Heimskringla - 01.10.1924, Síða 2

1. BLiAÐSIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPBG, 1. OKTÓBEB, 1924.
Sigtánastofnunin: Sam-
vinna kirkju og skóla
í Svíþjóð.
Við síðastliðin
Teðrabrigði innan
aldamót
sænsku
voru
kirkj-
reyndu að skýra frá því, sem þeir
höfðu séð og reynt. Stundum voru
ræður stúdentanna að sjálflsögðu
óþroskaðar en vitnieburður margra
staðfestir þó, að þar sem viljinn
var góður, hafi ræður þeirra haft
áhrif. En eitt er víst: Krossferðim
ar voru merki, heróp, er heyrðist
hreyfing var að koma fram meðal
sænska æskulýðsins.
jNú er krossferðunum hætt- Þær
hafa breyst f æskulýðsnámteskeið,
fyrirlestraferðir, útbreiðsluflerðir
rita, lengri starfstíma vissra manna
innan hreyfingarinnar á ákveðnum
stöðum o. s. frv. Einkum eru það
æskulýðsnámsskeiðin, sem hafa
mikla þýðingu fyrir kristilega vakn
ingu meðal æskumanna. Þessi
æs.kulýðsnámissbeið era nú orðin
meira f höndum ungmennaféiag
anna sænsku. Þeir sem taka þátt
í þeim eru sum árin um 4000-
Undir eins í byrjun krossferðæ
hreyfingarinnar var það hugmynd
unnar. Nýjir vindar tóku að blása. J um iandið þvert og endilangt. Ný
nýr andi gerði vart við sfg og ný
vissa um, að guð œtti nýtt erindi
og mikilsvert til sænsku þjóðarinn-
ar og kristni hennar. Þessi veðra
brigði gerðu vart við sig í safnaðar
lífi: Auknu starfi meðal æskulýðs-
ins, vaxandi samúð og samiviniiu
meðal safnaðanna. vaxandi um-!
hyggju fyrir guðþjónustunni, og
vaxandi viðleitni á því að gera
prédikunina skiljanlegri og lffrænni
Þessi veðrabrigði komu fram í há-
skólunum, í hinni nýju guðfræði,
er með skýrri skilningi á opinber-
unarsögunni leitaðist við að leysa
gömul lífssannindi úr læðingi og
gefa þau aftur samtfðinni endur-
fædd.
Margur ungur maðurinn eignað-
ist þá vissu um, að guð lifir og
starfar í sögunni, að hann sténdur
að baki margháttuðum viðburðum
lífsins. Hefir gert það og gerir það
enn. Margur ungur maðurinn eign
aðist þá vissu um, að það var guð,
er talað hefir fyrir m,unn spámanna
sinna. þeirra er sýndu honum
hlýðni og leyfðu honum að starfa
í sér; en framar öllum, öðrum hafi
hann þó verið með Jesú Kristi, í
lífi hans og starfi, og stutt hann
til að geta leyst hlutverkið vanda
sama af hendi:*Að vera frelsari
mannanna. Ný og sterk varð sú til
finning, að hjá Kristi fær leitandi
mannssálin þrótt til að lifa ifö
sfnu í þjónustu hans og mannanna,
kann og að detta f hug í samíbandi
við Sigtúnaistofnunina bræðra-
heimilin innan ensku hákirkjunn-
ar. Aðrir minnast ef til vill
draumsins hans Nietzsche um
"Heimat Einsamlkeit” (heimili ein-
verunnar).
Á bak við þessar stofnanir og
vitanlega margt fleira í kirkju- og
mentalífi rtútímarts, er vaxagidi
þörf sálarinnar að verki og vak-
andi meðvitund hennar um rétt
sinn. Sálin berst nú fyrir rétti sín
um og lífi. óvinir hennar era
margir, en koma þó ailir niður á
sama stað. Sálin fær eigi tóm til
að lifa lífinu. Það fer á
fleygiferð fram hjá henni> henni j
veitist ekki tóm til að safna saman
áhrifunum, er hún verður fyrir,
imeta þau og dæma, velja og hafna.
Sálin er orðin utanveltu f Iffinu.
