Heimskringla - 14.02.1923, Blaðsíða 7

WINNIPEG, 14. FEBRÚAR, 1923
HEIMSKRINGLA
7. BLAÐSÍÐA.
*•1
The Dominion
Bank
UORNI N OTRK BA«B A'VH. •«
SHKRBHOOKB 8T.
Höfuístóll, uppb....$ 8,000 000
VarasjótJur ........8 7,700,000
Allar eignir, yfir..5120,000,000
8érst*kt athygli veitt viðekBft-
wq kaupmann* og wrkiauiO
bra.
SD»risjóðsdeildi&.
Vertir af innstæðufé greiddir
iafn háir og annarsstaOaar rið-
gengst
PHORB A im.
P. B. TUCKER, Ráðsmaður
Fyrirlestur
fiuttur af B. D. Harkness, dómara í
unglingaréttinum í Manitoba. á
fundi stúkunnar Hefelu,
19. jan, 1923.
Niöuri.
Þeir segja ennfremur, aö sumir
gistihússeigendur séu ekki sem heið-
arlegastir. Aðrir segja a'S þeir séu
þaö, og ef til vill er /það rétt. Eg
þekki enga menn, sem þaS er jafn
erfitt a'S vera heiöarlegir og suma
gistihússeigendur. En þeir segja, aS
þaS séu til óheiöarlegir menn, sem þá
atvinnu stunda og aö þeir muni nota
sér tækifærin. Einn ilióteieigandi
sagöi viS mig i viSurv:st tveggja
starfsbræöra sinna, aS ef þessu fyrir-
komuiagi yröi komið á, þá kæmust
hóteleigendur i klípu og það yr'Si ti!
þess aS óleyfileg áfengisverzlun kæm
ist inn í gistihúsin. Þeir segja, aö
þeir sem ekki eru sem vandaöastir,
iiíuni kau]>a áfengiS á þeim tíma dags
er má selja þaS í stjörnaráfengisbúö-
unum, og selja þaS svo eftir þanr
tima í staupa- og flöskutali. Þetta
hefir komiS á daginn bæöi i British
Columliia og Quebec. Þeir kaupa á-
fengiö, hvar sem þeir geta í þaS náS,
og selja þaS svo eftir lögleyfðan sölu
tima; og í British Columbia eru þeir
aS hugsa um aö iengja sölutímann til
þess aö geta kept viS þetta. Ætli þeir
sér aS gera þaö, þá mega þeir selja
24 Idukkutíma á dag, því aS hóteleig-
endur selja hvenær sem er, ef þeir
aöeins geta fundið nokkurn til þess
aS kaupa.
Þvi er haldið fram að gistihúsa-
hald komist í verstu óreglu, ef þetta
sé leyft, og ennfremur aS þaS sé ekki
sanngjarnt. Þeir menn, sem halda
gistihús, stunda atvinnu, sem má til
meS aS eiga sér staS. Hvers vegna
•'ettum viö þá að koma á áfengisverzl
unar fyrirkomulagi. sem er til hagn-
aSar fyrir brennivínsgerðarmenn í
Austur-Canada og vínræktendur yfir
á Frakklandi, en banna þessum mönn
um, sem eru aö stunda þaö sem er ó-
hjákvæmilegt, og sem eiga heima til
og frá um alt fylkiö,. að selja áfengi,
fyrst þa'S er selt á annaö borð ? Þann-
'g er röksemidafærsla gistihússeig-
endanna; og þess vegna hafa þeir
hafist handa og safnaS undirskrift-
nm undir aSra bænarskrá um áfeng-
'ssölu, og mér er sagt a'ö fjörutíu þús
und manns hafi skrifað ttndir hana.
1’aS skiftir litlu máli, hve tnargir
þeir eru. Eg veit, að það er hægðar-
leikur aS fá undirskrifendur ttndir
afengissöluibænarskrá, svo að Inin sé
'ögleg, aðeins helmingurinn af fjöru-
tíu þúsundum er nauðsynlegur til
þess. Þessi bænarskrá, sent þeir eru
hontnir á stúfana meS, fer fram á
það. að gistihúsamönnum sé leyft aö
Selja öl, sem haft fjóra hundraðshluta
:t' áfengi, og vín, sem hafi fjórtán
hitndraðshluta af áfengi. Svona ligg-
',r þá málið fyrir ykkur til meðferð-
ar: Fyrst eru þeir, sem vilja koma
a stjórnarverzlun með áfengi, svo
^lbruggararnir, sem vilja koma á
s*nu fyrirkomttlagi, og siðast eigend-
'lr gistihúsa, sent vilja fá Ieyfi til að
^ja Ö1 og létt vín í gistihúsunum.
