Heimskringla - 25.04.1923, Blaðsíða 1

SendiS eftlr vertSlista til
ftorol Crown Soap Liil.
654 Main St., Winnlpeg.
VerSlann
gefin
fyrir
Coupons
og
umbúSir
gefin
fyrir
Conpons
og
nmbúðir
ROYAÚ,
CROWH
BendlS eftir verSUsta ti)
Ro^al Cronn Soap Ltd.
654 Maln St„ Wlnnlpeg.
XXXVII. ÁRGANGUR.
WINNIPEG, MANITOBA, MIÐVIKUDAGINN 25. APRIL, 1923.
NÚMER 30
Canada.
Manitobaþingið.
Stáensta málið, sem fýrir þinginu
lá s.l. viku, var kornsölumálið.
Sanford Evane og Jiohn T. Haig,
þingmenn fyrir Winnipeg, and-
ínælfcu stofnun kornnefndar og
öllu, sem stjórnin ivefir gert í
saimbandi við kornsölu. Þeir segja
stofnun nefndar til að hafa eftir-
lit með kornsölu í eiitt ár, mesta
kák. Sú nefnd taki einnig verzlun
úr liöndum komisölufólaganna, er
nú sé búið að leggja skatt á, sem
ekkert verði upp úr að hafa með
því írnjti. Einnig lúti það að því
að nífnka umsetning. kornfélag-
anna, að fylkisstjórnin taki hönd-
um saman við sambandjsstjórnina
i að hefja rannsókn á kornsölu í
Oanada; alt rýri þetta hinar áætl-
uðu tekjur fylkisins af skattinum
og kornsölu.' Ennfremur segja
þeir, að verzlunarófretei sé þessu
samfana og það sé ósamkvænnt
stjórnskipun brezka veidiisins.
Haig hélt því fnam, að Manitoba
ta]>aði á því að kornnefnd kæmiist
á, en Alberta og SaMkatoiimvan
græddu. Fyrir þau yæri þ\]í sjálf-
sagt að vera með málinu. Erum-
, varpinu var vísað til þriðju um-
ræðu.
Yegna áflæðisins, sem sapigöng-
verri kjörum en hln fylkin í Can-
ada. Fáist þetta ekki, er því strax
fleygt frám, að um ekkert annað
sé að gera fyrir British Columbia
en að segja sig úr samlhandinu.
En það er þó ekki þelta fyilki eitt
aem svipuðu hefir lireyft. Nova
Scotia og sjávarfylkin eyisitrl hafa
einnig vakið máls á því. Og síð-
aisit hafa öll vesturfylkin talað um,
að þau gerftu bezt í því, að leysa
upp samlbandið við Oanada, en
stofna annað samband sfn V miili.
Þetta ber ef til vill vott um,
'að eittihvað mieira en lítið sé öf-
ugt við samvinnu fylkjanna í
Canada. En .hilfct er meira, að þá
samvinnu ^skuli ekki vera liægt
að bæta. Ofurlítil fórntærsla í
vissum atriftum hjá hverju fylki
fyrir sig, er alt, sem með þerf. Sé
hún í jöfnum hlutföllum gerð,
* ætti hún ekki að vera tilfinnan-
leg, því lvagur af því ,að vera í
sambandinu meira en vegur upp
á móti þeirri fórnfærslu. Og ætti
ekki slíkt aftskilnaðarmál að vera
Útrætt um þetta lieyti, eða eftir"
aft fylkin eru búin að vera 56 ár
í ríkLssamiiandi?
Býður út í kappræðu.
Hon. John Oliver, forsætisráð-
herra í Brifcisth Oolumbia, fkitti
nýlega ræðu í Medicine Hat- í'
ræftunni t>auð hann I). C. Coleman
varaforseta C. P. R. félagsins, að
menn og Svíar. Þeir létu ekki ilLa
yfir afkomu manna í föðurlandi
sínu, en þeir sögðu erfitt fyrir
lausalfól’k að hafa þar nokkuð upp
úr tímanurn sem stæði.
Trueman dómari.
W. H. Trueman lögmaður lilaut
sætið í áfrýjunarréttinum, sem
autt varð við fráfall Oameroms
dómara- í þessi sæti eru menn
oftast valdir úr yfirréttinum, en í
þeitta skifti var það ekki gert,
svo l>ar losnaði ekkert sæti handa
öðruin.
Almennar kosningar.
Almiennar kasningar f Ontario-
fytki fara fram í júní í sumar. —
Flokkarnir eru f óða önn að búa
alt sem bezt undir þær, og eins
og auftviifcað er, þykist hver um
sig viss um aft ná völdunum.