Lífið er orðið að óhemju vélbákni,
'sálarlausu vélbákni, er hamast á-
fram sjálfkrafa, og mennimir drag
! ast mteð, eru sjálfir hjóiin í vélinni
þeirra vora (og eru enn): Biskup-
arnir Eklund og Billing (þáverandi
prófessor í Uppsölum) og rektor
Mianfred Björkquist, er stjórnað
hefir Sigtúnaskólanum frá upphafi
vegar-
Úr skjalinu, þar sem lýst var yfir
þar, er eg fann: Hér er gott að
vera-
Eg hefi staðið í skrúðgarðinum
(rosengarden) og horft hugfanginn
á róaarunnana. Sumar rósirnar út
spTungnar, aðrar í þrútnum knöpp
um, komnum að því að springa út.
þeirra manna, er að baki stóðu að j sumlr; aðrir ,.em erfið þ.mgavara
unlnni, eru eftirfarandi greinar
teknar. Kýna þær verkefnin.
1.
Sigtúnastofnunin, er byrjar hina
raunverulegu starfsemi sína árið
1917, hefir að markmiði — f þakk
látri minningu um gjöf siðbótar
innar og með fullum skilning á
skyldum, )er húin leggur á
þeim skyldum, er hún leggur á
berðar, — að styðja að og undirbúa
frjálsa starfsemi í þágu lúterskrar
trúar og kirkjulegrar menningar í
lrndi voru.
eignast miðstöð, — nokkurn konar
höfuðból fyrir hreyfinguna, þar
sem hægt væri að safnast samjan
tii að auðgast og styrkjast í samdíf
inu og samstarfinu, og til nauð-
synlegs skrafs og ráðagerðar. Á
þessu höfuðbóli átti andi hugsjón-
arinnar að ríkja. Þar áttu menn
einkum æskulýðurinn, að fá tæki
færi til að kynnast þassum anda
og hugsjónum og veita þvf viðtöku,
er hann gæti, í fullu sjálfstæði.
Hugsanirnar og hugsjónirnar um
þetta höfuðból urðu að iiggja í
reifum um hríð. En hugsjónin var
til lífs lagin og borin fram af á-
hugasömum mentamönnum- Sú
kom því tíðin, að reifunum Var
kastað og hugsjónin varð fleyg og
í vöruklefa, áföstum vélinni. Og
andleysið vex, og lífið verður fá-
tæklegra að innihaldi og markmiði.
f baráttunni fyrir andlegu lffi
vill Sigtúnastofnunin að sf&ltsögðu
mjög gjarna bindast samtökum og
böndum, ýmsum öðram: hreyfing-
um og hugsjónum, er nútíminn hef
ir á að skipa til að berjast fyrir rétti
sálarinnar. En þar er þó ekkl trö-
að á litlaus og blóðlaus menningar
trúarbrögð. Meðal hinna djörfustu
innan ungkirkjuhreyfingarinnar er
von um nýtt menningarform, nýja
innri einingu og samspil í nútírna-
menningunni- En þessi von hvílir
Til þess að hrinda þessu áleiðis,
hygst “stofnunin” að koma á fót
■ mentabólum og efna til náms-
I fskeiða, þar sem því ^erður vfð
| komið og æskilegt þykir, í sam-
j vinnu með öðrum stofnunum, er
hefðu líkt markmið-
Einnig vfll hún hefja eða styðja
! trúvarnarstarfsemi í ræðu og rlti.
Þá vill hún og reisa “hospiz”
hvíldarstað og hressingar) og á ann
an hátt gefa mönnum kost á að
j dvelja saman sér til hressingar og
uppbyggingar.
Það sem lá þá næst, var að koma
húsunum upp og stofna sjálfan lýð
hásk'ólann. Hi'teagerðarmapstaþi
undir merki guðsríkishugsunarinn- fær.
ar. Það skildist þá og ger en áður.
að sérhver maður felur í sér óend-
eingöngu á því, að Kristur einn
getur frelsað, og blásið lífsanda f! var fenKinn, kom hann fram mieð
S°igtúnastofnurnn ,sem° nó j meningarstarfsemina, frelsað hana ! nppkast að húsunum og félst stjórn
frá eigingimi og leyft sálinni að in á það m)eð litlum breytingum.
