Heimskringla - 01.10.1924, Page 6

Heimskringla - 01.10.1924, Page 6
6. BLAÐSTÐA. tiJBlMH KRINQLA WINNIPEG, 1. OKTÓBER, 1924. Ekkí má sköpum renna. SIGMUNDUR M. LONG, þýddi. “Percy var vel að sér, maske helst um of, er eg hræddum. En það er það sama, hvað vel faer maður sem er, ef hann tekur skakka stefnu í lífinu, þá getur það ekki gengið vel. ^ Hvernig er það er ekki nóg af veiðidýrumi hér?” Það lítur svo út sem Krayne hafi hér góða stjórn á öllu . Drayle svaraði eitthvað út í loftið, og samftalið féH niður. — Hvað gátu þeir menn, svo nauða- ólíkir að hugsunarhætti haft að umtalsefni — og þá vildt svo vel til — þeim báðum til huggunar, að Darrel og Cynthia komu inn. Vagninn beið úti fynr, og þau keyrðu til brautarstöðvannnar. Hálftíma síðar 'kom Cynthia ofan frá herbergi Percy; hún var náföl í andliti og augun rauð af gráti, yfirbragð hennar var sérkennilegt, svo Darrel flýtti sér á fætur til að taka á rrlóti henni. Lord Spencer stóð þegjandi, með höfuðið niður á bringu En svo leit hann upp, og horfði rannsakandi á and- lit Cynthiu, eitt augnablik dró hann þungt andann og stundi. Cynthia gekk til hans og tók hönd hans. “Hvað — hVað á eg að segja”, sagði hún með skjálfandi rödd. “Ekkert”, svaraði hann hás, “það er það bezta . Cynthia sá að það var það bezta og Lord Spencer fvlgdi þeim út, og þegar þau keyrðu af stað, sá Cynthia hann standa á tröppunum, með höfuðið niður á bringu, — eins og öldungur. Darrel sat og hélt í hendina á Cynthiu, sem laun- grét Hann sat þegjandi og spurði einskis, og hún þagði. — En þegar þau voru orðin ein á herbergi sínu í veitingabúsiniu, þrýsti Cynthia höfðinu að brjósti Darrels, það var eins og hrollur færi gegnum hana, og hún hvíslaði, “Darrel, eg get ekki sagt þér það, eg get það ekki, get það ekki”. “Já, já, ástin mín”, sagði hann hughreystandi. “Svo látum við það vera eina launungarmálið, sem við vitum ekki tweði. Eg ætla einskis að geta til”. “Nei nei, hugsaðu ekki um það”, bað hún hann, það sem aumingja Percy sagði mér, verður að fara með honum ofan í gröfina.” “Já,” sagði hann, “en reyndu að gleyma því, Cynthia.” “Gleyma því? — Já, já, — eg gleymi því. En hjálpaðu mér til þess Darrel, við skulum aldrei mmnast á það, nei aldrei.” 1 Næsta morgun, þegar þau komu inn í dag- stofuna sína á hótelinu, hittu þau Lord Spencer þar. Cynthia rak upp hljóð og hrökk aftur á bak, en Darrel tók hana í faðm sinn. “F.g bið afsökunar”, sagði Lord Spencer, “en mér fanst eg verða að láta ykkur vita af því, að Percy er dáinn”. Cynthia dró andann með þungri stunu, en Darr- el virtist létta yfir henni. “Hann dó í nótt — leið útaf”, hélt Lord Spenc- er áfram. Þau þögðu öll um stund, svo sagði Darrel aðeins til að segja eitthvað: “Það bar bráðan að — eða var það ekki?” "Jú, mjög flótlega, — en hann dó ekki af veik- indum, það var af eitri. Hann tók of stóran skamt af svefrtlyfi, það var ek'ki hjúkrunarkonunni að kenna, eða neinum. — Nei, en hann leyndi því. Hann brölti úr rúminu, semi ekki var trúlegt að hann hefði þrek til, svo hefur hann lokið upp skjala- skríninu, og þar var noklyað af svefnlyfi frá lyfja- búðinni í Lucerne — ”. Percv lét eftir sig fullgilda erfðaskrá, sem hann hafði skrifað sjálfur: “Westlake auðurinn til Cynthiu, kjördóttur Greifainnunnar af Westlake”. “Við