Selur jarðir sínar-
Z500CCC05000COOC05000500CC050000050005CO
f
Slys og hefnd.
Quebee varð 4 ára gömul
ur virðiist æfcla að be]>pa um | kajipræfta yið sig um jöfnun á
lcngri tíma, hefir stjórnin frefibaÓ ^ burftarg.ialdi á járnbrautum í
deginum, sem atkvæðagi-eiftslan Canada.
urn vínbannift átti aft fara fram á-
sbúlka fyrir strættevagni, og beið
samstundis bana af því. Fólk er
l>ar var nærri, varð svo æst út af
þiesisu, að löigreglan átti fuLt í
fangi með að várna því, að sá' er
vagninum stýrði, yrði ekki stung-
inn til bana með rýtingi.
V
— Um tillögu hófsemdarfélagsins
verður greitt' atkvæði 22. júní, en
11. júlí um tillögu vín- og ölfélag’s-
Lesið og leikið ykkur!
í ræðu, er Byng lávarður, land-
stjóri Canada, hélt nýle.ga í Mon-
ins. Fólk ætti aft setja þetta á tppal hvatt- hann æsUuiýðinn til
sig. Fyrir þessar kosningar verður laggja miklla stun(1 á lesUir
ný kosningaskrá samin fyrir Win- bóka Bn ef 1)0HS væri ekui
nipeg, <en út um fylkift verfta síft- kosfcu]% ])á ^ betm afí leik.a ^
heldur en aft vera iðjulaus.
Ónnur lönd.
ustu kosningaskrár notaftar.
Þeir,
Áflæði.
fyrir fálæðina mikla
Múrarakaup hækkar.
sem iyrir raiæoina miKia. Kaup múrara í Ontario hækkar
urðu í fyrra, honfa kvíðandi fram b júní úr 90 centum upp $1.00 um
á, aft hið sama verði uppi á ten-^ kl,lfkkuis,tuni(hna Trésmiftakaup
iugi í vor fyrir þeim. Fregnir ( hækfear einnig úr 70 upp 1 75
hvarvetna að bera það með sér, ■ eent '
að sá kvíði er ekki ástæðulaus.
Landflæmið vestur og suður af Þjóðverjar skulda C. P. R-
Winnipeg er nú þegar að verða'
að þaifsjó. Bæirnir Brandon, Port-'
age La PrairLe og Morris eriu um-.
Þjóðbanki ÞýzkaiandS skuldar
C. P. R. félaginu $2,500,000. Bank-
Fundur í Lausanne.
Fulltrúar þjóftanna, sem í hinurn
fyrirhugiaða fundi í Lausanne taka
þátt utp tyrknesku málin, komu
til Svias s.l. mánudiag- Á bráða-
birgðafundi, er þeir héldu, virtfet
sem sá andi væri veí vakandi hjá
msitlægu þjóðumim' að taka liönd-
um saman og láta nú ekki seinni
villuna verfta argari hinni fyrri
vegna sundunlyndls þeirra á milli.
Fulitrúarnir frá Bretlandi, Frakk-
landi, ítialíu og Japan, tóku þessu
mjög einiuon rómi. Rússmn mun
ekki enn liafa til þesisa fundar
verið boftið, en haldið er, aft þeir
knefjist þáttfcöku, er um Dardan-!
eilasimdin verftur rætt. Einhver
Gneifafrú Rhiondda. stóreigna-11
kona og stjórnandl kolanáma í 1
Wales, er aft sel ja nokkuð af eign- j J
um sínum í Monimoutbisisliine. 11
Leiguliftunum er g'efift fyrstia tæki |
færið til að kaupa þær, og nemia [*]
eignir, er þeir liafa nú þegar; J
keví>t, 90,000 siterlingspundum.
~ 7 ára borgunarfrestur.
Sexfíu miljón sterliiiigspunda ián j!
ift, som EngLandsba/nki Lánaði ,!
Frakklímdvstnanka 23. ai>ríl 1916, og j
^ sem féll í gjalddaga, eða átti alt J
að vera goldið fyrir lok þes&a J
árs, verður smótt og smátt greitt , j
á næstu 7 árum. ;
(
Gifting hertogans af York.
Gifting hertogans af York og
Itifði Elizabeth Bows-Lyon fer fram
í dag (25- apríl). Hertoginn er
sonur Georgis Englakonungs og
næstur prinsinum af Wales að
aldri. Konuiefnið er dóttir jarls-
inis af Strafchmore og Kingliorne,
og e'r alin upp hjá foneldrum sfu-
um á hinu skozka heimili þeirra
— Glaimis Castle — sem flesbir
munu kannast við, er lesið hafa
“Maobeth” eiftir Shakespeare.
