Heimskringla - 07.05.1924, Page 4

Heimskringla - 07.05.1924, Page 4
4. BLAÐSÍÐA HEIMSKRINGLA WIJÍNIPI5G, 7. MJAÍ, 1924. HEIMSKRINGL.A (RtofnaS 18H6) kenmr ftt ft kTerjnm miftrlkn < legt Eigeodnr: THE VIKÍNG PRESS, LTD. KU «65 SAKGE.V'f AVE., WIItNlPBO, Tnislml, ff-633T Terí blaViini our $3.00 flrsranKarinn borg- < Iðt fyrtf franu Allirr borftanir lendlot 1 rftbimaoni blaVaini. SIGFOS HALLDÓRS frá Höfnum Ritstjóri. HÁVARÐUR ELÍASSON, Ráðsmaður. VtaoAskrtft tU blatixloci THE VIKIIVG PRESS, L«d>, Box 3103 Winnlpear, Iftaa. Utanrtakrlft tll ritatjflranai EDITOR HEIMSKI1INGL.A, Box Sl05 Wianipng, Man. The “Heimskringrla” is prlnted and pub- lished by The Viking Press Ltd., 853-865 Sargent Ave., Winnipeg, Manitoba. Telephone: N 6537 WINNIPEG, MANITOBA, 7. MAÍ, 1924. Millilanda- flutningsgjaldifi. Nefnd sú, er sett foefir verið til þess, að atíhuga fyrirkomulag á farkosti innan brezka veldisins, hefir einnig heimsótt oss hér í Win- nipeg. Hún mun hafa komið hingað með þá fyrirættun, að athuga sérstaklega flutnr ingsgjald á kornvöru, og það var álit mianna, að það hefði komið töluvert flatt upp á hana, er til tals. kom að hún kynti sér gaumgæfi- lega flutniingsgjald á nautgripum austur um haf. Lengi hefir meðal bænda hér ríkt al menn, m|egn og réttmæt óánægja yfir því af- skaplega flutningsgjaldi, er ennþá er lagt á nautgripi frá Canada til Englands. Að vísu sverja eimskipafélögin sig náður fyrir allar hellur um það, að ómögulegt sé að setja það laegra, annars myndi þau fara fullum seglum á gjaldþrotaboðann. Eh reynslan hefir nú þráfaldléga sýnt, að svar- dagar auðfélaganna í þeimí efnum, eru ekki eins mnkiís virði og æskilegt væsri. Þeim er nokkuð oft, eins og mörgum mauraglöðum einstæðingum, fult eins sárt um pyngjuna og þá fjársjóði, sem möluir og ryð faer ekki grandað. Nú er þeirri sök, er hér ber að leggja dóm á, svo varið, að hver sæmilega samlagningarfær maður, hefir töluverð gögn í höndum til þess að glöggva sig á, að hve miklu leyti sá barlómtur eigi rétt á sér. Það er nálega á hvers skynbærs manns vitorði, að flutningsgjöld á sjó eru að mi:k!- um miun lægri, en á landi. Hliutfallið er taJ- ið að vera 7 á móti I, þ. e. a. s., að það er sjö sinnum dýr ara að fá sama hlut fluttann jafnlaniga vegalengd fandveg en ef sjóleið er farin. > Nú skulum vér athuga, hvemig þetta á hér við. North Atlantic félögin sameinuðu — og eru þar með talin canadisku stjómarskipin — ákveða ílutningsgjald fj'rir hvern lriandi nautgrip $20.00 frá Montreal til Englands. Nú er rúmlega helmingi lengri ir "^ frá Mont- real til Gla'gow, en f ■ á Winnipeg lil Montreal. Eftir fy.nefndu hlutfaHi ætti p.i ílutnings- gjpldið í hverjum i\ utgrip frá Winnipe.j ti! Montreal að vera $70.00. E>« það er svo fjarri, því að svo sé, að það kostar aðeins $10.20, að.'flytja 1200 punda grip þá leið. Vér sögðum aðeiras, og munu þó járnbrautar- féfögin hér sjá um sig, að skaðast ekki til- finnanlega á þeim flutningi. f stað þess að vera 3/z sinni hærra, er þá flutningsgjaldið helmingi lægra landveg- inn. Þar sem nú Iandleiðin er helmingi styttri, sézt það, að með