getumi ekki tekið á móti þessum auð, Darrel”, sagði Cynthia, þegar hún heyrði þetta. “Við snertum ekki eitt Penny af því.” Hann hristi höfuðið. “Nei auðvitað ekki, Cynthia”, svaraði hann, þó Cynthia hefði ekki sagt honum hin hræðilegu atvik í sambandi við þetta, hafði Darrel með sjálfum sér komist mjög nærri sannleikamrm. “Þar að auki”, sagði hún hvíslandi, “hafði hann ekki rétt til að gefa þetta, því hann átti það ekki” Darrel hugsaði sig um dálítið. “Vjð ^etuln ekki gefið peningana til sjúkrahælis eða annara stofnana, við höfum ekki rétt til þess. En — hann brosti og sagði: “Eg sé enn eitt ráð — við getum látið eins og engin erfðaskrá hafi verið til, og lagt fyrir, að auðnum verði skift á milli ættingja Lafði West- lakes”. “Já, en við sjálf tökum, engan hlut af því”, bætti hún við með lágum! róm.” “Já, au.ðvitað”, sagði hann. Þanmg vildi það tif, að hinir fátæku aettingjar Lafði Westlakes, sem fyr urðu fyrir vonbrigðum og fóru óánægðir úr höllinni í Belgrave Square, fengu nú áskorun um að koma þangað. Þessi ó- vænta hamingja, sem nú rigndi yfir þá, gekk alveg fram af þeim, þeir óskuðu þessari velgerðar konu sinni til allrar blessunar. 35. K.4PITULI. Eftir “slagið” á uppboðinu á Sumjnerleigh Court var Josian Burridge borinn heim til sín, þar íá hann rúmfastur mánuðum saman, en komet 'þó svo til heilsu, að hann komst ofan stigann með stuðningi. Með öllu var hann ófær til að líta eftir atvinnu sinni, og þorpsbúar hentu því á milli sín, að hrtrn væri hálf ruglaður annað slagið. I stað föðursins var það Sampson sem átti að sjá um alt, en til þess var hann ekki vel lagirm, og á uppboðinu höfðu þeir feðgar komið sér út úr húsi við fjölda marga. Tortryggni og vantraust rneðal viðskifta mann anna, er ekki Iengi að eyðileggja hvem atvinnu veg, og það leiddi af sjálfu sér, að Sampson greip líið alþekkta meðal — flöskuna — til að hressa sig á, einstöku sinnum. Kom það oft fyrir að hanm iiafði verið út í bænum drukkinn, og hafði lögreglan neyðst til að taka hann fastan. Þeir gáfu honum góða áminningu, og um tíma á eftir, lét Sampson sér nægja að drekka heima hjá sér. En einn dag gerði hann svo mikinn óróa á veitingahúsinu, að þeir neyddust til að sækja lögregluna, og svoleið- is var því varið, að einn góðan veðurdag, var hann færður fyrir Darrel, — honum til stór leið- inda — ákærður fyrir ofdrykkju. Darrel vék samsstundis úr dómarasætinu, sá sem kom í hans stað, dæmdi Sampson til að greiða fé- bætur, og því máli hefði getað verið Iokið, hefði ekki Sampson brúkað þar óttalegustu illyrði og hótanir, og auk þess var hann sama kvöldið dauða- drukkinn á götunni. “Eg skil það ekki”, sagði Darrei við Cynthiu og föður hennar. “Hann leitast við að vekja nýjar og nýjar óspektir þorpinu — ” sagði hann og brosti. Herra Drayle neri á sér augnabrýrnar og leit til Cynthiu, sem virtist Iítið gefa sig að þessu málefni. “Eg held eg verði að fara og tala við hann”, sagði Drayle. “Eg fer með þér,” sagði Cynthia. “Þau gengu saman niður að húsi Burridgés. Það var herfilega mðurnítt — og sýndi ljóslega, aðgerðir Sampsons. Gluggarnir höfðu ékki verið þvegnir um óralangan tíma. Garðurinn var vanhirt- ur, ruslið og óþverrinn var yfir alt. Cynthia leit í kringum sig og sbundi við. Hún sá gamla Burridge sitja á bekk