Heimskringla - 09.07.1924, Blaðsíða 2

2. BLAÐSIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, MAN. 9. JÚLÍ.
Gosstöðvarnar í Öskju
1922.
Eftir
Jóhannes Sigfinnsson
á Grímsstöðum við Mývatn.
Hinn 17. nóv. 1922 varð frá mörg-
um stöðum í Pingeyjarsýslu vart
▼ið eldgos einhversstaðar suður á
■öræfum. norðan við Yatnajökul. 1
fyrstu vissi enginn, hvar gos þetta
var, en ])ó var ]>að ætlun flestra,
að Það væri í öskju. Til ]>ess að
vita fyrir vfst, hVar giosiðl ihefði
gekst Guðmundur G. Bárða,rson,
gagnfræðakennari á Akureyri, fyr-
ir þvf. að ]>rfr menn úr Mývatns-
sveit fóru suður að eldstöðvunum.
!Þeir, sem ]>essa ferð fóru voru, auk
l>ess, sem l>etta ritar, Þórólfur
Sigurðsaon frá Baldursheimi og
Kigurður Jónsson frá Bjarnarstöð-
um.
Yið Jögðum upp frá Balduíns-
heimi í Mývatnssveit 2. des. 1922.
3>á var góð tíð og alveg snjólaust
og þurftum við l>ví að bera allan
farangur okkar, ]>ví að ekki var
hægt að fara með 'hesta ]>á leið,
eero við ætluðum að fara, enda
var allra veðra von á þessum tíma,
og vel gat komið svo mikill snjór,
að ógerlegt væri að koma hestum
áfram. Við áttum von á því, að geta
orðið viku í ferðinni, ef alt gengi
að óskum, og lengur ef kæmu
hríðar og ófærð. I>að var því
mikill farangur, sem við höfðum
með okkur, um 20 kg. hver, og
mátti það tæpast meira vera, til
að bera svo langa leið.
Pyrsta dag ferðarinnar fengum
við sunnan storm og sandveður á
móti okkur. Við stefndum á norð-
austurhorn Dyngjufjalla og lögð-
um leið okkar þvert yfir ódáða-
hraun, þetta illræmda útilegu-
mannabæli, sem bygðamenn höfðu
beig af alt fram á miðja síðast-
liðna öld, og trúðu, að þar væru
grænir og grösugir dalir með
blómlegri útilegumannábygð, en
nú héldu víst útilegumennirnir
kyrru fyrir, því að við sáum ekkert
annað en endalausa hraunbreiðu.
úfna og nær því gróðurlausa og í
alla staði mjög óvistlega.
Við tjölduðum um kvöldið sunn
arlega í hrauninu. I>á var komið
logn og tunglsljós, og veðrið svo
gott, að ekki var unt að óska sér
þess betra; okkur leið því ágæt-
lega í tjaldinu, enda höfðum við
"primus” til að sjóða vatn í kaffi
og hita upp tjaldið. Þá fundum
við, þve ómissandi þægindi teru,
að liafa "prímus” í srona ferða-
lögum. Við gátum þurkað fötin
okkar, þegar þau blotnuðu, og haft
notalega hlýtt f tjaldinu. ef ekki
var mikiil stormur.
Morguninn eftir héldum við á-
fram suður að Dynjufjöllum.
Hraunið var ákaflega úfið og ó-
greitt yfirferðar sunnan tii, en þó
náðum við suður að fjöllunum
laust eftir hádegi. Dyngjufjöll eru
mjög stór fjaliakiasi, skamt norð-
an við Vatnajökui, hér um bil mitt
á miili Skjálfandafljóts og Jökuls-
ár á Fjöllum. Þau eru viða hömr-
ótt og einkennilega iöguð. Aðal-
efnið í þeim er móberg, og hafa
úr því myndast einkennilegar
hamraborgir, aliavega sundur
skornar og umturnaðar af áhrifum
vatns og og vinda. Það minnir ó-
sjáifrátt á rústir af gömium ridd-
araborgum og köstuium að sjá
risavöxnum móbergsdröngum, ein-
kennilega löguðum, hrúgað upp á
fjallatindana. Sumir eru til að sjá
eins og hálfhrundir turnar, aðrir
eins og hús og sumstaðar er eins
og standi þyrping af mönnum.