þegar er orðin fræg um öll NoTður
lönd og víðar þó, er nú hið sýnf-
anleg verðmæti, því að guð elskar lega tákn þessarar höfuðbóishugs-
sérhverja mannssál og hefir áform unar ungkirkjuhreyfingarinnar
með sérhverja þjóð. Það varð ger
en áður fundið til alvörannar, og
ábyrgðarinnari er hvflir yfir lffinu,
er roenn skiidu, að það sortnar f
lofti 5 söguhimninum, þegar ein-
staklingar og þjóðir eru ófúsar að
hlýðnast guði, en roði og skínandi
birta færist yfir þann sama himinn,
er einstakiingar og þjóðir leyfa
guði að starfa með sér.
sænsku.
Eyrst og fremst átti stofn
unin að miða að því, að
.skapa lýðháskóla í Sig-
túnum, þá og hvílustað og hresst-
ingar (hospiz), þar sem hægt væri
að safna huganum um óhverfula
hluti. Stofnunin átti að vera höf-
uðból og heimili, borið uppi af
þeim kristilega mannúðaranda,
skipa öndvegið. tSlík von tfelst í
orðunum: “Sveriges folk — ett
Guds folk”. Og eins og Kristur leit
aði að og skírskotaði til alls þess
heila og sanna, er hann fann með
samtíðarm)önnum sínum, tók það
að sér og bazt þvf andlegum
böndum, álíta og ýmisir inman
ungkirkjuhreyfingarinnar sænsku,
að þannig eigi kirkjan að fara að
í straumskiftum tímans — straum
'Alt voru þetta fern sannindi, en ' sem ríkir í hinni ungu, sænsku
þau komu fram með svo miklu iífi
og nýbomum krafti, en þó eðlilega
og blátt áfram, að gömul bönd og
þvingandi tóku að þrökkva ÍDg
héldu fram að hrökkva- Þó varð
ekki nýja guðfræðin í Svíþjóð sýni-
legt tákn niðurrifsstaifsemi í heimi
hugans, því síður, að hún yrði að
eins breyting á orðalagi f trúfræð-
kirkju. Stofnunin skiftist því
í tvent: Lýðháskóla og auk þesis
dvalarstað fyrir alla þá, er leita
viidu að kyrð til starfa, næði fyrir
rannsóknir sínar, kyriátar stundir
náms, hljóðar stundir til trúræki-
legrar fhugunar, samhygðar og
bræðraiags og nauðsynlegrar ein-
veru. Þörfin eftir kyrlátum stund-
inrii, orðalist og formjist, eða orða- j um fer sífelt vaxandi með nútfma-
gjálfur út í bláinn, og varð hiln þó j mönnum. Eleiri og fleiri þarfnast
auðvitað fyrir sundurleitum áhrif-
um víðsvegar að. Samhliða henni
fæddist djúpúðugt og dýrmætt lff.
rOg Uþpsalif, hið fernhelga höfuð
ból Svía, varð miðstöðin. Dóm-
kirkjuturnarnir lyftu huganum til
hæða og hugsýnis og í helgi kirkj-
unnar undir klukknahljómí og
sálmasöng leituðu sálirnar inn á
við, lögðu hugsjónirnar að hjarta
sér f bæn til guðs. — Og þann veg
skýrðust hugsjónimar, skýrðust
avo, að þær urðu að koma fram í
ákveðnu starfi. Það voru stúdent-
arnir sænsku, er hófu það starf.
Og hugsjónin sem blasti við, var
þessi: Sveriges folk — ett Guds
folk (sænka þjóðin — þjóð guðs)-
Og stúdentunum virtist, að þeir
fyndu til sérstaklegrar ijálægðar
guðs og að miklir atburðir væra í
andaktsstunda f hraðanum og ó-
rónni og leitinni — leitinni, sem
stundum er út í b’áinn, — er ein
kennir vora tíma, — andaktsstund-
ir, er sköpuðu ekki aðeirus heim
fyrir ofan veruleikann, jheldur
heim innileikans innan vébanda!
lífsins sjálfs- AJndaktsstundirnar
eiga að hjálpa til að gera vinnu I
stundirnar auðugri og veralegri —
stuðla að því, að lífið verði ekki
yfirborðslíf. Annars er hætt við, að
menn ættu að starfa samikvæmt
hjartalagi sínu.