þessu fyrirkomú- lagi kostar það hémmbil nákvæmlega jafn- mikið, að flytja gripina sjóveg sem landveg, jafnfanga leið. Að mfnsta kosti ætti sjóleiðin öll ekki að verða dýrari en landleiðin, frá Winnipeg til Montreal. Yrði-hlutfallið þá 2 á móti 1, í stað 7 á móti 1. Nú er nefndinni sýnt fram á það, hér í Winnipeg, að hlútfallið var ein- irtitt þetta fyrir stríðið. Þá kostaði það al- veg jafnmikið að flytja gripina frá Winnipeg til Montreal, og frá Montreaí til Glasgow, eða nákvæmlega $7.26 landleiðina, en $7.30 sjó leiðina. Nú kostar það hlutfallslega $10.20, og $20. — Flutningsgjaldið á járnbrautun- um hefir þá aukist um 40 % en á skipunum um 170%. Enginn efi er á því, að þetta flutnings- gjalc^er a/ígerlega ósanngjamt. En lítils viyð- ist hægt að vona frá núverandi stt jórn í þess- um eínum. Sýna það bezt skjöl, er lögð voru fram fyrir fyr áminsta nefnd hér í Win- nipeg. Maður er stundar nautgriparækt hér í nánd við bæinn, leigði stjórnarskip til þess að flytja 270 nau'tgripi frá St. John, N. B. til Dundee: átti hann að borga $25.00 fyrir höf- uðið, ef svo omargir væru gripimir, en þá átti skipið fyrst að vera fuJIfermt. Þegar til kom komust aðeins 247 gripir í skipið, og það með naumindum. Var honum þó reiknað “fullfermi”, 270 gripir á $25.00, þ.e.a.5. í raun réttri var fhitnings- gjaldið fyrir hvern grip $27.33. Nú sá maðurinn í blöðunum hér í marz, að Hon. W. R. Motherwell ætlaði fyrir stjómarinnar hönd, að reyna að fá lækkað flutnimgsgjald naiutgripa til Englands, og símaði honum því til þess að vita hvert hann gæti ekki fengið afslátt á þessari sendintgu með stjórnarskipinu. Svarið kom um hæl: Að $25.00 hefðu verið tekin, af því, að skipið hefði farið út af leið sinni, en annars væri gjaldið ennþá $20. — Þá var og nefndinni sýnt bréf frá Sir Henry Thomton til Dr. Grisdale skrif- stufustjóra. Tekur hann þar fram, að stjórnarskipin séu 8, og sfcandi 4 þeirra í nautgripaflutningum til Enig'l'ands. Gjaldið sé $20 — áhöfuð og muni verða svo næsta áir. Sé ekki hægt að kalla það hátt, er tillit sé tekið til aðbúnaðar, fóðuirs, dýfalæknis, o. s. frv., o. s. frv. Og hvað snerti það, sem Sir Clifford Sifton hafi verið að tala um að gjaldið væri vel hægt að lækka nsður í $10. — þá nái það engri átt, hvert það félag er það gerði, myndi umísvifa’Iaust fara á höf- uðið. “Góðann daginn!” “Axarskaft Þetta sýnir það, að bœndur hér eiga litla von á því, að fá árétting • mála sinna hjá stjómiarslkipafélaiginu canadiska. Og svar Mr. Motherwell’s, þar sem hann er að mynd- ast við að verja $27.33 gjaldið á nautshöf- uðið frá Montrea! til Dundee, af því að “það sé úr leið”, (frá Glasgow), þar sem 'skipið er þó leigt fullfermt til Dundee, sýnir ljós- lega hve mikils má vænta af búnaðarmála- ráðuneytimu, sem stendur, í því efni að berj- ast fyrir hagsmíuinum þeirra er nautgripa- rækt stunda í þessu landi. Þegar stjórnar- skipafélagið sýnist vera bundið á klafann hjá “þeim samfcinuðu”, og búnaðarmála- ráðuneyti sarn'bandsstjórnarinnar “sefur eða er á ferðalagi”, eins og þar stendur, þá er ekki il!a í pottimn búið. Það lítur út fyrir, að