Pjöliin eru vfða sundurskorin af
djúpum gljúfrum og giijum, og al-
staðar hafa runnið niður af þeim
hraunstraumar, sem hafa breiðst
út yfir flatlendið. Eram úr djúpu
gili, norðaustan á fjöllunum. hafði
runnið mjó hraunkvísl, sem gekk
eins og hár kambur fram úr gil-
inu, eftir miðjum kambinum iá
djúp renna eða ræsi, sem eldleðj-
an hafði auðsjáanlega runnið síð-
ast eftir, þegar jaðrarnir á hraun-
kvíslinni voru storknaðir. Renn-
an var víða fjórir metar á dýpt,
og fjórir til sex metrar á breidd, og
hiiðarnar voru víða svo brattar, að
ekki var hægt að komast yfir
hana: sumstaðar var húa (hfrun-
fn saman, og á einstaka stað hafði
hún kvísiast í tvær rennur, sem
sameinuðust svo aftur. Þar sem
hraunið hafði komið fram úr'fjöll-
unum. beygði það til norðvesturs
meðfram hifðunum. Þar hafði það
runnið ofan yafiíðandi halla ýtfir
gamalt helluhraun og kvísiast þar
sundur og orðið að óteljandi
hraunpípum, sem lágu þar hver við
hliðina á annari ofan hallann.
Ailar höfðu þær tæmst, þegar gos-
ið hætti og voru nú margar brotn-
ar og bramlaðar, en sumar stóðu
eftir heilar og óskemdar, og mátti
það þó merkiiegt ^ieita, /því að
mjög var ihraunskánin þunn, í píp-
unum. Mjög voru pípumar mls-
víðar, sumar voru meter að þver-
máli, en þær mjóstu aðeins þrír
til fimm centimetrar. Einkenniiegt
var að sjá tilsýndar, hvemig píp-
urnar kvísluðust niður hraunhall-
ann; var líkast að sjá, eins |ir>g
vatnsieiðslupípur iægju þar í
löngum röðum.
Kuður með fjöllunum að austan
eru víða sléttir sandar milli nýj-
ustu hraunkvíslanna, sem komið
hafa ofan af fjöliunum. Sandurinn
er líklega að mestu til orðinn af
framlburði iækjnna, sem í vorieys-
ingum streyma ofan úr fjöllunum,
og hafa smámsaman fylt upp allar
iægðir í gömlu hraununum. svo að
nú sjást aðeins f einstaka stað
brunnir og gjallkendir hraun-
klettar upp úr sandsléttunni, sem
myndar afiíðandi halia austur frá
fjöllunum. Á þessari sandsléttu
standa tvö einstök fell, svo líkt
hvort öðru að iögun, að líkast er,
að þau væru bæði steypt í sama
móti. Við vissum ekki um neitt
nafn á þessum fjöllum, svo við
nefndum þau Ytri og Syðri Hyrnu.
Austan í fjöllunum norðarlega
hittum við allstóra tjörn, sem var
þar í hviift eða dalverpi, sem gekk
upp í fjöilin. Svo virtist, sem
tjörn þessi mundi ekki hverfa í
sumarhitum og ofurlítil iækjar-
spræna vætlaði þar fram i'ir fjöllun
um og rann fram í tjörnina.
Við gengum suður austanundir
íjöilunum og ætluðum upp í öskju,
gegnum opið, sem gengur austur
úr henni gegnum fjöllin, en svo
þótti okkur leiðin verða nokkuð
iöng suður með fjöiiunum, en við
höfðum ætlað okkur að komast
upp að öskju áður en dimt væri
orðið. til þess að geta iitast þar
ögn um. Við tókum því af okk-
(ir krók og gengum beint yfir fjöil-
in. Voru þau fyrstu aflíðandi, sfð-
an tóku við brattir hjiailar og
hraunkambar, sem að me.stu voru
huldir þykkum jökulfönnum, og
alt af varð gaddurinn meiri, eftir
þvf sem ofar dró, og voru það við-
brigði fyrir okkur, þvf að alt há-
lendið suður að Dyngjufjöllum var
algerlega snjólaust.