við húshliðina, og studdi þá með snöggri hreyfingu hendinni á handlegg föður síns. Burridge sat hálfboginn og studdi báðum höndum á hnúðinn á stafnum sínum. Hinar þykku varir voru stöðugt á hreyfingu og andlitsdrögin voru sér- staklega hrekkjaleg. ‘Við skulum tala við hann”, sagði Drayle. Þegar þau komu nær, leit gamli maðurinn upp skygði fyrir augun og starði á þau bjánalega. Svo stóð hann seinlega upp af bekknum, og hneigði sig yfirlætislega. “Hvernig líður yður, herra Drayle — og frú Frayne? Mér er ánægja í að sjá yður”, sagði hann í þeim róm, sem bar það með sér, að hann var ekki laus við sinnisveiki. “Þér eruð kominn hing- að til að litast um?” Hláturinn ískraði í honum, er hann benti með stafnum á hinn vanrækta eigin- dóm. Já, hér er orðm stórkostleg breyting Sampson og eg höfum haft mikið að gera, en nú er það bráðum búið; þér sjáið að öll eignin er stór- kostlega endurbætt, en það hefur líka kostað mikið fé — peninga, Drayle, — ógrynni peninga. Hann þagnaði sem snöggvast, en hélt svo á- fram, en stoltið og stórmenskan skein út úr honum. Þér munið hvernig það var í tíð Sir Ansons, og nú sjáið þér hvað við höfum gert, og hvað úr henni er orðið. Já Sampson er snillingur, hann er viss að klára sig. Hefðarfólkið er ekki farið að skilja hann ennþá, en það kemur til að virða hann, eins og hann á skiiið”. Alt í einu þreif hann í handlegginn á Drayle og sagði: Þér eruð máske kománn hingað í einhverj- um viðskiptaerindum, til dæmis viðvíkjandi heiða- landmu. Já. já. eg er tilbúinn að tala við yðut, við erum fúsir til að kaupa, en þér venð að vera sann- gjarnir í viðskiftum.” I sömu svifum kom Sampson út rjóður í and- Kti og æstur í skapi. “Ef þið hafið um eitthvað að semja við föður minn, væri rettara að snúa ser til mín”, sagði hann. Faðir minn er ekki fær um þesskonar”. “Nei, eg sé það”, sagði Drayle, og Ieit með- aukunaraugum á hinn stóra niðurbeygða mann, sem aftur var seztur niður á bekkinn. “Við ættum máske að fara inn í húsið, ef þér leyfið bað. Er ekki bezt að þú farir herm, Cynthia?’, Eg ætla að bíða þín hér , sagði hún og settist á bekkinn við hliðina á gamla mannínum. Svo leið hálfur tími þangað til faðir hennar kom aftur, hann var ekki nema einn. Hann þagði þangað til þau voru^ komin út a veginn, þá sagði hann brosandi: Eg er búinn með Josiah Burridge og Sampson son hans.” Hvað áttu við”. spurði hún stillilega og tók þettfast um handlegginn á honum. “Eg hefi keypt þá út”, svaraði hann, “þeir verða okkur aldrei til leiðinda framar, þetta bygð- arlag er laust við þá Burridge feðga, allir mega verða fegnir, — og ekki sízt kapteinn Darrel Frayne”. Cyntiha brosti til hans. Mér hefur æfinlega þótt ósköp vænt um þig, faðir minn, en á þessu augna- bliki veit és: ekki hvert er meira, ást mín til þín eða aðdáun”. “Þakka þér fyrir, Cynthia mín”, sagði hann, “eg býzt við að það verði ekki fyrst um sinn, að þú færð ráðið þá gátu.” Endir. FÉLAGI MINN Eftir Andreas Latzko. Mér hefir lfka ásikotnast félagsbróðir í styrj öldinni miklu. Tryggari félaga getur ekki. Það eru réttir fjórtán mánuðir í dag, sfðan ég kyntist honum í skógarrunna, nálægt veginum, sem liggur til Görz. Síðan hefir hann ékki yfsrgefið mig eitt augnablik. Mörg hundruð andvökunætur höfum við saman verið síðan, og stöðugt