það muni vera býsna sterk auðfélög, sennilega með tölu- verðum útlendum höfuðstól, (dönskum? ar- gentínskumi?) sem sjái sér hag í því að halda canadisku nautakjöti, sem mest frá brezka matkaðinum. Á annan veg verður þetta varla ski'lið. Bændastéttin á talsvert marga liðsmenn á sambandsþhnginu. Þeir aettu nú að láta til sín taka um þetta málefni. Því er tæp- lega treystandi of fast, að nefnd sú, er hér kom, hrindi nokkru til leiðar þessu viðkom- andi. Það hafa lítií sólarmerki sézt á því, að henai mjyndi það sérstaklega umhugað. Harmingjan mlá vita hvert hún gerir mikið annað, en eta og drekka sjálfri sér til lofs og dýrðar. Það verður að minsta kosti erf- itt fyrir hana, að gera öllu brezka veldinu alt til ánægju. Og hér er líka vor eigin stjcrn sjáffri sér og sínu landi næst. Því sé ekki þessu flutnirtgsgjaldi þokað niður að miun, og það sem fyrst, þá er ekki anmað sýnJegt framiundan, en að nautgripamark- aður vor á Englandi fari í hundana, en naut- griparækt, ætti jafnhliða kornframleiðslu, að vera helzta atvinnugrein þessa lands. Svo vel er Ian'dið að því leyti að heimian búið, frá náttúrunnar hendi. Og hvem rétt hefir ríkisrekstur á sér hér, ef hann aðeins heldur í sairta horfið og auðkýfinga “hringimiir”, hverju nafni sem nefnast, að sjúga merg og blóð úr bændastéttinni, þeirri stétt, er í þessu landi flestumi löndum framar, hefir öll skíl- yrði til þess að vera landstólpi. Þjóðabúskapur og styrjaldir. Það er 'kuninúgra en frá þurfi að segja meðal hagfræðinga, — og þarf ekki að grafa svo djúpt til, — að langfæstar styrj- aldir, sem háðar hsaía verið urn allan aldur :afa “borgað sig”, í bráð eða lengd, þesgar einungis er liltið á peningahliðiná, og eru þá engin miannslíf reiknuð 'hve dýrmæt, sem þau hefðu kunnað að reynast, né heldur lista- ■ verk og menningar, sem ekki verða metin tii ; fjár á nokkum hátt, eins og t. d. listaverk Fidíasar, bókasafnið mikla og einstæða í Al- ! exandríu, er kristnir mlenn flékkuou mann- | orð sitt á um aildur og adfi, að brenna, og ! ótal margt fleira. Nú irtundu mlargir vilja segja, að víst í borgi styrjaldir sig oft peningalega fyrir sig- ; urvegarann, þá er hann leggi undir sig stór og auðug lönd, er gefi honum tekjur um ald- ; ur og æfi. Það er bara það við þessu að segja, að þessi aldur og æfi eru jafnaðarlega þá til þeirra, er hann hefir sáð hatrmu hjá, og faar þá innstæðu sína horgaða aftur með rent um og renturentum. Ljós dæmi þessa eru Þjóðverjar og Frakkar. Þeir eru nú búnir að þreyta hólmgöngu haturs og hefndargirni í mteira en öld, viðstöðulítið, og eru nú 'báð- ir aðframkomnir af fjárskorti, enda hafa ýmisir verið ofaná í þeim viðsikiftum og þá Iátið kné fýlgja kviði, í hvert skifti eftir allra fremsta megni. En allra bezta dæirtið upp á það, hve ilk styrjaldir borga sig, eru þó sennilega Eng- lendmgar. f síðastliðin 250 ár hafa þeir með blíðu og stríðu, — þó töluvert minnia af blíðu, er öllu er á botninn hvolft — verið að færa út kvíarnar og auka veldi sitt. Og nú er svo komið, að sólin sezt aldrei í Bretaveldi, að þeir eiga meiri og auðugri nýlendur, en nökk- ur önnur þjóð hefir nokkurntíma átt.