Veitt ráðherrastaða.
Þegar Robert Cecii lávarður
kemur lieim tll EngLands, tekur
liann við Leift.togastöðu coniserva-
tvaflokkisins f neðri deild þin.gis*.
ins. Honum er fyrinhuguð ráð-
heriasbaða (privy seal). Er mælt
að st.jórnarfliokkinum T>ætLst þarna
öflugxir kappræftumaftur og, að
þaft létti undir verk Bonars Law.
Sekt.
Musisölini forsætisráftherra á
ítalíu var tekinn fastur og sekt-
aður s.l. þriftjudag, fyrir að aka
of hárt í bifreið sinni- Hann lauk
lofsorði á lögregluþjóninn.y sem
tók liann fastan.
V 0 r s p 0 r.
Fossar á
fram að sjá,
fanna fleka ber,
flytur ís með sér.
Hreinsar hrímgan svörð
hláka um alla jörð.
Rís upp mold,
rís upp hold.
Eydd í úða-hring
er hver snjókerling.
Kiaka-karli úr
kystur gróðrarskúr.
Fjólur blá,
bhómin smá
gróa grjóti hjá, -
glitra steinum á,
-kystar vorsins vör,
vermdar sólar ör.
Ástin> þín,
ástin mín, ,l
upp úr urðum graer,
en hinn kaldi blær
undan æsku flýr,
inn sá hlýi snýr.
Líf og sál,
lífsins mál,
köldum klettum fra
kallar ljósið á:
heilög himins rögn —
hjálpveitandi mögn.
Von og þú
vorsins trú!
Syngja unað inn (
opna himininn,
efldar æsku þrá
eldi guðs að ná.
Þor. Þ. Þors.
Skuld Þýzkalands.
flotnir, og margir fleiri staðir. 1 inn var nokkurskonar agent fyrir áty].]a er Sögð fyrir því, að þelr
„ , , . T ________ félagið í Þýzkalandi fyrir stríðið,1 sál1
BrookLands og St, James eru hujs- ■ , _ • ’ - eu
1 félagið átti þefcta
nú ekki eins fJaTri st-efnu
in sumstaðar umkringd vatni, og (>g attl 1,01111 mni hjó 1 Breta f þvf atriði og þeir voru
ríisa sem kiebtar úr lmfi, tH að sjá. í banlcaniim, þegar ófriðmum lauzt I síúast. En hvað sem þessuni
upp.
Þjóftverjar hafa viftunkent
þessa skuld og hafa víst borgað
f Rauðánni hér var vatnið 17 fet
yfir það vanalega sil. föstudag.
Vífta hefir öll umferð fcepst við
áflæðið, sivo að jafnvel járnbraut-1 sottnst um Ruhr' En SV0 hefir
> C. P. R. selt Þjóftverjum hluti í
arlestirnar komiaist ekki áfram.
Brýr eru vífta flæddar burtu og f<'laKinu
vegir stónstoemdir. útlitið er enn ágóðaunm af þeim, þar fcil þessi
ait annað en glæsilegt- Og jafny^uhl or 1>orSuð að fulltl'
vel þó að takist að grynna á þessu
flóði, með því að brjótia upp all-
og það h Ldur auðvitað
Um giftingar.
ar íssbífilur, sem nú er kappsam- Frumvarp nýlega samiþykt í efri
fregnum líftur, er hætt við að ekki
sé kálið sopið þó í ausuna sé
kemið. Að því er Tyiiki sn.ertir
ber þeim og veistur þjóftiunum
margt og mikið á milli. Stríðs-
skuldir sínar er hæfct við að Tyrk-
land grieiði aldrei á þann háfct,
sem vastlægu þjóðimar fara fram
á. Ennfremur er víst, aft Grikkir
æbia sér ekki að greifta Tyrkjum
það, sem þeir krefjast af þeim.
lega unnift að, má ganga aft Því ^ n>álstofu þingsins í Oanada, er að Tln þessi mál, ásamt samningun-
vfsu, að skaði af því er nú þegar^ofni hljóðar um það, að konur,
orðinn mjög mikill eg verftur,auft- er lnist haifi ménn sína, megi gift-
vitað meiri, ef engin 'ráð verfta a,st bróftur hinis látna elginiinanms
til aft stöftva áflæftift. síms. Frumv'arpið var orftalanst
samþytot. Fyrir nokkru var sama
Sambandsþingið.
Umrt
snúiist
miálið, eða það, hvort karlmenn
glfltaist syisfcrum
lengi mun verða til þesis fcekift
Innflytjendur.