Hg get sagt ykkttr hér í allri ein-
';egni, að ef ekki væri urn annað aS
^era en að stíga spor aftur á bak þá
^ysi eg fyrir mitt leyti iheldur. að á-
íengið yröi selt á gistihúsum, en að
það væri í höndum þjóna þess opin-
hera. F.g endurtek það, aö sú versta
n^ferð, sem un,t er að httgsa sér, er
f’aS, aS Iáta stjórnarembættismenn
hafa á hendi áfengissölu í nafni
stjórnarinnar, og í þeim tilgangi, að
safna fé í fjárhirzlu stjórnarinnar.
Það hefir ávalt sannast, að sú aðferS
er sú afleitasta, sem mögtilegt er að
koma á.
ViS ertttn öli þeirrar skoðunar, aö
það sé rangt að selja áfengi til
drykkjar, að það sé yfirsjón og hætta
fyrir samfélagið. Hvers vegna höf- ,
um viS þessa skoSun? Eg hefi nokkr-
ar mjög auðsæjar ástæður fyrtr
‘henni.
Eg hefi nú um allmörg ár tekiö
talsverðan þátt i ýmsum mannfélags-
umbótum; eg hefi stjðið í sambandi
við margt, sem hefir gefiS mér færi
á að komast í kynni við allskonar
vandamál í félagslegutn umbótum.
Það er ekkerí vandamál til, Sem
stendur menningu vorri fyrir þrifum,
sent ekki er verra viöfangs en það
þyrfti að vera, sökttm áfengissölunn-
ar. ÞaS er talaS um fátæktina í
borgunum; áfengiS eykur ávalt fá-
tækt og örbirgö. Það er talaö um
vanrækslu og illa meöferS á börnum;
áfengiö eykur ávalt vanrækslu og
illa meðferS á börnum. ÞaS er tal-
aS um eyðilögS heimili, érfiðleika á
heimihinum, ósamlyndi, hjónaskiln-
aði og konur niðurbeygðar af sorg
út af skilnaSinum; áfengið er ávalt
i og meö í ölltt þessu. Viss tala af
ölluin tilfellum, þar sem ósamlyndi
milli hjóna á sér stað, er beinlínis á-
fengintt að kenna; auSvitað eru
undantekningar frá því.
Athugi maSttr glæpi og fari maS-
ur í dómsalina, þá, hvað eftir ann-
aS, finnur maSttr að áfengiö er tal-
in orsök glæpanna. Og þaS hefir
veriS orsök afar margra glæpa af
vissri tegund. ÞaS eru til glæpir, sem
standa að litlu leyti í sambandi viS
áfengi. Það eru ekki allir glæpir á-
fengintt að kcntia. En það hefir ver-
ið ein af lnifuSorsökum glæpa, og
það vita allir. Hver maöiir, sem vill
viöttrkenna sannleikann, hlýtur að
kannast viS það, þótt hann reyni að
tjreiða yfir það með útskýringum og
ifsökunttm.
ÞaS er ekki unt aS kynnast kyn-
terðissambandi karla og kvenna. án
þess aö reka sig á það sama. Eg hefi
aröiS i mörg ár aö gera rannsóknir
á þessu sviði, vegna þess aS þaS er í
beintt sambandi við velferS barna,
hjónaskilnaði og sýnir sig a ótal
margan annan hátt.
í því starfi, sent eg hefi haft á
henfli nú ttm tíma, mætir inaSur
vandamálum af þessu tæi á nokkurn
annan hátt en þann, seni eg átti að
venjast áSur; og í þessu sambandi vil
eg gefa ykkttr nokkttr dæmi, sent
lýsa Iierlega þvi, sent eg hefi í huga.