fylgist hann með mér, óþreytandi, með sömu ferð og fóta- burði, eins og skrifað stendur í vísunni. Ekki er hann samt nærgöngull! Síður en svo. Hann heldur samvizkusamllega því bili, sem vera ber á miíli hans, óbreytts liðsmannsins, og miín, liðsforingjans. Hann er altaf þrem skrefum á eftir mér, eins og heraginn býður. Hann bíður í auð- mýkt úti í horni, eða á bakvið súlurnar, og gýtur augunum ódjaíflega til mín. Hann vill bara vera nálægt mér. Hann óskar einskis annars en að ég lofi honum að vera ná- lægt mér — æfinlega og alstaðar! Ef ég læt aft- ur augun við og við, til þess að vera einn, einn og alveg í friði, bara fáein augnablik, eins og áður fyrri, fyrir styrjöldina, þá stendur hann úti í urinn fer fram í mér, í stað þess að dansa yfir dyr- og veggtjöld. Ég ætti að verða yfirsterkari, segja menn? En dauðan mann er ekki hægt að taka af Hfi, það ættu herra leéknamir að vita! Hafa ekki málverk Titians og Michelangelos hangið á söfnunum í mlargar aldir? Og myndimar, sem deyjandi maður meitlaði í heilann á mér fyrir fjórtán mánuðum síðan, með helstríðsins ógurlega afli, ættu þær að hverfa vegna þess eingöngu, að höfundur þeirra hvílir nú í liðsmannagröfinni? .... Sjá ekki aillrr, sem lesa eða heyra orðið “skógur”, einhvern skóg fyrir sér, sem hann einhversstaðar og einhverntíma hefir farið um, eða séð út um lest- argluggann, eða á ileiksviðinu? Sér ekki hver maður, er hann minnist á föður sinn liðinn, fyrir sér andlitið, Iöngu orðið að dufti, ýmist blítt eða alvarlegt, eða þá steinkalt á skilnað- arstundinni? Hvað væri líf vort alt, án endurminn- inganna, sem einstÖk orð skíra fyrir manni eins og geislaflóð úr ljósdreifi. Sjúkdómiur? . . . . já, því ekki það! Mannkyn- ið er sjúkt, og þolir engar aðrar endurminningar, enga mynd, sem minnir á annað en kasgrafimar. Ekki augnabliksstund getur félagi minn, sem í mér býr Iagst til náða meðal hinna dánu, því hvað sem hendir og skeður, er sem leiftri bregði yfir hann. Fyrsta morgunblaðið: s'kipum sö'kt — áhlaupum rent. Og tafar'laust spólar kvikmyndavélin1 af sér í einurn hrærigraut myndum af manneskjumi, stynj- andi í helstríði — hálfkreptum fingrum, sem fáimp. í síðasta sinn til lífsins upp úr bylgjudölunumi — andlitum, afskræmdum af kvölum og heiftaradði. Hvert samítal, sem maður hlustar á, hver búðar- gluggi, hvert andartak: alt endurminningar! Hjúf- ihorni, og einblínir svo fast á mig, með því þolgæði' urfr;3ur næturinnar: Tíka endurmirmingar! Er ekki | og ásakandi þrákelkni, að augnaráðið brennir mig í dauðahrygla þúsund manna í hverju sekúnduvísis i i ______*_____j_\ _____1-/1.____t.__:______ii___ . . tifi? Er ekki nægilegt að vera vitandi um öll þessi 1 sundurskotnu kjálkabein, mænuskornu strjúpa oig líkin, læst samian í faðmlögum heiftar og haturs, til þess í sífellu að heyra gauraganginn frá þessu hel- víti, sem ærist þarna einhversstaðar hinumegin við þykkann skilvegg af andrúmsloftinu ? Ef til væri mjaður, sem hefði óyggjandi vissu fyrir því, að verið væri að fremja morð í næsta húsi meðan hann hvíldi sjálfur á dúnsængumi—ef til væri maður, sem vissi þetta, og þyti á fætur með hjart- slætti, væri hann þá ekki með öllum nyalla? Og getur manni fundist annað, en að maður sé á næstu grösum við þau héruð, þar sem þúsundir manna engjast í