Þegar við komum upp á Dyngju-
fjöjlin, var orðið skuggsýVit, svo
að við sáum óglögt hvernig um-
horfs var. Við stefndum í suðvest- j
ur, og áttum von á að koma þá og
þegar fram á brúnina á öskju, en j
það reyndist að vera kiukkutfma
gangur, frá því að við komum upp ;
á fjöllin og þar til við sáum ofan '
í öskju. Við komum fram á brún-«
ina á fjöllunum, þar sem öskjuopið
svo kaiiaða liggur austur í gegn-
um þau. Þaf rákum við okkur á
nindrun. sem tafði ferð okkar tölu-
vert. Eftfr fjöliunum lá hamra-;
beiti, sem ómögulegt var að kom-1
ast niður af. þar sem við komum j
að þvf, og það var ekki fyrr en við
höfðum gengið ianga ieið meðfram
því, að við sáum stað, þar sem iík-
legt var, að mætti klifra niður.
Ærið þótti okkur vetrarlegt að
litast um þarna á fjallshrúninni;
alt var hvftt af snjó, hvert sem
litið var. Dagsbirtan var alger-
lega horfin og tunglið, sem var að
koma upp, kastaði draugalegri
glætu yfir umhverfið. T.angt frá
okkur f vestri og suðvestri sást ó-
glögt móta fyrir fjallshlíð með lág-
um hnjúkum. Það var vesturhlíð
öskju, sem lá þar í boga og hvarf
lengst í suðvestri í hríðaréli. sem
huldi suðurfjöllin og takmarkaði
útsýnið í þá átt. Þegar við stóð-
um þarna á brúninni, heyrðum við
í suðvestri dunur eða gný, sem við
gátum ekki áttað okkur á, hvað
var. Það var líkast brimhljóði í
fjarska.
Neðan við hamrabeltið var snar-
brött jökulfönn, svo hörð og hál,
að við þurftum að höggva okkur
spor með broddstöfum, til þess að
geta fótað okkur, og var það bæði
erfitt verk og seinlegt, því að
fönnin var bæði hörð og brött, og
ekki var fýsilegt að renna úr spor-
unum, þvf að fönnin var óslitin
niður að fjallsrótum. og þar var
stórgrýtis urð og víða stóðu hvass-
ar klettaniM>ur upp úr fönninni.
Það gekk nú samt hægt og slysa-
laust niður fönnina, en þegar
við komum niður úr fjöllunum, var
skollin á blindhríð af vestri með
miklum stormi. Við höfðum ætlað
okkur að komiast suður að Kneb-
I elsvatni, sem er í suðausturhomi
Öskju, og tjalda ]>ar. I>að var því
ekki annað að gera, en halda suð-
ur og reyna að finna vatnið. Við
ákváðum stefuna eftir áttavita,
og héldum svo af stað út í úfið
apalhraun, sem byrjaði fast við
fjallsrætumar. Nýi ,snjórinn var
þar mikill, svo að allar sprungur
og gjótur voru fullar af snjó, og
sá hvergi fyrir þeim; þurftum við
því að fara hægt og gætilega, til
að meiða okkur ekki, ]>vf að alt
af vorum við að reka fæturna ofan
f hraunholurnar. Eftir hálftíma
göngu komum við að fjöllunum,
sunnan við öskjuopið, og gengum
svo suður með þeim. Hríðin hélst
hin sama, og versnaði þó beldur, er
á kvöldið leið. Alt af hoyrðum við
ihið dularfulla brimhljóð, þó að
veðurgnýrinn væri mikill, og færð-
ist það alt af í aukana, eftir því
sem við færðumst sunnar. Hvernig
á þessu brimhljóði gæti staðið,
vissum við ekki. Við hugðum að
Knebelsvatn væri þakið tsi, því að
eftir sögn ferðamanna, sem komið
höfðu í öskju, þá hafði verið ís á
vatninu fram í júlf. Þess vegna
gátum við ekki búist við öðru, en
að vatnið væri alt lagt í desemb-
er, þvf að ekki sást það á neinu í
öskju, að góð tíð hefði verið und-
anfarið. Gaddurinn var þar svo
mikill, að alt var á kafi í fönn.
