Heimskringla - 30.01.1924, Blaðsíða 1

ROYAt,
CftowN
3«ndl3 aftir verisnsta tll
Kofel Crown Soap Litd.
$64 Maln St„ Winnlpsg.
Verðlarai
gefhi
fyrir
Coupous
•g
umbúðir
Verólana gefia fyrir ROYAt, CROWN
Coopem SOAP
og umbúðir SenditS eftlr verttllsta tll Ktoyal Crown Soap Ltd. 854 Main St., Winnlpeg:.
XXXVIII. ÁRGANGUR.
WINNIPEG, MANITOBA, MIÐVIKUDAGINN 30. JANÚAR, 1923Í..
NÚMER 18.
\
Tvær kveðnar kveðjur
Ásgeir Lindal.
Útlendinginn, ýtar skóla-smognir
Að því spurðu: “Hvar gekst þú í skóla?”
— Þeir sem lærdóm hefja á hsastu stóla -
Seztir fyrir svörum þínum bognir.
Trygð þín var, til vina þinna traust:
Vits og freisis, bermælts sannleiks. Góðum
Föðurlands þíns sagna-list og ljóðum
Gafst þú flesta frístund, sem þú hlauzt.
\
Vildir þar að vinna, sem þú gazt —
Vel þú unnir líka fegurðinni
Kringum þig, í allri útlegð þinni.
— Eigin reipum baggana þína bazt.
í göngulok að grafar hvílustað
í>ó getum ei hrópað: Alt er fullkomnað!
Vilji og óskir okkar, mæti mannsins gera —
Réttlætið ef eitt sinn skildi úr máli skera.
Því hvað sem nú telst hnjóður eða sæmd,
Og hvernig sem vor stundar-iðja er dæmd:
Var hver okkar það, sem þráði ’ann mest að rera.
i <
Jón frá Sleðbrjót.
r. ’ - -
í ferhendunum fornu, Jón,
Eg flyt þér kveðju mína!
Því sérhver landhelg list um Frón
Var ljós á götu þína.
Þér smátt sem stórt, varð “yndið alt”, 1
Sem efldi og gladdi lýði.
Þú fanst: hvert orð og afrek snjalt
Varð ættjörð þinni að prýði.
Og það er Islands hæsta hrós:
í hugarsjón og ritum,
Að eiga þessi augun ljós
í alþýðunnar vitum,
Frá lágu bónda-sæti er sjá ’
Um sýna veröld alla,
1 sVeitar-þröng og hömlum hjá:
Hvert hafsins straumar falla. )
XJg þú varst einn af þessum, Jón,
Sem þjóða skildir verkin,
Og hvessa árdags-augna sjón
Langt inní stefnumerkin —'
Með fögnuð alt þú lagðir lið
Þitt listum, sannleik, frelsi.
Þó tryðir, að yrði beðin bið, v
Unz bristi sérhvert helsi.
En, þó að hverfi myndin manns
— Og minning jafnvel — frá oss,
Öll velvildin og vitið hans
Mun verða eftir hjá oss,
Sem betri tíða auki er
1 átt til marksins hærra.
— Þó ísland sýnist eiga hér
Nú einum drengnum færra.
1924 Stephan G.
Canada.
MANITOBA ÞINGIÐ.
Mánud. 21. jan. Það hafa marg-
ir reynt þann sannleika, að það
er verst að vakna á mánudags-
mor.gna- Hversu guðrækilega sem
menn breyta helgidagana, laugar-
daginn og sunnudaginn, er þreyt-
an oftast mest að morgni fyrsta
vinnudags vikunnar. Þetta sann-
aðist á þingmönnunum. Þeir vökn-
uðu seint til starfa sinna þennan
dag. Það var á áttunda tíma að
kvöldinu, er fyrsta ræðan var hyrj-
uð og nærri niu var klukkan þeg-
ar henni lauk. Það var Sanford
Evans er flutti hana. Var hún
niðurlagið á ræðunni frá föstu-
daginum. Að efni til var hún end-
urminning, hugljúfur draumur um
liðna /tíð, mn Roblinstjórnina!
Sjáið búnaðarskólan, talsímakerf-
ið, og meðferð hennar á verðbréf-
um og opinberu fé! Hve meist-
arlega henni fórst alt úr hendi! ó,
Boblin stjórnin! — ó, Roblin
stjórnin! Ræðumaður starði á
myndirnar á veggjum þingsalsins,
eins og hann væri að tala við þær-
Hann var svo hrifinn af umræðuefn
inu, að ekki var laust við að tár
trítluðu niður kinnarnar. Flestum,
er á hann hlýddu, virtist líða svip-
að og þeir sætu undir langri og
)leiðinlegri kirkju prédikun. Bayley
og fleiri skrifuðu hvíldarlaust.