Þetta hæli eða griðastaður inn
an Sigtúnastofnunarinnar á sér
enga beina fyrirmynd. Þó era á
þekk hæli í öðrum löndum. Jóh-
annes Muller, er ritað Jiefir margt
trúarlegs efnis, hefir komið á fót
svipuðu heeli í Elmau. Svipað hæli
aðsigi. Stundum 'kom fram í þess- ejga antroposofamir (manneðlis-
um draumsjónum dálítill barna-
skapur, — að atburðimir væru nær
en raun varð á. En þótt ýmislegt
óskýrt kæmi fram hjá stúdentun-
um var þetta þó engin romantik,
því að þeir vora fúsir á að horfast
í augu við lífið sjálft eins og það
var, án þess að gyila það, og án
þess að ganga á snið við þá erfið
leika, sem viðfangsefnin höfðu f för
með eér.
"Sænska þjóðin — þjóð guðs”.
TJm þetta söfnuðust menn. Það
fræðingarnir) í Domaeh nálægt
Basel. Og ekki má þá heldur
gleyma Point-Loma guðspeking-
anna- Þá era og til hýbýli, er reist
hafa verið í þarfir vaxandi trúar
lffs, hfbýli, þar sem trúaðir merrn
geta komið saman og dvalið. Eitt
slfkt heimkynni eiga Danir á Ny-
borgstrand við Stórabelti. Þar hef
ir meðal annars kristilega stú-
dentahreyfing í Danmörku smruar
mót sfn. Þá eru og til hvíldar-
staðir fyrir vinahópa, heimili f vlss
varð að skera upp herör í landinu.! um skilningi, t. d. í Liselund á SjA
Þannig fæddist hugmyndin um
“krossferðirnar” svo nefndu. Stú-
dentarnir lögðu af stað 2 og 2 sarrt-
landi, þar sem meðal annars vinir
innan Grandtvigsstefnunnar koma
saman sér til uppbyggingar og and
an út um bygðir Svíþjóðar og heim j legrar hressingar. Þar er og svo
»óttu þannig yfir 700 söfnuði og kallaður safnaðarskóli- Sumum
þessarar skoðunar hefir annað eink
unnarorð komið fram: Hugsjóna-
menn innan allra stétta, sameinið
yður.
Enn er eitt, er ekki má gleyma.
Erá upphafi vega var það eftir
lætishugsun þeirra, er börðust fyr
ir Sigtúnastofnuninni, að hún byrj
aði starf sitt 1917 á 4 alda afmiæli
siðbótarinnar. Stofnun hennar átti
að vera liður í hátíðahaldi sænsku
kirkjunnar út af minningu siðbótar
innar. Erjáls trúarandi siðbótarinn
ar á og að einkenna "Stofnunina”
Enginn ótti við sannleikann hvað
seirt hann kemur. Alt
sem heiðvirð rannsókn hefir
fram að færa sem niðurstöður af
dáðríku starfi, á að hafa fullan rétt.
Vfeindin sigrast með vísindum, vís
indin ein eiga að ryðja visinduri
um braut, en vitanlega hefir hin
kristna hugsun bæði rétt og skyldu
til að bera fram á merkjalfnu vís
inda og trúar hinar dýpri kröfur
vitsmunalífeins, sem eru tákn hins
æðra Iffs meðal mannanna og hins
vegar að styðja sig við og benda
á opinberanarsöguna, sem kristinn
maður skoðar sem óslitna einingu
f starfi guðs. Komi fram ágreining
ur er það drenglyndisskylda, að
hann komi fram ódulbúinn.
Það er evangeliskt frelsi, sern
ungklrkjuhreyfingin óskar eftir.
