekið eftir orðum hans. Þó hvíldu blá augun á hon-
um andartak. Og þögnin varð enn óvelkomnari en
fyr. Honum fanst, að það væri ekki of mikið að
gefa öll heimsins auðæfi til þess áð mega kyssa fald
klæða hennar. En fyrir hvern mun vildi hann ekki
gera hana hrædda. Hann var að reyna og reyna,
að Iáta sér detta eitthvað í hug, sem hann gæti sagt
henni frá. Hann lagði sig allan fram til þess að skapa
eitthvað fallegt í hug sínum, sem hann gæti sagt
henni. Og loks sagði hann:
“Þetta er ekki Sonomadalurinn. Þetta er land
álfanna og þú ert dálítil álfamær. Ef til vill sef eg
og mig dreymir þetta alt. Eg veit ekki. Og við get-
um ekki talað neitt saman af því, skijirðu, að þú
ert álfamær og þekkir að eins það, sem gott er, en
eg er utan úr vonda heiminum og iþekki ekkert nema
það, sem ljótt er.”
Og þá er hann hafði þetta mælt var eins og
hann hefði rekið í strand andlega.
Hann varð að hætta eins skyndilega og hann
hafði byrjað.
“Og þú ætlar að segja mér frá vonda heiminum,”
sagði hún og klappaði saman lófunum. “Það langar
mig mest til af öllu.”
Hann hðrfði á hana fullur undrunar í svip. Og
hann bar hana saman við fullorðnar kynsystur henn-
ar, bar hana saman við stúlkur, sem hann hafði
kynst, stúlkur, sem voru sokknar eins djúpt og sokk-
ið verður í eymd og spillingu. Hún var ekki álfa-
mær. Hún var íklædd holdi og blóði. Og það var
þrá í blóði hennajr sem þeirra til þess, sem lágt er.
Það var í blóði hennar, eins og það hafði verið í
blóði hans sjálfs, er hann hvíldi við brjóst móður
sinnar. I ; *
“Nei,” sagði hann kæruleysislega. “Þessi maður
utan úr vonda heiminum ætlar ekki að segja þér frá
neinu, sem Ijótt er. Hann ætlar að segja þér frá því,
þegar hann var ungur og elskaði hesta, frá fyrsta
hestinum sem hann kom á bak, fyrsta hestinum, sem
hann söðlaði og fyrsta hestinum, sem hann átti. Hest-
ar eru ekki neitt líkir mönnunum. Þeir eru betri í
sér. Þeir eru hreinni, hreinni á líkama og sál liggur
mér við að segja. Og litla álfamær, eg get fullyrt
þig um það, að það er ekkert eins yndislegt eins og
að sitja á þreyttum hestti, þegar kvölda ekur eftir
langan dag, og veslings þreytta skepnan samt sem
áður tetkur til fótanna og flýtir sér heim með þig.
Það er yndislegt af því blessuð skepnan skilur. Hest-
ar! Þeir eru mitt líf og yndi. Vást ann eg þeim. Já,
eg var cowboy*) hérna á árunum.
Hún klappaði saman höndunum í innilegri barns-
legri gleði. Og augu hennar ljómuðu af gleði, þegar
hún sagði:
“Svo þii. varst Texas-cowboy. Mig hefir altaf
langað til að sjá þá. Pabbi segir, að þeir séu allir
hjólbeinóttir.”
“Vissulega var eg cowboy í Texas. Fyrir löngu,
löngu $iðan. Og víst er um það, að eg er hjólbein-
óttur. Eins og þú veist, þá byrja þeir ungir að fara
á bak, áður en beinin eru farin að harðna að ráði
og þau bendast dátítið. Eg var ekki nema þriggja
ára, þegar eg byrjaði, þegar eg fyrst kom hesti á
bak. Folinn var þrevetur líka, hálftaminn. Eg teymdi
hann upp að garði til þess að komast á bak. Eg hélt
mér í faxið og hann jós og prjónaði, en hann gat
ekki kastað mér af sér. Eg hafði hann á valdi mínu
eftir svolitla stund. En kannske vissi hann, skildi
hann, hve lítill eg var og var þessvegna stiltari.
Sumir hestar eru gáfaðri en nokkurn grunar. ’
I hálftíma hélt Ross Shanklin áfram að tala um
hesta. Hann hélt enn þá hönd sinni á faldi klæða
hennar, þótt hún vissi það ekki, og þótt hann talaði
í sig hita um hesta og ýms Texas-æfintýri, þá var
það honum gleði, sem hann mundi eftir hvert andar-
tak, að snerta kjólfald hennar.
Sólin var farin að lækka á lofti og vagnarnir
voru nú að koma aftur frá víngerðarhúsunum, tómir
og því skröltmeiri. Og loks var kallað:
“Jóhanna! Jóhanna! Hvar ertu barnið mitt?”
*) Hefir verið þýtt kúahirðir á íslenzku. En það
nær ekki merkingunni. — Þýð.