Umvæftur l>ar liafa undamfarið,ulíBttu emmt sysbmm eigin
aft mestu um ýmsar fjár- kwnn,a sinfta a7í l>ehn látnum' 411
veitimgar og sannninga þá, sem umræftu á Bretlandi, og urftu um-
Canada hefir gert við örnnur iönd, ræðurnar svo liieitaT um það, að
(Frakkland og Bandarfkin). En
það sem sérstaklega vekur eftir-
tiekfc l>ar, eru ekki þessi mál, held-
ur hLtt, hve hinir ýmsn hkitar, jf.m 700 innflytjendur komu til
landsims láta iðulega á sér heyra. Winnipeg s.1. þriðjudag. Þeir fara
*ð Þeir verði að ganga úr sam- fll6abir vestur til Sa-sk. og Alberta,
handinn, ef vlssum máium er ekki ^ on nokkrir verfta eftir hér í Mani-
tekið á þann hátt, er fhitningts- toba. Það þykir fleira fólk hlut-
menn, þoirra æskja. British Col- [ fallsLega flytja hingaft nú af Norð-
nmbia er að berjast vift aft fá ^ urlöndum en áður, og jafnvel frá
hurftargjald meft járnbrautum' Danmörku. í hópi þeasir voru
lækkaft. Segist í því efni sæta nekkrir ungir og fjörlegir Norft-
öll skuJd ÞýzkaLandis var 10.
apríl balin sjö triljónir óg tvö
i Imndruð biljónir marka. Gg hún
' eykst svo hundvuftum biljóna
skiftir mánaftartega.
Ávöxtur brezkrar menningar.
eyrunum við því, er talað hefir
verið um áhrif brezkrar menning-
ar á Austurlandaþjóðirnar, og
fundiist árangurinn lítill af henni
á Indlandi, Egypfcalandi b. s. frv.
Aft því er Egypbaland snertir, má
einmitt af því, sem þar er að ger-
a«t þessa stundina, sjá nokkur
merki brezkrar menningar. Kon-
ungurinn þar krefst aft~vera ein-
valdur, eins og Faraó gamli vár.
En þjóftin er þyf mótfallin. Og
hvað er þaft. sem hún fer þá fram
á? Að stofna þing meft eins
brezkrar menningar og þjóðfrelis-
is?
Óánægja milli Tyrkja og Frakka.
Nokkur óánægja kvað ríkja
milli Frakka og Tyrkja sem stend-
ur. AngorastjórnLn lrefir veit-t
bandarfskum manni nokkur sér-
stök réttindi. En maftur sá, er aft
■i.
þessum réttindum sibifr,' heitir
Oolby Ohesber, og er garnall sjó-
liftsforingi. Hann híefir hrósað
Kjemalistuin á hvert reipi og
Tyrkjum yfirleifct. En aftur ver-
ið orðvondur í garð Aremníu-
m’anna og SýrLendinga. En nú
hafa Frakkar yfirráð yfir Sýrlandi.
Að þessuim Ohasber, 9em illum
orftum fer um hjóland Frakka,
skuli vera veitt sénstök rébtindi í
Angora, þykir Frökkiim heldur
langt gengið í aft draga taum and
Þjóðverjar bjóðast til a« borga.
Stjórnin á Þýzkalandi kvað /era
að búa út til'böð til sambandsþjóS
anna um borgun á skuldum sín-
um og trygginigu fyrir þeim, og
er sagt að stjórnin á Bretlandi
æbli að taka það til gneina og
læra upp við samlwndsþjóðimar.
* Afmæli Rómaborgar.
j Eins og að undanförnu hélt
RómaLorg hátíðlögt afmæli sitt
þann 21. apríi sJ.. Er það sagður
2676. afmælisdagur borgarinnar. ”
Verkamannadagurinn, sem áðijr
liefir verið haldinn 1. maf, var nú
og verður framvegis haldinu
þenna dag, svo afmæiiisdagurinn
verður héir eftir almtónnur helgi-
dagur.
Þaggað niður í Newbold.
Newboid Commúnisitaþinginaftur
nm gagnvart útlendinguin í Tyrk-
landi, verftur aft afgreifta, áður en j nU'Ulu valdi og þingið á Bretlandi
hægt er fyrir vestlægu þjóðirnar
aft gera nokkra vinsamlega við-
skiftaisamninga við Tyrki.
Skotar krefjast eigin þings.