Hún játar hreinskilnislega skoðun
Lúters: Að samlíf sálarinnar við
guð er trúarlíf; og miðdepill þess
samlífs er Kristur-
* * *
(Snjókomudag í marsmánuði 1915
fóru nokkrir helztu mcnnirnir inn
an ungkirkjuhreyfingarinnar til
Sigtúna til að svipast eftir, hvort
tiltækilegt væri, að koma "stofn
unfnni” þar á fót. Og ákveðið var
að þar skyidi hafist handa. Og
24. október 1915 var undirritað skjal
um stofnun Sigtúnastofnunarinnar
af erkibiskupi N. Söderblom, pró-
fessor Seved Ribbing og doktor
I.udvig Lindroth. Þeir tilnefndu
þá og 7 manna stjórn. Á roeðal
að 'koma skyldi á fót Sigtúnastofn J1 miðjum garðinum gjósandi gos-
brunnur, sá vatnið stíga og hnlga
og glitra í sólargeislunum. Eg sá
líka rósaknappana tfalla af rannun-
um, og rökkrið færðist yfir. Eg
raan eftir einu slíku kveldi sérstak-
lega vel. Garðurinn var þá fullur
af fólki og í miðjum garðinum, rétt
hjá gasbranninum, sat finsk kona,
magister frá Helsingfors. Hún lék
á fiðlu og söng undir finskar þjóð
vfsur- Við hlið mér sat ungur, finek
ur prestur, líka frá Heisingfors.
Hann var við og við að biðja
magisterinn að syngja nú þessa og
þessa þjóðvísuna, leika nú þetta og
þetta lagið. vitanlega gerði hún
það. Svo laut hann að mér og
sagði. Einsku ijóðin eru svo þung-
iyndisleg, það er svo mikið þung
lyndi falið.í finsku þjóðarsálinni;
við höfum orðið að líða svo mikið.
Þessi orð um þjóðina, sem liðið hef
ir svo mikið, bárast inn í sál miína
með söngnum- Eg fann það og, að
hefðu lögin og ljóðin verið svipt
þunglyndi.sblænum, glötuðu þau
aðalfegurð sinni, seiðmagnsþungan
um. Fagri finski söngurinn borgaði
allar þjáningarnar. — Það held eg
og lí'ka, að finska prestinum hafi
fundist.-----Svo hvarflaði hugur-
inn til rósanna, sem voru að drjúpa
í sorg til jarðar; það var þeirra
þjáning- En eg sá g eitthvað stíga
þar upp, rfsa þar upp—: Nýjar rós-
ir með nýju vori, af beði bleikra
laufa. Svo hvarflaði hugurinn enn
á ný til annars, til «tæirra og víð1
áttumeira lífssamíhengis, til orð-
anna um hveitikomið, sem verður
að deyja, til þess að geta sýnt,
hvað f þvf felst.
f skrúðgarðinum var oft safnast
sam.au á kvöldum við söng. Og
oft voru það ágætissöngmenn, sem
sungu þar- Gjósandi gosbrunnur-
inn, angandi rósirnar og hreim-
mikill og fagur sænskur söngur
rennur saman f eitt í endurminn-
ingunni, og gefur henni vissan blæ.
Það er ein minningin frá Sigtúna-
stofnuninni.
Annað, er eg vil sérstaklega
minnast á þaðan, eru guðsþjónust-
urnar í litlu kapellunni undir
turninum, sem vantar ofan á, að
mlanni finst, en á að minna á það,
að hversu hátt sem m.annshugur
inn hygst að reisa kastala sína, séu
þó öll mannverk ófullkomin, alt af
sé hægt að bæta við. Og vel á það
við, að guðsþjónustuhúsið m|eð
krosinum skuli vera hjartað í þess
ar táknmynd miannlegra hugsjóna
og mannlegs ófullkomleika. Það
mlnnir á stórkostlegri og áminni
legri hátt á það sama og hér að
framan var minst á, að mennimir
verða oft að líða, líklegast æfinlega
að líða til þess að reisa eitthvað
veralegt, — og hitt, sern er meira,
að þegar mláttinn þrýtur, er gott
að nema staðar frammi fyrir kros^-
inum' og honjum, sem var máttt
ugur og heilagur. Sækja þangað
hvíld, frið og upikirvun, nýjan
þrótt til að lfða, ef þarf; nýjan
styrkleika til að vinna m;eðan dag-
ur er. — Látlausa en innihaldsrfka
(.I\ I'ILLS hul’a læknnH ]>fiNiin(lir af
hiikvcrkjimi. |>vnertei»pu ehn þvajf-
nil.HKÍ, Ahreiiilndum f hvnjriim «R öAr-
u in merkjum nýrnn og blöfirusjflk-
dömn. GIN PILIjS niunu hjftlpa y#ur.
r.Oc hauknrinn f öllum lyfja-
hftönm or lyfjaNÖlu ver»lunum.