Black tók bezt oftir ræðunni og
þurfti að spyrja spurninga: ‘Var
það 1914 eða 1915?” Þag var 1915.
SPjármálaráðherran skrifaði það
niður og hýrnaði um leið á
svip. Þegar Evans settist niður,
var sem fargi væri létt af áheyr-
endunum- Þeir réttu úr sér í sæt-
unum, — litu í kring um sig, hóst-
uðu, snýttu sér og reyndu með
þruski nokkru að láta sér líða vel.
Þá talaði dómsmálaráðherra
Craig, með frumvarpi stjórnarinn-
ar um hlutfallskosningar í sveitum
úti. Hann hvað lagabót þessa
nauðsynlega og rakti kosninga fyr-
irkomulag margra landa í því sam-
bandi. Var ræða hans ítarleg og
mælti vel með frumvarpinu.
Þriðjud. 22- jan. Taylor, Downes
og Earmer töluðu. 411ir ^gagn-
rýndu þeir gerðir stjórnarinnar.
Taylor, fyrir að stjórnarformaður-
vildi ekki birta það, er honum og
fylkisstjóra fór á milli. Downes
fyrir tekjuskatts-frumvarpið. Vildi
hann að sá skattur væri úr lögum
numinn- Honum þótti og stjórnin
sein að svara spurningum sínuon
um vínsöluna. En Black fræddi
hann á því, að um slíkt gæti hann
fræðst er fjárrri ál ai-e i kn ingarni r
væru birtir, sem' yrði bráðlega.
Earmer mælti á mlóti skýringu
Craigs á fDimvarpinu um hlut-
fallskosningar. Hann sagði, að
honum hefði gleymst að geta þesis
að frumvarpið kæmi ekki að nein-
um notum, ef þrfr eða fleiri flokk-
ar sæktu um kosningu, vegna þess,
að bændasinni t. d. gæti ekki gef-
ið íhaldsmanni eða frjálslyndum
annag val sitt, því með slíku gæti
hann unnið á móti sínum flokki-
Það var -lítið púður í ræðunum
þennan daginn.
Miövikud. 23. jan. MoGregor frá
Gladstone, flutti fyrstur ræðu. Það
sem heyrðist af ræðu hans, var
gott, En alt að því tylft þing-
manna var á sífeldu rápi út og inn.
Af því leiddi svo cmikinn ys, að til
ræðumanns heyrðistí ekki Ræðu-
mönnum er gefin ótakmarkaður
tími til að tala. Og áheyrendum
hans er gefið í sjálfsvald, hvort
þeir hlýða á hann eða ekki Frelsið
í hvorutveggjum skilningi var ó-
spart notað á þes?um þingfundi- En
svo mikið er víst, að ræðumaður
kærði eldri stjórnirnar ósvikið fyr-
ir eyðslusemi og að hafa sökt fylk-
inu í botnlausa skuld. Kvað hann
bændur á þing komna til þess, að
taka í taumana og stöðva slíkt at-
hæfi.
Á eftir McGregor talaði séra
Ivens. Ræða hans var um menta-
mál. Sagði hann oflítið fé veitt til
mientamála, og vildi að sambands-
stjómin stæði straum af upp-
fræðslu kostnaðinum- Ef hún léti
ekki hengja þá bjöllu á sig, yrði
að hengja hana á bankana. Þeir
græddu nægilega mikið til þess á
verðbréfum sínum með aðstoð
stjórnarinnar. Eins og fileiri,
skammaði hann Bracken stjórnina
fyrir sparsemi. Sparsemi er dygð,
sem ekki er holt fyrir stjórnir að
rækja,
Dowþcs var þriðji ræðumaður-
inn. Nægir hér að geta, að hann
talaði í 20 mfnútur-
Fimtud. 24. jan.. Þingfundur var
skamt kominn, þegar Haig krafð-
ist bréfa þeirra er fylkisstjóri Sir
James Aikins og Bracken forsætis-
ráðherra fóru á milli. Kvað hann
það ganga goðgá næst, að neita
að sýna þingmönnum þessi bréf.
Okkur er nauðsynlegt að sjá þau,
og við krefjumst að fá að sjá þau-
Haig fléttaði langa og hvassyrta
ræðu um það efni. Það skyldu
allir að henni lokinnl, að hann
vildi hafa bréfin.