Skozka “heimaistjórnarf^lagið”,
er sig svo kallar, hafði fund sJ.
laugardag í Glasigow og samþykti
tillögu þess efnis, að útflutningur
fólks fró Skofclandi bæri þaft meft
sér, aft bráðnauftsynlegt væri aft
breyta landslögumim og aft Skot-
ar fengju aftur sitt elgið þing
stofmsett.
Mínnisvarði.
Hreyifing er hafin í Stratford-
on-Avon á Englandi með því
augnamiði, að safna $500,000 til
minniisvarða yfir Shatoespeare.
stæðinga sinna. Og afleiðingin er
sú, að Angorastjórnin befir veitt á Eiiglamli.-Úmfði sv<> háitt um það
talsvært fé til hergæzlu á landa- i ‘ þinginu s.l. fimtudag, að kon-
mærum Sýrlands og aukið liðsa^l- nngisfjölskyldunni væri borgað of
ann þar. En Frakkar hafa kraf- hótt kaup, ásamt ýmisum öðrum,
ist útskýringar á áformum Tyrkja að þingift varð að biðja hann að
með þessu og hvort aft fyrir þeim. hætta aft tala um það. “Ef kon-
vaki að taka Sýrland. Ef þessi ungurinn getur ekki lifað á 20,000
M'enn hafia stundum skelt skoll- fr(-rt ci- sönn er cldd úfclit fvrir ,.
iretit er sonn, ei okvi uunr ryrnr, sterlingspundum um árið, er bezt
aft órjúfanleg vitábta sé enn meft að bankarnir byrjl á fjáraofnun
Frökkuim og Tyrkjum. handa honinm,’ sagfti Newbold
. \ meðal annars, l>egar l>aggað var
De Valera ekki fangi. niöur j honum.
I . . J ...
Fregnir hafa verift hér í blöð-
unum uim það, að de Valera heffti Kaþóiskur prestur skotinn.
verið tokmn sem fangi af fríríkis- ' Faðir Henry rektor st
liftunum íraku. Blöð frá írlandi ÁgÚQtínmsar kirkjunliar kabólslcu
neita með ÖLlu, að þetta sé satt. f Kalanmzzo f Michiga,nrfkinu í
og segja de YaleTa enn frían og Bandaríkjunum> var skotinn til
frjálsian. , ^ _
bana nylega af aftstoftarpresti sín-
um, Oharles Dillon að nafni. Á-
stæðan fyrir verkinu er sú, segir
Samkvæmt manntalsskýralum Dillon, aft liann hafi verið svo ó-
hefh\ En þingið á Bretlandi er j Bandaríkjanna. sem nú em um frjáls f gtöðu 9fnni> að hann hafi
alráftandi eins og kunnugt er, í 1>að fullprentaðar, kvað íbúatal- ekki mátt kynnast nokkru af safn.
öllum landsmálvur), og konungar an vena 110,663,502. Arlega hefir aðarfó'lkinu né heimsækja það.
þar hafa ekki í síftasfcliðin 150 ár ur þeim fjölgað um 1,415,109 _... ' . ... , . . ,
1 D)llon sagði iogreglunni strax frá
verkinu, og hefir hann nú verið
dæmdur I lffstíðar fangolsi og
erfiðisvinnu.
Fólksfjöldi Bandaríkjanna.
nieitaft einni einustu þinglsamþykt. nmnns. Árift 1930 ætfcu Ibúarnir
Um 30 manns á Egyptalandi ru samkvæmt þessu að vera orðnir
nú aft gera uppkast aft lögum! ^0 níiljóniir.
um stjórnskipulag sitt, og það er j
einmifct þing þjóftarinnar, sem
þeir fara fram á að öllu ráfti. LTm
konungsvald er þar ekki að ræfta
öðruvísl en þingbundið. Konungi
Egypta líkar þetta afar illa. Og
óeirðir hafa átt sér staft út af
því- En þjóðin bekur þama í
strenginn og krefist sjálfisagðra
réttinda sinna: læirra réttimla, er
ríkismeftlK>rgarar hennar hafa um
langt skeið notið og þeir sjálifir
óbeinlínte undir stjórn Brefca.
SLæmir flokksmenn.
Senatorunuim Borah, Johnson og
Lafolletbe ætti að vera sparkað
út' úr republ i kaf lokkn um, segir
Nathaniel F. Eisberg, forseti Nat-
ional Republiean khVbbsins.
Giftingargjöf-
Rodman Vanamaker í New York
sendi' hertoganum af Yorik 35 þml.
háan blómavasa úr silfri sem gift-
Hvaft er þetta annað en áhrLf - ingargjöf.
Staka.
Manna lán á misjöfn stig,
margra garftar auðir;
en inn i tjaldbúð átu sig
áttatiu sauftir.
xac.
srr