Ekki alls fyrir löngu kom nitján
ára gömul stúlka inn í skrifstofu
mína. Hún kont þangað til þess aS
segja mér æfisögtt sína. Hún hafSi
verið hálfgerður munaSarleysingi,
mist báSa foreldra sína og dvalið hjá
fósturforeldrum. Frá fósturforeldr-
uniun fór hún fyrir nokkrum árum
og hefir síSan farið sinna ferða-. Hún
eignaöist kunningja hér í bæmtm og
komst inn i einn af þessum smáhóp-
um, sem finst þaS vera meiri háttar
snið, aS hafa fjörug satnkvæmi, þar
setn hægt er aS ná i áfengi. Þess
konar samsæti eru haldin hér í bæn-
um. Þau eru færri hér en i Van-
cottver. ÞaS eru þrju, eöa ef til vi 11
tíu þess konar samkvæmi haldin I
Vancottver á inóti hverjtt eintt hér,
þvi þar er svo auSvelt aS n;t i áfeng-
ið. Jæja, þessi stúlka fór út að
skemta sér meS iingum manni. Þau
fórtt á einhverskonar dansleik, döns-
tiStt og fengu sér í staupinu. Hún
varS drukkin. Þegar hún kom til
þess að tala við mig, átti hún í vænd-
um þá sárustu raun, sem nokkttr
manneskja getur komist í; það er að
veröa ókvætit móSir. Og ekki nóg
rrteð það; hún var sýkt. Og sökum
þess að hún var sýkt og svona á sig
komin, gat hún jafnvel búist við
dauöa sínum.
Þetta dæmi er ekki einstakt. Eg
segi ekki, að þetta geti ekki komið
fyrir án áfengis, en eg segi, aö þetta
komi fyrir aftur og aftur af völdttm
áfengisins, eða það ásamt öSru sé or-
sök til þess. Og hver maðttr, sem
hefir attgtin opin og fulla heyrn,
veit að þaö er satt og á sér stað hér
í þessutn bæ, ef hann á annað borð
er ekki erki-flón, sem veitir engu eft-
irtekt. Þetta er ein astæðan til þess
Bidid ekki
Notid Simann
t----------:----------'
Pantaðu nú og vertu
vis sum að fá bíl á eft-
brfarandi verði.
RUNABOUT $405
TOURING $445
COUPE $695
SEDAN $785
CHASSIS $345
TRUCK CHASSIS $495
K.O.II. b’ord* Ont. C*ovt«
Snl«»M Tn\ K\trn. S f n rt I n u
Kleefrlc I.ÍKhtlnu Stnndnrd
Kquipmrut on Sednn nnd
. Coupe
------!_______________/
Útsölumönnum Ford-bíla hefir verið falið að
finna að máli hverja tjölskyldu í Canada.
Hverjum manni er fýsir að eignast Ford-bíl á
árinu, verður að geía tækifæri til að k^upa þá á
lágverðinu, hvort sem þeir æskja þeirra nú þeg-
ar eða seinna. Þetta er skyldan er á herðumFord
félaganna hvílir gagnvart þjóðinni.
En ef svo tæri að maður frá félagi voru fyndi
þ?g ekki að máliog þu gætir ekki sætt núverandi
verði, ættirðu að tilkynna oss það sem fyrst.
Bíddu því ekki eftir útsölumanni. Símaðu!
Yertu viss um að fá þinn Ford-bíl á $445.
Pnntaðu bílinn í dag.
\
FORD MOTOR COMPANY OF CANADA, LIMITED, FORD, ONTARIO
;iö eg er áfenginu mótfallinn. F.g
tala hreinskilnislega unt þessa sýk-
ingu, og ef að þið sæjttð hana fvrir
ykkur eins oft og eg geri nú, þá
mynduð þiö líka tala um hana af
nteiri hreinskilni. Hver einasti lækn-
ir, sem-veit nokkuS unt þetta, mundi
segja ykkttr, aö kynferðissjúkdóm-
arnir, sem stöðugt bryddir á, standi
í sambandi við áfengisnautnina. A
því er ekki nokkur minsti vafi.
Læknarntr segja, að þeim sé ótnögtt-
legt að ráða við þessa sjúkdónta með-
,tn áfengi sé notað hindrunarHtið.
Áfengisnauttiin eyöileggur hverja
aðra tilraun, sent er gerð til þess aS
varna ittbreiSslu þessara sjúkdóma,
vegna þess að hún fer meS alla sjálfs
stjórn út t veSttr og vind, hún gerir
menn og konttr að heimskingjum og
kemttr þeim til aS gera það, sem þatt
allsgáð sjá að er heimska.