\ATIONAL DIilG CHEMICAL.
('ompa ny of Caiiaila, Limlted.
TORONTO, — — CANADA.
No. 80.
Og 16. júní 1916 var grunnsteinninn
lagður- Frá Uppsölum komtu
skarar af vinuro stofnunarinnar.
Talaði erkibiskup þá undir þyt
furutrjánna um tvöfalt verkefni
stofnunarinnar út af orðunum,:
Koma og fara: Að vera bæði hvflu
staður og starfsvið. Og biskup Ek-
lund taiaði f hinni tomu Maríu-
kífltju í Sigtúnum síðar um daginn,
um þann anda, sem ríkja ætti í
skiftum menningarinnar. f ljósi starfinu, andann frá “kallornas
tider”.
'Erfiðleikarnir á því að koma hús-
unum upp urðu meiri en ráð var
tfyrir gert. Efni til húsagerðarinnar
fór hækkandi í verði, svo og kaup
þeirra, er að unnu- En iýðháskól-
inn byrjaði þó starfsemi sína um
haustið 1917. og var vígður á minn-
ingardegi siðabótarinnar, 31. okt.
1917. Um jólaieytið gat “hælið”
tekið á móti fyrstu gestunum. Um
vorið snemimendis vora bækurnar
fiuttar inn f bókahlöðuna. Uirt
páskaleytið var kapellan tilbúin og
um sumarið 1918 var öðru lokið-
Fyrstu rósimar í (skrúðgarðinum
(ro.se ngarden) voru gróðuísettar
og álmtimar að “friluftskyrkan”
vora fullgerðar,
Húsin, þannig fullgerð, vora, svo
vfgð 18. ágúst 1918. Ejöldi æsku
manna stefndi til Sigtúna. Kverina-
námsskeiðið þá um sumiarið höfðu
sótt margar ungar konur, og kristi-
lega stúdenta, félagshreyfingin
hafði þessa dagana stúdentafélags-
mót sitt í SigtúnuTrt
[Prófessr Einar Billing (nú þisk-
up) vfgði kapelluna og talaði út af daglega guðsþjónustan f kapellunni
orðunum: ‘Taðir minn starfar alt! var ógieymianleg- — Starfsalnrinn,
til þessa”, — orð, sem voru auga- skólasalurinn, liggur fast að henni.
steinn ungkirkjuhreyfingarinnar- i Erá starfinu var gengið inn f
iHátíðieg fegurð hvíldi yfir öllu helgidóm'inn. Þar lutu höfuðin í
ekki sú fegurð, er varpar skugga á bæn, þar istigu söngvamir til hæva
það andlega, heldur siú, er vefur sig
í kringum það og hverfur fyrir boð
skapnum, sem fraro er fluttur.
Það ætti vel við að lýsa að
nokkru húsagerð og húsaskipun
Sigtúnastofnunarinnar. Nákvæma
iýsingu ætla eg ekki að gefa, enda
er þeas ekki þörf. Þeim, sem vilja
fræðast um þau atriði, vísa ég til
ágætiar greinar eftir Arnór Sigur-
jónsson kennara, í Prestafélagsrit- J reisa skóiann sjáifann.
inu 1920 og 1921: Ungkirkjuhreyf- ■
ingin sænska og Sigtúna.skólinn.
Eg dvaldi nokkrar vikur við Sig
túnaskólann. Húsin eru blátt áfram
en traust og formföst. Eg vandlst
þeim vel og hafði ekki lengi verið
þar var samstilling í heilagri þögn
inni milli sáinanna og guðs. Það><
an komu menn irteð nýjum þrótti.
Eallegt þetta ,að skólasalurinn og
helgidómurinn skuli liggja hver að
öðram. — Guð verður ríkjandi og
ráðandi hugsunin og hugsjónin:
“Sveriges folk — ett Guds folk”.