‘ Sam- anborið við flestar aðrar þjóðir 'hafa þeir fengið fPest af þessum mjólkurkúm sínum fyrir litla fyrirhöfn, þurft tiltölulega litlu til að kosta. En frá því fyrsfca að þeir hófust handa, að 'krækja sér í nýlendur, hefir raun- iii orðið sú, að J>ær tiltölulega fáu þjóðir, sem þeir hafa þurft að berjast um bitana við hafa selt þeim svo dýrt sjálfstæði sitt, eða svókallað tifkall til beinsins, er flogist hefir verið á um, að þrátt fyrir allar sínar afskap- legu tékjur af nýlendum s'ínum. hefir altaf halíast á ógæfuhilið búskaparins hjá þeirn, unz nú er svo komið, að “undir í djúpinu sogar”. Það er ekki ófróðlegt að fara tæp 250 ár ‘ aftur í tímiann, og virða fyrir sér með hverj- um skrykkjum búskapurinn hefir gengið hjá Englendingum, eftir því í hvaða stímabraki þeir hafa staðið. Árið fyrir stjórnarbyltinguna 1688, er ríkisskuldin aðeins £664,263, en sú bylt- ing, sem kölluð var hin “dýrðlega”, bætti £16,000,000 bita í súpuna. Frá þeim tíma i og þangað til að Anna drötning sezt að rí'kj- um, er nokkurnvegir. kyrt, enda vaxa skuidir þá lítt, en þá taka við herferðir Marlboroughs hertoga, sem bæta við skuldina nær £38, ! 000,000, á liðugum tíu árum. Töluverður hluti þeirirar upphæðar vanst aftur á ríkisstjörnarárum George fyrsta, enda var þá friiður í landi. En\á dögum sonar 'hanis Georgs annars (1727—1760) byrja hreðurnar aftur. Þá kemur önnur Jakobíta uppreisnm 1745, og þá fara Bretar að hafa upp á isig skóna í Indlandi og lendir alvar- Iega samian við FrakJca út af Canada. Þetta ásamt ýrrtsum smiærri hreðum, eykur £87, 000,000 við ríkisskuldina. Á rúmum fyrsfcu tíu árum Georgs þriðja er særpilega góður friður, og þá rekur hver iðnaðaruppfyndingin aðra. Arkwright býr til spunalhjólið, Wedgwood finnur upp nýja aðferð við postulínsgerð, James Watt finnur upp gufuvél sína, fyrsta slagharpa er búin til á Englandi, Hargreaves finnur upp spólu- spunavélma, lisltaskólinn konunglegi er stofn- settur og Arkwright- stofnsetur baðmulla’- vefsmiðju rekna af gufuafli. Á þessum ára- tug voru £10,000,000 borguð af ríkisskuld- inni. En þá kemfur styrjöldin við Bandaríkin. ér sáðar urðu, og þá bætast £ 121,000,000 við skúldina, en þá nam alls £250,000,000. En töluvert mikið hefst uppí það á þeim rúmu 10 friðarárum, er þá fóru í hönd, þangað tfl England flækist inn í stjómarbylt- inguna frönsku og Napóleonsstríðin. Sú blóðuga tuttugu og þriggja ára styrjöld bætti £601,500,000, ofan á skuldabaggann, og í janúar 1816 var öll skuldin orðm £900,436, öoo. Nú koma friðar- og þar afleiðandi upp- gangs ár, og þegar Victoría drotning kemur til valda 1837, þá er búið að grynka á skuHdinni niður í £788,000,000. Enn er smá-. borgað af þangað til Krímstríðið skellur á 1854, þá bætast enn £33,000,000 við skuld- ina. Nú kemur enn íangur kafli, sem má kalla íriðarár, þó ýmfsar srrtáskærur ættu sér stað hér og þar í útjöðrum brezka véldisins, enda grynkar óðum á skuldinni, unz Hún er komin mður í £635,070,635 árið 1899; minkað um £1 53,000,000 á þessum 62 ríkisstjórnar- árum Victoríu drotningar, sem yfirleitt höfðu verið