Eg legg' ennfremur til grundvallar
fyrir skoðun minni álit visinda-
manna. svo sem dr. G. W. Saleeby,
sem er ef til vill frægastur þeirra
allra, dr. Forel, hinn ntikli svissneski
líffræSingttr og dr. ITavelock EIlis.
Þessir tnenn og fjöldi atinara lækna
segja okkur, að áfengið ekki aSeins
geri menn og konur, sent neyta þess,
að flónunt, heldur og að af þessuni
mönnum og konum fæðist andlega
veikluS börn, sem alt frá fæSingtt
standi ver a'ð vígi en önnttr börn,
vegna þess að foreldrar þeirra hafa
veriS áfengisneytendur. Og hvers
vegna er þesstt svona íarið? Vegna
þess að hver heilbrigö lifandi vera
ber t sér fyrirheit áframhaldandi
lifs. Þetta fyrirheit liggur faliS í
frumum líkantans, en áfengi er eitt
hiS verja eitur, sem til er, þegar
það kemst inn í líkamann; þaö nær
ti! hverrar einustu frumtt í mannleg-
ttm likama og dregttr úr lífskrafti
þeirra. Menn, sem ihafa rannsakað
ástandið t stórborgum Evrópu, segja
r.ð liættan, sem stafar af veikluðu
viti og skorti á lífsþrótti og líkam-
legum styrkleik, eigi aö miklu leyti
ról sína að rekja til ölsins, vínsins og
brennivínsins, sem fólk á liðnttm tim-
um hefir gegnsýrt ltkami sína með.
Sé þetta nú satt, þá ættum við að
kannast við það eins og fólk meS
hgilbrigðri skynsemi. og ákveöa síö-
an, hvort .við viljutn styðja að því.
tð áfengissalan aukist.
Eg neita þvi ekki, að nokkttð, já,
töluvert af áfengi sé selt nú, en eg
er ekki svo skyni skroppinn, að eg
trúi þvt, aS sé salan leyfð óhindruö
og fótki Ixiðið að korna og kattpa, þá
verði minna selt og minni skaði gerð-
ur, heldttr en meS þvi að takmarka
það sem unt er, hverstt tnargir lög-
brjótar. setn reytia að rymka ttm
bannið. Það er ekki til neins að
tclja sér trú um. að fólkið hér í fylk-
imt neyri minna áfengis, ef þvi væri
sv.i að segja veitt í straumum um alt
fyll.'iJ heldttr en nú á sér stað. Eg er
algerlcga mótfallinn nokkttrri rýmk-
un. vegna þess að eg er mótfallinn
Ölltt. sent skaðar mannkynið; öllit,
sem ska'Sar íbúa fylkisins; öllu, sem
sfendur börnum framtíSarinnar fyrir
þrifum; setn eyðileggur heimili, er
gætu verið hatningjusöm; sem íætur
tár falla af atigttm barna; sem sptll-
i,- heiistt og siðferði ttngra manna og
kvetii’a; setn rænir fólk skynseminni,
sein gtlS hefir gefiS því. Eg vil ckki
leggja neinutn mantii liS, sem leitist
við að gera fólki hægara að ná '■ á-
fengi, setn ávalt skapar mannfélags-
bi>l. Og eg viI ekki aðeins láta þetta
ógert. eg vil gera alt til þess aS ekk-
ert sé rýtnkað tttn áfengissöluna, aS
sett sé ttndir hvern leka og aS komið
sé i veg fyri.r, eins og tnannlegir
kraftar framast leyfa, aS glæpsatnleg
cfl fái aS selja lif og franitíSarvonir
ntanna. kvenna og barna fyrir pen-
inga til að stinga t sína vasa.
(SnúiS á íslenzku af G. A.)
---------xx----------
Andlátsfregn.
—
A gamlársdagsmorgun 1922 and-
aðist á almenna sjúkrahúsinu í
Winnipeg húsfreyjan SigriSur Sól-
lxtrg Thomson, eiginkona Hans FriS-
riks Agústs Thomson, bróðttr Péturs
kaupmanns, sem lengi hefir átt
heima hér i Itorginni, og þeirra syst-
kina. Heimili hennar var aS 502
Toronto St.. Hin franiliðna vár
fædd á sumardaginn fyrsta 1875 á
Törfa í Kolbeinsstaðahreppi i Snæ-
fellsnessýslu á Islandi, og var þvi
rúmlega 47 ára að aldri þegar hún
lézt. Foreldrar hennar vortt þati vel
þektu hjón GuSrún Magni'isdóttir og
Hans Josephsson Hjaltalín. Maö-
ttr hinnar framliSnu var fæddut
heima á Tslandi, sonttr Hans Friðriks
Agústs Thomson vertshússtjóra á
! SeyðisfirSi og GuSrúnar Qlafsdótt-
ttr. llún flnttist tneð börnitm sínum
j til Canada að manni síntim látnum.