ósýnilegum kvölum, þar sem jörðin spýr sundurtættum limum upp til himins, og himininn lemur og hamirar á jörðinni með kreptum stálhnefum Geta menn í raun og veru talið sér trú um, að þeir bakið, smýgur undir augnalokin, og læsir mynd hans svo inn í sál mína, að mér verður á að skima eftir honurri, ef það hendir að ég hafi ekki orðið nærveru hans var eitt stundarkorn. Hann hefir étið sig inn í mig, tekið sér bústað í mér. Hann situr inni í mér, eins og töframaðurinn dularfulli, sem situr ósýnilegur við vefinn í svarta stokknum, uppi yfir áhorfendum, og gegnum augna- tóptir rriínar kastar hann mynd sinni á alla veggi, öll tjöld, á hvern auðan flöt, sem fyrir sjónum mínum verður. Og þó enginn hlutur sé fyrir framan mig, sem hann geti kastað mynd sinni á, þó ég stari svíðandi augum út um gluggann, út í bláinn tii þess að losna við hann litla stund — jafnvel þá stendúr hann fyr- ir mér, svífur fyrir framan mig, eins og mynd hans væri þrædd á sjónarlínu mína, eins og á ósýnilega fánastöng, eins og merki, sem bláktir fyrir skrúð- séu fjarlægir sínum eigin krossfesta líkama, þegar göngu. Ef til væru X-geislar, sem gætu farið í öll veröldin endurrómar af orðum, sem rekja endur- gegn um hauskúpun, þá myndu menn sjá mynd hans minningarnar til lífsins. ofna inn í heilann á mér, dálítið máða, eins og mynd Nei! irnar á gömlum veggtjöldum. Það eru hinir sem eru sjúkir. Sjúkir eru þeir, Mér kemur í hug ferðin, sem ég fór fyrir styrj-1 sem með glampandi augumi lesa sigurfregnirnar og sjá öldina, með Orienthraðlestinni frá Munchen til Vínar j nokkra ferhyrningskílómetra fyrir sér í sigurljósi, borgar, fram með bæversku vönunum gegnum Vínarskóginn, deyjandi í blóðrauðri dýrð, á haust- svölum degi. Ég hallaði mér í makindum afturábak í sætinu, og teigaði í mig af Ijúfsárum þorsta alla þessa dýrð, en á öllu, sem fyrir bar hvíldi ógeðsleg- ur svartur blettur — loftbóla í klefagluggarúðunni. Á sama hátt svífur þessi þráláti vígsbróðir minn yfir skóga og húsveggi, stansar þegar ég stansa, dansar áfram yfir aindlit manna er ég mæti og yfir regngljátt bikstemsstrætið, yfir alt sem ég rek augun í. Hann yfir fjöl af mannabúkum. Sjúkir eru þeir, sem 'hafa þanið vegg af skræpóttum fánadúk rrvilíi sín og mannanna, til þess að komast hjá að sjá þau óhæfuverk, sem framin eru á meðbræðrum þeirra í fjarlægðinni, sem þeir kalla fylkingarbrjóstið. Sjúkur er hver sá maður, sem getur hugsað, talað. unnið og sofið, þegar hann veit, að aðrir skríða yfir akraþusturnar, eins og hálf-sundurtrampaðir maðkar með innýflin í lúkum sínum, og deyja eins n ■ ■ .... n-ii -* . °g skepnur, á m-iðri Ieið til umbúðakofanna, en ein- rieygar srg mn milli mm og aHra hluta, alveg eins og, hversstaðar í fjarska Iiggur kona með brennandi er loftbólan á klefaglugganum kastaði skugga á alt, fyrir bar, því til rýrnunar. En læknarnir eru ekki alveg á þessari skoðun. Þeir trúa ekki, að fann búi í mér og sé mér trygg- ur fylginautur. iFrá sjónarmiði vísindanna á ég það algerlega unchr sjálfum mér, að segja upp fé- lagsskapnum, líkt og ég í lestinni hleypti niður glugg anum með blettinum á, sem ergði rniig mest. Lækn- arnir trúa því ekki, að maður geti fest sig öðrum á dauðastundinni og haldið áfram að lifa lífi sínu í öðrum, með óbifanlegri þrákelkni. Þeir