friðsæl. En nú skellur á Búastríðið alkunna og ýmisíega ræmida, og það eýkur ríkisskuld- ina'um £142,752,190. En frá 1. apríl 1903, til 31. mórz 1914 vinnur ríkið af þeirri skuld £115,518,571 , svo rikisskuld- in öl'l nam um það leyti £661,473,765. Það er býsna laglegur skildingur jafn- vel fyrir eins voldúga þjóð og Bretar eru, að græða eifct hundrað og finn'tíu miljón pund á ári. Þó er það aðgaétandi og íhug- unarvert, að þessi irtikli ellefu ára gróði Jóhannes Vigfússon Svo óheppilieig-a tókst til, að miynd eú, er átti að fylgja minni'ngai'orðuniuiin um Jóhannes heitinn Vigfússion í eíðasla blaði, 'féll úr fyrir vangá. Birtist hún nú hér, því seint er botra en ialdrei, að siagtVer. Eni aðstandendujr beðnir vel- virðingar á licssn óhapjii. 12. lína hafðá og fallið úr á fyrsta dáiki oi síðu, og ekökk kornið í staðinn. Átti að standa: “í umitali smekkvfe,m kvenna um hann” Á'rið 1914 er rfkisskuldin sem saigt £661,473,765. En á næstu fjórum ófriðarárum, og tveim vers'tu eftirkastaárunum, vex rfk- isskuldin svo, að hún þá eftir sex ár er orðin £7,831,744,300. Nær álta þúsiund' miljóTiir! Upp- hæðin er svo afskapleg, að nær enginn mannlegur heili nær að gera sér raunverulega hu'gmynd uim hana. Að vísu er hún ekki til- tölulegá svo miklu hærri, en skuld- in fyrir S'tríðið vegna lággengi peninigannia nú, og einnig ber þess að gæta að Englendingar eiga úti- stand'andi tvö þúsund miljón pund frek, svo éf 'þau eru dregin frá verður ölt skuldin ekki nerna 5|/2 þúsund mfljónir. En hún er samt nóg til þess, að engar Ifkur eru á öðru, ef nokkuð má dæmá eftir mannkynssögunni, og þeim tákn- um, er nú má sjá á só'l og stjörn- um víða um heiirt, en að breAá heimsveldið verði fyrir löngu lið- að sundur í fjölda smærri og stærri rfkja, líkt og Rómiaveldið mikla fyrir nokkrum öldum, áður en þessi skúld verður að fuHú lök- in. . ----------x----------- Islenzkt takmark. á, 'Or að kornia þeim skitninigi frarn að hver miaður á Norðurlöndum, sem irientiaður viil kallast, verði að gota lesið Norðulr]andasiiigu Snorra. Gg úr því iniunu 'engin vandræði verða, að fá menn til að skilja, að á fislanidi er ienn þann diaig í cíag, rii' að sama málið, sem á Heims- kringlu er. III. Ef vér tökum. í þessu málj rétta stefnu, þá iminu íslenzkar bækur verða lesniar um öll Norðurlörrd, og víða þar sem byggir það fólk, sem af Niorðuriöndum; er ættað. Og það mun inargt merkilegra og þýð- ingarmjeira verða xitað á íslenzku eri; oss grunar nú, — eiukutn í nót- um — þegar «kki liagar ein.s og nú, umál i j óðarska j i u ri nn, vamtrauistið. fylgi.sjeysið, og ekkj istefinir framar í þeasu þjóðféiagi, eins og liingaiv til ihiofir viiljað vcr,a svo oft, að því, að aifmá snillinga þjóðarihnar, þjóð innj allri til hins- injesta tjónis. 