: Auk eiginmanns ’hinnar látnú syrgja
| ltana nú þrjú börn og átta systkini
seni á lifi ertt.
Nöfn barna liennar eru; Agúst
Eárus Adolph, 16 ára; Hans Joseph
I 14 ára, og Gttðrúti Sigurbjörg Frið-
rika 7 ára. lvitt barn höfStt þau hjón
mist árið 1916, þá nær 4 ára gamalt.
i Nafn þess var Pétur GuSjón Hjalta-
lin.
I Systkini hinnar látnu eru þessi á
lífi; Gtiðjón H. Hjaltalín i Winnipeg;
Josep, i bænum McCreary, Man.;
; Oddur, bóndi að Piney, Man.; Sig-
ttrður, að Mountain, N. D.; Hólm-
friðttr, gift Stefáni Johnson, Upham,
N. 1).; Pálíua, ekkja Þórðar ÞórSar-
I sonar alþm. frá RauðkollsstöSum,
| eiiinig að Upham, N. D., og tvær
systur á tslandi; Málmfriður i Vífils-
dal í Döhtm og Sólveig, i ,Lambhaga
á Akranesi.
SigríSur sál. var geðprúð, hrein-
jhjörtuS og kristin kona, hæglát, en
þó glaðlynd, tók þvi sem á dagana
dreif — má segja hvort heldur var í
meðlæti eða mótlæti — ávalt meS
brosi.
Utför hennar fór fram 4. jan. s.l.
frá Fyrsttt lút. kirkjunni i Winnipeg.
Séra B.’B. Jónsson flutti likræSttna,
trúarstyrkjandi og einkar huggandi
ræöii fyrir nánustu syrgjendur, sém
hrygSin' sló ttm þessi áramót. — Og
nú er SigriSur sæl. GuS hefir veitt
henni gleSilegt ár — kallaö hana til
síns hitnneska rikis.
Vina hinnar láimi.
Island.
Lcikfélagið hóf að sýna á annan
jóladag leikrit eftir þýzka höfuð-
skáldið Gerhart Hauptntann, sem heit
ir: Himnaför Hönjiu litlu. Er efni
þess áhrifamikiS og mikil snild í
framsetning allri. En vegna húsa-
kynnanna nýtur þaö sín hvergi nært*i
eins og vera ber. Frú GuSrún Ind-
ri'Öadóttir og frú Stefanía Guðmunds
dóttir leika aðalhlutverkin, og fer aS
vanda afbragðsvel úr hendi. Oskar
Borg leikur þriðja aöalhlutverkiö og
er hann tvimælalaust efni i góðan
leikara. En auk þess léku ýmsir nýir
leiketulitr.
Láliiin. — A aðfangadag jóla and-
aðist Þórður lækttir Páls9on t Borg-
arnesi, á Landakotsspítalanum hér í
bænum. Hann var sonur séra Páís
Sigurðssonar er siðast var prestur
Gaulverjabæ og var frægur ræðumað
ttr. En tnóðir ÞórSar er enn á lífi,
frú Margrét ÞórSardóttir, systir Sig-
ttröar sýslumanns i Arnarholti. Þórð
ur var rúnrlega hálffimtugur að aidrt
VarS fyrst lækni í Axarfirði 1902,
en frá 1908 var hann læknir Mýra-
manna. Hann var kvæntur GttSrúnu
dótttir Björns heitins ritstjóra Jóns-.
sonar. ÞórSur var glæsilegur maSur
og gleðimaðttr mikill. F.n það bar af
hve góöttr söngmaSur hann var,
"Gncisti”. Nýtt blaS nteS því
nafni er farið aS koma út á SeySis-
firSi. Ritstjóri og eigandi er Þór.
B. GuSmundsson kaupmaöur. A aö-
allejja að ræða bæjarmál Seyðfirö-
inga, en gefa sig minna við stjórn-
málum.
(Tíminn.)