Þegar við höfðum gengið alt að
því í klukkustund suður með fjöll-
unum, án þess að sjá nokikuð fyrir
hríð, varð fyrir okkur lítil hæð. lóg
en all stór ummáls; við gengum
i upp á hæðina, þó að hríð og myrk-
i ur byrgðu alla útsýn, en þeirri
i sjón, er eg sá þá, mun eg aldrei
' gleyma, Rétt fyrir framan okkur
; var hyldýpis gígur, hér um bil
| kringlóttur, hliðarnar voru snar-
| bratt hengiflug, ófært öllum skepn-
í um, og langt niðri í hydýpinu sást
i dimmgræn, sjóðheit tjörn, og lagði
úr henni megna, heita brennisteins-
svælu. Þetta var Rúdloffsgígur,
sem öskugosið milfla kom úr í
marzm'ánuði 1875. Svo sem kunn-
ugt er, gerði askan stórtjón á Aust-
urlandi og barst auk þess til Nor-
egs og Svíþjóðar. Ennþá sjást
miklar menjar eftir öskufallið,
bæði á suðausturhomi öskju og á
ö-ræfunum autur frá Dyngjufjöil-
um; þar er öskusvæðið alt gul-
grátt yfir að líta.
Erá gígnum héldum við í suðvest-
ur, því að við vissum, að við mund-
um vera rétt við niðurfallið mikla,
sem öskjuvatnið (Knebelsvatn),
er í, enda komum við þegar fram á
háar hamrabrúnir og sáum ofan
í vatnið, sem var alveg íslaust og
úfið, svo að öldurnar féllu brim-
löðrandi að hömrunum. Skildum
við ]>á, hvað valdið hefði brimgný
þeim eða niði, sem við höfðum
heyrt, og fyrr er frá skýrt. En því
var vatnið autt, að glóandi hraun
úr nýja gosinu hafði fallið í.það
og hitað svoi, að allan ís leysti af
þvf. Á hamrabrúninni fundum við
stóra vörðu, hlaðna úr hraungrýti.
í suðunhlið hennar var stór steinn,
sem höggvin voru á nöfn 3?jóð-
verjanna, Knebels og Rúdloffs, sem
druknuðu í vatninu 1907, og ártal-
ið, þegar slýsið vildi til. Það var
ekki laust við, að það hefðl ó-
notaáh|if, að finna þenna minnis-
varða á þessum eyðilega og ömur-
lega stað, og það gerði ekki vist-
ina þar fýsilegri. Nú vorum við
komnir á gistingarstaðinn og leist
alt annað en vel á hann. Alstað-
ar var gaddur ‘og skjóllaust, svo að
það var ekki álitlegur tjaldstaður.
Við fórum því að svipast eftir betri
tjaldstað og fundum eftir nokkra
leit, ágætan stað, við litla vík,
sem skarst inn í austurströnd vatns
ins. Vík þessi var afar einkenni-
leg. Upp frá botni hennar lá dálít-
j ill- sléttur flötur, þakinn smágerð-
um og mjög léttum vikurmolum,
og jarðhiti var þar svo mikill, að
I vikurinn var volgur undir efstu
skáninni. Norðan við flötinn var
1 dálítið hamrabelti úr Ijósleitu vik-
; urlagi, nokkurra metra þyfkktfr.
■ Þessi vikur var næstum eins hvít-
j ur eins og krít, en ekki eins linur.
• Ofan á þessu vikurlagi lá þunn,
gjallkend hraunskán og vikurinn
frá 1875.
Þetta klettabelti veitti ágætt
skjól fyrir norðvestan stormum.
Austan við víkina var snarbrattur
melur, sem gufaði upp úr af jarð-
hita á stöku stað, en að sunnan
var hár og úfinn hraunkambur,
[ sem hafði fylt upp hálfa víkina.
Þegar við höfðum rétt lokið við
! að reisa tjaldið, skall á ofsaveður
af vestri; magnaðist þá hríðin
jafnframt, og virtist svo sem blind-
; bylur mundi verða um nóttina.