Bracken stjórnarformaður stóð
hægt og prúðmannlega á fætur.
hann byrjaði að svara Haig. Brack-
en þaulhugsar ræður sínar. Og
skeyti hans hittu markið- En þeg-
ar Taylor sá hvað verða vildi, reis
hann einnig á fætur. Hann sagði
mál þetta ofskylt Bracken til þess
að hann talaði um það. Ekki hef-
ir það heyrst, að forsætisráð-
herra eða nokkrum þingmanni iaf:
verið svo gott sem bannað að tala
með sfnu máli á þingi fyrri. Tóku
i þá margir til máls: Farroer, Norris,
Haig, og þingforseti. Bracken
hafði sezt rólegur niður. Eftir að
ræðumcnnimir höfðu lokið sér af,
stóð hann aftur upp- En aðeins
til að láta þingmenn vita, að
hann ætlaði ekki að segja fleira,
svo umræðum um' sjálfan sig
þyrfti ekki að halda áfram. Var
þá gengið til atkvæða um þetta
mál, hvort bréfin skyldu lögð fram.
14 atkvæði voru með því, en 34 á
móti. Er það mál þvf fyrst um
sinn úr sögunni.
Föstud. 25- jan. Mr. Barcley
bændasinni frá Springfield hélt
kllukkustundar-ræðu. Efni hennar
i var um ástand búnaðarins. Einn-
j ig talaði hann skynsamlega um
bankamál og viðskifti landsins.
Lauk hann ræðu sinni með því, að
fullvissa áheyrendurna um, að
þingmiannalið stjórnarinnar væri
góðum mönnum skipað. Eögnuðu
stjómarsfnnar þvf- Hann bætti
við, að þeir væru auðvitað ekki
frernur en aðrir, yfir alla hafnir.
Var þá brosað á bekkjum and-
stæðinga stjómarinnar. .
Þá talaði Compton þingm. frá
Manitou. Um hásætisræðuna eins
;»g allar ræður á þinginu til þessa
hafa verið. Sagði hann miklu feit-
ara á stykki því (hásætisræðunni)
en úr var gert- Andstæðingar
stjómarinnar myndu hafa fundið
að henni, hvernig sem hún hefði
verið, svo eftir dómi þeirra um hana
mætti ekki fara, ; •., j
Compton kvað síðastliðið haust
hafa verið hið hagstæðasta í Mani-
toba og haustvinna hefði gengið
vel. Ástandið væri að batna. Einn
af stjórnar-andstæðingum spurði
hvort að ræðumaður þakkaði sér
og stjóminni tíðina? Nei, svaraði
Camþton; hann kvaðst ekki vera
einn af þeim sjórnmálamönnum er
það gerðu. Var brosað að því.
Compton hélt áfram að lesa grein-
ar úr hásætisræðunni- Spurði Haig
hann hvort það sem hann læsi nú
væri íi hásætisræðunni; sagðist
ekki sjá það í afskrift sinni af
henni. Compton kvaðst ekki eiga
sök á þvf, þó Haig hefði tínt blaði
úr henni. Var aftur brosað að því
svari Comptons- Eftir það svaraði
ræðumaður ákærum stjórnar and-
i stæðinga. Kvað hann stjórnina
ekki vilja bera ábirgð- á gerðum
eldri stjórnanna, hvemig sem þær
litu sjálfar á þau afkvæmi. sfn.
1 lok fundarstarfa þessa viku
lýsti Black því yfir, að fjármála-
reikningarnir væru nú fullgerðir
og yrðu lagðir fram undir eins og
umræðunum um hásætisræðuna,
sem nú væru orðnar þreytandi
langar, Væri lokið.
STARESMÖNNUM FÆKKAÐ.
Stjórnin í Manitoba hefir fækkað
þjónum ihins obinbera um 117 á
síðastliðnu iári. Hefir hún með
því sparað $200,000. _ Hefir þetta
verið gert á þann hátt áð skrif-
stofhm hefir verið steypt saman
og sumar lagðar niður, sem óþarf-
ar voru-
C. N- R.
Hreinar tekjur C. N. R. jám-
brautarkerfisins eru í ár sagðar,
$17,646,935- jjaeiri en síðastliðið ár.
-------------0---------.----
Dcemum eigi.
%
Dæi,mum eigi breyskan bróður,
brjótum ei hið veika strá;
lyftum heldur hönd til vamar,
hverjum þeim, sem aðrir smá. •
Alt er líf af einum stofni;
örlög tvinnuð mín og þín.
Undir sora og syndahjúpi
sólhrein perla máske skín.
Hver fær lesið letur hjartans,
leyni-rúnir innra manns?
Hver er sá, sem kannað geti,
kafað sálardýpi hans?
Margt í hafsins hyljum djúpum
hulið er sem enginn leit.
Margt í sálum manna leynist
meira og betra en nokkur veit.
Skamt vér sjáum, blindir blínum
báðum augum, látum hægt!
Hví skal myrða menn í orðum?
Margt er hulið, dæmum vægt.
Auðlegð hjartans enginn reiknar
eða sálarfátæjct manns.