Litla stúlkan kallaði á móti. Og eftir fáein andar-
tök leit Ross Shanklin tígulega konu, vel búna, koma
út um hliðið, sem var fyrir frhman sumarhúsið. Hún
var grannvaxin og fögur og Ross fanst að hún frekar
liði en gengi yfir jörðina.
“Hvað hefirðu verið að gera svona lengi?”
spurði hún, þegar hún kom til þeirra.
♦ “Að rabba saman. Og það var svo gaman.”
Ross Shanklin skreið á fætur og beið heldur en
ekki klunnalega.
Og litla stúlkan tók í hönd móður sinnar og hún
leit á Ross með alúð og viðkvæmni í svipnum. Og
það hafði aldrei komið fyrir hann í mörg, mörg ár.
Konan, sem hræðist ekkert, hugsaði hann. Ekki
dauðann sjálfan. Og hann sá enga feimni í svip
hennar. Og jafnframt hugsaði hann um útlit sjálfs
sín, en slíkar hugsanir fæddust sjaldan í hug hans.
Hún kvaddi hann og hann tók kveðju hennar kur-
teislega, en hás var hann og loðmæltur.
“Og fanst þér gaman líka?” spurði hún.
“Já, frú! Vissulega! Eg var að segja litlu telp-
unni sögur um hesta.”
“Hann var cowboy einu sinni, mamma,” kallaði
Jóhanna.
'Móðir hennar brosti til hennar og leit svo hlý-
lega á hann. Þá datt það í Soss Shanklin hve hörmu-
legt það væri, ef eitthvað kæmi fyrir þær, einhver
hætta, árás, eitthvað. Og þá næstum óskaði hann
þess, að eitthhvað gerðist, einhver hætta vofði yfir,
svo hann gæti bjargað þeim, varið þær, með öllum
styrkleik sínum. —
“Nú verðurðu að koma, góða mín,” sagði móð-
ir hennar. “Það er orðið seint.” Þá leit hún á Shank-
lin og mælti:
“Má eg bjóða þ,ér eithvað að borða?”'
”Nei, frú! Eg þakka fyrir, en eg er ekki-------
eg er ekki svangur.”
“Kveddu hann þá, Jóhanna.”
“Yertu sæll.” Hún rétti honum hönd sína. Augu
hennar ljómuðu af gletni. “Vertu sæll, maður, utan
úr vonda heiminum.”
Það — að þrýsta hönd hennar, mega snerta
hana, var kjarni æfintýrsins, fanst Ross.
“Vertu sæl, litla álfamær,” umlaði hann. “Nú
verð eg að fara líka.”
En hann stóð kyr í sömu sporum, uns þær voru
hornar inn í húsið. Alt var autt og tómt í einni
svipan. Hann leit í kringum sig í svip/ Svo henti
hann sér yfir girðinguna, gekk yfir brúna og upp
dalinn. Hann gekk sem í draumi. Stundum hrasaði
hann, því hann gekk eins og í leiðslu, án þess að
vita hvert.
Þegar hann hafði gengið um mílu vegar kom
hann a krossgötur. Beint á móti, andspænis honum,
var knæpan. Hann staðnæmdist skyndilega og hon-
um varð það að smjatta. Tíu centa peningur var
aleigan.
/ “Guð,” andvarpaði hann. “Guð!” — Svo hélt
hann áfram. þreytulega, upp dalinn. —
Hann kom að reisulegum bóndabæ íbúðarhús-
iíFvar stórt og hlöður margar og stórar. Á sumar-
svölunum sat maður og reykti. Hann Lafði brett
skyrtuermunum upp fyrir olnboga. Það var bónd-
inrf, miðaldra maður og skarpeygður.
\ “Get eg fengið vinnu?” spurði Ross Shanklin.
“Skörp ^ugu bóndans hvíldu á honum.
“Dal á dag og fæði.”
Ross Shanklin herti upp hugann.
“Eg skal tína drúfur. Gera hvað sem er. En get
eg ekki fengið stöðuga vinnu? Mér liggur við að
segja, að eg væri alinn upp á hestbaki. Eg get ekið,
plægt, gert alt, alla vinnu, sem hestar eru notaðir
við.”
“Þú lítur ekki út sem sá, er girnist stöðuga
vinnu.”
“Eg skal sýna það. Reyndu mig; það er alt
sem eg bið um.”
Bóndinn hugfeaði sig um. Hann leit sem snöggv-
ast á skýþyknið í vestrinu. Sólin var nýhorfin bak
við það.
“Eg þarf á ökumanni að halda. Eg skal taka
þig til reynslu. Farðu og ettu kvöldmat með fólk-
inu.” — Ross Shanklin varð að herða upp hugann
til þess að mæla. — “Gott og vel. Eg skal vinna
vel. Hvar get eg fengið að drekka? — Og vatn til
að þvo mér?”--------
E N D I R.