Tjaldið kiptist svo til af átökum
veðursins, að við áttum von á að
það fyki um koll. Við tókum því
það ráð, að hlaða rammgerðan
skjólgarð úr stórum vikursteinum
umhverfis tjahlið og höfðum hann
! svo háan, að aðeins sá á toppinn á
tjaldinu upp yfir hann.
Þegar við að lokum höfðum
gengið frá tjaldinu, sto sem föng
voru til, fórum við að matreiða
kveldverðinn, enda þótti okkur mál
til komið, því að ekki höfðum við
bragðað vott né þurt frá því
snemma um morguninn eða sem
næst í fjórtán klukkustundir.
Áður en við fórum að sofa um
kvöldið. fór eg út úr tjaldinu til
að sækja vatn í morgunkaffið. Við
Vildum ekki þurfa að byrja á því
um leið og við vöknuðum um morg
uninn, ef þá yrði stórhríð. Sú sjón,
sem eg sá, þegar eg kom út úr
tjaldinu, verður mér að líkindum
ógleymanleg. Hríðin var stytt upp
, og tunglið varpið bláfölum ibjarma
yfir þetta hrikalega ríki elds og fsa,
Yfir vatnið var að líta eins og ó-
slitna breiðu af brotsjóum og öld-
urnar skullu á klettana við víkina,
svo að löðrið gekk langt upp á
land. Meðfram norðurströnd vatns
ins lá óslitið hamrabelti í stórum
boga, endaði það við háan múla,
sem gekk norður úr suðurfjöllunum
Við endann á múlanum lá stór, kol-
; svört breiða fram af hömrunum og
j stóðu upp úr henni háir gufu-
i stólpar. Vissum við í fyrstu ekki,
hvað þetta var, en ætluðum ]>ó, að j
það gæti ekki annað verið en ný-
runnið hraun. Upp frá vatninu að
suðvestan risu há og hrikaleg fjöll;
lágu þau í boga umhverfis vatnið
'á þrjá vegu og mynduðu stóra
hvi.lfrt til isuðausturs. Ejöll þassi
eru mjög brött og hrikaleg, hamr-
arnir í brúnunum háir og skörðótt-
ir. eins og háir turnar upp í loftið
og standa svo tæpt, að menn geta
búist við, að þeir hrapi niður á
hverju augnabliki. Umhverfið var
alt svo ömurlega kuldalegt og eyði-
legt, að það fór ósjálfrátt um mann
ónot.a hrollur. Tunglið óð í skýj-
um og lagði fullkomlega sinn
skerf til að gera alt sem ömurleg-
ast umhorfs. Vestanstormurinn
rak áfram skýjahrannirnar, sem
tættust sundur á klettagnfpunum
og renningskófið þyrlaðist eftir
giljunum í fjöllunum, skreið upp
fjallahlíðarnar og hvarf í gegnum
hamraskörðin, en veðurdrunurnar í
fjöllunum voru eins og draugalegt
undirspil við brimhljóðið í vatninu.
komið úr gígum, sem voru hátt
upp í fjöllunum og runnið mjórri
kvísl fram í vatnið. Hraun þetta
var mjög nýlegt, og ihugðum við að
það hefði runnið í marsmánuði
1921. Þá sáust eldar í Dyngjufjöll-
um, og árið 1912 var ekkert hraun
í þessum stað.
Gígirnir uppi í fjöllunum sýnd-
ust vera allmikið hrúgald, og gaus
upp úr þeim mikil reykjarsvæla.
Við byrjuðum á að klöngrast upp
að gígunum. til að skoða þá, var
það allerfitt sakir þess, hvað fjall-
ið var bratt. Léttast var að ganga
eftir sjálfum hraunkambinum, þó
að hann væri úfinn og ógreiðfær.
Þar mátti alstaðar fá fótfestu, en
sumstaðar var svo bratt. að hraun-
ið hafði oltið saman í .kekki, með-
an það var hálfbráðið að renna
niður lilíðarnar. Eftir allmikið erf-
iði komumst við upp að gígunum
en gátum þá lítið litast þar um,
því að gufusvælan upp úr þeim var
svo mikil, að ekkert sást, og svo
var brennisteinslyktin óþolandi.