Hvar er vog, sem vegið geti
vonir eða sorgir hans?
RICHARD BECK.
Cornell University.
Onnur lönd.
BREZKA RÁÐUNEYTIÐ.
Hjð nýja ráðunoyti verkamanna
stjómarinnar á England, er þannig
skipað: —
Ramsey McDonald, forsætisráð-
herra og ritari utanríkismála-deild-
arinnar-
John Robert Clynes, lord privy
seal og varaforseti n^ðri deildar
þingsins.
Lord Parmoor, forseti sameinaðs
þings.
Viscount Haldone, lord chan-
cellor.
Philip Snowden, fjármálaráð-
herra.
Arthur Henderson, innanríkisrit-
'ari.
J- H. Thomas, nýlendu ritari.
Stephan Walsh, hermálaritari.
Sir Sydney Oliver, Indlandsmála-
ráðherra.
Brig. Gen. Christopher Tompson,
ráðherra flughernaðarmála.
Vásoount Chelmoford, ráðherra
sjóhernaðarmála-
Sydney Webb, viðskifta ráð.
herra.
John Wheatley, hei'lbrigðismála
ráðhera.
Noel Buxtoill akuryrkjumála ráð
herra.
William Adamson, ritari fyrir
Skotland.
C P. Trerelyan, mentamáJlaráð-
herra.
Thomas Shaw Verkamála ráð-
herra.
Vernon Hartshorn, . póstmála
ráðh/erra.
Col. Josiah Wedgwmod, chán-
cellorship for the Duohy of Lan-
casber. )
E- W. (Jowett, commissioner of
works.
in, sem demba átti á verkamenn,
var kveðin niður og jámbraufca-
lestir eru byrjaðar að ganga eftir
, \s
8 daga hvíld. — En um leið og
þessu verkfalli lauk, byrjuðu verka
menn f skipakvíunum a ð hóta
verkfalli, ef kröfður þeiira yrðu
ekki heyrðar, en þær eru að kaup
þeirra sé hækkað um 2 shillings á
dag og trygging gefin fyrir stöð-
ugri vinnu- Verkveitendur neita
þessu. Á ári nemur kauphækkun
þessi 2,000,000 sterlingspunda.
VERZLUN ÞJÓÐVERJA.
Þjóðverjar leggja afarmikið
kapp á að auka aftur verzlunar-
flota sinn. Hafa bæði smíðað mik-
ið af nýjum skipum og keypt geyei
mörg frá útlöndum. Ber ekkT" á
fjárskorti hjá Þjóðverjum um þetta
Skýrslur um umferðina um Súes-
skurðinni sýna ljóslega hinn geysi-
mikla vöxt sjóverzlunar Þjóðverja.
Árið 1920 fóru aðeins 3 þýzk skip
um Súesskurðinn og báru samtals
15 þús. smálestir- Árið 1921 voru
þau 35 og báru 171 þús. smádestir
I og árið 1922 voru þau 149 og báru
| 735 þús. smálestir. Loks hefir. sigl-
l’ing þýzku skipanna um skurðinn
I á þessu ári vaxið svo, að fyrstu 8
mánuðina fóru fleiri og stærri
um hann en alt árið 1922- Lang-
samlega flest og stærst ensk skip
fara um Súesskurðinn. Árið 1921
voru hoLlensku skipin næst, þá
japönsk, þá ítölsk, þá frönsk og
þýzku skipin voru tíu sinnum
hiinni að smálestafcali £n þau
frönsku og ítölsku. Það sem af er í
ár, eru Þjóðverjar orðnir þriðju í
röðinni.
SKATTAR.
ELQ KKSlRÆ KUR ?
Blöð á Englandi segja, að í halds
menn geri ráð fyrir því, að reka
Stanley Baldwjn ifyrrum forsætis-
ráðherra úr íhaldsflokknum. Á-
stæðan fyrir því er sú, að hann lét
ganga til kosninga 6. des- í yetur,
en það vildu fáir eða engir flokks-
fylgjendur hans að gert væri.
VDRKEÖLLIN.
Járnbrauta verkfallinu á Eng-
landi er lokið. Vinnulauna lækkun-
í öllum sköttum hafa Bandaríkin
tekið inn árið 1922 upphæð sem
nemur $68.37 á hvern mann í land-
inu. 1 heild ^inni eru það $7,433,081,
000- Þetta ber vott um tvent. Það
fyrst yfir hvílfkum feikna auði
þjóðfélagið á að ráða, því ekki er
þetta nema nokkur hluti allra
tekjanna, og svo hitt jaínframt, að
þrátt fyrir allan auðinn, eru
skattakvaðir einstaklingsins tals-
vert háar.
-------------x-------------