20. marz. Helgi Pjt'cu rss. ------------0------------ Frá Danmörku. • i. Imgóifur landnámlsniaður, slíkur sem Einar Jóntsson sýnir oss hann A rnarhóli, lítur út eing og mað- ur, sieim hefir sott sér ’tákmiark. Og íslendingar þurfa að líkja ©fitir þessum föður þjóðarinnar, og setja sér takmark. Og þjóðartakrrtarkið á að ycra j>að, að nemia aftur Norð urlönd, fyrtr norræna tungu — það er íslenzka og norræna menningu? — og raunar mest Þá, sem er ekki ennþá, ©n þarf að verða, o<> gotur ekiki orðið, ef norrænt mál líð- u j undir lo’-r. II. svo skammvínn, aÖ það eru aðeins örfá til- felli í imamnkynssögumni, er benda mlá á, þar j nægir eldki til þéss að börga Ikös'tínaðinn ___■____________-_L~r:_____TIl l'_:t____ • i •___• a__r *v / * 1 i • 'v sem sigurvegaranum hefir unnist tími'til þess, með tilstyrk ránsfengs síns, ap rétta sig fyllilega úr skuldasúpunni, er styrjöldin hef- ir bakað honum, áður en hann, fyrir eðlilega r'ás viðburðanna, missir hann aftur, annað- hvort til nýuppstaðinna ofbeldismanna, eða fyrir þri'ggja ára herferð á móti dvergþjóð, eins og Búinn var. Sézt þó bezt tíu árum siðair IhvíMkuir barnaleikur slfk he/rferð ,er í rhun og veru á móts við það, er tvær nokk- urnveginn jaifnsterkar þjóðir ta'kast á í heljarfangi lífs og dauða. Hin ísLcnzka jrjóð er nú lítils met in úti í löndum, og jafnvel á Norð- urlöndum, þó að nánu.stu frænd- urnir séu þar. Og er við því að búast. Vér 'eru'm svo fáir, og jiað sem er ennþá mikliu( verra, svo ó- narnitaika. Og hér á landi hefir vorið svo sem tíu \ sinnum erfiðara sð þrífiast en í Nomgi, Svíþjóð og Dan- miörku. — ,En að l»esisu heífir ekki verið giætt sém skyldi. Sambands- sjóðurinni hefði, ef til vul, orðið svo sem tíu sinnum rfflegri, ef það hefðj verið igort. — Vér verður aí> kenna lieiimimmn að liafa þjóð vora í meiri mietuin, Og aðfierðin til þess er, að kenn,a öilum að skilja, hvaðti igagn m!á afi. henni hafia. Einnig ifraandþjóðir vornr á Norðurlöndum sem oru svo maninmargar og mátt- i^gar, í samanbui'ði við oss, eru af (stÓTþjóðumum lftils metnar, hjá því «em þyrfti að vena. En svo miun ekki verða, þegar Norðurlandaþjóð irnar fiara að skilja sitt hlutverk. Og það seoni vér yerðijr >að byrja iSamningur Dana og Norðmianna uin Græniand var til fyrstu um- i;æðu í fólksþinginiu á jwiðjudag- inn. var. Cold utanrík'isráðherra, I. C. Christensen og Stauning lögðu til að samningsfruimvarpið væri samjþykt. Purschel og Zahle fundu ýmisicgt að einstökum at- riðum samningsins og töldu.ýms tonmerki á að sam,þykkja hann. Lagði Punschel til að málið yrði at- ihuigað í nefnd og tók Zahle í sama istreniginn. Eftir að I. C. Chri'sten- sen hafði lýst yfir því, að ekki væri venja að hafia á móti nefndara&iulg- un á málum, var 15 manna nefind kosin í mólið. “Nationaltidende” seirn út kanfiu á þriðjudag«kvöldið fara svofeldum orðum um þetta: “með l>ví _að svo áliðið er orðið þingtímanis, ,að þinglausnir fara fnam á lau|gardiaginn, njun þin skip- aða nefnd tæiplega geta lokið störf- uim sínum, og er þá frumvarpið úr sögunni á þessu þingi og verður að leggjast á ný fyrir næsta þing, ef rniönnuin þá leikur liuigur á að það nái framigiangi”. Frá Islandi. Guðmundur Hllíðdal Verkfræðing- úr tiefir verið skipaðuji’ símaverk- fræðingur landsins og forstjóri bæj- arsferta Reykjavíkur. bextu'gsafmæli á í ríður Ásgeirsdóttir holti. dag frú Sig- frá Hjarðar-

x

Heimskringla

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.