Við hröðuðum okkur því, og hurf-
um aftur. Ofan úr fjöllunum sá-
um við vel yfir öskju. Þá sáum við,
að svarta breiðan, sem lá fram af
hömrunum vestan við vatnið,
mundi vera nýtt hraun. Tók það
yfir allstórt svæði f suðvestur-
horni öskju; var það kolsvart og
Ijótt að sjá, og rauk víða úr því.
Við héldum síðan tafarlaust vest-
ur með vatninu að norðan, og
reyndist það rös-klega klukkustund-
ar gangur vestur að nýja hraun-
inu. Álma sú, isem hafði fjallið
fram f vatnið, var um hálfur kíló-
metri á breidd og ákaflega úfin og
ógreiðfær. og víða var hraunið svo
heitt, að ef hent var á það snjó,
þá kappsauð á því. Við vildum
komast yfir hraunið, þar sem ]>að
var mjóst, og lögðum úr á það,
þar sem það hafði fallið fram af
hamrabrúninni; þar virtist það
þynnra en annar.ssta.ar, og þess
vegna hugðum við þða kahlara
þar. Það mátti heita, að okkur
gengi vonum betur yfir hraunið, þó
að við værum lengi, og hvergi
hittum við hættulogar torfærur.
þó að sumstaðar væri lieitt, og
mikil viðbrigði voru það fyrir okk-
ur að koma af gaddinum inn á
hraunið og finna hitann leggja um
okkur í stað kuldanepjunnar. Hit-
inn, sem, streymdi upp af hraun-
inu, hafði þau áhrif á loftið, að
það titraði eins og í hillingum, og
fjöllin, sem sáust yfir hraunið, sýnd-
ust ganga í öldum og liðast sund-
ur.
Neðan við hamrabrúnina hafði
hraunið runinð firam yfir þyikka
jöjculfönn og brætt hana sundur;
voru háir jökulhamrar báðum
megin við ihraunkvíslina, og sýndi
hæð þeirra, að fönnin hafði verið
i mjög þýkk. Upp úr norðurjaðri
hraunkvíslarinnar stóðu nokkrar
sívalar hjarnsúlur, álíka háar eins
og jökulhamrarnir, en svo mjóar.
að einkennilegt mátti heita, að
þær skyldu ekki hafa oltið um koll.
Ofan á öllum þessum hjarnsúlum
var þunt hraunlag, eins og kringl-
óttur skjöldur, og gerði það stöpl-
ana enn þá einkennilegri.
Þar sem hraunið hafði runnið
fram a.f brúninni, liafði það vfða
spunni.st í örmjóa þræði, sem marg-
ir voru holir innan; líktust sumir
þeirra trjátegundum og voru þétt-
settir örmjóum, oddhvössum nál-
um, sem stungust f skóna okkar og
sátu þar fastar. Allar þessar fá-
ránlegu myndir, sem höfðu storkn-
að úr bráðnu hrauninu, voru svo
brothættar, að ekki mátti við þær
koma. Við ætluðum að hafa með
okkur nokkur sýnishom, en þau ó-
nýttust öll. og eg á von á að frost
og stormar hafi á skömmum tfma
afmáð þessar einkennilegu myndir,
og gert þær að sandi og möl.
Þegar við komum suður úr
hrauninu, gengum við niður dð
vatninu, til að athuga hitann í því
Nóttin var þöld og ömurleg og ^ yar þafJ vfðast snatpheitt
ólætin í Veðrinu vörnuðu okkur
svefns, svo að við fögnuðum komu
dagsins, sem færði með sér heið-
ríkju og logn en hörkufrost. Við
lögðum af stað um morguninn,
svo fljótt sem unt var. Það fyrsta
sem við veittum eftirtekt, þegar
við fórum að litast um. var hraun-
ið, er hafði runnið fram í víkina,
sem við tjölduðum við. I.afði það
fram hraunröndinni. Á einum stað
hittum við sprungu inn í bergið,
sem lá undir hrauninu; inni f
sprungunni snarkaði og kraumaði
og var þó nokkura metra frá hraun-
jaðriniim. Eélagar mínir létu ekki
ónotað volga vatnið og fengu sér
bað; létu þeir vel yfir því, ]>ó að
kalt væri að fara í fötin á svellaðri
jökulfönninni í hörkufrosti. Sögð-
Hvar sem þá kaup
ir - það og hvenær
sem þú kaupir það,
þá geturðu altaf og
algjöriega reitt þig á
Magic Baking
Powder
af því, að það inni-
heldur ekkert álún,
eða falsefni að nokk
urri tegund.