trúa því, að maðurinn, sem við gluggann stendur hljóti að sjá húsið, sem stendur beint á móti, en ómögulega herbergisvegginn, sem hann snýr bakinu að. Læknarnir trúa einungis á hluti sem eru til. Að framliðnir menn geti tekið sér bólfestu í manni, svo að maður sjái þá fyrir sér, þannig, að þeir skyggi á hlutina sem bakvið þá eru, þeirri hindurvitnatrú geta herra læknarnir ekki botnað í. Dauðinn er starf- semi þeirra lítilsvirði, því sjúkhngurinn sem deyr hættir á því augnabliki að vera til. Og hvers er dagurinn fróðari um nóttina, sem þó að eilífu tekur við af honum ? En ég veit, að það er ekki ég, sem drasla fé- laga mínum með valdi með mér gegnum lífið. Ég veit, að hinn framiiðni iifir í mér, sterlkari en ég sjálfur er! Það getur skeð, að verur, semi svífa fram með veggjunum, felast í homunum, stara inn í uppljómað herbergi utanaf dimmum loftsvölum, og berja svo fast á gluggann, að glamirar í rúðunum, getur verið, segi ég, að það séu ekki annað en sýn- ir. En hvaðan koma þær?..............heilinn í mér framleiðir myndirnar, augun í iriér kasta henni á hvað serri fyrirverður, en það er sá framíliðni, sem situr við spóluna! Það er hann sem stýrir kvikmyndinni, sýn- ingin byrjar eftir hans geðþótta, og helzt meðan hann situr og spólar. Hvernig ætti ég að fara að þvf að sjá ek'ki það sem hann sýnir mér? Ef ég loka augun um, fellur myndin á augnalok mín innanverð, og leik líkama og dreymir með tórna sæng við hlið sína. Sjúkir eru þeir aliir, sem geta lokað hlustunum fyrir stununum,, kveininu, veininu, sprengingunum og hvellunum, neyðarópunum, formælingunum og hel- stríðinu, einungis vegna þess, að um þá lykur gjálfur hversdagstilverunnar, eða drungalþögn næturinnar. Sjúkir eru þeir blindu og heyrnarlausu, en ekki ég! Sjúkir eru þeir kaldrifjuðu, er ekki tekur undir í sálum þeirra, af meðaumkvun og 'heilagri bræði, þeir hinir mörgu, sem aðeins buldrar í, eins og strengsneyddri fiðlu. Eða er sá maðurinn, sem ó- móttækilegur er fyrir endurminningar, og áhrif, eins og oflýst myndaskífa — er hann heilbrigði mað- unnn ? Er ekki einmitt endurminningin æðsta inni- hald mannlegrar tilveru? Dýrgripur, sem skepnurn- ar fara á mis við, af því að þær eru ekki færar um að bera í sér það, sem liðið er, og láta það endur- fæðast í sér. Ætti að vera hægt að græða ur mér endur- minninguna eins og sjúkdóm? Án endurminning- anna væri ég ekki samur maður og áður, því mjð urinn samanstendur af endurminningum og Kfir ekki nema á meðan að hann er eins og hlaðin rriyndavól. Ef ég gæti ekki sagt neitt um hvar ég hefði dval- ið í æsku, um litinn á hári föður míns og augum mjóð ur minnar, ef ég gæti ékki skýrt frá þessu hvenær, sem verkast vildi, blaðað í 'hugskoti mínu og haft upp á myndunum af hinum og þessum endurminn- ingum — ætli að það væri þá ekki hætt við, að almenningsdómurinn hljóðaði á þá Ieið, að ég “gengi í barndómi”, eða væri ekki “með öllum mjalla . Er maður ekki andlega heilbngður”, nema maður geti farið með heilann á sér eins og spjald og svamp og eftir skipunum þurkað út nwnd- irnar af þeim endurminningum, sem, hiryllilegustu viðburðirnir hafa brent inn í sál manns, ein auð- veldlega eins og að rífa blöðin úr ljósmyndabók.

x

Heimskringla

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.