Eg var að minnast á húsin. Rétt
er að geta þess, að í raun réttri er
það að eins hæiið (hospiz), sem nú
þegar hefir verið reist. Etftir er að
Á hann að
og gervimynd, sem geymd er hjá
rektor Björkquist- Stíllinn er þrótt
mikfll og tilkomumikill. En aðdá-
anlegast er þó hve húsagerðar
meistaranum hefir tekist að fella
bygginguna inn í sænska náttúru,
umhverfið; og hitt, sem ekki er
mínna um vert, að efnið og and-
inn mætast í fagurri einingu. Það
er eins og hugsun stofnunarinnar sé
greypt í efnið og ekki þurfti annað
en húsin fyllfet fólki og hugsjón-
in,ni sé lýst, þá sjá allir, að hún
er í skólanum sjálfum, jafnvel
köldu og dauðu foiminu.
II.
Ef sænskir og danskir lýðháskól-
ar eru bornir siaman, er auðsjáan
legoir skyldleiki með þeim. Mjarky
miðið er það sama og einkennin
flost hin sömu. En að einu leyti
hetfir sænska lýðháskólastefnan
verið fátækari þeirri dönsku. Sú
fymefnda hefir ekki átt neinn
Grundtvig og hefir því ekki verið
borin upp af sterkri, voldugri, and
llegri hreyfingu. Hin kristilegaf
manniega (humane) þjóðarvakn-
ing í Danmörku var sálin í lýðhá-
skólum Dana- Og þetta hefir fram
ar öllu öðru getfið dönsku iýðhá-
skólunum svro að segja ótæmandi
uppalandi líískraft. /Hann hefjr
vakið hugsjónahvatir æskunnar og
bent þeim jnn á hollar brautir, alu
ið upp með þjóðinni samúð og
bræðralag.
Orsökin til þessa mismiunar,
þrátt fyrir miklar tilraunir af
hendi Svía, til að flytja það inn
frá Dönum, sem þá vantaði á
þassu sviði, er sú, að hin trúar-
lega lijóðarvakning með Svíum
hef|r 'Okki átt hinn sögulegia |—
mannlega þráð, er ófst svo fagur-
lega inn í Grandtvigsstefnuna. —
Eins og áður er vikið að, opn-
uðust augu ungkirkjuhreyfingar-
innar sænsku fyrir lýðháskóla og
lýðháskólastarfsemi. Það var eðli
•jlegt. Hreyfingin var svo miann1-
leg og hafði opið auga fyrir þjóð
lífi og sögu- Og þar sem þar við
bættfet, að hreyfingin var kristi-
leg, með næmum skilningi á heilla
vænlegu starfi kristindómsins f
þjóðlífi og sögu, frá kyni til kyns,
var ekkert eðlilegra, en að lýðhá-
skó]ahugm.yndin yrði efst á baugi
innan stefnunnar. Ungkirkju-
hreyfingin var skilgetin systir
Grundtvigsstefnunnar, að minsta
kosti skoðað frá uppeldisfræði
legri hlið. — Væri ef til vill þvf
réttara að segja: Hún er skilget
in systir hins klassiska iýðháskóla.
Réttilega skilið bendir orðið
"kirkja” til þess. Að vfesu «fleyti
þýðir orðið kirkja þjóð, er berst
fyrir að framkvæma æðstu hug1-
sjón vSÍna — guðshugmiyndina — f
krafti Krist» Og þar sem nú lýðL
hás'kólastefnan, þar sem, hún kaf-
aði dýpst og leiitaði hæst, hafði
viijað fyrst og fremst skapa cin-
tómiar fræðslustoÉnanir, mfldti
fremur stuðia að þvf að vekja hið
dýpsta hugsjónalíf æiskumannanna
þá verður það skiljanlegt, að inn
an ungkirkjuhreyfingarinnar kem-
ur fram hugmyndin og hugsjónin:
Kirkjulegur lýðháskóli. í því
heiti á að felast það, sem að fram
I an er sagt. En líka á að felast f
. því viðleitni á að opna leiðir milli
lykja um stóran garð, er myndast ungkirkjuhreyfjngarinnar og
skal af skólahús'inu og hælinu, sem, sænsku lýðháskólanna í heild sinni.
nú er reist. Þá fyrst er hægt að J 'Og t>á skifti það
dæma um bygglnguna frá bygging- j rrtáli að stofna sem
arfræðilegu sjónamiiði. Eg hefi (var býðingarmeira að koma
séð teikningarnar að öllu bákninu frain með ákveðna skólastefnuskrá
ekki miestu
flosta skól'a.