BÚíÐ TIL í CANADA
AKINC
'' W Fi ER
ust þeir hafa fundið mun á því, að
vatnið hefði kólnað, þegar er koha
niður fyrir yfirborðið.
Erá vatninu héldum við vestur
og síðan suður með austur jaðri
hraunsins. Liggur það þar inn í
stóra hvilft, sem gengur suðvestur
úr Öskju. Gengum við upp á fjöll-
iri suður aí Thoroddsenstindi, til
að skyggnast um. hvort við sæum
nokkrar eldstöðvar sunnan við
fjöllin og að sjá betur yfir öskju
Og nýja hraunið ]>ar. Eengum við
ágætt útsýni af fjöllunum. 1 austri
gnæfði Snæfell hátt yfir önnur
fjöll, eins og konungur í hásæti, en
til norðurs og suðurs gengu raðir
af smáhnjúkum. MiIIi þess og
Kverkfjalla gekk Brúarjökull ifram
á flatlendið ein-s og heljarmikil
kaka; skygði Kverkfjallaraninn á
hann að nokkru leyti. Kverkfjalla
raninn er einkennilegasti fjallgarð-
ur. sem eg hefi séð, hann myndast
aí óteljandi keilumynduðum hnjúk-
um, sem eru svo líkir hver öðrum,
að lengan mun er hægt að sjá á
þeim annan en þann, að þeir smá-
lækka, eftir því sem norðar dreg-
ur. Syðst rísa Kverkfjöllin sjálf
upp úr jöklinum, þverhnfpt á allar
hliðar og klofin sundur í miðju.
Eellur þar lftil skriðjökull .fram úr
klaufinni, er klaufin sem hrikaleg
gjá til að sjá, en fjöllin eins og
stöplar, sitt hvoru megin. Vestan
við Kverkfjöll lækkar jökullinn og
sér þar langt suður eftir sléttum
og tilbrejdingarlausum hjarnslétt-
um Vatnajökuls. Við Kistufell
hækkar jökullinn aftur og eT háest-
ur vestan við fellið. Kistufell
stendur fram úr jökulröndinni,
snarbratt á allar hliðar, líkast
kassa að lögun, en norður af því er
Trölladyngja, stórhrikalegt. bungu-
vaxið eldfjall, um 4700 fet yfir sjó,
og líklega um 15 kílómetra að þver
máli um ræturnar.
Yfir öskju sáum við mjög vel,
einkum yfir nýja hraunið, enda lá
]>að meðfram fjöllunum, beint niður
ur undan tindinum, sem við stóð-
um á, og bar mikið á því á mjall-
hvítri fannbreiðunni. Það er að
lögun eins og skakkur ferhyrning-
ur, lengst frá norðri til suðurs. 1
suðurenda hraunsins !var allstórt
gfgahrúgald, fast við fjallsræturn-
ar, frá þeim gígum virtist að meg-
inhluti hraunsins hefði runnið, og
skamt fyrir ofan ]>á í ofurlitlum
slakka í fjallshlíðinni. var lítill
gígur, og hafði frá honum komið
lítil hraunspýja, sem ekki hafði
sameinast aðalhrauninu. í norður-
jaðri hraunsins var röð af smá-
gígum, og í miðju hrauninu var all-
stór gjallhóll; annars var mjög vont
að greina gígina frá öðrum hlutum
hraunsins, því að það var að miklu
leyti hulið af gufustrókunum, sem
ruku upp úr því hér og þar. Eg get
hugsað mér, að það væri eitthvað
svipað að horfa yfir rústir af stór-
borg, sem liefði eyðst af eldi, eins
og að líta yfir hmunið. Alstaðar